Strabo, Geography, Book 12, chapter 3

(스트라본, 지리학, Book 12, chapter 3)

τοῦ δὲ Πόντου καθίστατο μὲν Μιθριδάτησ ὁ Εὐπάτωρ βασιλεύσ. εἶχε δὲ τὴν ἀφοριζομένην τῷ Ἅλυϊ μέχρι Τιβαρανῶν καὶ Ἀρμενίων καὶ τῆσ ἐντὸσ Ἅλυοσ τὰ μέχρι Ἀμάστρεωσ καὶ τινῶν τῆσ Παφλαγονίασ μερῶν. προσεκτήσατο δ’ οὗτοσ καὶ τὴν μέχρι Ἡρακλείασ παραλίαν ἐπὶ τὰ δυσμικὰ μέρη, τῆσ Ἡρακλείδου τοῦ Πλατωνικοῦ πατρίδοσ, ἐπὶ δὲ τἀναντία μέχρι Κολχίδοσ καὶ τῆσ μικρᾶσ Ἀρμενίασ, ἃ δὴ καὶ προσέθηκε τῷ Πόντῳ. καὶ δὴ καὶ Πομπήιοσ καταλύσασ ἐκεῖνον ἐν τούτοισ τοῖσ ὁρ́οισ οὖσαν τὴν χώραν ταύτην παρέλαβε· τὰ μὲν πρὸσ Ἀρμενίαν καὶ τὰ περὶ τὴν Κολχίδα τοῖσ συναγωνισαμένοισ δυνάσταισ κατένειμε, τὰ δὲ λοιπὰ εἰσ ἕνδεκα πολιτείασ διεῖλε καὶ τῇ Βιθυνίᾳ προσέθηκεν ὥστ’ ἐξ ἀμφοῖν ἐπαρχίαν γενέσθαι μίαν· μεταξὺ δὲ τῶν Παφλαγόνων τῶν μεσογαίων τινὰσ βασιλεύεσθαι παρέδωκε τοῖσ ἀπὸ Πυλαιμένουσ, καθάπερ καὶ τοὺσ Γαλάτασ τοῖσ ἀπὸ γένουσ τετράρχαισ. ὕστερον δ’ οἱ τῶν Ῥωμαίων ἡγεμόνεσ ἄλλουσ καὶ ἄλλουσ ἐποιήσαντο μερισμούσ, βασιλέασ τε καὶ δυνάστασ καθιστάντεσ καὶ πόλεισ τὰσ μὲν ἐλευθεροῦντεσ τὰσ δὲ ἐγχειρίζοντεσ τοῖσ δυνάσταισ τὰσ δ’ ὑπὸ τῷ δήμῳ τῷ Ῥωμαίων ἐῶντεσ. ἡμῖν δ’ ἐπιοῦσι τὰ καθ’ ἕκαστα ὡσ νῦν ἔχει λεγέσθω, μικρὰ καὶ τῶν προτέρων ἐφαπτομένοισ ὅπου τοῦτο χρήσιμον. ἀρξόμεθα δὲ ἀπὸ Ἡρακλείασ, ἥπερ δυσμικωτάτη ἐστὶ τούτων τῶν τόπων. εἰσ δὴ τὸν Εὔξεινον πόντον εἰσπλέουσιν ἐκ τῆσ Προποντίδοσ ἐν ἀριστερᾷ μὲν τὰ προσεχῆ τῷ Βυζαντίῳ κεῖται·

Θρᾳκῶν δ’ ἐστί, καλεῖται δὲ τὰ ἀριστερὰ τοῦ Πόντου· ἐν δεξιᾷ δὲ τὰ προσεχῆ Χαλκηδόνι· Βιθυνῶν δ’ ἐστὶ τὰ πρῶτα, εἶτα Μαριανδυνῶν τινὲσ δὲ καὶ Καυκώνων φασίν, εἶτα Παφλαγόνων μέχρι Ἅλυοσ, εἶτα Καππαδόκων τῶν πρὸσ τῷ Πόντῳ καὶ τῶν ἑξῆσ μέχρι Κολχίδοσ· ταῦτα δὲ πάντα καλεῖται τὰ δεξιὰ τοῦ Εὐξείνου πόντου. ταύτησ δὲ τῆσ παραλίασ ἁπάσησ ἐπῆρξεν Εὐπάτωρ ἀρξάμενοσ ἀπὸ τῆσ Κολχίδοσ μέχρι Ἡρακλείασ, τὰ δ’ ἐπέκεινα τὰ μέχρι τοῦ στόματοσ καὶ τῆσ Χαλκηδόνοσ τῷ Βιθυνῶν βασιλεῖ συνέμενε. καταλυθέντων δὲ τῶν βασιλέων ἐφύλαξαν οἱ Ῥωμαῖοι τοὺσ αὐτοὺσ ὁρ́ουσ, ὥστε τὴν Ἡράκλειαν προσκεῖσθαι τῷ Πόντῳ, τὰ δ’ ἐπέκειαν Βιθυνοῖσ προσχωρεῖν. οἱ μὲν οὖν Βιθυνοὶ διότι πρότερον Μυσοὶ ὄντεσ μετωνομάσθησαν οὕτωσ ἀπὸ τῶν Θρᾳκῶν τῶν ἐποικησάντων, Βιθυνῶν τε καὶ Θυνῶν, ὁμολογεῖται παρὰ τῶν πλείστων, καὶ σημεῖα τίθενται τοῦ μὲν τῶν Βιθυνῶν ἔθνουσ τὸ μέχρι νῦν ἐν τῇ Θρᾴκῃ λέγεσθαί τινασ Βιθυνούσ, τοῦ δὲ τῶν Θυνῶν τὴν Θυνιάδα ἀκτὴν τὴν πρὸσ Ἀπολλωνίᾳ καὶ Σαλμυδησσῷ.

καὶ οἱ Βέβρυκεσ δὲ οἱ τούτων προεποικήσαντεσ τὴν Μυσίαν Θρᾷκεσ, ὡσ εἰκάζω ἐγώ. εἴρηται δ’ ὅτι καὶ αὐτοὶ οἱ Μυσοὶ Θρᾳκῶν ἄποικοί εἰσι τῶν νῦν λεγομένων Μοισῶν. ταῦτα μὲν οὕτω λέγεται.

τοὺσ δὲ Μαριανδυνοὺσ καὶ τοὺσ Καύκωνασ οὐχ ὁμοίωσ ἅπαντεσ λέγουσι· τὴν γὰρ δὴ Ἡράκλειαν ἐν τοῖσ Μαριανδυνοῖσ ἱδρῦσθαί φασι Μιλησίων κτίσμα· τίνεσ δὲ καὶ πόθεν οὐδενὶ εἴρηται· οὐδὲ διάλεκτοσ οὐδ’ ἄλλη διαφορὰ ἐθνικὴ περὶ τοὺσ ἀνθρώπουσ φαίνεται, παραπλήσιοι δ’ εἰσὶ τοῖσ Βιθυνοῖσ· ἐοίκεν οὖν καὶ τοῦτο Θρᾴκιον ὑπάρξαι τὸ φῦλον. Θεόπομποσ δὲ Μαριανδυνόν φησι μέρουσ τῆσ Παφλαγονίασ ἄρξαντα ὑπὸ πολλῶν δυναστευομένησ, ἐπελθόντα τὴν τῶν Βεβρύκων κατασχεῖν, ἣν δ’ ἐξέλιπεν ἐπώνυμον ἑαυτοῦ καταλιπεῖν. εἴρηται δὲ καὶ τοῦτο ὅτι πρῶτοι τὴν Ἡράκλειαν κτίσαντεσ Μιλήσιοι τοὺσ Μαριανδυνοὺσ εἱλωτεύειν ἠνάγκασαν τοὺσ προκατέχοντασ τὸν τόπον, ὥστε καὶ πιπράσκεσθαι ὑπ’ αὐτῶν, μὴ εἰσ τὴν ὑπερορίαν δέ συμβῆναι γὰρ ἐπὶ τούτοισ, καθάπερ Κρησὶ μὲν ἐθήτευεν ἡ Μνῴα καλουμένη σύνοδοσ, Θετταλοῖσ δὲ οἱ Πενέσται. τοὺσ δὲ Καύκωνασ, οὓσ ἱστοροῦσι τὴν ἐφεξῆσ οἰκῆσαι παραλίαν τοῖσ Μαριανδυνοῖσ μέχρι τοῦ Παρθενίου ποταμοῦ πόλιν ἔχοντασ τὸ Τίειον, οἱ μὲν Σκύθασ φασὶν οἱ δὲ τῶν Μακεδόνων τινὰσ οἱ δὲ τῶν Πελασγῶν·

εἴρηται δέ που καὶ περὶ τούτων πρότερον. Καλλισθένησ δὲ καὶ ἔγραφε τὰ ἔπη ταῦτα εἰσ τὸν διάκοσμον, μετὰ τὸ Κρῶμνάν τ’ Αἰγιαλόν τε καὶ ὑψηλοὺσ Ἐρυθίνουσ τιθείσ Καύκωνασ δ’ αὖτ’ ἦγε Πολυκλέοσ υἱὸσ ἀμύμων, οἳ περὶ Παρθένιον ποταμὸν κλυτὰ δώματ’ ἔναιον. παρήκειν γὰρ ἀφ’ Ἡρακλείασ καὶ Μαριανδυνῶν μέχρι Λευκοσύρων, οὓσ ἡμεῖσ Καππάδοκασ προσαγορεύομεν, τό τε τῶν Καυκώνων γένοσ τὸ περὶ τὸ Τίειον μέχρι Παρθενίου καὶ τὸ τῶν Ἐνετῶν τὸ συνεχὲσ μετὰ τὸν Παρθένιον τῶν ἐχόντων τὸ Κύτωρον· καὶ νῦν δ’ ἔτι Καυκωνίτασ εἶναί τινασ περὶ τὸν Παρθένιον. ἡ μὲν οὖν Ἡράκλεια πόλισ ἐστὶν εὐλίμενοσ καὶ ἄλλωσ ἀξιόλογοσ, ἥ γε καὶ ἀποικίασ ἔστελλεν·

ἐκείνησ γὰρ ἥ τε Χερρόνησοσ ἄποικοσ καὶ ἡ Κάλλατισ· ἦν τε αὐτόνομοσ, εἶτ’ ἐτυραννήθη χρόνουσ τινάσ, εἶτ’ ἠλευθέρωσεν ἑαυτὴν πάλιν· ὕστερον δ’ ἐβασιλεύθη γενομένη ὑπὸ τοῖσ Ῥωμαίοισ· ἐδέξατο δ’ ἀποικίαν Ῥωμαίων ἐπὶ μέρει τῆσ πόλεωσ καὶ τῆσ χώρασ. λαβὼν δὲ παρ’ Ἀντωνίου τὸ μέροσ τοῦτο τῆσ πόλεωσ Ἀδιατόριξ ὁ Δομνεκλείου τετράρχου Γαλατῶν υἱόσ, ὃ κατεῖχον οἱ Ἡρακλειῶται, μικρὸν πρὸ τῶν Ἀκτιακῶν ἐπέθετο νύκτωρ τοῖσ Ῥωμαίοισ καὶ ἀπέσφαξεν αὐτούσ, ἐπιτρέψαντοσ, ὡσ ἔφασκεν ἐκεῖνοσ, Ἀντωνίου· θριαμβευθεὶσ δὲ μετὰ τὴν ἐν Ἀκτίῳ νίκην ἐσφάγη μεθ’ υἱοῦ· ἡ δὲ πόλισ ἐστὶ τῆσ Ποντικῆσ ἐπαρχίασ τῆσ συντεταγμένησ τῇ Βιθυνίᾳ. μεταξὺ δὲ Χαλκηδόνοσ καὶ Ἡρακλείασ ῥέουσι ποταμοὶ πλείουσ, ὧν εἰσιν ὅ τε Ψίλλισ καὶ ὁ Κάλπασ καὶ ὁ Σαγγάριοσ οὗ μέμνηται καὶ ὁ ποιητήσ.

ἔχει δὲ τὰσ πηγὰσ κατὰ Σαγγίαν κώμην ἀφ’ ἑκατὸν καὶ πεντήκοντά που σταδίων οὗτοσ Πεσσινοῦντοσ· διέξεισι δὲ τῆσ ἐπικτήτου Φρυγίασ τὴν πλείω, μέροσ δέ τι καὶ τῆσ Βιθυνίασ ὥστε καὶ τῆσ Νικομηδείασ ἀπέχειν μικρὸν πλείουσ ἢ τριακοσίουσ σταδίουσ, καθ’ ὃ συμβάλλει ποταμὸσ αὐτῷ Γάλλοσ ἐκ Μόδρων τὰσ ἀρχὰσ ἔχων τῆσ ἐφ’ Ἑλλησπόντῳ Φρυγίασ. αὕτη δ’ ἐστὶν ἡ αὐτὴ τῇ ἐπικτήτῳ, καὶ εἶχον αὐτὴν οἱ Βιθυνοὶ πρότερον. αὐξηθεὶσ δὲ καὶ γενόμενοσ πλωτόσ, καίπερ πάλαι ἄπλωτοσ ὤν, τὴν Βιθυνίαν ὁρίζει πρὸσ ταῖσ ἐκβολαῖσ. πρόκειται δὲ τῆσ παραλίασ ταύτησ καὶ ἡ Θυνία νῆσοσ. ἐν δὲ τῇ Ἡρακλειώτιδι γίνεται τὸ ἀκόνιτον· διέχει δὲ ἡ πόλισ αὕτη τοῦ ἱεροῦ τοῦ Χαλκηδονίου σταδίουσ χιλίουσ που καὶ πεντακοσίουσ, τοῦ δὲ Σαγγαρίου πεντακοσίουσ. τὸ δὲ Τίειόν ἐστι πολίχνιον οὐδὲν ἔχον μνήμησ ἄξιον πλὴν ὅτι Φιλέταιροσ ἐντεῦθεν ἦν, ὁ ἀρχηγέτησ τοῦ τῶν Ἀτταλικῶν βασιλέων γένουσ·

εἶθ’ ὁ Παρθένιοσ ποταμὸσ διὰ χωρίων ἀνθηρῶν φερόμενοσ καὶ διὰ τοῦτο τοῦ ὀνόματοσ τούτου τετυχηκώσ, ἐν αὐτῇ τῇ Παφλαγονίᾳ τὰσ πηγὰσ ἔχων· ἔπειτα ἡ Παφλαγονία καὶ οἱ Ἐνετοί. ζητοῦσι δὲ τίνασ λέγει τοὺσ Ἐνετοὺσ ὁ ποιητὴσ ὅταν φῇ Παφλαγόνων δ’ ἡγεῖτο Πυλαιμένεοσ λάσιον κῆρ ἐξ Ἐνετῶν, ὅθεν ἡμιόνων γένοσ ἀγροτεράων. οὐ γὰρ δείκνυσθαί φασι νῦν Ἐνετοὺσ ἐν τῇ Παφλαγονίᾳ· οἱ δὲ κώμην ἐν τῷ Αἰγιαλῷ φασι δέκα σχοίνουσ ἀπὸ Ἀμάστρεωσ διέχουσαν. Ζηνόδοτοσ δὲ "ἐξ Ἐνετῆσ" γράφει, καὶ φησὶ δηλοῦσθαι τὴν νῦν Ἀμισόν· ἄλλοι δὲ φῦλόν τι τοῖσ Καππάδοξιν ὅμορον στρατεῦσαι μετὰ Κιμμερίων, εἶτ’ ἐκπεσεῖν εἰσ τὸν Ἀδρίαν. τὸ δὲ μάλισθ’ ὁμολογούμενόν ἐστιν ὅτι ἀξιολογώτατον ἦν τῶν Παφλαγόνων φῦλον οἱ Ἐνετοί, ἐξ οὗ ὁ Πυλαιμένησ ἦν· καὶ δὴ καὶ συνεστράτευσαν οὗτοι αὐτῷ πλεῖστοι, ἀποβαλόντεσ δὲ τὸν ἡγεμόνα διέβησαν εἰσ τὴν Θρᾴκην μετὰ τὴν Τροίασ ἅλωσιν, πλανώμενοι δ’ εἰσ τὴν νῦν Ἐνετικὴν ἀφίκοντο. τινὲσ δὲ καὶ Ἀντήνορα καὶ τοὺσ παῖδασ αὐτοῦ κοινωνῆσαι τοῦ στόλου τούτου φασὶ καὶ ἱδρυθῆναι κατὰ τὸν μυχὸν τοῦ Ἀδρίου, καθάπερ ἐμνήσθημεν ἐν τοῖσ Ἰταλικοῖσ. τοὺσ μὲν οὖν Ἐνετοὺσ διὰ τοῦτ’ ἐκλιπεῖν εἰκὸσ καὶ μὴ δείκνυσθαι ἐν τῇ Παφλαγονίᾳ. τοὺσ δὲ Παφλαγόνασ πρὸσ ἑώ μὲν ὁρίζει ὁ Ἅλυσ ποταμόσ ὃσ ῥέων ἀπὸ μεσημβρίησ μεταξὺ Σύρων τε καὶ Παφλαγόνων ἐξίει κατὰ τὸν Ἡρόδοτον ἐσ τὸν Εὔξεινον καλεόμενον πόντον, Σύρουσ λέγοντα τοὺσ Καππάδοκασ·

καὶ γὰρ ἔτι καὶ νῦν Λευκόσυροι καλοῦνται, Σύρων καὶ τῶν ἔξω τοῦ Ταύρου λεγομένων· κατὰ δὲ τὴν πρὸσ τοὺσ ἐντὸσ τοῦ Ταύρου σύγκρισιν, ἐκείνων ἐπικεκαυμένων τὴν χρόαν τούτων δὲ μή, τοιαύτην τὴν ἐπωνυμίαν γενέσθαι συνέβη· καὶ Πίνδαρόσ φησιν ὅτι αἱ Ἀμαζόνεσ Σύριον εὐρυαίχμαν δίεπον στρατόν, τὴν ἐν τῇ Θεμισκύρᾳ κατοικίαν οὕτω δηλῶν. ἡ δὲ Θεμίσκυρά ἐστιν τῶν Ἀμισηνῶν, αὕτη δὲ Λευκοσύρων τῶν μετὰ τὸν Ἅλυν. πρὸσ ἑώ μὲν τοίνυν ὁ Ἅλυσ ὁρ́ιον τῶν Παφλαγόνων, πρὸσ νότον δὲ Φρύγεσ καὶ οἱ ἐποικήσαντεσ Γαλάται, πρὸσ δύσιν δὲ Βιθυνοὶ καὶ Μαριανδυνοί τὸ γὰρ τῶν Καυκώνων γένοσ ἐξέφθαρται τελέωσ πάντοθεν, πρὸσ ἄρκτον δὲ ὁ Εὔξεινοσ ἔστι. τῆσ δὲ χώρασ ταύτησ διῃρημένησ εἴσ τε τὴν μεσόγαιαν καὶ τὴν ἐπὶ θαλάττῃ διατείνουσαν ἀπὸ τοῦ Ἅλυοσ μέχρι Βιθυνίασ, ἑκατέραν τὴν μὲν παραλίαν ἑώσ τῆσ Ἡρακλείασ εἶχεν ὁ Εὐπάτωρ, τῆσ δὲ μεσογαίασ τὴν μὲν ἐγγυτάτω ἔσχεν, ἧσ τινα καὶ πέραν τοῦ Ἅλυοσ διέτεινε καὶ μέχρι δεῦρο τοῖσ Ῥωμαίοισ ἡ Ποντικὴ ἐπαρχία ἀφώρισται, τὰ λοιπὰ δ’ ἦν ὑπὸ δυνάσταισ καὶ μετὰ τὴν Μιθριδάτου κατάλυσιν. περὶ μὲν δὴ τῶν ἐν τῇ μεσογαίᾳ Παφλαγόνων ἐροῦμεν ὕστερον τῶν μὴ ὑπὸ τῷ Μιθριδάτῃ, νῦν δὲ πρόκειται τὴν ὑπ’ ἐκείνῳ χώραν, κληθεῖσαν δὲ Πόντον, διελθεῖν. μετὰ δὴ τὸν Παρθένιον ποταμὸν ἔστιν Ἄμαστρισ ὁμώνυμοσ τῆσ συνῳκικυίασ πόλισ·

ἵδρυται δ’ ἐπὶ χερρονήσου λιμένασ ἔχουσα τοῦ ἰσθμοῦ ἑκατέρωθεν· ἦν δ’ ἡ Ἄμαστρισ γυνὴ μὲν Διονυσίου τοῦ Ἡρακλείασ τυράννου, θυγάτηρ δὲ Ὀξυάθρου τοῦ Δαρείου ἀδελφοῦ τοῦ κατὰ Ἀλέξανδρον. ἐκείνη μὲν οὖν ἐκ τεττάρων κατοικιῶν συνῴκισε τὴν πόλιν, ἔκ τε Σησάμου καὶ Κυτώρου καὶ Κρώμνησ ὧν καὶ Ὅμηροσ μέμνηται ἐν τῷ Παφλαγονικῷ διακόσμῳ, τετάρτησ δὲ τῆσ Τίου· ἀλλ’ αὕτη μὲν ταχὺ ἀπέστη τῆσ κοινωνίασ, αἱ δὲ ἄλλαι συνέμειναν, ὧν ἡ Σήσαμοσ ἀκρόπολισ τῆσ Ἀμάστρεωσ λέγεται. τὸ δὲ Κύτωρον ἐμπόριον ἦν ποτε Σινωπέων, ὠνόμασται δ’ ἀπὸ Κυτώρου τοῦ Φρίξου παιδόσ, ὡσ Ἔφορόσ φησι. πλείστη δὲ καὶ ἀρίστη πύξοσ φύεται κατὰ τὴν Ἀμαστριανήν, καὶ μάλιστα περὶ τὸ Κύτωρον. ὁ δὲ Αἰγιαλὸσ ἔστι μὲν ᾐὼν μακρὰ πλειόνων ἢ ἑκατὸν σταδίων, ἔχει δὲ καὶ κώμην ὁμώνυμον, ἧσ μέμνηται ὁ ποιητὴσ ὅταν φῇ Κρῶμνάν τ’ Αἰγιαλόν τε καὶ ὑψηλοὺσ Ἐρυθίνουσ. γράφουσι δέ τινεσ Κρῶμναν Κωβίαλόν τε. Ἐρυθίνουσ δὲ λέγεσθαί φασι τοὺσ νῦν Ἐρυθρίνουσ ἀπὸ τῆσ χρόασ· δύο δ’ εἰσὶ σκόπελοι. μετὰ δὲ Αἰγιαλὸν Κάραμβισ, ἄκρα μεγάλη πρὸσ τὰσ ἄρκτουσ ἀνατεταμένη καὶ τὴν Σκυθικὴν χερρόνησον. ἐμνήσθημεν δ’ αὐτῆσ πολλάκισ καὶ τοῦ ἀντικειμένου αὐτῇ Κριοῦ μετώπου, διθάλαττον ποιοῦντοσ τὸν Εὔξεινον πόντον. μετὰ δὲ Κάραμβιν Κίνωλισ καὶ Ἀντικίνωλισ καὶ Ἀβώνου τεῖχοσ πολίχνιον, καὶ Ἀρμένη ἐφ’ ᾗ παροιμιάζονται ὅστισ ἔργον οὐδὲν εἶχεν Ἀρμένην ἐτείχισεν. ἔστι δὲ κώμη τῶν Σινωπέων ἔχουσα λιμένα. εἶτ’ αὐτὴ Σινώπη, σταδίουσ πεντήκοντα τῆσ Ἀρμένησ διέχουσα, ἀξιολογωτάτη τῶν ταύτῃ πόλεων.

ἔκτισαν μὲν οὖν αὐτὴν Μιλήσιοι, κατασκευασαμένη δὲ ναυτικὸν ἐπῆρχε τῆσ ἐντὸσ Κυανέων θαλάττησ, καὶ ἔξω δὲ πολλῶν ἀγώνων μετεῖχε τοῖσ Ἕλλησιν· αὐτονομηθεῖσα δὲ πολὺν χρόνον οὐδὲ διὰ τέλουσ ἐφύλαξε τὴν ἐλευθερίαν, ἀλλ’ ἐκ πολιορκίασ ἑάλω καὶ ἐδούλευσε Φαρνάκῃ πρῶτον, ἔπειτα τοῖσ διαδεξαμένοισ ἐκεῖνον μέχρι τοῦ Εὐπάτοροσ καὶ τῶν καταλυσάντων Ῥωμαίων ἐκεῖνον. ὁ δὲ Εὐπάτωρ καὶ ἐγεννήθη ἐκεῖ καὶ ἐτράφη· διαφερόντωσ δὲ ἐτίμησεν αὐτὴν μητρόπολίν τε τῆσ βασιλείασ ὑπέλαβεν. ἔστι δὲ καὶ φύσει καὶ προνοίᾳ κατεσκευασμένη καλῶσ· ἵδρυται γὰρ ἐπὶ αὐχένι χερρονήσου τινόσ, ἑκατέρωθεν δὲ τοῦ ἰσθμοῦ λιμένεσ καὶ ναύσταθμα καὶ πηλαμυδεῖα θαυμαστά, περὶ ὧν εἰρήκαμεν ὅτι δευτέραν θήραν οἱ Σινωπεῖσ ἔχουσι, τρίτην δὲ Βυζάντιοι· καὶ κύκλῳ δ’ ἡ χερρόνησοσ προβέβληται ῥαχιώδεισ ἀκτὰσ ἐχούσασ καὶ κοιλάδασ τινὰσ ὡσανεὶ βόθρουσ πετρίνουσ, οὓσ καλοῦσι χοινικίδασ· πληροῦνται δὲ οὗτοι μετεωρισθείσησ τῆσ θαλάττησ, ὡσ καὶ διὰ τοῦτο οὐκ εὐπρόσιτον τὸ χωρίον καὶ διὰ τὸ πᾶσαν τὴν τῆσ πέτρασ ἐπιφάνειαν ἐχινώδη καὶ ἀνεπίβατον εἶναι γυμνῷ ποδί· ἄνωθεν μέντοι καὶ ὑπὲρ τῆσ πόλεωσ εὔγεών ἐστι τὸ ἔδαφοσ καὶ ἀγροκηπίοισ κεκόσμηται πυκνοῖσ, πολὺ δὲ μᾶλλον τὰ προάστεια. αὐτὴ δ’ ἡ πόλισ τετείχισται καλῶσ, καὶ γυμνασίῳ δὲ καὶ ἀγορᾷ καὶ στοαῖσ κεκόσμηται λαμπρῶσ. τοιαύτη δὲ οὖσα δὶσ ὅμωσ ἑάλω, πρότερον μὲν τοῦ Φαρνάκου παρὰ δόξαν αἰφνιδίωσ ἐπιπεσόντοσ, ὕστερον δὲ ὑπὸ Λευκόλλου καὶ τοῦ ἐγκαθημένου τυράννου καὶ ἐντὸσ ἅμα καὶ ἐκτὸσ πολιορκουμένη· ὁ γὰρ ἐγκατασταθεὶσ ὑπὸ τοῦ βασιλέωσ φρούραρχοσ Βακχίδησ ὑπονοῶν ἀεί τινα προδοσίαν ἐκ τῶν ἔνδοθεν καὶ πολλὰσ αἰκίασ καὶ σφαγὰσ ποιῶν, ἀπαγορεῦσαι τοὺσ ἀνθρώπουσ ἐποίησε πρὸσ ἄμφω μήτ’ ἀμύνασθαι δυναμένουσ γενναίωσ μήτε προσθέσθαι κατὰ συμβάσεισ. ἑάλωσαν δ’ οὖν· καὶ τὸν μὲν ἄλλον κόσμον τῆσ πόλεωσ διεφύλαξεν ὁ Λεύκολλοσ, τὴν δὲ τοῦ Βιλλάρου σφαῖραν ἦρε καὶ τὸν Αὐτόλυκον, Σθένιδοσ ἔργον, ὃν ἐκεῖνοι οἰκιστὴν ἐνόμιζον καὶ ἐτίμων ὡσ θεόν· ἦν δὲ καὶ μαντεῖον αὐτοῦ· δοκεῖ δὲ τῶν Ιἄσονι συμπλευσάντων εἶναι καὶ κατασχεῖν τοῦτον τὸν τόπον. εἶθ’ ὕστερον Μιλήσιοι τὴν εὐφυί̈αν ἰδόντεσ καὶ τὴν ἀσθένειαν τῶν ἐνοικούντων ἐξιδιάσαντο καὶ ἐποίκουσ ἔστειλαν· νυνὶ δὲ καὶ Ῥωμαίων ἀποικίαν δέδεκται, καὶ μέροσ τῆσ πόλεωσ καὶ τῆσ χώρασ ἐκείνων ἐστί. διέχει δὲ τοῦ μὲν Ιἑροῦ τρισχιλίουσ καὶ πεντακοσίουσ, ἀφ’ Ἡρακλείασ δὲ δισχιλίουσ, Καράμβεωσ δὲ ἑπτακοσίουσ σταδίουσ. ἄνδρασ δὲ ἐξήνεγκεν ἀγαθούσ, τῶν μὲν φιλοσόφων Διογένη τὸν κυνικὸν καὶ Τιμόθεον τὸν Πατρίωνα, τῶν δὲ ποιητῶν Δίφιλον τὸν κωμικόν, τῶν δὲ συγγραφέων Βάτωνα τὸν πραγματευθέντα τὰ Περσικά. ἐντεῦθεν δ’ ἐφεξῆσ ἡ τοῦ Ἅλυοσ ἐκβολὴ ποταμοῦ·

ὠνόμασται δ’ ἀπὸ τῶν ἁλῶν ἃσ παραρρεῖ· ἔχει δὲ τὰσ πηγὰσ ἐν τῇ μεγάλῃ Καππαδοκίᾳ τῆσ Ποντικῆσ πλησίον κατὰ τὴν Καμισηνήν, ἐνεχθεὶσ δ’ ἐπὶ δύσιν πολύσ, εἶτ’ ἐπιστρέψασ πρὸσ τὴν ἄρκτον διά τε Γαλατῶν καὶ Παφλαγόνων ὁρίζει τούτουσ τε καὶ τοὺσ Λευκοσύρουσ. ἔχει δὲ καὶ ἡ Σινωπῖτισ καὶ πᾶσα ἡ μέχρι Βιθυνίασ ὀρεινὴ ἡ ὑπερκειμένη τῆσ λεχθείσησ παραλίασ ναυπηγήσιμον ὕλην ἀγαθὴν καὶ εὐκατακόμιστον. ἡ δὲ Σινωπῖτισ καὶ σφένδαμνον φύει καὶ ὀροκάρυον, ἐξ ὧν τὰσ τραπέζασ τέμνουσιν· ἅπασα δὲ καὶ ἐλαιόφυτόσ ἐστιν ἡ μικρὸν ὑπὲρ τῆσ θαλάττησ γεωργουμένη. μετὰ δὲ τὴν ἐκβολὴν τοῦ Ἅλυοσ ἡ Γαζηλωνῖτίσ ἐστι μέχρι τῆσ Σαραμηνῆσ, εὐδαίμων χώρα καὶ πεδιὰσ πᾶσα καὶ πάμφοροσ·

ἔχει δὲ καὶ προβατείαν ὑποδιφθέρου καὶ μαλακῆσ ἐρέασ, ἧσ καθ’ ὅλην τὴν Καππαδοκίαν καὶ τὸν Πόντον σφόδρα πολλὴ σπάνισ ἐστί· γίνονται δὲ καὶ ζορκέσ, ὧν ἀλλαχοῦ σπάνισ ἐστί. ταύτησ δὲ τῆσ χώρασ τὴν μὲν ἔχουσιν Ἀμισηνοί, τὴν δ’ ἔδωκε Δηιοτάρῳ Πομπήιοσ, καθάπερ καὶ τὰ περὶ Φαρνακίαν καὶ τὴν Τραπεζουσίαν μέχρι Κολχίδοσ καὶ τῆσ μικρᾶσ Ἀρμενίασ· καὶ τούτων ἀπέδειξεν αὐτὸν βασιλέα, ἔχοντα καὶ τὴν πατρῴαν τετραρχίαν τῶν Γαλατῶν, τοὺσ Τολιστοβωγίουσ. ἀποθανόντοσ δ’ ἐκείνου πολλαὶ διαδοχαὶ τῶν ἐκείνου γεγόνασι. μετὰ δὲ τὴν Γαζηλῶνα ἡ Σαραμηνὴ καὶ Ἀμισὸσ πόλισ ἀξιόλογοσ, διέχουσα τῆσ Σινώπησ περὶ ἐνακοσίουσ σταδίουσ.

φησὶ δ’ αὐτὴν Θεόπομποσ πρώτουσ Μιλησίουσ κτίσαι . . . Καππαδόκων ἄρχοντα, τρίτον δ’ ὑπ’ Ἀθηνοκλέουσ καὶ Ἀθηναίων ἐποικισθεῖσαν Πειραιᾶ μετονομασθῆναι. καὶ ταύτην δὲ κατέσχον οἱ βασιλεῖσ, ὁ δ’ Εὐπάτωρ ἐκόσμησεν ἱεροῖσ καὶ προσέκτισε μέροσ. Λεύκολλοσ δὲ καὶ ταύτην ἐπολιόρκησεν, εἶθ’ ὕστερον Φαρνάκησ ἐκ Βοσπόρου διαβάσ· ἐλευθερωθεῖσαν δ’ ὑπὸ Καίσαροσ τοῦ θεοῦ παρέδωκεν Ἀντώνιοσ βασιλεῦσιν· εἶθ’ ὁ τύραννοσ Στράτων κακῶσ αὐτὴν διέθηκεν· εἶτ’ ἠλευθερώθη πάλιν μετὰ τὰ Ἀκτιακὰ ὑπὸ Καίσαροσ τοῦ Σεβαστοῦ, καὶ νῦν εὖ συνέστηκεν. ἔχει δὲ τήν τε ἄλλην χώραν καλὴν καὶ τὴν Θεμίσκυραν τὸ τῶν Ἀμαζόνων οἰκητήριον, καὶ τὴν Σιδήνην. ἔστι δὲ ἡ Θεμίσκυρα πεδίον τῇ μὲν ὑπὸ τοῦ πελάγουσ κλυζόμενον, ὅσον ἑξήκοντα σταδίουσ τῆσ πόλεωσ διέχον, τῇ δ’ ὑπὸ τῆσ ὀρεινῆσ εὐδένδρου καὶ διαρρύτου ποταμοῖσ αὐτόθεν τὰσ πηγὰσ ἔχουσιν.

ἐκ μὲν οὖν τούτων πληρούμενοσ ἁπάντων εἷσ ποταμὸσ διέξεισι τὸ πεδίον Θερμώδων καλούμενοσ· ἄλλοσ δὲ τούτῳ πάρισοσ ῥέων ἐκ τῆσ καλουμένησ Φαναροίασ τὸ αὐτὸ διέξεισι πεδίον· καλεῖται δὲ Ἶρισ. ἔχει δὲ τὰσ πηγὰσ ἐν αὐτῷ τῷ Πόντῳ, ῥυεὶσ δὲ διὰ πόλεωσ μέσησ Κομάνων τῶν Ποντικῶν καὶ διὰ τῆσ Δαζιμωνίτιδοσ εὐδαίμονοσ πεδίου πρὸσ δύσιν, εἶτ’ ἐπιστρέφει πρὸσ τὰσ ἄρκτουσ παρ’ αὐτὰ τὰ Γαζίουρα, παλαιὸν βασίλειον, νῦν δ’ ἔρημον· εἶτα ἀνακάμπτει πάλιν πρὸσ ἑώ παραλαβὼν τόν τε Σκύλακα καὶ ἄλλουσ ποταμούσ, καὶ παρ’ αὐτὸ τὸ τῆσ Ἀμασείασ ἐνεχθεὶσ τεῖχοσ, τῆσ ἡμετέρασ πατρίδοσ, πόλεωσ ἐρυμνοτάτησ, εἰσ τὴν Φανάροιαν πρόεισιν· ἐνταῦθα δὲ συμβαλὼν ὁ Λύκοσ αὐτῷ τὰσ ἀρχὰσ ἐξ Ἀρμενίασ ἔχων γίνεται καὶ αὐτὸσ Ἶρισ· εἶθ’ ἡ Θεμίσκυρα ὑποδέχεται τὸ ῥεῦμα καὶ τὸ Ποντικὸν πέλαγοσ. διὰ δὲ τοῦτο ἔνδροσόν ἐστι καὶ ποάζον ἀεὶ τὸ πεδίον τοῦτο τρέφειν ἀγέλασ βοῶν τε ὁμοίωσ καὶ ἵππων δυνάμενον, σπόρον δὲ πλεῖστον δέχεται τὸν ἐκ τῆσ ἐλύμου καὶ κέγχρου, μᾶλλον δὲ ἀνέκλειπτον· αὐχμοῦ γάρ ἐστι κρείττων ἡ εὐυδρία παντόσ, ὥστ’ οὐδὲ λιμὸσ καθικνεῖται τῶν ἀνθρώπων τούτων οὐδ’ ἅπαξ· τοσαύτην δ’ ὀπώραν ἐκδίδωσιν ἡ παρόρειοσ τὴν αὐτοφυῆ καὶ ἀγρίαν σταφυλῆσ τε καὶ ὄχνησ καὶ μήλου καὶ τῶν καρυωδῶν ὥστε κατὰ πᾶσαν τοῦ ἔτουσ ὡρ́αν ἀφθόνωσ εὐπορεῖν τοὺσ ἐξιόντασ ἐπὶ τὴν ὕλην, τοτὲ μὲν ἔτι κρεμαμένων τῶν καρπῶν ἐν τοῖσ δένδρεσι, τοτὲ δ’ ἐν τῇ πεπτωκυίᾳ φυλλάδι καὶ ὑπ’ αὐτῇ κειμένων βαθείᾳ καὶ πολλῇ κεχυμένῃ. συχναὶ δὲ καὶ θῆραι παντοίων ἀγρευμάτων διὰ τὴν εὐπορίαν τῆσ τροφῆσ. μετὰ δὲ τὴν Θεμίσκυράν ἐστιν ἡ Σιδήνη, πεδίον εὔδαιμον, οὐχ ὁμοίωσ δὲ κατάρρυτον, ἔχον χωρία ἐρυμνὰ ἐπὶ τῇ παραλίᾳ, τήν τε Σίδην ἀφ’ ἧσ ὠνομάσθη Σιδήνη, καὶ Χάβακα καὶ Φάβδα·

μέχρι μὲν δὴ δεῦρο Ἀμισηνή. ἄνδρεσ δὲ γεγόνασιν ἄξιοι μνήμησ κατὰ παιδείαν ἐνταῦθα μαθηματικοὶ μὲν Δημήτριοσ ὁ τοῦ Ῥαθηνοῦ καὶ Διονυσόδωροσ ὁμώνυμοσ τῷ Μηλίῳ γεωμέτρῃ, γραμματικὸσ δὲ Τυραννίων οὗ ἡμεῖσ ἠκροασάμεθα. μετὰ δὲ τὴν Σιδήνην ἡ Φαρνακία ἐστὶν ἐρυμνὸν πόλισμα, καὶ μετὰ ταῦτα ἡ Τραπεζοῦσ πόλισ Ἑλληνίσ, εἰσ ἣν ἀπὸ τῆσ Ἀμισοῦ περὶ δισχιλίουσ καὶ διακοσίουσ σταδίουσ ἐστὶν ὁ πλοῦσ·

εἶτ’ ἔνθεν εἰσ Φᾶσιν χίλιοί που καὶ τετρακόσιοι, ὥστε οἱ σύμπαντεσ ἀπὸ τοῦ Ιἑροῦ μέχρι Φάσιδοσ περὶ ὀκτακισχιλίουσ σταδίουσ εἰσὶν ἢ μικρῷ πλείουσ ἢ ἐλάττουσ. ἐν δὲ τῇ παραλίᾳ ταύτῃ ἀπὸ Ἀμισοῦ πλέουσιν ἡ Ἡράκλειοσ ἄκρα πρῶτον ἔστιν, εἶτ’ ἄλλη ἄκρα Ιἀσόνιον καὶ ὁ Γενήτησ, εἶτα Κοτύωρα πολίχνη ἐξ ἧσ συνῳκίσθη ἡ Φαρνακία, εἶτ’ Ἰσχόπολισ κατερηριμμένη, εἶτα κόλποσ ἐν ᾧ Κερασοῦσ τε καὶ Ἑρμώνασσα κατοικίαι μέτριαι, εἶτα τῆσ Ἑρμωνάσσησ πλησίον ἡ Τραπεζοῦσ, εἶθ’ ἡ Κολχίσ· ἐνταῦθα δέ που ἐστὶ καὶ Ζυγόπολίσ τισ λεγομένη κατοικία. περὶ μὲν οὖν τῆσ Κολχίδοσ εἴρηται καὶ τῆσ ὑπερκειμένησ παραλίασ. τῆσ δὲ Τραπεζοῦντοσ ὑπέρκεινται καὶ τῆσ Φαρνακίασ Τιβαρανοί τε καὶ Χαλδαῖοι καὶ Σάννοι, οὓσ πρότερον ἐκάλουν Μάκρωνασ, καὶ ἡ μικρὰ Ἀρμενία·

καὶ οἱ Ἀππαῗται δέ πωσ πλησιάζουσι τοῖσ χωρίοισ τούτοισ οἱ πρότερον Κερκῖται. διήκει δὲ διὰ τούτων ὅ τε Σκυδίσησ ὄροσ τραχύτατον συνάπτον τοῖσ Μοσχικοῖσ ὄρεσι τοῖσ ὑπὲρ τῆσ Κολχίδοσ, οὗ τὰ ἄκρα κατέχουσιν οἱ Ἑπτακωμῆται, καὶ ὁ Παρυάδρησ ὁ μέχρι τῆσ μικρᾶσ Ἀρμενίασ ἀπὸ τῶν κατὰ Σιδήνην καὶ Θεμίσκυραν τόπων διατείνων καὶ ποιῶν τὸ ἑωθινὸν τοῦ Πόντου πλευρόν. εἰσὶ δ’ ἅπαντεσ μὲν οἱ ὄρειοι τούτων ἄγριοι τελέωσ, ὑπερβέβληνται δὲ τοὺσ ἄλλουσ οἱ Ἑπτακωμῆται· τινὲσ δὲ καὶ ἐπὶ δένδρεσιν ἢ πυργίοισ οἰκοῦσι, διὸ καὶ Μοσυνοίκουσ ἐκάλουν οἱ παλαιοί, τῶν πύργων μοσσύνων λεγομένων. ζῶσι δ’ ἀπὸ θηρείων σαρκῶν καὶ τῶν ἀκροδρύων, ἐπιτίθενται δὲ καὶ τοῖσ ὁδοιποροῦσι καταπηδήσαντεσ ἀπὸ τῶν ἰκρίων. οἱ δὲ Ἑπτακωμῆται τρεῖσ Πομπηίου σπείρασ κατέκοψαν διεξιούσασ τὴν ὀρεινήν, κεράσαντεσ κρατῆρασ ἐν ταῖσ ὁδοῖσ τοῦ μαινομένου μέλιτοσ, ὃ φέρουσιν οἱ ἀκρεμόνεσ τῶν δένδρων· πιοῦσι γὰρ καὶ παρακόψασιν ἐπιθέμενοι ῥᾳδίωσ διεχειρίσαντο τοὺσ ἀνθρώπουσ. ἐκαλοῦντο δὲ τούτων τινὲσ τῶν βαρβάρων καὶ Βύζηρεσ. οἱ δὲ νῦν Χαλδαῖοι Χάλυβεσ τὸ παλαιὸν ὠνομάζοντο, καθ’ οὓσ μάλιστα ἡ Φαρνακία ἵδρυται, κατὰ θάλατταν μὲν ἔχουσα εὐφυί̈αν τὴν ἐκ τῆσ πηλαμυδείασ πρώτιστα γὰρ ἁλίσκεται ἐνταῦθα τὸ ὄψον τοῦτο, ἐκ δὲ τῆσ γῆσ τὰ μέταλλα νῦν μὲν σιδήρου πρότερον δὲ καὶ ἀργύρου.

ὅλωσ δὲ κατὰ τοὺσ τόπουσ τούτουσ ἡ παραλία στενὴ τελέωσ ἐστίν· ὑπέρκειται γὰρ εὐθὺσ τὰ ὄρη μετάλλων πλήρη καὶ δρυμῶν, γεωργεῖται δ’ οὐ πολλά· λείπεται δὴ τοῖσ μὲν μεταλλευταῖσ ἐκ τῶν μετάλλων ὁ βίοσ, τοῖσ δὲ θαλαττουργοῖσ ἐκ τῆσ ἁλιείασ καὶ μάλιστα τῶν πηλαμύδων καὶ τῶν δελφίνων· ἐπακολουθοῦντεσ γὰρ ταῖσ ἀγέλαισ τῶν ἰχθύων, κορδύλησ τε καὶ θύννησ καὶ αὐτῆσ τῆσ πηλαμύδοσ, πιαίνονταί τε καὶ εὐάλωτοι γίνονται διὰ τὸ πλησιάζειν τῇ γῇ προαλέστερον· δελεαζομένουσ μόνοι οὗτοι κατακόπτουσι τοὺσ δελφῖνασ καὶ τῷ στέατι πολλῷ χρῶνται πρὸσ ἅπαντα. τούτουσ οὖν οἶμαι λέγειν τὸν ποιητὴν Ἁλιζώνουσ ἐν τῷ μετὰ τοὺσ Παφλαγόνασ καταλόγῳ αὐτὰρ Ἁλιζώνων Ὀδίοσ καὶ Ἐπίστροφοσ ἦρχον τηλόθεν ἐξ Ἀλύβησ, ὅθεν ἀργύρου ἐστὶ γενέθλη.

ἡμεῖσ δ’ ἀντιπαραθέντεσ τῇ ἡμετέρᾳ τὴν ἐκείνου καὶ τὰσ τῶν ἄλλων ὑπολήψεισ σκοπῶμεν. ἤτοι τῆσ γραφῆσ μετατεθείσησ ἀπὸ τοῦ "τηλόθεν ἐκ Χαλύβησ," ἢ τῶν ἀνθρώπων πρότερον Ἀλύβων λεγομένων ἀντὶ Χαλύβων· οὐ γὰρ νῦν μὲν δυνατὸν γέγονεν ἐκ Χαλύβων Χαλδαίουσ λεχθῆναι, πρότερον δ’ οὐκ ἐνῆν ἀντὶ Ἀλύβων Χάλυβασ, καὶ ταῦτα τῶν ὀνομάτων μεταπτώσεισ πολλὰσ δεχομένων καὶ μάλιστα ἐν τοῖσ βαρβάροισ· Σίντιεσ γὰρ ἐκαλοῦντό τινεσ τῶν Θρᾳκῶν, εἶτα Σιντοί, εἶτα Σάιοι, παρ’ οἷσ φησιν Ἀρχίλοχοσ τὴν ἀσπίδα ῥῖψαι ἀσπίδα μὲν Σαί̈ων τισ ἀνείλετο, τὴν παρὰ θάμνῳ ἔντοσ ἀμώμητον κάλλιπον οὐκ ἐθέλων. οἱ δ’ αὐτοὶ οὗτοι Σαπαῖοι νῦν ὀνομάζονται· πάντεσ γὰρ οὗτοι περὶ Ἄβδηρα τὴν οἴκησιν εἶχον καὶ τὰσ περὶ Λῆμνον νήσουσ· ὁμοίωσ δὲ καὶ Βρῦγοι καὶ Βρύγεσ καὶ Φρύγεσ οἱ αὐτοί, καὶ Μυσοὶ καὶ Μαίονεσ καὶ Μῄονεσ· οὐ χρεία δὲ πλεονάζειν. ὑπονοεῖ δὲ καὶ ὁ Σκήψιοσ τὴν τοῦ ὀνόματοσ μετάπτωσιν ἐξ Ἀλύβων εἰσ Χάλυβασ, τὰ δ’ ἑξῆσ καὶ τὰ συνῳδὰ οὐ νοῶν, καὶ μάλιστα ἐκ τίνοσ Ἁλιζώνουσ εἴρηκε τοὺσ Χάλυβασ, ἀποδοκιμάζει τὴν δόξαν· οἱ μὲν οὖν μεταγράφουσιν "Ἀλαζώνων" οἱ δ’ "Ἀμαζώνων" ποιοῦντεσ, τὸ δ’ "ἐξ Ἀλύβησ" "ἐξ Ἀλόπησ" ἢ "ἐξ Ἀλόβησ," τοὺσ μὲν Σκύθασ Ἀλαζῶνασ φάσκοντεσ ὑπὲρ τὸν Βορυσθένη καὶ Καλλιπίδασ καὶ ἄλλα ὀνόματα, ἅπερ Ἑλλάνικόσ τε καὶ Ἡρόδοτοσ καὶ Εὔδοξοσ κατεφλυάρησαν ἡμῶν, τοὺσ δ’ Ἀμαζῶνασ μεταξὺ Μυσίασ καὶ Καρίασ καὶ Λυδίασ, καθάπερ Ἔφοροσ νομίζει, πλησίον Κύμησ τῆσ πατρίδοσ αὐτοῦ·

καὶ τοῦτο μὲν ἔχεταί τινοσ λόγου τυχὸν ἴσωσ· εἰή γὰρ ἂν λέγων τὴν ὑπὸ τῶν Αἰολέων καὶ Ιὤνων οἰκισθεῖσαν ὕστερον, πρότερον δ’ ὑπὸ Ἀμαζόνων, ὧν καὶ ἐπωνύμουσ πόλεισ τινὰσ εἶναί φασι· καὶ γὰρ Ἔφεσον καὶ Σμύρναν καὶ Κύμην καὶ Μύριναν. ἡ δὲ Ἀλύβη ἢ ὥσ τινεσ Ἀλόπη ἢ Ἀλόβη πῶσ ἂν ἐν τοῖσ τόποισ τούτοισ ἐξητάζετο; πῶσ δὲ τηλόθεν; πῶσ δ’ ἡ τοῦ ἀργύρου γενέθλη; ταῦτα μὲν ἀπολύεται τῇ μεταγραφῇ·

γράφει γὰρ οὕτωσ αὐτὰρ Ἀμαζώνων Ὀδίοσ καὶ Ἐπίστροφοσ ἦρχον, ἐλθόντ’ ἐξ Ἀλόπησ, ὅ θ’ Ἀμαζονίδων γένοσ ἐστί. ταῦτα δ’ ἀπολυσάμενοσ εἰσ ἄλλο ἐμπέπτωκε πλάσμα· οὐδαμοῦ γὰρ ἐνθάδε εὑρίσκεται Ἀλόπη· καὶ ἡ μεταγραφὴ δὲ παρὰ τὴν τῶν ἀντιγράφων τῶν ἀρχαίων πίστιν καινοτομουμένη ἐπὶ τοσοῦτον σχεδιασμῷ ἐοίκεν. ὁ δὲ Σκήψιοσ οὔτε τὴν τούτου δόξαν ἐοίκεν ἀποδεξάμενοσ οὔτε τῶν περὶ τὴν Παλλήνην τοὺσ Ἁλιζώνουσ ὑπολαβόντων, ὧν ἐμνήσθημεν ἐν τοῖσ Μακεδονικοῖσ. ὁμοίωσ διαπορεῖ καὶ πῶσ ἐκ τῶν ὑπὲρ τὸν Βορυσθένην νομάδων ἀφῖχθαι συμμαχίαν τοῖσ Τρωσί τισ νομίσειεν, ἐπαινεῖ δὲ μάλιστα τὴν Ἑκαταίου τοῦ Μιλησίου καὶ Μενεκράτουσ τοῦ Ἐλαί̈του τῶν Ξενοκράτουσ γνωρίμων ἀνδρὸσ δόξαν καὶ τὴν Παλαιφάτου, ὧν ὁ μὲν ἐν γῆσ περιόδῳ φησίν ἐπὶ δ’ Ἀλαζίᾳ πόλι ποταμὸσ Ὀδρύσησ ῥέων διὰ Μυγδονίησ πεδίου ἀπὸ δύσιοσ ἐκ τῆσ λίμνησ τῆσ Δασκυλίτιδοσ ἐσ Ῥύνδακον ἐσβάλλει. ἔρημον δὲ εἶναι νῦν τὴν Ἀλαζίαν λέγει, κώμασ δὲ πολλὰσ τῶν Ἀλαζώνων οἰκεῖσθαι, δι’ ὧν Ὀδρύσησ ῥεῖ, ἐν δὲ ταύταισ τὸν Ἀπόλλωνα τιμᾶσθαι διαφερόντωσ, καὶ μάλιστα κατὰ τὴν ἐφορίαν τῶν Κυζικηνῶν. ὁ δὲ Μενεκράτησ ἐν τῇ Ἑλλησποντιακῇ περιόδῳ ὑπερκεῖσθαι λέγει τῶν περὶ τὴν Μύρλειαν τόπων ὀρεινὴν συνεχῆ, ἣν κατῴκει τὸ τῶν Ἁλιζώνων ἔθνοσ· δεῖ δέ, φησί, γράφειν ἐν τοῖσ δύο λάβδα, τὸν δὲ ποιητὴν ἐν τῷ ἑνὶ γράφειν διὰ τὸ μέτρον. ὁ δὲ Παλαίφατόσ φησιν ἐξ Ἀλαζώνων τῶν ἐν τῇ Ἀλόπῃ οἰκούντων, νῦν δὲ Ζελείᾳ, τὸν Ὀδίον καὶ τὸν Ἐπίστροφον στρατεῦσαι. τί οὖν ἄξιον ἐπαινεῖν τὰσ τούτων δόξασ; χωρὶσ γὰρ τοῦ τὴν ἀρχαίαν γραφὴν καὶ τούτουσ κινεῖν οὔτε τὰ ἀργυρεῖα δεικνύουσιν, οὔτε ποῦ τῆσ Μυρλεάτιδοσ Ἀλόπη ἐστίν, οὔτε πῶσ οἱ ἐνθένδε ἀφιγμένοι εἰσ Ἴλιον τηλόθεν ἦσαν, εἰ καὶ δοθείη Ἀλόπην τινὰ γεγονέναι ἢ Ἀλαζίαν· πολὺ γὰρ δὴ ταῦτα ἐγγυτέρω ἐστὶ τῇ Τρῳάδι ἢ τὰ περὶ Ἔφεσον. ἀλλ’ ὅμωσ τοὺσ περὶ Πύγελα λέγοντασ τοὺσ Ἀμαζῶνασ μεταξὺ Ἐφέσου καὶ Μαγνησίασ καὶ Πριήνησ φλυαρεῖν φησὶν ὁ Δημήτριοσ· τὸ γὰρ "τηλόθεν" οὐκ ἐφαρμόττειν τῷ τόπῳ· πόσῳ οὖν μᾶλλον οὐκ ἐφαρμόττει τῷ περὶ Μυσίαν καὶ Τευθρανίαν; νὴ Δία, ἀλλά φησι δεῖν ἔνια καὶ ἀκύρωσ προστιθέμενα δέχεσθαι, ὡσ καὶ τῆλ’ ἐξ Ἀσκανίησ καὶ Ἀρναῖοσ δ’ ὄνομ’ ἔσκε, τὸ γὰρ θέτο πότνια μήτηρ, καὶ εἵλετο δὲ κληῖδ’ εὐκαμπέα χειρὶ παχείῃ Πηνελόπη.

δεδόσθω δὴ καὶ τοῦτο· ἀλλ’ ἐκεῖνα οὐ δοτέα, οἷσ προσέχων ὁ Δημήτριοσ οὐδὲ τοῖσ ὑπολαβοῦσι δεῖν ἀκούειν "τηλόθεν ἐκ Χαλύβησ" πιθανῶσ ἀντείρηκε. συγχωρήσασ γὰρ ὅτι, εἰ καὶ μὴ ἔστι νῦν ἐν τοῖσ Χάλυψι τὰ ἀργυρεῖα, ὑπάρξαι γε ἐνεδέχετο, ἐκεῖνό γε οὐ συγχωρεῖ ὅτι καὶ ἔνδοξα ἦν καὶ ἄξια μνήμησ, καθάπερ τὰ σιδηρεῖα. τί δὲ κωλύει, φαίη τισ ἄν, καὶ ἔνδοξα εἶναι, καθάπερ καὶ τὰ σιδηρεῖα; ἢ σιδήρου μὲν εὐπορία τόπον ἐπιφανῆ δύναται ποιεῖν, ἀργύρου δ’ οὔ; τί δ’ εἰ μὴ κατὰ τοὺσ ἡρ́ωασ, ἀλλὰ καθ’ Ὅμηρον εἰσ δόξαν ἀφῖκτο τὰ ἀργυρεῖα, ἆρα μέμψαιτό τισ ἂν τὴν ἀπόφασιν τοῦ ποιητοῦ; πῶσ οὖν εἰσ τὸν ποιητὴν ἡ δόξα ἀφίκετο; πῶσ δ’ ἡ τοῦ ἐν τῇ Τεμέσῃ χαλκοῦ τῇ Ἰταλιώτιδι; πῶσ δ’ ἡ τοῦ Θηβαϊκοῦ πλούτου τοῦ κατ’ Αἴγυπτον; καίτοι διπλάσιον σχεδόν τι διέχοντα τῶν Αἰγυπτίων Θηβῶν ἢ τῶν Χαλδαίων. ἀλλ’ οὐδ’ οἷσ συνηγορεῖ, τούτοισ ὁμολογεῖ· τὰ γὰρ περὶ τὴν Σκῆψιν τοποθετῶν τὴν ἑαυτοῦ πατρίδα, πλησίον τῆσ Σκήψεωσ καὶ τοῦ Αἰσήπου Νέαν κώμην καὶ Ἀργυρίαν λέγει καὶ Ἀλαζονίαν. ταῦτα μὲν οὖν εἰ καὶ ἔστι, πρὸσ ταῖσ πηγαῖσ ἂν εἰή τοῦ Αἰσήπου. ὁ δὲ Ἑκαταῖοσ λέγει ἐπέκεινα τῶν ἐκβολῶν αὐτοῦ, ὅ τε Παλαίφατοσ πρότερον μὲν Ἀλόπην οἰκεῖν φήσασ νῦν δὲ Ζέλειαν, οὐδὲν ὅμοιον λέγει τούτοισ. εἰ δ’ ἄρα ὁ Μενεκράτησ, καὶ οὐδ’ οὗτοσ τὴν Ἀλόπην ἢ Ἀλόβην ἢ ὅπωσ ποτὲ βούλονται γράφειν φράζει ἥτισ ἐστίν, οὐδ’ αὐτὸσ ὁ Δημήτριοσ. πρὸσ Ἀπολλόδωρον δὲ περὶ τῶν αὐτῶν ἐν τῷ Τρωικῷ διακόσμῳ διαλεγόμενον πολλὰ μὲν εἴρηται πρότερον, καὶ νῦν δὲ λεκτέον.

οἱ δ’ ὁμοροῦντεσ αὐταῖσ, οὔθ’ οὕτωσ ἄπωθεν ὄντεσ ὥστε χαλεπὴν εἶναι τὴν ἐκεῖθεν μετάπεμψιν οὔτ’ ἔχθρασ ὑποκειμένησ, οὐδὲν ἐκωλύοντο οἶμαι συμμαχεῖν. οὐ γὰρ οἰέται δεῖν δέχεσθαι τοὺσ Ἁλιζώνουσ ἐκτὸσ τοῦ Ἅλυοσ· μηδεμίαν γὰρ συμμαχίαν ἀφῖχθαι τοῖσ Τρωσὶν ἐκ τῆσ περαίασ τοῦ Ἅλυοσ. πρῶτον τοίνυν ἀπαιτήσομεν αὐτὸν τίνεσ εἰσὶν οἱ ἐντὸσ τοῦ Ἅλυοσ Ἁλίζωνοι, οἱ καὶ τηλόθεν ἐξ Ἀλύβησ, ὅθεν ἀργύρου ἐστὶ γενέθλη· οὐ γὰρ ἕξει λέγειν· ἔπειτα τὴν αἰτίαν δι’ ἣν οὐ συγχωρεῖ καὶ ἐκ τῆσ περαίασ ἀφῖχθαί τινα συμμαχίαν· καὶ γὰρ εἰ τὰσ ἄλλασ ἐντὸσ εἶναι τοῦ ποταμοῦ πάσασ συμβαίνει πλὴν τῶν Θρᾳκῶν, μίαν γε ταύτην οὐδὲν ἐκώλυε πέραθεν ἀφῖχθαι ἐκ τῆσ ἐπέκεινα τῶν Λευκοσύρων. ἢ πολεμήσοντασ μὲν ἦν δυνατὸν διαβαίνειν ἐκ τῶν τόπων τούτων καὶ τῶν ἐπέκεινα, καθάπερ τὰσ Ἀμαζόνασ καὶ Τρῆρασ καὶ Κιμμερίουσ φασί, συμμαχήσοντασ δ’ ἀδύνατον; αἱ μὲν οὖν Ἀμαζόνεσ οὐ συνεμάχουν διὰ τὸ τὸν Πρίαμον πολεμῆσαι πρὸσ αὐτὰσ συμμαχοῦντα τοῖσ Φρυξὶν ἤματι τῷ ὅτε τ’ ἦλθον Ἀμαζόνεσ ἀντιάνειραι φησὶν ὁ Πρίαμοσ καὶ γὰρ ἐγὼν ἐπίκουροσ ἐὼν μετὰ τοῖσιν ἐλέγμην. ἀλλ’ οὐδὲ δόξαν ἔχει τοιαύτην τῶν παλαιῶν εἰπεῖν ὡσ συμφωνούντων ἁπάντων μηδένασ ἐκ τῆσ περαίασ τοῦ Ἅλυοσ κοινωνῆσαι τοῦ Τρωικοῦ πολέμου.

πρὸσ τοὐναντίον δὲ μᾶλλον εὑρ́οι τισ ἂν μαρτυρίασ· Μαιάνδριοσ γοῦν ἐκ τῶν Λευκοσύρων φησὶ τοὺσ Ἐνετοὺσ ὁρμηθέντασ συμμαχῆσαι τοῖσ Τρωσίν, ἐκεῖθεν δὲ μετὰ τῶν Θρᾳκῶν ἀπᾶραι καὶ οἰκῆσαι περὶ τὸν τοῦ Ἀδρίου μυχόν, τοὺσ δὲ μὴ μετασχόντασ τῆσ στρατείασ Ἐνετοὺσ Καππάδοκασ γενέσθαι. συνηγορεῖν δ’ ἂν δόξειε τῷ λόγῳ τούτῳ, διότι πᾶσα ἡ πλησίον τοῦ Ἅλυοσ Καππαδοκία ὅση παρατείνει τῇ Παφλαγονίᾳ ταῖσ δυσὶ χρῆται διαλέκτοισ καὶ τοῖσ ὀνόμασι πλεονάζει τοῖσ Παφλαγονικοῖσ, Βάγασ καὶ Βιάσασ καὶ Αἰνιάτησ καὶ Ῥατώτησ καὶ Ζαρδώκησ καὶ Τίβιοσ καὶ Γάσυσ καὶ Ὀλίγασυσ καὶ Μάνησ· ταῦτα γὰρ ἔν τε τῇ Φαζημωνίτιδι καὶ τῇ Πιμωλισίτιδι καὶ τῇ Γαζηλωνίτιδι καὶ Γαζακηνῇ καὶ ἄλλαισ πλείσταισ χώραισ ἐπιπολάζει τὰ ὀνόματα. αὐτὸσ δὲ ὁ Ἀπολλόδωροσ παρατίθησι τὸ τοῦ Ζηνοδότου ὅτι γράφει ἐξ Ἐνετῆσ, ὅθεν ἡμιόνων γένοσ ἀγροτεράων. ταύτην δέ φησιν Ἑκαταῖον τὸν Μιλήσιον δέχεσθαι τὴν Ἀμισόν· ἡ δ’ Ἀμισὸσ εἴρηται διότι τῶν Λευκοσύρων ἐστὶ καὶ ἐκτὸσ τοῦ Ἅλυοσ. εἴρηται δ’ αὐτῷ που καὶ διότι ὁ ποιητὴσ ἱστορίαν εἶχε τῶν Παφλαγόνων τῶν ἐν τῇ μεσογαίᾳ παρὰ τῶν πεζῇ διελθόντων τὴν χώραν, τὴν παραλίαν δ’ ἠγνόει, καθάπερ καὶ τὴν ἄλλην τὴν Ποντικήν·

ὠνόμαζε γὰρ ἂν αὐτήν. τοὐναντίον δ’ ἔστιν ἀναστρέψαντα εἰπεῖν ἐκ τῆσ περιοδείασ ὁρμηθέντα τῆσ ἀποδοθείσησ νυνί, ὡσ τὴν μὲν παραλίαν πᾶσαν ἐπελήλυθε καὶ οὐδὲν τῶν ὄντων τότε ἀξίων μνήμησ παραλέλοιπεν· εἰ δ’ Ἡράκλειαν καὶ Ἄμαστριν καὶ Σινώπην οὐ λέγει τὰσ μήπω συνῳκισμένασ οὐδὲν θαυμαστόν· τὴν δὲ μεσόγαιαν οὐδὲν ἄτοπον εἰ μὴ εἴρηκε. καὶ τὸ μὴ ὀνομάζειν δὲ πολλὰ τῶν γνωρίμων οὐκ ἀγνοίασ ἐστὶ σημεῖον, ὅπερ καὶ ἐν τοῖσ ἔμπροσθεν ἐπεσημηνάμεθα· ἀγνοεῖν γὰρ αὐτὸν πολλὰ τῶν ἐνδόξων ἔφη περὶ τὸν Πόντον, οἱο͂ν ποταμοὺσ καὶ ἔθνη· ὀνομάσαι γὰρ ἄν. τοῦτο δ’ ἐπὶ μέν τινων σφόδρα σημειωδῶν δοίη τισ ἄν, οἱο͂ν Σκύθασ καὶ Μαιῶτιν καὶ Ἴστρον. οὐ γὰρ διὰ σημείων μὲν τοὺσ νομάδασ εἴρηκε γαλακτοφάγουσ ἀβίουσ τε, δικαιοτάτουσ ἀνθρώπουσ, καὶ ἔτι ἀγαυοὺσ ἱππημολγούσ, Σκύθασ δὲ οὐκ ἂν εἶπεν ἢ Σαυρομάτασ ἢ Σαρμάτασ, εἰ δὴ οὕτωσ ὠνομάζοντο τότε ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων· οὐδ’ ἂν Θρᾳκῶν τε καὶ Μυσῶν μνησθεὶσ τῶν πρὸσ τῷ Ἴστρῳ αὐτὸν παρεσίγησε μέγιστον τῶν ποταμῶν ὄντα, καὶ ἄλλωσ ἐπιφόρωσ ἔχων πρὸσ τὸ τοῖσ ποταμοῖσ ἀφορίζεσθαι τοὺσ τόπουσ, οὐδ’ ἂν Κιμμερίουσ λέγων παρῆκε τὸν Βόσπορον ἢ τὴν Μαιῶτιν. ἐπὶ δὲ τῶν μὴ οὕτω σημειωδῶν ἢ μὴ τότε ἢ μὴ πρὸσ τὴν ὑπόθεσιν τί ἄν τισ μέμφοιτο;

οἱο͂ν τὸν Τάναϊν δι’ οὐδὲν ἄλλο γνωριζόμενον ἢ διότι τῆσ Ἀσίασ καὶ τῆσ Εὐρώπησ ὁρ́ιόν ἐστιν· ἀλλ’ οὔτε τὴν Ἀσίαν οὔτε τὴν Εὐρώπην ὠνόμαζόν πω οἱ τότε, οὐδὲ διῄρητο οὕτωσ εἰσ τρεῖσ ἠπείρουσ ἡ οἰκουμένη· ὠνόμασε γὰρ ἄν που διὰ τὸ λίαν σημειῶδεσ, ὡσ καὶ τὴν Λιβύην καὶ τὸν λίβα τὸν ἀπὸ τῶν ἑσπερίων τῆσ Λιβύησ πνέοντα· τῶν δ’ ἠπείρων μήπω διωρισμένων οὐδὲ τοῦ Τανάιδοσ ἔδει καὶ τῆσ μνήμησ αὐτοῦ. πολλὰ δὲ καὶ ἀξιομνημόνευτα μέν, οὐχ ὑπέδραμε δέ· πολὺ γὰρ δὴ καὶ τὸ ἐπελευστικὸν εἶδοσ ἔν τε τοῖσ λόγοισ καὶ ἐν ταῖσ πράξεσίν ἐστιν. ἐκ πάντων δὲ τούτων καὶ τῶν τοιούτων δῆλόν ἐστιν ὅτι μοχθηρῷ σημείῳ χρῆται πᾶσ ὁ ἐκ τοῦ μὴ λέγεσθαί τι ὑπὸ τοῦ ποιητοῦ τὸ ἀγνοεῖσθαι ἐκεῖνο ὑπ’ αὐτοῦ τεκμαιρόμενοσ. καὶ δεῖ διὰ πλειόνων παραδειγμάτων ἐξελέγχειν αὐτὸ μοχθηρὸν ὄν· πολλῷ γὰρ αὐτῷ κέχρηνται πολλοί. ἀνακρουστέον οὖν αὐτοὺσ προφέροντασ τὰ τοιαῦτα, εἰ καὶ ταυτολογήσομεν· οἱο͂ν ἐπὶ τῶν ποταμῶν εἴ τισ λέγοι τῷ μὴ ὠνομάσθαι ἀγνοεῖσθαι εὐήθη φήσομεν τὸν λόγον· ὅπου γε οὐδὲ Μέλητα τὸν παρὰ τὴν Σμύρναν ῥέοντα ὠνόμακε ποταμόν, τὴν ὑπὸ τῶν πλείστων λεγομένην αὐτοῦ πατρίδα, Ἕρμον ποταμὸν καὶ Ὕλλον ὀνομάζων, οὐδὲ Πακτωλὸν τὸν εἰσ ταὐτὸ τούτοισ ῥεῖθρον ἐμβάλλοντα, τὴν δ’ ἀρχὴν ἀπὸ τοῦ Τμώλου ἔχοντα οὗ μέμνηται· οὐδ’ αὐτὴν Σμύρναν λέγει, οὐδὲ τὰσ ἄλλασ τῶν Ιὤνων πόλεισ καὶ τῶν Αἰολέων τὰσ πλείστασ, Μίλητον λέγων καὶ Λέσβον καὶ Τένεδον, οὐδὲ Ληθαῖον τὸν παρὰ Μαγνησίαν ῥέοντα οὐδὲ δὴ Μαρσύαν τοὺσ εἰσ τὸν Μαίανδρον ἐκδιδόντασ, ἐκεῖνον ὀνομάζων καὶ πρὸσ τούτοισ Ῥῆσόν θ’ Ἑπτάπορόν τε Κάρησόν τε Ῥοδίον τε, καὶ τοὺσ ἄλλουσ, ὧν οἱ πλείουσ ὀχετῶν οὔκ εἰσι μείζουσ. πολλάσ τε χώρασ ὀνομάζων καὶ πόλεισ τοτὲ μὲν καὶ τοὺσ ποταμοὺσ καὶ ὄρη συγκαταλέγει τοτὲ δ’ οὔ· τοὺσ γοῦν κατὰ τὴν Αἰτωλίαν καὶ τὴν Ἀττικὴν οὐ λέγει οὐδ’ ἄλλουσ πλείουσ· ἔτι δὲ καὶ τῶν πόρρω μεμνημένοσ τῶν ἐγγὺσ σφόδρα οὐ μέμνηται, οὐ δήπου ἀγνοῶν αὐτοὺσ γνωρίμουσ τοῖσ ἄλλοισ ὄντασ· οὐδὲ δὴ τοὺσ ἐγγὺσ ἐπίσησ, ὧν τοὺσ μὲν ὀνομάζει τοὺσ δὲ οὔ, οἱο͂ν Λυκίουσ μὲν καὶ Σολύμουσ, Μιλύασ δ’ οὔ, οὐδὲ Παμφύλουσ οὐδὲ Πισίδασ· καὶ Παφλαγόνασ μὲν καὶ Φρύγασ καὶ Μυσούσ, Μαριανδυνοὺσ δ’ οὔ, οὐδὲ Θυνοὺσ οὐδὲ Βιθυνοὺσ οὐδὲ Βέβρυκασ· Ἀμαζόνων τε μέμνηται, Λευκοσύρων δ’ οὔ, οὐδὲ Σύρων οὐδὲ Καππαδόκων οὐδὲ Λυκαόνων, Φοίνικασ καὶ Αἰγυπτίουσ καὶ Αἰθίοπασ θρυλῶν· καὶ Ἀλήιον μὲν πεδίον λέγει καὶ Ἀρίμουσ, τὸ δὲ ἔθνοσ ἐν ᾧ ταῦτα σιγᾷ. ὁ μὲν δὴ τοιοῦτοσ ἔλεγχοσ ψευδήσ ἐστιν, ὁ δ’ ἀληθήσ, ὅταν δείκνυται ψεῦδοσ λεγόμενόν τι. ἀλλ’ οὐδ’ ἐν τῷ τοιούτῳ κατορθῶν ἐδείχθη, ὅτε γε ἐθάρρησε πλάσματα λέγειν τοὺσ ἀγαυοὺσ ἱππημολγοὺσ καὶ γαλακτοφάγουσ. τοσαῦτα καὶ πρὸσ Ἀπολλόδωρον· ἐπάνειμι δὲ ἐπὶ τὴν ἑξῆσ περιήγησιν. ὑπὲρ μὲν δὴ τῶν περὶ Φαρνακίαν καὶ Τραπεζοῦντα τόπων οἱ Τιβαρηνοὶ καὶ Χαλδαῖοι μέχρι τῆσ μικρᾶσ Ἀρμενίασ εἰσίν.

Πομπήιοσ δὲ περὶ τὸν τόπον τοῦτον πόλιν ἔκτισεν ἐν τῇ μικρᾷ Ἀρμενίᾳ Νικόπολιν, ἣ καὶ νῦν συμμένει καὶ οἰκεῖται καλῶσ. αὕτη δ’ ἐστὶν εὐδαίμων ἱκανῶσ χώρα· δυνάσται δ’ αὐτὴν κατεῖχον ἀεί, καθάπερ τὴν Σωφηνήν, τοτὲ μὲν φίλοι τοῖσ ἄλλοισ Ἀρμενίοισ ὄντεσ τοτὲ δὲ ἰδιοπραγοῦντεσ· ὑπηκόουσ δ’ εἶχον καὶ τοὺσ Χαλδαίουσ καὶ Τιβαρηνούσ, ὥστε μέχρι Τραπεζοῦντοσ καὶ Φαρνακίασ διατείνειν τὴν ἀρχὴν αὐτῶν. αὐξηθεὶσ δὲ Μιθριδάτησ ὁ Εὐπάτωρ καὶ τῆσ Κολχίδοσ κατέστη κύριοσ καὶ τούτων ἁπάντων, Ἀντιπάτρου τοῦ Σίσιδοσ παραχωρήσαντοσ αὐτῷ. ἐπεμελήθη δὲ οὕτω τῶν τόπων τούτων ὥστε πέντε καὶ ἑβδομήκοντα φρούρια ἐν αὐτοῖσ κατεσκευάσατο, οἷσπερ τὴν πλείστην γάζαν ἐνεχείρισε. τούτων δ’ ἦν ἀξιολογώτατα ταῦτα, Ὕδαρα καὶ Βασγοιδάριζα καὶ Σινορία, ἐπιπεφυκὸσ τοῖσ ὁρίοισ τῆσ μεγάλησ Ἀρμενίασ χωρίον, διόπερ Θεοφάνησ Συνορίαν παρωνόμασεν. ἡ γὰρ τοῦ Παρυάδρου πᾶσα ὀρεινὴ τοιαύτασ ἐπιτηδειότητασ ἔχει πολλὰσ εὐύδρόσ τε οὖσα καὶ ὑλώδησ καὶ ἀποτόμοισ φάραγξι καὶ κρημνοῖσ διειλημμένη πολλαχόθεν· ἐτετείχιστο γοῦν ἐνταῦθα τὰ πλεῖστα τῶν γαζοφυλακίων, καὶ δὴ καὶ τὸ τελευταῖον εἰσ ταύτασ κατέφυγε τὰσ ἐσχατιὰσ τῆσ Ποντικῆσ βασιλείασ ὁ Μιθριδάτησ ἐπιόντοσ Πομπηίου, καὶ τῆσ Ἀκιλισηνῆσ κατὰ Δάστειρα εὐύδρον ὄροσ καταλαβόμενοσ πλησίον δ’ ἦν καὶ ὁ Εὐφράτησ ὁ διορίζων τὴν Ἀκιλισηνὴν ἀπὸ τῆσ μικρᾶσ Ἀρμενίασ διέτριψε τέωσ ἑώσ πολιορκούμενοσ ἠναγκάσθη φυγεῖν διὰ τῶν ὀρῶν εἰσ Κολχίδα κἀκεῖθεν εἰσ Βόσπορον. τὴν μὲν οὖν μικρὰν Ἀρμενίαν ἄλλοτ’ ἄλλων ἐχόντων, ὡσ ἐβούλοντο Ῥωμαῖοι, τὸ τελευταῖον εἶχεν ὁ Ἀρχέλαοσ.

τοὺσ δὲ Τιβαρηνοὺσ καὶ Χαλδαίουσ μέχρι Κολχίδοσ καὶ Φαρνακίασ καὶ Τραπεζοῦντοσ ἔχει Πυθοδωρίσ, γυνὴ σώφρων καὶ δυνατὴ προί̈στασθαι πραγμάτων. ἔστι δὲ θυγάτηρ Πυθοδώρου τοῦ Τραλλιανοῦ, γυνὴ δ’ ἐγένετο Πολέμωνοσ καὶ συνεβασίλευσεν ἐκείνῳ χρόνον τινά, εἶτα διεδέξατο τὴν ἀρχήν, τελευτήσαντοσ ἐν τοῖσ Ἀσπουργιανοῖσ καλουμένοισ τῶν περὶ τὴν Σινδικὴν βαρβάρων· δυεῖν δ’ ἐκ τοῦ Πολέμωνοσ ὄντων υἱῶν καὶ θυγατρὸσ ἡ μὲν ἐδόθη Κότυϊ τῷ Σαπαίῳ, δολοφονηθέντοσ δὲ ἐχήρευσε παῖδασ ἔχουσα ἐξ αὐτοῦ· δυναστεύει δ’ ὁ πρεσβύτατοσ αὐτῶν· τῶν δὲ τῆσ Πυθοδωρίδοσ υἱῶν ὁ μὲν ἰδιώτησ συνδιῴκει τῇ μητρὶ τὴν ἀρχήν, ὁ δὲ νεωστὶ καθέσταται τῆσ μεγάλησ Ἀρμενίασ βασιλεύσ. αὐτὴ δὲ συνῴκησεν Ἀρχελάῳ καὶ συνέμεινεν ἐκείνῳ μέχρι τέλουσ, νῦν δὲ χηρεύει, τά τε λεχθέντα ἔχουσα χωρία καὶ ἄλλα ἐκείνων χαριέστερα, περὶ ὧν ἐφεξῆσ ἐροῦμεν. τῇ γὰρ Φαρνακίᾳ συνεχήσ ἐστιν ἡ Σιδήνη καὶ ἡ Θεμίσκυρα.

τούτων δ’ ἡ Φανάροια ὑπέρκειται μέροσ ἔχουσα τοῦ Πόντου τὸ κράτιστον· καὶ γὰρ ἐλαιόφυτόσ ἐστι καὶ εὐοίνοσ καὶ τὰσ ἄλλασ ἔχει πάσασ ἀρετάσ, ἐκ μὲν τῶν ἑῴων μερῶν προβεβλημένη τὸν Παρυάδρην παράλληλον αὐτῇ κατὰ μῆκοσ, ἐκ δὲ τῶν πρὸσ δύσιν τὸν Λίθρον καὶ τὸν Ὄφλιμον. ἔστι δ’ αὐλὼν καὶ μῆκοσ ἔχων ἀξιόλογον καὶ πλάτοσ· διαρρεῖ δ’ αὐτὴν ἐκ μὲν τῆσ Ἀρμενίασ ὁ Λύκοσ, ἐκ δὲ τῶν περὶ Ἀμάσειαν στενῶν ὁ Ἶρισ· συμβάλλουσι δ’ ἀμφότεροι κατὰ μέσον που τὸν αὐλῶνα, ἐπὶ τῇ συμβολῇ δ’ ἵδρυται πόλισ, ἣν ὁ μὲν πρῶτοσ ὑποβεβλημένοσ Εὐπατορίαν ἀφ’ αὑτοῦ προσηγόρευσε, Πομπήιοσ δ’ ἡμιτελῆ καταλαβών, προσθεὶσ χώραν καὶ οἰκήτορασ Μαγνόπολιν προσεῖπεν. αὕτη μὲν οὖν ἐν μέσῳ κεῖται τῷ πεδίῳ, πρὸσ αὐτῇ δὲ τῇ παρωρείᾳ τοῦ Παρυάδρου Κάβειρα ἵδρυται, σταδίοισ ἑκατὸν καὶ πεντήκοντά που νοτιωτέρα τῆσ Μαγνοπόλεωσ, ὅσον καὶ Ἀμάσεια δυσμικωτέρα αὐτῆσ ἐστιν· ἐν δὲ τοῖσ Καβείροισ τὰ βασίλεια Μιθριδάτου κατεσκεύαστο καὶ ὁ ὑδραλέτησ καὶ τὰ ζωγρεῖα καὶ αἱ πλησίον θῆραι καὶ τὰ μέταλλα. ἐνταῦθα δὲ καὶ τὸ Καινὸν χωρίον προσαγορευθέν, ἐρυμνὴ καὶ ἀπότομοσ πέτρα, διέχουσα τῶν Καβείρων ἔλαττον ἢ διακοσίουσ σταδίουσ·

ἔχει δ’ ἐπὶ τῇ κορυφῇ πηγὴν ἀναβάλλουσαν πολὺ ὕδωρ, πρόσ τε τῇ ῥίζῃ ποταμὸν καὶ φάραγγα βαθεῖαν· τὸ δ’ ὕψοσ ἐξαίσιον τῆσ πέτρασ ἐστὶ ἄνω τοῦ αὐχένοσ, ὥστ’ ἀπολιόρκητόσ ἐστι· τετείχισται δὲ θαυμαστῶσ πλὴν ὅσον οἱ Ῥωμαῖοι κατέσπασαν· οὕτω δ’ ἐστὶν ἅπασα ἡ κύκλῳ κατάδρυμοσ καὶ ὀρεινὴ καὶ ἄνυδροσ, ὥστ’ ἐντὸσ ἑκατὸν καὶ εἴκοσι σταδίων μὴ εἶναι δυνατὸν στρατοπεδεύσασθαι. ἐνταῦθα μὲν ἦν τῷ Μιθριδάτῃ τὰ τιμιώτατα τῶν κειμηλίων, ἃ νῦν ἐν τῷ Καπιτωλίῳ κεῖται Πομπηίου ἀναθέντοσ. ταύτην δὴ τὴν χώραν ἔχει πᾶσαν ἡ Πυθοδωρὶσ προσεχῆ οὖσαν τῇ βαρβάρῳ τῇ ὑπ’ αὐτῆσ κατεχομένῃ, καὶ τὴν Ζηλῖτιν καὶ Μεγαλοπολῖτιν. τὰ δὲ Κάβειρα Πομπηίου σκευάσαντοσ εἰσ πόλιν καὶ καλέσαντοσ Διόσπολιν, ἐκείνη προσκατεσκεύασε καὶ Σεβαστὴν μετωνόμασε, βασιλείῳ τε τῇ πόλει χρῆται. ἔχει δὲ καὶ τὸ ἱερὸν Μηνὸσ Φαρνάκου καλούμενον, τὴν Ἀμερίαν κωμόπολιν πολλοὺσ ἱεροδούλουσ ἔχουσαν καὶ χώραν ἱεράν, ἣν ὁ ἱερώμενοσ ἀεὶ καρποῦται. ἐτίμησαν δ’ οἱ βασιλεῖσ τὸ ἱερὸν τοῦτο οὕτωσ εἰσ ὑπερβολὴν ὥστε τὸν βασιλικὸν καλούμενον ὁρ́κον τοῦτον ἀπέφηναν "τύχην βασιλέωσ" καὶ "Μῆνα Φαρνάκου. " ἔστι δὲ καὶ τοῦτο τῆσ σελήνησ τὸ ἱερόν, καθάπερ τὸ ἐν Ἀλβανοῖσ καὶ τὰ ἐν Φρυγίᾳ, τό τε τοῦ Μηνὸσ ἐν τῷ ὁμωνύμῳ τόπῳ καὶ τὸ τοῦ Ἀσκαίου τὸ πρὸσ Ἀντιοχείᾳ τῇ πρὸσ Πισιδίᾳ καὶ τὸ ἐν τῇ χώρᾳ τῶν Ἀντιοχέων. ὑπὲρ δὲ τῆσ Φαναροίασ ἐστὶ τὰ Κόμανα τὰ ἐν τῷ Πόντῳ, ὁμώνυμα τοῖσ ἐν τῇ μεγάλῃ Καππαδοκίᾳ καὶ τῇ αὐτῇ θεῷ καθιερωμένα, ἀφιδρυθέντα ἐκεῖθεν, σχεδὸν δέ τι καὶ τῇ ἀγωγῇ παραπλησίᾳ κεχρημένα τῶν τε ἱερουργιῶν καὶ τῶν θεοφοριῶν καὶ τῆσ περὶ τοὺσ ἱερέασ τιμῆσ, καὶ μάλιστα ἐπὶ τῶν πρὸ τοῦ βασιλέων, ἡνίκα δὶσ τοῦ ἔτουσ κατὰ τὰσ ἐξόδουσ λεγομένασ τῆσ θεοῦ διάδημα φορῶν ἐτύγχανεν ὁ ἱερεύσ, καὶ ἦν δεύτεροσ κατὰ τιμὴν μετὰ τὸν βασιλέα.

ἐμνήσθημεν δὲ πρότερον Δορυλάου τε τοῦ τακτικοῦ, ὃσ ἦν πρόπαπποσ τῆσ μητρὸσ ἡμῶν, καὶ ἄλλου Δορυλάου, ὃσ ἦν ἐκείνου ἀδελφιδοῦσ υἱὸσ δὲ Φιλεταίρου, καὶ διότι ἐκεῖνοσ τῶν ἄλλων τιμῶν παρὰ τοῦ Εὐπάτοροσ τῶν μεγίστων τυχὼν καὶ δὴ καὶ τῆσ ἐν Κομάνοισ ἱερωσύνησ ἐφωράθη τὴν βασιλείαν ἀφιστὰσ Ῥωμαίοισ·

καταλυθέντοσ δ’ ἐκείνου συνδιεβλήθη καὶ τὸ γένοσ. ὀψὲ δὲ Μοαφέρνησ ὁ θεῖοσ τῆσ μητρὸσ ἡμῶν εἰσ ἐπιφάνειαν ἦλθεν ἤδη πρὸσ καταλύσει τῆσ βασιλείασ, καὶ πάλιν τῷ βασιλεῖ συνητύχησαν καὶ αὐτὸσ καὶ οἱ ἐκείνου φίλοι, πλὴν εἴ τινεσ ἔφθησαν προαποστάντεσ αὐτοῦ, καθάπερ ὁ πάπποσ ἡμῶν ὁ πρὸσ αὐτῆσ, ὃσ ἰδὼν τὰ τοῦ βασιλέωσ κακῶσ φερόμενα ἐν τῷ πρὸσ Λεύκολλον πολέμῳ, καὶ ἅμα ἠλλοτριωμένοσ αὐτοῦ δι’ ὀργήν, ὅτι ἀνεψιὸν αὐτοῦ Τίβιον καὶ υἱὸν ἐκείνου Θεόφιλον ἐτύγχανεν ἀπεκτονὼσ νεωστί, ὡρ́μησε τιμωρεῖν ἐκείνοισ τε καὶ ἑαυτῷ, καὶ λαβὼν παρὰ τοῦ Λευκόλλου πίστεισ ἀφίστησιν αὐτῷ πεντεκαίδεκα φρούρια· καὶ ἐπαγγελίαι μὲν ἐγένοντο ἀντὶ τούτων μεγάλαι, ἐπελθὼν δὲ Πομπήιοσ ὁ διαδεξάμενοσ τὸν πόλεμον πάντασ τοὺσ ἐκείνῳ τι χαρισαμένουσ ἐχθροὺσ ὑπέλαβε διὰ τὴν γενομένην αὐτῷ πρὸσ ἐκεῖνον ἀπέχθειαν, διαπολεμήσασ δὲ καὶ ἐπανελθὼν οἴκαδε ἐξενίκησεν ὥστε τὰσ τιμάσ, ἃσ ὑπέσχετο ὁ Λεύκολλοσ τῶν Ποντικῶν τισι, μὴ κυρῶσαι τὴν σύγκλητον· ἄδικον γὰρ εἶναι κατορθώσαντοσ ἑτέρου τὸν πόλεμον τὰ βραβεῖα ἐπ’ ἄλλῳ γενέσθαι καὶ τὴν τῶν ἀριστείων διανομήν. ἐπὶ μὲν οὖν τῶν βασιλέων οὕτω τὰ Κόμανα διῳκεῖτο ὡσ εἴρηται, παραλαβὼν δὲ Πομπήιοσ τὴν ἐξουσίαν Ἀρχέλαον ἐπέστησεν ἱερέα καὶ προσώρισεν αὐτῷ χώραν δίσχοινον κύκλῳ τοῦτο δ’ ἔστιν ἑξήκοντα στάδιοι πρὸσ τῇ ἱερᾷ, προστάξασ τοῖσ ἐνοικοῦσι πειθαρχεῖν αὐτῷ·

τούτων μὲν οὖν ἡγεμὼν ἦν καὶ τῶν τὴν πόλιν οἰκούντων ἱεροδούλων κύριοσ πλὴν τοῦ πιπράσκειν· ἦσαν δὲ οὐκ ἐλάττουσ οὐδ’ ἐνταῦθα τῶν ἑξακισχιλίων. ἦν δ’ οὗτοσ Ἀρχέλαοσ υἱὸσ μὲν τοῦ ὑπὸ Σύλλα καὶ τῆσ συγκλήτου τιμηθέντοσ, φίλοσ δὲ Γαβινίου τῶν ὑπατικῶν τινοσ. ἐκείνου δὲ πεμφθέντοσ εἰσ Συρίαν ἧκε καὶ αὐτὸσ ἐπ’ ἐλπίδι τοῦ κοινωνήσειν αὐτῷ παρασκευαζομένῳ πρὸσ τὸν Παρθικὸν πόλεμον, οὐκ ἐπιτρεπούσησ δὲ τῆσ συγκλήτου ταύτην ἀφεὶσ τὴν ἐλπίδα ἄλλην εὑρ́ατο μείζω. ἐτύγχανε γὰρ Πτολεμαῖοσ ὁ τῆσ Κλεοπάτρασ πατὴρ ὑπὸ τῶν Αἰγυπτίων ἐκβεβλημένοσ, θυγάτηρ δ’ αὐτοῦ κατεῖχε τὴν βασιλείαν, ἀδελφὴ πρεσβυτέρα τῆσ Κλεοπάτρασ· ταύτῃ ζητουμένου ἀνδρὸσ βασιλικοῦ γένουσ ἐνεχείρισεν ἑαυτὸν τοῖσ συμπράττουσι, προσποιησάμενοσ Μιθριδάτου τοῦ Εὐπάτοροσ υἱὸσ εἶναι, καὶ παραδεχθεὶσ ἐβασίλευσεν ἓξ μῆνασ. τοῦτον μὲν οὖν ὁ Γαβίνιοσ ἀνεῖλεν ἐν παρατάξει κατάγων τὸν Πτολεμαῖον. υἱὸσ δ’ αὐτοῦ τὴν ἱερωσύνην παρέλαβεν·

εἶθ’ ὕστερον Λυκομήδησ, ᾧ καὶ τετράσχοινοσ ἄλλη προσετέθη· καταλυθέντοσ δὲ καὶ τούτου νῦν ἔχει Δύτευτοσ υἱὸσ Ἀδιατόριγοσ, ὃσ δοκεῖ ταύτησ τυγχάνειν τῆσ τιμῆσ παρὰ Καίσαροσ τοῦ Σεβαστοῦ δι’ ἀρετήν. ὁ μὲν γὰρ Καῖσαρ θριαμβεύσασ τὸν Ἀδιατόριγα μετὰ παίδων καὶ γυναικὸσ ἔγνω ἀναιρεῖν μετὰ τοῦ πρεσβυτάτου τῶν παίδων ἦν δὲ πρεσβύτατοσ οὗτοσ, τοῦ δὲ δευτέρου τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ φήσαντοσ εἶναι πρεσβυτάτου πρὸσ τοὺσ ἀπάγοντασ στρατιώτασ, ἔρισ ἦν ἀμφοτέροισ πολὺν χρόνον ἑώσ οἱ γονεῖσ ἔπεισαν τὸν Δύτευτον παραχωρῆσαι τῷ νεωτέρῳ τῆσ νίκησ· αὐτὸν γὰρ ἐν ἡλικίᾳ μᾶλλον ὄντα ἐπιτηδειότερον κηδεμόνα τῇ μητρὶ ἔσεσθαι καὶ τῷ λειπομένῳ ἀδελφῷ· οὕτω δὲ τὸν μὲν συναποθανεῖν τῷ πατρί, τοῦτον δὲ σωθῆναι καὶ τυχεῖν τῆσ τιμῆσ ταύτησ. αἰσθόμενοσ γάρ, ὡσ ἐοίκε, Καῖσαρ ἤδη τῶν ἀνθρώπων ἀνῃρημένων ἠχθέσθη, καὶ τούσ γε σωζομένουσ εὐεργεσίασ καὶ ἐπιμελείασ ἀξίουσ ὑπέλαβε δοὺσ αὐτοῖσ ταύτην τὴν τιμήν. τὰ μὲν οὖν Κόμανα εὐανδρεῖ καὶ ἔστιν ἐμπόριον τοῖσ ἀπὸ τῆσ Ἀρμενίασ ἀξιόλογον·

συνέρχονται δὲ κατὰ τὰσ ἐξόδουσ τῆσ θεοῦ πανταχόθεν ἔκ τε τῶν πόλεων καὶ τῆσ χώρασ ἄνδρεσ ὁμοῦ γυναιξὶν ἐπὶ τὴν ἑορτήν· καὶ ἄλλοι δὲ κατ’ εὐχὴν ἀεί τινεσ ἐπιδημοῦσι θυσίασ ἐπιτελοῦντεσ τῇ θεῷ. καί εἰσιν ἁβροδίαιτοι οἱ ἐνοικοῦντεσ, καὶ οἰνόφυτα τὰ κτήματα αὐτῶν ἐστι πάντα, καὶ πλῆθοσ γυναικῶν τῶν ἐργαζομένων ἀπὸ τοῦ σώματοσ, ὧν αἱ πλείουσ εἰσὶν ἱεραί. τρόπον γὰρ δή τινα μικρὰ Κόρινθόσ ἐστιν ἡ πόλισ· καὶ γὰρ ἐκεῖ διὰ τὸ πλῆθοσ τῶν ἑταιρῶν, αἳ τῆσ Ἀφροδίτησ ἦσαν ἱεραί, πολὺσ ἦν ὁ ἐπιδημῶν καὶ ἐνεορτάζων τῷ τόπῳ· οἱ δ’ ἐμπορικοὶ καὶ στρατιωτικοὶ τελέωσ ἐξανηλίσκοντο, ὥστ’ ἐπ’ αὐτῶν καὶ παροιμίαν ἐκπεσεῖν τοιαύτην οὐ παντὸσ ἀνδρὸσ εἰσ Κόρινθόν ἐσθ’ ὁ πλοῦσ. τὰ μὲν δὴ Κόμανα τοιαῦτα. τὴν δὲ κύκλῳ πᾶσαν ἔχει Πυθοδωρίσ, ἧσ ἥ τε Φανάροια ἔστι καὶ ἡ Ζηλῖτισ καὶ ἡ Μεγαλοπολῖτισ.

περὶ μὲν Φαναροίασ εἴρηται· ἡ δὲ Ζηλῖτισ ἔχει πόλιν Ζῆλα ἐπὶ χώματι Σεμιράμιδοσ τετειχισμένην, ἔχουσαν τὸ ἱερὸν τῆσ Ἀναί̈τιδοσ, ἥνπερ καὶ οἱ Ἀρμένιοι σέβονται. αἱ μὲν οὖν ἱεροποιίαι μετὰ μείζονοσ ἁγιστείασ ἐνταῦθα συντελοῦνται, καὶ τοὺσ ὁρ́κουσ περὶ τῶν μεγίστων ἐνταῦθα Ποντικοὶ πάντεσ ποιοῦνται· τὸ δὲ πλῆθοσ τῶν ἱεροδούλων καὶ αἱ τῶν ἱερέων τιμαὶ παρὰ μὲν τοῖσ βασιλεῦσι τὸν αὐτὸν εἶχον τύπον ὅνπερ προείπομεν, νυνὶ δὲ ἐπὶ τῇ Πυθοδωρίδι πάντ’ ἐστίν. ἐκάκωσαν δὲ πολλοὶ καὶ ἐμείωσαν τό τε πλῆθοσ τῶν ἱεροδούλων καὶ τὴν ἄλλην εὐπορίαν. ἐμειώθη δὲ καὶ ἡ παρακειμένη χώρα μερισθεῖσα εἰσ πλείουσ δυναστείασ. ἡ λεγομένη Ζηλῖτισ. τὸ παλαιὸν μὲν γὰρ οἱ βασιλεῖσ οὐχ ὡσ πόλιν ἀλλ’ ὡσ ἱερὸν διῴκουν τῶν Περσικῶν θεῶν τὰ Ζῆλα, καὶ ἦν ὁ ἱερεὺσ κύριοσ τῶν πάντων· ᾠκεῖτο δ’ ὑπὸ τοῦ πλήθουσ τῶν ἱεροδούλων καὶ τοῦ ἱερέωσ ὄντοσ ἐν περιουσίᾳ μεγάλῃ, καὶ τοῖσ περὶ αὐτὸν οὐκ ὀλίγοισ χώρα τε ὑπέκειτο ἱερὰ καὶ ἦν τοῦ ἱερέωσ. Πομπήιοσ δὲ πολλὰσ ἐπαρχίασ προσώρισε τῷ τόπῳ καὶ πόλιν ὠνόμασε καὶ ταύτην καὶ τὴν Μεγαλόπολιν, συνθεὶσ ταύτην τε εἰσ ἓν τήν τε Κουλουπηνὴν καὶ τὴν Καμισηνήν, ὁμόρουσ οὔσασ τῇ τε μικρᾷ Ἀρμενίᾳ καὶ τῇ Λαουιανσηνῇ, ἐχούσασ ὀρυκτοὺσ ἅλασ καὶ ἔρυμα ἀρχαῖον τὰ Κάμισα νῦν κατεσπασμένον· οἱ δὲ μετὰ ταῦτα ἡγεμόνεσ τῶν Ῥωμαίων τῶν δυεῖν πολιτευμάτων τούτων τὰ μὲν τοῖσ Κομάνων ἱερεῦσι προσένειμαν, τὰ δὲ τῷ Ζήλων ἱερεῖ, τὰ δ’ Ἀτεπόριγι, δυνάστῃ τινὶ τοῦ τετραρχικοῦ γένουσ τῶν Γαλατῶν ἀνδρί· τελευτήσαντοσ δ’ ἐκείνου ταύτην μὲν τὴν μερίδα οὐ πολλὴν οὖσαν ὑπὸ Ῥωμαίοισ εἶναι συμβαίνει καλουμένην ἐπαρχίαν καὶ ἔστι σύστημα καθ’ αὑτὸ τὸ πολίχνιον συνοικισάντων τὰ Κάρανα, ἀφ’ οὗ καὶ ἡ χώρα Καρανῖτισ λέγεται, τὰ δὲ λοιπὰ ἔχει Πυθοδωρὶσ καὶ ὁ Δύτευτοσ. λείπεται δὲ τοῦ Πόντου τὰ μεταξὺ ταύτησ τε τῆσ χώρασ καὶ τῆσ Ἀμισηνῶν καὶ Σινωπέων, πρόσ τε τὴν Καππαδοκίαν συντείνοντα καὶ Γαλάτασ καὶ Παφλαγόνασ.

μετὰ μὲν οὖν τὴν Ἀμισηνῶν μέχρι τοῦ Ἅλυοσ ἡ Φαζημωνῖτισ ἔστιν, ἣν Πομπήιοσ Νεαπολῖτιν ὠνόμασε κατὰ Φαζημῶνα κώμην, πόλιν ἀποδείξασ τὴν κατοικίαν καὶ προσαγορεύσασ Νεάπολιν. ταύτησ δὲ τῆσ χώρασ τὸ μὲν προσάρκτιον πλευρὸν ἡ Γαζηλωνῖτισ συγκλείει καὶ ἡ τῶν Ἀμισηνῶν, τὸ δὲ ἑσπέριον ὁ Ἅλυσ, τὸ δ’ ἑῷον ἡ Φανάροια, τὸ δὲ λοιπὸν ἡ ἡμετέρα χώρα ἡ τῶν Ἀμασέων, πολὺ πασῶν πλείστη καὶ ἀρίστη. τὸ μὲν οὖν πρὸσ τῇ Φαναροίᾳ μέροσ τῆσ Φαζημωνίτιδοσ λίμνη κατέχει πελαγία τὸ μέγεθοσ ἡ Στιφάνη καλουμένη, πολύοψοσ καὶ κύκλῳ νομὰσ ἀφθόνουσ ἔχουσα καὶ παντοδαπάσ· ἐπίκειται δ’ αὐτῇ φρούριον ἐρυμνὸν ἔρημον νῦν Ἰκίζαρι, καὶ πλησίον βασίλειον κατεσκαμμένον· ἡ δὲ λοιπὴ ψιλὴ τὸ πλέον καὶ σιτοφόροσ χώρα. ὑπέρκειται δὲ τῆσ τῶν Ἀμασέων τά τε θερμὰ ὕδατα τῶν Φαζημωνιτῶν ὑγιεινὰ σφόδρα, καὶ τὸ Σαγύλιον ἐπὶ ὄρουσ ὀρθίου καὶ ὑψηλοῦ πρὸσ ὀξεῖαν ἀνατείνοντοσ ἄκραν ἔρυμα ἱδρυμένον ἔχον καὶ ὑδρεῖον δαψιλέσ, ὃ νῦν ὠλιγώρηται, τοῖσ δὲ βασιλεῦσιν ἦν χρήσιμον εἰσ πολλά. ἐνταῦθα δὲ ἑάλω καὶ διεφθάρη ὑπὸ τῶν Φαρνάκου τοῦ βασιλέωσ παίδων Ἀρσάκησ, δυναστεύων καὶ νεωτερίζων, ἐπιτρέψαντοσ οὐδενὸσ τῶν ἡγεμόνων· ἑάλω δὲ οὐ βίᾳ τοῦ ἐρύματοσ ληφθέντοσ ὑπὸ Πολέμωνοσ καὶ Λυκομήδουσ, βασιλέων ἀμφοῖν, ἀλλὰ λιμῷ· ἀνέφυγε γὰρ εἰσ τὸ ὄροσ παρασκευῆσ χωρὶσ εἰργόμενοσ τῶν πεδίων, εὑρ͂ε δὲ καὶ τὰ ὑδρεῖα ἐμπεφραγμένα πέτραισ ἠλιβάτοισ· οὕτω γὰρ διετέτακτο Πομπήιοσ, κατασπᾶν κελεύσασ τὰ φρούρια καὶ μὴ ἐᾶν χρήσιμα τοῖσ ἀναφεύγειν εἰσ αὐτὰ βουλομένοισ λῃστηρίων χάριν. ἐκεῖνοσ μὲν οὖν οὕτω διέταξε τὴν Φαζημωνῖτιν, οἱ δ’ ὕστερον βασιλεῦσι καὶ ταύτην ἔνειμαν. ἡ δ’ ἡμετέρα πόλισ κεῖται μὲν ἐν φάραγγι βαθείᾳ καὶ μεγάλῃ, δι’ ἧσ ὁ Ἶρισ φέρεται ποταμόσ, κατεσκεύασται δὲ θαυμαστῶσ προνοίᾳ τε καὶ φύσει, πόλεωσ τε ἅμα καὶ φρουρίου παρέχεσθαι χρείαν δυναμένη·

πέτρα γὰρ ὑψηλὴ καὶ περίκρημνοσ κατερρωγυῖα ἐπὶ τὸν ποταμόν, τῇ μὲν ἔχουσα τὸ τεῖχοσ ἐπὶ τῷ χείλει τοῦ ποταμοῦ καθ’ ὃ ἡ πόλισ συνῴκισται, τῇ δ’ ἀνατρέχον ἑκατέρωθεν ἐπὶ τὰσ κορυφάσ· δύο δ’ εἰσὶ συμφυεῖσ ἀλλήλαισ πεπυργωμέναι παγκάλωσ· ἐν δὲ τῷ περιβόλῳ τούτῳ βασίλειά τ’ ἐστὶ καὶ μνήματα βασιλέων· αἱ κορυφαὶ δ’ ἔχουσιν αὐχένα παντάπασι στενόν, πέντε ἢ ἓξ σταδίων ἑκατέρωθεν τὸ ὕψοσ ἀπὸ τῆσ ποταμίασ ἀναβαίνοντι καὶ τῶν προαστείων· ἀπὸ δὲ τοῦ αὐχένοσ ἐπὶ τὰσ κορυφὰσ ἄλλη σταδιαία λείπεται πρόσβασισ ὀξεῖα καὶ πάσησ βίασ κρείττων· ἔχει δὲ καὶ ὑδρεῖα ἐντὸσ ἀναφαίρετα, συρίγγων τετμημένων δυεῖν, τῆσ μὲν ἐπὶ τὸν ποταμὸν τῆσ δ’ ἐπὶ τὸν αὐχένα· ἐπέζευκται δὲ γέφυρα τῷ ποταμῷ μία μὲν ἀπὸ τῆσ πόλεωσ ἐπὶ τὸ προάστειον, ἄλλη δ’ ἀπὸ τοῦ προαστείου πρὸσ τὴν ἔξω χώραν· κατὰ γὰρ τὴν γέφυραν ταύτην ἀπολήγει τὸ ὄροσ τὸ τῆσ πέτρασ ὑπερκείμενον. αὐλὼν δ’ ἐστὶν ἀπὸ τοῦ ποταμοῦ διήκων οὐ πλατὺσ τὸ πρῶτον τελέωσ, ἔπειτα πλατύνεται καὶ ποιεῖ τὸ Χιλιόκωμον καλούμενον πεδίον· εἶθ’ ἡ Διακοπηνὴ καὶ ἡ Πιμωλισηνὴ χώρα πᾶσα εὐδαίμων μέχρι τοῦ Ἅλυοσ. ταῦτα μὲν τὰ ἀρκτικὰ μέρη τῆσ τῶν Ἀμασέων χώρασ, μῆκοσ ὅσον πεντακοσίων σταδίων· ἔπειθ’ ἑξῆσ ἡ λοιπὴ πολὺ ταύτησ ἐπιμηκεστέρα μέχρι τοῦ Βαβανόμου καὶ τῆσ Ξιμήνησ, ἥπερ καὶ αὐτὴ καθήκει μέχρι πρὸσ τὸν Ἅλυν· τοῦτο μὲν δὴ τὸ μῆκοσ, πλάτοσ δὲ τὸ ἀπὸ τῶν ἄρκτων πρὸσ νότον ἐπί τε τὴν Ζηλῖτιν καὶ τὴν μεγάλην Καππαδοκίαν μέχρι τῶν Τροκμῶν. εἰσὶ δ’ ἐν τῇ Ξιμήνῃ ἅλαι ὀρυκτῶν ἁλῶν, ἀφ’ ὧν εἰκάζουσιν εἰρῆσθαι Ἅλυν τὸν ποταμόν. ἔστι δὲ καὶ ἐρύματα πλείω κατεσκαμμένα ἐν τῇ ἡμετέρᾳ χώρᾳ καὶ ἔρημοσ γῆ πολλὴ διὰ τὸν Μιθριδατικὸν πόλεμον. ἔστι μέντοι πᾶσα μὲν εὔδενδροσ, ἡ δ’ ἱππόβοτοσ καὶ τοῖσ ἄλλοισ θρέμμασι πρόσφοροσ· ἅπασα δ’ οἰκήσιμοσ καλῶσ. ἐδόθη δὲ καὶ ἡ Ἀμάσεια βασιλεῦσι, νῦν δ’ ἐπαρχία ἐστί. λοιπὴ δ’ ἐστὶν ἡ ἐκτὸσ Ἅλυοσ χώρα τῆσ Ποντικῆσ ἐπαρχίασ ἡ περὶ τὸν Ὄλγασσυν, συναφὴσ τῇ Σινωπίδι.

ἔστι δ’ ὁ Ὄλγασσυσ ὄροσ σφόδρα ὑψηλὸν καὶ δύσβατον· καὶ ἱερὰ τοῦ ὄρουσ τούτου πανταχοῦ καθιδρυμένα ἔχουσιν οἱ Παφλαγόνεσ. περίκειται δ’ ἱκανῶσ χώρα ἀγαθὴ ἥ τε Βλαηνὴ καὶ ἡ Δομανῖτισ, δι’ ἧσ Ἀμνίασ ῥεῖ ποταμόσ. ἐνταῦθα Μιθριδάτησ ὁ Εὐπάτωρ τὰσ Νικομήδουσ τοῦ Βιθυνοῦ δυνάμεισ ἄρδην ἠφάνισεν, οὐκ αὐτὸσ παρατυχὼν ἀλλὰ διὰ τῶν στρατηγῶν· καὶ ὁ μὲν φεύγων μετ’ ὀλίγων εἰσ τὴν οἰκείαν ἐσώθη κἀκεῖθεν εἰσ Ἰταλίαν ἔπλευσεν, ὁ δ’ ἠκολούθησε καὶ τήν τε Βιθυνίαν εἷλεν ἐξ ἐφόδου καὶ τὴν Ἀσίαν κατέσχε μέχρι Καρίασ καὶ Λυκίασ. κἀνταῦθα δ’ ἀπεδείχθη πόλισ ἡ Πομπηιούπολισ· ἐν δὲ τῇ πόλει ταύτῃ τὸ σανδαρακουργεῖον οὐ πολὺ ἄπωθεν Πιμωλίσων, φρουρίου βασιλικοῦ κατεσκαμμένου, ἀφ’ οὗ ἡ χώρα ἡ ἑκατέρωθεν τοῦ ποταμοῦ καλεῖται Πιμωλισηνή. τὸ δὲ σανδαρακουργεῖον ὄροσ κοῖλόν ἐστιν ἐκ τῆσ μεταλλείασ, ὑπεληλυθότων αὐτὸ τῶν ἐργαζομένων διώρυξι μεγάλαισ· εἰργάζοντο δὲ δημοσιῶναι μεταλλευταῖσ χρώμενοι τοῖσ ἀπὸ κακουργίασ ἀγοραζομένοισ ἀνδραπόδοισ· πρὸσ γὰρ τῷ ἐπιπόνῳ τοῦ ἔργου καὶ θανάσιμον καὶ δύσοιστον εἶναι τὸν ἀέρα φασὶ τὸν ἐν τοῖσ μετάλλοισ διὰ τὴν βαρύτητα τῆσ τῶν βώλων ὀδμῆσ, ὥστε ὠκύμορα εἶναι τὰ σώματα. καὶ δὴ καὶ ἐκλείπεσθαι συμβαίνει πολλάκισ τὴν μεταλλείαν διὰ τὸ ἀλυσιτελέσ, πλειόνων μὲν ἢ διακοσίων ὄντων τῶν ἐργαζομένων, συνεχῶσ δὲ νόσοισ καὶ φθοραῖσ δαπανωμένων. τοσαῦτα καὶ περὶ τοῦ Πόντου εἰρήσθω. μετὰ δὲ τὴν Πομπηιούπολιν ἡ λοιπὴ τῆσ Παφλαγονίασ ἐστὶ τῆσ μεσογαίασ μέχρι Βιθυνίασ ἰοῦσι πρὸσ δύσιν.

ταύτησ δὲ καίπερ ὀλίγησ οὔσησ μικρὸν μὲν πρὸ ἡμῶν ἦρχον πλείουσ, νῦν δ’ ἔχουσι Ῥωμαῖοι τοῦ γένουσ τῶν βασιλέων ἐκλιπόντοσ. ὀνομάζουσι δ’ οὖν τὴν ὅμορον τῇ Βιθυνίᾳ Τιμωνῖτιν καὶ τὴν Γεζατόριγοσ καὶ Μαρμωλῖτίν τε καὶ Σανισηνὴν καὶ Ποταμίαν· ἦν δέ τισ καὶ Κιμιατηνή, ἐν ᾗ τὰ Κιμίατα, φρούριον ἐρυμνόν, ὑποκείμενον τῇ τοῦ Ὀλγάσσυοσ ὀρεινῇ, ᾧ χρησάμενοσ ὁρμητηρίῳ Μιθριδάτησ ὁ κτίστησ προσαγορευθεὶσ κατέστη τοῦ Πόντου κύριοσ, καὶ οἱ ἀπ’ αὐτοῦ τὴν διαδοχὴν ἐφύλαξαν μέχρι τοῦ Εὐπάτοροσ. ὕστατοσ δὲ τῆσ Παφλαγονίασ ἦρξε Δηιόταροσ, Κάστοροσ υἱὸσ ὁ προσαγορευθεὶσ φιλάδελφοσ, τὸ Μορζέου βασίλειον ἔχων τὰ Γάγγρα πολισμάτιον ἅμα καὶ φρούριον. Εὔδοξοσ δ’ ὀρυκτοὺσ ἰχθῦσ ἐν Παφλαγονίᾳ λέγων ἐν ξηροῖσ τόποισ οὐ διορίζει τὸν τόπον, ἐν ὑγροῖσ δὲ περὶ τὴν Ἀσκανίαν λίμνην φησὶ τὴν ὑπὸ Κίῳ, λέγων οὐδὲν σαφέσ.

Ἐπεὶ δὲ καὶ τὴν ὅμορον τῷ Πόντῳ Παφλαγονίαν ἐκτιθέμεθα, τοῖσ δὲ Παφλαγόσιν ὁμοροῦσιν οἱ Βιθυνοὶ πρὸσ δύσιν, πειρασόμεθα καὶ τὰ τούτων ἐπελθεῖν· ἔπειτα λαβόντεσ ἀρχὴν ἄλλην ἔκ τε τούτων καὶ τῶν Παφλαγόνων τὰ ἑξῆσ τούτων τὰ πρὸσ νότον μέχρι τοῦ Ταύρου συνυφανοῦμεν τὰ παράλληλα τῷ Πόντῳ καὶ τῇ Καππαδοκίᾳ· τοιαύτην γάρ τινα ὑπογράφει τάξιν καὶ μερισμὸν ἡ τῶν τόπων φύσισ.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION