Plato, Republic, book 2

(플라톤, Republic, book 2)

ἐγὼ μὲν οὖν ταῦτα εἰπὼν ᾤμην λόγου ἀπηλλάχθαι· τὸ δ’ ἦν ἄρα, ὡσ ἐοίκε, προοίμιον. ὁ γὰρ Γλαύκων ἀεί τε δὴ ἀνδρειότατοσ ὢν τυγχάνει πρὸσ ἅπαντα, καὶ δὴ καὶ τότε τοῦ Θρασυμάχου τὴν ἀπόρρησιν οὐκ ἀπεδέξατο, ἀλλ’ ἔφη· ἀληθῶσ πεῖσαι ὅτι παντὶ τρόπῳ ἄμεινόν ἐστιν δίκαιον εἶναι ἢ ἄδικον;

ὡσ ἀληθῶσ, εἶπον, ἔγωγ’ ἂν ἑλοίμην, εἰ ἐπ’ ἐμοὶ εἰή.

οὐ τοίνυν, ἔφη, ποιεῖσ ὃ βούλει.

λέγε γάρ μοι· ἆρά σοι δοκεῖ τοιόνδε τι εἶναι ἀγαθόν, ὃ δεξαίμεθ’ ἂν ἔχειν οὐ τῶν ἀποβαινόντων ἐφιέμενοι, ἀλλ’ αὐτὸ αὑτοῦ ἕνεκα ἀσπαζόμενοι, οἱο͂ν τὸ χαίρειν καὶ αἱ ἡδοναὶ ὅσαι ἀβλαβεῖσ καὶ μηδὲν εἰσ τὸν ἔπειτα χρόνον διὰ ταύτασ γίγνεται ἄλλο ἢ χαίρειν ἔχοντα; ἔμοιγε, ἦν δ’ ἐγώ, δοκεῖ τι εἶναι τοιοῦτον.

τί δέ;

ὃ αὐτό τε αὑτοῦ χάριν ἀγαπῶμεν καὶ τῶν ἀπ’ αὐτοῦ γιγνομένων, οἱο͂ν αὖ τὸ φρονεῖν καὶ τὸ ὁρᾶν καὶ τὸ ὑγιαίνειν; τὰ γὰρ τοιαῦτά που δι’ ἀμφότερα ἀσπαζόμεθα. ναί, εἶπον.

τρίτον δὲ ὁρᾷσ τι, ἔφη, εἶδοσ ἀγαθοῦ, ἐν ᾧ τὸ γυμνάζεσθαι καὶ τὸ κάμνοντα ἰατρεύεσθαι καὶ ἰάτρευσίσ τε καὶ ὁ ἄλλοσ χρηματισμόσ;

τῶν δὲ μισθῶν τε χάριν καὶ τῶν ἄλλων ὅσα γίγνεται ἀπ’ αὐτῶν.

ἔστιν γὰρ οὖν, ἔφην, καὶ τοῦτο τρίτον.

ἀλλὰ τί δή; ἐν ποίῳ, ἔφη, τούτων τὴν δικαιοσύνην τιθεῖσ;

ἐγὼ μὲν οἶμαι, ἦν δ’ ἐγώ, ἐν τῷ καλλίστῳ, ὃ καὶ δι’ αὑτὸ καὶ διὰ τὰ γιγνόμενα ἀπ’ αὐτοῦ ἀγαπητέον τῷ μέλλοντι μακαρίῳ ἔσεσθαι.

οὐ τοίνυν δοκεῖ, ἔφη, τοῖσ πολλοῖσ, ἀλλὰ τοῦ ἐπιπόνου εἴδουσ, ὃ μισθῶν θ’ ἕνεκα καὶ εὐδοκιμήσεων διὰ δόξαν ἐπιτηδευτέον, αὐτὸ δὲ δι’ αὑτὸ φευκτέον ὡσ ὂν χαλεπόν.

οἶδα, ἦν δ’ ἐγώ, ὅτι δοκεῖ οὕτω καὶ πάλαι ὑπὸ Θρασυμάχου ὡσ τοιοῦτον ὂν ψέγεται, ἀδικία δ’ ἐπαινεῖται·

ἀλλ’ ἐγώ τισ, ὡσ ἐοίκε, δυσμαθήσ. ἴθι δή, ἔφη, ἄκουσον καὶ ἐμοῦ, ἐάν σοι ἔτι ταὐτὰ δοκῇ.

Θρασύμαχοσ γάρ μοι φαίνεται πρῳαίτερον τοῦ δέοντοσ ὑπὸ σοῦ ὥσπερ ὄφισ κηληθῆναι, ἐμοὶ δὲ οὔπω κατὰ νοῦν ἡ ἀπόδειξισ γέγονεν περὶ ἑκατέρου· ἐπιθυμῶ γὰρ ἀκοῦσαι τί τ’ ἔστιν ἑκάτερον καὶ τίνα ἔχει δύναμιν αὐτὸ καθ’ αὑτὸ ἐνὸν ἐν τῇ ψυχῇ, τοὺσ δὲ μισθοὺσ καὶ τὰ γιγνόμενα ἀπ’ αὐτῶν ἐᾶσαι χαίρειν. οὑτωσὶ οὖν ποιήσω, ἐὰν καὶ σοὶ δοκῇ· ἐπανανεώσομαι τὸν Θρασυμάχου λόγον, καὶ πρῶτον μὲν ἐρῶ δικαιοσύνην οἱο͂ν εἶναί φασιν καὶ ὅθεν γεγονέναι, δεύτερον δὲ ὅτι πάντεσ αὐτὸ οἱ ἐπιτηδεύοντεσ ἄκοντεσ ἐπιτηδεύουσιν ὡσ ἀναγκαῖον ἀλλ’ οὐχ ὡσ ἀγαθόν, τρίτον δὲ ὅτι εἰκότωσ αὐτὸ δρῶσι· πολὺ γὰρ ἀμείνων ἄρα ὁ τοῦ ἀδίκου ἢ ὁ τοῦ δικαίου βίοσ, ὡσ λέγουσιν.

ἐπεὶ ἔμοιγε, ὦ Σώκρατεσ, οὔ τι δοκεῖ οὕτωσ· ἀπορῶ μέντοι διατεθρυλημένοσ τὰ ὦτα ἀκούων Θρασυμάχου καὶ μυρίων ἄλλων, τὸν δὲ ὑπὲρ τῆσ δικαιοσύνησ λόγον, ὡσ ἄμεινον ἀδικίασ, οὐδενόσ πω ἀκήκοα ὡσ βούλομαι ‐ βούλομαι δὲ αὐτὸ καθ’ αὑτὸ ἐγκωμιαζόμενον ἀκοῦσαι ‐ μάλιστα δ’ οἶμαι ἂν σοῦ πυθέσθαι. διὸ κατατείνασ ἐρῶ τὸν ἄδικον βίον ἐπαινῶν, εἰπὼν δὲ ἐνδείξομαί σοι ὃν τρόπον αὖ βούλομαι καὶ σοῦ ἀκούειν ἀδικίαν μὲν ψέγοντοσ, δικαιοσύνην δὲ ἐπαινοῦντοσ.

ἀλλ’ ὁρ́α εἴ σοι βουλομένῳ ἃ λέγω. πάντων μάλιστα, ἦν δ’ ἐγώ·

περὶ γὰρ τίνοσ ἂν μᾶλλον πολλάκισ τισ νοῦν ἔχων χαίροι λέγων καὶ ἀκούων; κάλλιστα, ἔφη, λέγεισ·

καὶ ὃ πρῶτον ἔφην ἐρεῖν, περὶ τούτου ἄκουε, τί ὄν τε καὶ ὅθεν γέγονε δικαιοσύνη. πεφυκέναι γὰρ δή φασιν τὸ μὲν ἀδικεῖν ἀγαθόν, τὸ δὲ ἀδικεῖσθαι κακόν, πλέονι δὲ κακῷ ὑπερβάλλειν τὸ ἀδικεῖσθαι ἢ ἀγαθῷ τὸ ἀδικεῖν, ὥστ’ ἐπειδὰν ἀλλήλουσ ἀδικῶσί τε καὶ ἀδικῶνται καὶ ἀμφοτέρων γεύωνται, τοῖσ μὴ δυναμένοισ τὸ μὲν ἐκφεύγειν τὸ δὲ αἱρεῖν δοκεῖ λυσιτελεῖν συνθέσθαι ἀλλήλοισ μήτ’ ἀδικεῖν μήτ’ ἀδικεῖσθαι·

καὶ ἐντεῦθεν δὴ ἄρξασθαι νόμουσ τίθεσθαι καὶ συνθήκασ αὑτῶν, καὶ ὀνομάσαι τὸ ὑπὸ τοῦ νόμου ἐπίταγμα νόμιμόν τε καὶ δίκαιον·

καὶ εἶναι δὴ ταύτην γένεσίν τε καὶ οὐσίαν δικαιοσύνησ, μεταξὺ οὖσαν τοῦ μὲν ἀρίστου ὄντοσ, ἐὰν ἀδικῶν μὴ διδῷ δίκην, τοῦ δὲ κακίστου, ἐὰν ἀδικούμενοσ τιμωρεῖσθαι ἀδύνατοσ ᾖ· τὸ δὲ δίκαιον ἐν μέσῳ ὂν τούτων ἀμφοτέρων ἀγαπᾶσθαι οὐχ ὡσ ἀγαθόν, ἀλλ’ ὡσ ἀρρωστίᾳ τοῦ ἀδικεῖν τιμώμενον· ἐπεὶ τὸν δυνάμενον αὐτὸ ποιεῖν καὶ ὡσ ἀληθῶσ ἄνδρα οὐδ’ ἂν ἑνί ποτε συνθέσθαι τὸ μήτε ἀδικεῖν μήτε ἀδικεῖσθαι·

μαίνεσθαι γὰρ ἄν. ἡ μὲν οὖν δὴ φύσισ δικαιοσύνησ, ὦ Σώκρατεσ, αὕτη τε καὶ τοιαύτη, καὶ ἐξ ὧν πέφυκε τοιαῦτα, ὡσ ὁ λόγοσ. ὡσ δὲ καὶ οἱ ἐπιτηδεύοντεσ ἀδυναμίᾳ τοῦ ἀδικεῖν ἄκοντεσ αὐτὸ ἐπιτηδεύουσι, μάλιστ’ ἂν αἰσθοίμεθα, εἰ τοιόνδε ποιήσαιμεν τῇ διανοίᾳ·

δόντεσ ἐξουσίαν ἑκατέρῳ ποιεῖν ὅτι ἂν βούληται, τῷ τε δικαίῳ καὶ τῷ ἀδίκῳ, εἶτ’ ἐπακολουθήσαιμεν θεώμενοι ποῖ ἡ ἐπιθυμία ἑκάτερον ἄξει.

ἐπ’ αὐτοφώρῳ οὖν λάβοιμεν ἂν τὸν δίκαιον τῷ ἀδίκῳ εἰσ ταὐτὸν ἰόντα διὰ τὴν πλεονεξίαν, ὃ πᾶσα φύσισ διώκειν πέφυκεν ὡσ ἀγαθόν, νόμῳ δὲ βίᾳ παράγεται ἐπὶ τὴν τοῦ ἴσου τιμήν. εἰή δ’ ἂν ἡ ἐξουσία ἣν λέγω τοιάδε μάλιστα, εἰ αὐτοῖσ γένοιτο οἱάν ποτέ φασιν δύναμιν τῷ Γύγου τοῦ Λυδοῦ προγόνῳ γενέσθαι. εἶναι μὲν γὰρ αὐτὸν ποιμένα θητεύοντα παρὰ τῷ τότε Λυδίασ ἄρχοντι, ὄμβρου δὲ πολλοῦ γενομένου καὶ σεισμοῦ ῥαγῆναί τι τῆσ γῆσ καὶ γενέσθαι χάσμα κατὰ τὸν τόπον ᾗ ἔνεμεν.

ἰδόντα δὲ καὶ θαυμάσαντα καταβῆναι καὶ ἰδεῖν ἄλλα τε δὴ ἃ μυθολογοῦσιν θαυμαστὰ καὶ ἵππον χαλκοῦν, κοῖλον, θυρίδασ ἔχοντα, καθ’ ἃσ ἐγκύψαντα ἰδεῖν ἐνόντα νεκρόν, ὡσ φαίνεσθαι μείζω ἢ κατ’ ἄνθρωπον, τοῦτον δὲ ἄλλο μὲν οὐδέν, περὶ δὲ τῇ χειρὶ χρυσοῦν δακτύλιον ὄν<τα> περιελόμενον ἐκβῆναι. συλλόγου δὲ γενομένου τοῖσ ποιμέσιν εἰωθότοσ, ἵν’ ἐξαγγέλλοιεν κατὰ μῆνα τῷ βασιλεῖ τὰ περὶ τὰ ποίμνια, ἀφικέσθαι καὶ ἐκεῖνον ἔχοντα τὸν δακτύλιον·

καθήμενον οὖν μετὰ τῶν ἄλλων τυχεῖν τὴν σφενδόνην τοῦ δακτυλίου περιαγαγόντα πρὸσ ἑαυτὸν εἰσ τὸ εἴσω τῆσ χειρόσ, τούτου δὲ γενομένου ἀφανῆ αὐτὸν γενέσθαι τοῖσ παρακαθημένοισ, καὶ διαλέγεσθαι ὡσ περὶ οἰχομένου. καὶ τὸν θαυμάζειν τε καὶ πάλιν ἐπιψηλαφῶντα τὸν δακτύλιον στρέψαι ἔξω τὴν σφενδόνην, καὶ στρέψαντα φανερὸν γενέσθαι.

καὶ τοῦτο ἐννοήσαντα ἀποπειρᾶσθαι τοῦ δακτυλίου εἰ ταύτην ἔχοι τὴν δύναμιν, καὶ αὐτῷ οὕτω συμβαίνειν, στρέφοντι μὲν εἴσω τὴν σφενδόνην ἀδήλῳ γίγνεσθαι, ἔξω δὲ δήλῳ· δὲ καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ μοιχεύσαντα, μετ’ ἐκείνησ ἐπιθέμενον τῷ βασιλεῖ ἀποκτεῖναι καὶ τὴν ἀρχὴν οὕτω κατασχεῖν.

εἰ οὖν δύο τοιούτω δακτυλίω γενοίσθην, καὶ τὸν μὲν ὁ δίκαιοσ περιθεῖτο, τὸν δὲ ὁ ἄδικοσ, οὐδεὶσ ἂν γένοιτο, ὡσ δόξειεν, οὕτωσ ἀδαμάντινοσ, ὃσ ἂν μείνειεν ἐν τῇ δικαιοσύνῃ καὶ τολμήσειεν ἀπέχεσθαι τῶν ἀλλοτρίων καὶ μὴ ἅπτεσθαι, ἐξὸν αὐτῷ καὶ ἐκ τῆσ ἀγορᾶσ ἀδεῶσ ὅτι βούλοιτο λαμβάνειν, καὶ εἰσιόντι εἰσ τὰσ οἰκίασ συγγίγνεσθαι ὅτῳ βούλοιτο, καὶ ἀποκτεινύναι καὶ ἐκ δεσμῶν λύειν οὕστινασ βούλοιτο, καὶ τἆλλα πράττειν ἐν τοῖσ ἀνθρώποισ ἰσόθεον ὄντα. οὕτω δὲ δρῶν οὐδὲν ἂν διάφορον τοῦ ἑτέρου ποιοῖ, ἀλλ’ ἐπὶ ταὔτ’ ἂν ἰοιέν ἀμφότεροι.

καίτοι μέγα τοῦτο τεκμήριον ἂν φαίη τισ ὅτι οὐδεὶσ ἑκὼν δίκαιοσ ἀλλ’ ἀναγκαζόμενοσ, ὡσ οὐκ ἀγαθοῦ ἰδίᾳ ὄντοσ, ἐπεὶ ὅπου γ’ ἂν οἰήται ἕκαστοσ οἱο͂́σ τε ἔσεσθαι ἀδικεῖν, ἀδικεῖν. λυσιτελεῖν γὰρ δὴ οἰέται πᾶσ ἀνὴρ πολὺ μᾶλλον ἰδίᾳ τὴν ἀδικίαν τῆσ δικαιοσύνησ, ἀληθῆ οἰόμενοσ, ὡσ φήσει ὁ περὶ τοῦ τοιούτου λόγου λέγων· ἐπεὶ εἴ τισ τοιαύτησ ἐξουσίασ ἐπιλαβόμενοσ μηδέν ποτε ἐθέλοι ἀδικῆσαι μηδὲ ἅψαιτο τῶν ἀλλοτρίων, ἀθλιώτατοσ μὲν ἂν δόξειεν εἶναι τοῖσ αἰσθανομένοισ καὶ ἀνοητότατοσ, ἐπαινοῖεν δ’ ἂν αὐτὸν ἀλλήλων ἐναντίον ἐξαπατῶντεσ ἀλλήλουσ διὰ τὸν τοῦ ἀδικεῖσθαι φόβον.

ταῦτα μὲν οὖν δὴ οὕτω. τὴν δὲ κρίσιν αὐτὴν τοῦ βίου πέρι ὧν λέγομεν, ἐὰν διαστησώμεθα τόν τε δικαιότατον καὶ τὸν ἀδικώτατον, οἱοῖ́ τ’ ἐσόμεθα κρῖναι ὀρθῶσ·

εἰ δὲ μή, οὔ. τίσ οὖν δὴ ἡ διάστασισ; ἥδε· μηδὲν ἀφαιρῶμεν μήτε τοῦ ἀδίκου ἀπὸ τῆσ ἀδικίασ, μήτε τοῦ δικαίου ἀπὸ τῆσ δικαιοσύνησ, ἀλλὰ τέλεον ἑκάτερον εἰσ τὸ ἑαυτοῦ ἐπιτήδευμα τιθῶμεν. πρῶτον μὲν οὖν ὁ ἄδικοσ ὥσπερ οἱ δεινοὶ δημιουργοὶ ποιείτω ‐ οἱο͂ν κυβερνήτησ ἄκροσ ἢ ἰατρὸσ τά τε ἀδύνατα ἐν τῇ τέχνῃ καὶ τὰ δυνατὰ διαισθάνεται, καὶ τοῖσ μὲν ἐπιχειρεῖ, τὰ δὲ ἐᾷ· ἔτι δὲ ἐὰν ἄρα πῃ σφαλῇ, ἱκανὸσ ἐπανορθοῦσθαι ‐ οὕτω καὶ ὁ ἄδικοσ ἐπιχειρῶν ὀρθῶσ τοῖσ ἀδικήμασιν λανθανέτω, εἰ μέλλει σφόδρα ἄδικοσ εἶναι.

τὸν ἁλισκόμενον δὲ φαῦλον ἡγητέον· ἐσχάτη γὰρ ἀδικία δοκεῖν δίκαιον εἶναι μὴ ὄντα. δοτέον οὖν τῷ τελέωσ ἀδίκῳ τὴν τελεωτάτην ἀδικίαν, καὶ οὐκ ἀφαιρετέον ἀλλ’ ἐατέον τὰ μέγιστα ἀδικοῦντα τὴν μεγίστην δόξαν αὑτῷ παρεσκευακέναι εἰσ δικαιοσύνην, καὶ ἐὰν ἄρα σφάλληταί τι, ἐπανορθοῦσθαι δυνατῷ εἶναι, λέγειν τε ἱκανῷ ὄντι πρὸσ τὸ πείθειν, ἐάν τι μηνύηται τῶν ἀδικημάτων, καὶ βιάσασθαι ὅσα ἂν βίασ δέηται, διά τε ἀνδρείαν καὶ ῥώμην καὶ διὰ παρασκευὴν φίλων καὶ οὐσίασ. τοῦτον δὲ τοιοῦτον θέντεσ τὸν δίκαιον αὖ παρ’ αὐτὸν ἱστῶμεν τῷ λόγῳ, ἄνδρα ἁπλοῦν καὶ γενναῖον, κατ’ Αἰσχύλον οὐ δοκεῖν ἀλλ’ εἶναι ἀγαθὸν ἐθέλοντα.

ἀφαιρετέον δὴ τὸ δοκεῖν. εἰ γὰρ δόξει δίκαιοσ εἶναι, ἔσονται αὐτῷ τιμαὶ καὶ δωρεαὶ δοκοῦντι τοιούτῳ εἶναι· ἄδηλον οὖν εἴτε τοῦ δικαίου εἴτε τῶν δωρεῶν τε καὶ τιμῶν ἕνεκα τοιοῦτοσ εἰή.

γυμνωτέοσ δὴ πάντων πλὴν δικαιοσύνησ καὶ ποιητέοσ ἐναντίωσ διακείμενοσ τῷ προτέρῳ· θανάτου, δοκῶν μὲν εἶναι ἄδικοσ διὰ βίου, ὢν δὲ δίκαιοσ, ἵνα ἀμφότεροι εἰσ τὸ ἔσχατον ἐληλυθότεσ, ὁ μὲν δικαιοσύνησ, ὁ δὲ ἀδικίασ, κρίνωνται ὁπότεροσ αὐτοῖν εὐδαιμονέστεροσ.

βαβαῖ, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ φίλε Γλαύκων, ὡσ ἐρρωμένωσ ἑκάτερον ὥσπερ ἀνδριάντα εἰσ τὴν κρίσιν ἐκκαθαίρεισ τοῖν ἀνδροῖν.

ὡσ μάλιστ’, ἔφη, δύναμαι.

ὄντοιν δὲ τοιούτοιν, οὐδὲν ἔτι, ὡσ ἐγᾦμαι, χαλεπὸν ἐπεξελθεῖν τῷ λόγῳ οἱο͂σ ἑκάτερον βίοσ ἐπιμένει. λεκτέον οὖν·

καὶ δὴ κἂν ἀγροικοτέρωσ λέγηται, μὴ ἐμὲ οἰού λέγειν, ὦ Σώκρατεσ, ἀλλὰ τοὺσ ἐπαινοῦντασ πρὸ δικαιοσύνησ ἀδικίαν. ἐροῦσι δὲ τάδε, ὅτι οὕτω διακείμενοσ ὁ δίκαιοσ μαστιγώσεται, στρεβλώσεται, δεδήσεται, ἐκκαυθήσεται τὠφθαλμώ, τελευτῶν πάντα κακὰ παθὼν ἀνασχινδυλευθήσεται καὶ γνώσεται ὅτι οὐκ εἶναι δίκαιον ἀλλὰ δοκεῖν δεῖ ἐθέλειν. τὸ δὲ τοῦ Αἰσχύλου πολὺ ἦν ἄρα ὀρθότερον λέγειν κατὰ τοῦ ἀδίκου.

τῷ ὄντι γὰρ φήσουσι τὸν ἄδικον, ἅτε ἐπιτηδεύοντα πρᾶγμα ἀληθείασ ἐχόμενον καὶ οὐ πρὸσ δόξαν ζῶντα, οὐ δοκεῖν ἄδικον ἀλλ’ εἶναι ἐθέλειν,βαθεῖαν ἄλοκα διὰ φρενὸσ καρπούμενον, ἐξ ἧσ τὰ κεδνὰ βλαστάνει βουλεύματα,πρῶτον μὲν ἄρχειν ἐν τῇ πόλει δοκοῦντι δικαίῳ εἶναι, ἔπειτα γαμεῖν ὁπόθεν ἂν βούληται, ἐκδιδόναι εἰσ οὓσ ἂν βούληται, συμβάλλειν, κοινωνεῖν οἷσ ἂν ἐθέλῃ, καὶ παρὰ ταῦτα πάντα ὠφελεῖσθαι κερδαίνοντα τῷ μὴ δυσχεραίνειν τὸ ἀδικεῖν· εἰσ ἀγῶνασ τοίνυν ἰόντα καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ περιγίγνεσθαι καὶ πλεονεκτεῖν τῶν ἐχθρῶν, πλεονεκτοῦντα δὲ πλουτεῖν καὶ τούσ τε φίλουσ εὖ ποιεῖν καὶ τοὺσ ἐχθροὺσ βλάπτειν, καὶ θεοῖσ θυσίασ καὶ ἀναθήματα ἱκανῶσ καὶ μεγαλοπρεπῶσ θύειν τε καὶ ἀνατιθέναι, καὶ θεραπεύειν τοῦ δικαίου πολὺ ἄμεινον τοὺσ θεοὺσ καὶ τῶν ἀνθρώπων οὓσ ἂν βούληται, ὥστε καὶ θεοφιλέστερον αὐτὸν εἶναι μᾶλλον προσήκειν ἐκ τῶν εἰκότων ἢ τὸν δίκαιον.

οὕτω φασίν, ὦ Σώκρατεσ, παρὰ θεῶν καὶ παρ’ ἀνθρώπων τῷ ἀδίκῳ παρεσκευάσθαι τὸν βίον ἄμεινον ἢ τῷ δικαίῳ.

ταῦτ’ εἰπόντοσ τοῦ Γλαύκωνοσ ἐγὼ μὲν αὖ ἐν νῷ εἶχόν τι λέγειν πρὸσ ταῦτα, ὁ δὲ ἀδελφὸσ αὐτοῦ Ἀδείμαντοσ, οὔ τί που οἰεί, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ, ἱκανῶσ εἰρῆσθαι περὶ τοῦ λόγου;

ἀλλὰ τί μήν;

εἶπον. αὐτό, ἦ δ’ ὅσ, οὐκ εἴρηται ὃ μάλιστα ἔδει ῥηθῆναι.

οὐκοῦν, ἦν δ’ ἐγώ, τὸ λεγόμενον, ἀδελφὸσ ἀνδρὶ παρείη·

ὥστε καὶ σύ, εἴ τι ὅδε ἐλλείπει, ἐπάμυνε. καίτοι ἐμέ γε ἱκανὰ καὶ τὰ ὑπὸ τούτου ῥηθέντα καταπαλαῖσαι καὶ ἀδύνατον ποιῆσαι βοηθεῖν δικαιοσύνῃ. καὶ ὅσ, οὐδέν, ἔφη, λέγεισ·

ἀλλ’ ἔτι καὶ τάδε ἄκουε. δεῖ γὰρ διελθεῖν ἡμᾶσ καὶ τοὺσ ἐναντίουσ λόγουσ ὧν ὅδε εἶπεν, οἳ δικαιοσύνην μὲν ἐπαινοῦσιν, ἀδικίαν δὲ ψέγουσιν, ἵν’ ᾖ σαφέστερον ὅ μοι δοκεῖ βούλεσθαι Γλαύκων. λέγουσι δέ που καὶ παρακελεύονται πατέρεσ τε ὑέσιν, καὶ πάντεσ οἱ τινῶν κηδόμενοι, ὡσ χρὴ δίκαιον εἶναι, οὐκ αὐτὸ δικαιοσύνην ἐπαινοῦντεσ ἀλλὰ τὰσ ἀπ’ αὐτῆσ εὐδοκιμήσεισ, ἵνα δοκοῦντι δικαίῳ εἶναι γίγνηται ἀπὸ τῆσ δόξησ ἀρχαί τε καὶ γάμοι καὶ ὅσαπερ Γλαύκων διῆλθεν ἄρτι, ἀπὸ τοῦ εὐδοκιμεῖν ὄντα τῷ δικαίῳ. ἐπὶ πλέον δὲ οὗτοι τὰ τῶν δοξῶν λέγουσιν. τὰσ γὰρ παρὰ θεῶν εὐδοκιμήσεισ ἐμβάλλοντεσ ἄφθονα ἔχουσι λέγειν ἀγαθά, τοῖσ ὁσίοισ ἅ φασι θεοὺσ διδόναι·

ὥσπερ ὁ γενναῖοσ Ἡσίοδόσ τε καὶ Ὅμηρόσ φασιν, ὁ μὲν τὰσ δρῦσ τοῖσ δικαίοισ τοὺσ θεοὺσ ποιεῖν ἄκρασ μέν τε φέρειν βαλάνουσ, μέσσασ δὲ μελίσσασ· εἰροπόκοι δ’ ὀιέσ, φησίν, μαλλοῖσ καταβεβρίθασι, καὶ ἄλλα δὴ πολλὰ ἀγαθὰ τούτων ἐχόμενα.

παραπλήσια δὲ καὶ ὁ ἕτεροσ· ὥσ τέ τευ γάρ φησιν. . . ἢ βασιλῆοσ ἀμύμονοσ ὅσ τε θεουδὴσεὐδικίασ ἀνέχῃσι, φέρῃσι δὲ γαῖα μέλαινα πυροὺσ καὶ κριθάσ, βρίθῃσι δὲ δένδρεα καρπῷ,τίκτῃ δ’ ἔμπεδα μῆλα, θάλασσα δὲ παρέχῃ ἰχθῦσ. Μουσαῖοσ δὲ τούτων νεανικώτερα τἀγαθὰ καὶ ὁ ὑὸσ αὐτοῦ παρὰ θεῶν διδόασιν τοῖσ δικαίοισ· εἰσ Αἵδου γὰρ ἀγαγόντεσ τῷ λόγῳ καὶ κατακλίναντεσ καὶ συμπόσιον τῶν ὁσίων κατασκευάσαντεσ ἐστεφανωμένουσ ποιοῦσιν τὸν ἅπαντα χρόνον ἤδη διάγειν μεθύοντασ, ἡγησάμενοι κάλλιστον ἀρετῆσ μισθὸν μέθην αἰώνιον.

οἱ δ’ ἔτι τούτων μακροτέρουσ ἀποτείνουσιν μισθοὺσ παρὰ θεῶν·

παῖδασ γὰρ παίδων φασὶ καὶ γένοσ κατόπισθεν λείπεσθαι τοῦ ὁσίου καὶ εὐόρκου. ταῦτα δὴ καὶ ἄλλα τοιαῦτα ἐγκωμιάζουσιν δικαιοσύνην· τοὺσ δὲ ἀνοσίουσ αὖ καὶ ἀδίκουσ εἰσ πηλόν τινα κατορύττουσιν ἐν Αἵδου καὶ κοσκίνῳ ὕδωρ ἀναγκάζουσι φέρειν, ἔτι τε ζῶντασ εἰσ κακὰσ δόξασ ἄγοντεσ, ἅπερ Γλαύκων περὶ τῶν δικαίων δοξαζομένων δὲ ἀδίκων διῆλθε τιμωρήματα, ταῦτα περὶ τῶν ἀδίκων λέγουσιν, ἄλλα δὲ οὐκ ἔχουσιν. ὁ μὲν οὖν ἔπαινοσ καὶ ὁ ψόγοσ οὗτοσ ἑκατέρων.

πρὸσ δὲ τούτοισ σκέψαι, ὦ Σώκρατεσ, ἄλλο αὖ εἶδοσ λόγων περὶ δικαιοσύνησ τε καὶ ἀδικίασ ἰδίᾳ τε λεγόμενον καὶ ὑπὸ ποιητῶν.

πάντεσ γὰρ ἐξ ἑνὸσ στόματοσ ὑμνοῦσιν ὡσ καλὸν μὲν ἡ σωφροσύνη τε καὶ δικαιοσύνη, χαλεπὸν μέντοι καὶ ἐπίπονον, ἀκολασία δὲ καὶ ἀδικία ἡδὺ μὲν καὶ εὐπετὲσ κτήσασθαι, δόξῃ δὲ μόνον καὶ νόμῳ αἰσχρόν· λυσιτελέστερα δὲ τῶν δικαίων τὰ ἄδικα ὡσ ἐπὶ τὸ πλῆθοσ λέγουσι, καὶ πονηροὺσ πλουσίουσ καὶ ἄλλασ δυνάμεισ ἔχοντασ εὐδαιμονίζειν καὶ τιμᾶν εὐχερῶσ ἐθέλουσιν δημοσίᾳ τε καὶ ἰδίᾳ, τοὺσ δὲ ἀτιμάζειν καὶ ὑπερορᾶν, οἳ ἄν πῃ ἀσθενεῖσ τε καὶ πένητεσ ὦσιν, ὁμολογοῦντεσ αὐτοὺσ ἀμείνουσ εἶναι τῶν ἑτέρων.

τούτων δὲ πάντων οἱ περὶ θεῶν τε λόγοι καὶ ἀρετῆσ θαυμασιώτατοι λέγονται, ὡσ ἄρα καὶ θεοὶ πολλοῖσ μὲν ἀγαθοῖσ δυστυχίασ τε καὶ βίον κακὸν ἔνειμαν, τοῖσ δ’ ἐναντίοισ ἐναντίαν μοῖραν.

ἀδίκημά του γέγονεν αὐτοῦ ἢ προγόνων, ἀκεῖσθαι μεθ’ ἡδονῶν τε καὶ ἑορτῶν, ἐάν τέ τινα ἐχθρὸν πημῆναι ἐθέλῃ, μετὰ σμικρῶν δαπανῶν ὁμοίωσ δίκαιον ἀδίκῳ βλάψει ἐπαγωγαῖσ τισιν καὶ καταδέσμοισ, τοὺσ θεούσ, ὥσ φασιν, πείθοντέσ σφισιν ὑπηρετεῖν.

τούτοισ δὲ πᾶσιν τοῖσ λόγοισ μάρτυρασ ποιητὰσ ἐπάγονται οἱ μὲν κακίασ πέρι, εὐπετείασ διδόντεσ, ὡστὴν μὲν κακότητα καὶ ἰλαδὸν ἔστιν ἑλέσθαι ῥηϊδίωσ· λείη μὲν ὁδόσ, μάλα δ’ ἐγγύθι ναίει·

τῆσ δ’ ἀρετῆσ ἱδρῶτα θεοὶ προπάροιθεν ἔθηκανκαί τινα ὁδὸν μακράν τε καὶ τραχεῖαν καὶ ἀνάντη· λοιβῇ τε κνίσῃ τε παρατρωπῶσ’ ἄνθρωποιλισσόμενοι, ὅτε κέν τισ ὑπερβήῃ καὶ ἁμάρτῃ.

παιδιᾶσ ἡδονῶν εἰσι μὲν ἔτι ζῶσιν, εἰσὶ δὲ καὶ τελευτήσασιν, ἃσ δὴ τελετὰσ καλοῦσιν, αἳ τῶν ἐκεῖ κακῶν ἀπολύουσιν ἡμᾶσ, μὴ θύσαντασ δὲ δεινὰ περιμένει.

ταῦτα πάντα, ἔφη, ὦ φίλε Σώκρατεσ, τοιαῦτα καὶ τοσαῦτα λεγόμενα ἀρετῆσ πέρι καὶ κακίασ, ὡσ ἄνθρωποι καὶ θεοὶ περὶ αὐτὰ ἔχουσι τιμῆσ, τί οἰόμεθα ἀκουούσασ νέων ψυχὰσ ποιεῖν, ὅσοι εὐφυεῖσ καὶ ἱκανοὶ ἐπὶ πάντα τὰ λεγόμενα ὥσπερ ἐπιπτόμενοι συλλογίσασθαι ἐξ αὐτῶν ποῖόσ τισ ἂν ὢν καὶ πῇ πορευθεὶσ τὸν βίον ὡσ ἄριστα διέλθοι;

λέγοι γὰρ ἂν ἐκ τῶν εἰκότων πρὸσ αὑτὸν κατὰ Πίνδαρον ἐκεῖνο τὸ πότερον δίκᾳ τεῖχοσ ὕψιον ἢ σκολιαῖσ ἀπάταισ ἀναβὰσ καὶ ἐμαυτὸν οὕτω περιφράξασ διαβιῶ;

τὰ μὲν γὰρ λεγόμενα δικαίῳ μὲν ὄντι μοι, ἐὰν μὴ καὶ δοκῶ ὄφελοσ οὐδέν φασιν εἶναι, πόνουσ δὲ καὶ ζημίασ φανεράσ· ἀδίκῳ δὲ δόξαν δικαιοσύνησ παρεσκευασμένῳ θεσπέσιοσ βίοσ λέγεται. , ὡσ δηλοῦσί μοι οἱ σοφοί, καὶ τὰν ἀλάθειαν βιᾶται καὶ κύριον εὐδαιμονίασ, ἐπὶ τοῦτο δὴ τρεπτέον ὅλωσ·

πρόθυρα μὲν καὶ σχῆμα κύκλῳ περὶ ἐμαυτὸν σκιαγραφίαν ἀρετῆσ περιγραπτέον, τὴν δὲ τοῦ σοφωτάτου Ἀρχιλόχου ἀλώπεκα ἑλκτέον ἐξόπισθεν κερδαλέαν καὶ ποικίλην. "ἀλλὰ γάρ, φησί τισ, οὐ ῥᾴδιον ἀεὶ λανθάνειν κακὸν ὄντα. " οὐδὲ γὰρ ἄλλο οὐδὲν εὐπετέσ, φήσομεν, τῶν μεγάλων· ἀλλ’ ὅμωσ, εἰ μέλλομεν εὐδαιμονήσειν, ταύτῃ ἰτέον, ὡσ τὰ ἴχνη τῶν λόγων φέρει.

ἐπὶ γὰρ τὸ λανθάνειν συνωμοσίασ τε καὶ ἑταιρίασ συνάξομεν, εἰσίν τε πειθοῦσ διδάσκαλοι σοφίαν δημηγορικήν τε καὶ δικανικὴν διδόντεσ, ἐξ ὧν τὰ μὲν πείσομεν, τὰ δὲ βιασόμεθα, ὡσ πλεονεκτοῦντεσ δίκην μὴ διδόναι. "ἀλλὰ δὴ θεοὺσ οὔτε λανθάνειν οὔτε βιάσασθαι δυνατόν. " οὐκοῦν, εἰ μὲν μὴ εἰσὶν ἢ μηδὲν αὐτοῖσ τῶν ἀνθρωπίνων μέλει, τί καὶ ἡμῖν μελητέον τοῦ λανθάνειν; εἰ δὲ εἰσί τε καὶ ἐπιμελοῦνται, οὐκ ἄλλοθέν τοι αὐτοὺσ ἴσμεν ἢ ἀκηκόαμεν ἢ ἔκ τε τῶν νόμων καὶ τῶν γενεαλογησάντων ποιητῶν, οἱ δὲ αὐτοὶ οὗτοι λέγουσιν ὡσ εἰσὶν οἱοῖ θυσίαισ τε καὶ εὐχωλαῖσ ἀγανῇσιν καὶ ἀναθήμασιν παράγεσθαι ἀναπειθόμενοι, οἷσ ἢ ἀμφότερα ἢ οὐδέτερα πειστέον.

εἰ δ’ οὖν πειστέον, ἀδικητέον καὶ θυτέον ἀπὸ τῶν ἀδικημάτων. δίκαιοι μὲν γὰρ ὄντεσ ἀζήμιοι μόνον ὑπὸ θεῶν ἐσόμεθα, τὰ δ’ ἐξ ἀδικίασ κέρδη ἀπωσόμεθα·

ἄδικοι δὲ κερδανοῦμέν τε καὶ λισσόμενοι ὑπερβαίνοντεσ καὶ ἁμαρτάνοντεσ, πείθοντεσ αὐτοὺσ ἀζήμιοι ἀπαλλάξομεν. "ἀλλὰ γὰρ ἐν Αἵδου δίκην δώσομεν ὧν ἂν ἐνθάδε ἀδικήσωμεν, ἢ αὐτοὶ ἢ παῖδεσ παίδων. μέγισται πόλεισ λέγουσι καὶ οἱ θεῶν παῖδεσ ποιηταὶ καὶ προφῆται τῶν θεῶν γενόμενοι, οἳ ταῦτα οὕτωσ ἔχειν μηνύουσιν.

κατὰ τίνα οὖν ἔτι λόγον δικαιοσύνην ἂν πρὸ μεγίστησ ἀδικίασ αἱροίμεθ’ ἄν, ἣν ἐὰν μετ’ εὐσχημοσύνησ κιβδήλου κτησώμεθα, καὶ παρὰ θεοῖσ καὶ παρ’ ἀνθρώποισ πράξομεν κατὰ νοῦν ζῶντέσ τε καὶ τελευτήσαντεσ, ὡσ ὁ τῶν πολλῶν τε καὶ ἄκρων λεγόμενοσ λόγοσ;

ἐκ δὴ πάντων τῶν εἰρημένων τίσ μηχανή, ὦ Σώκρατεσ, δικαιοσύνην τιμᾶν ἐθέλειν ᾧ τισ δύναμισ ὑπάρχει ψυχῆσ ἢ χρημάτων ἢ σώματοσ ἢ γένουσ, ἀλλὰ μὴ γελᾶν ἐπαινουμένησ ἀκούοντα; ὡσ δή τοι εἴ τισ ἔχει ψευδῆ μὲν ἀποφῆναι ἃ εἰρήκαμεν, ἱκανῶσ δὲ ἔγνωκεν ὅτι ἄριστον δικαιοσύνη, πολλήν που συγγνώμην ἔχει καὶ οὐκ ὀργίζεται τοῖσ ἀδίκοισ, ἀλλ’ οἶδεν ὅτι πλὴν εἴ τισ θείᾳ φύσει δυσχεραίνων τὸ ἀδικεῖν ἢ ἐπιστήμην λαβὼν ἀπέχεται αὐτοῦ, τῶν γε ἄλλων οὐδεὶσ ἑκὼν δίκαιοσ, ἀλλ’ ὑπὸ ἀνανδρίασ ἢ γήρωσ ἤ τινοσ ἄλλησ ἀσθενείασ ψέγει τὸ ἀδικεῖν, ἀδυνατῶν αὐτὸ δρᾶν.

ὡσ δέ, δῆλον· ὁ γὰρ πρῶτοσ τῶν τοιούτων εἰσ δύναμιν ἐλθὼν πρῶτοσ ἀδικεῖ, καθ’ ὅσον ἂν οἱο͂́σ τ’ ᾖ.

καὶ τούτων ἁπάντων οὐδὲν ἄλλο αἴτιον ἢ ἐκεῖνο, ὅθενπερ ἅπασ ὁ λόγοσ οὗτοσ ὡρ́μησεν καὶ τῷδε καὶ ἐμοὶ πρὸσ σέ, ὦ Σώκρατεσ, εἰπεῖν, ὅτι "ὦ θαυμάσιε, πάντων ὑμῶν, ὅσοι ἐπαινέται φατὲ δικαιοσύνησ εἶναι, ἀπὸ τῶν ἐξ ἀρχῆσ ἡρώων ἀρξάμενοι, ὅσων λόγοι λελειμμένοι, μέχρι τῶν νῦν ἀνθρώπων οὐδεὶσ πώποτε ἔψεξεν ἀδικίαν οὐδ’ ἐπῄνεσεν δικαιοσύνην ἄλλωσ ἢ δόξασ τε καὶ τιμὰσ καὶ δωρεὰσ τὰσ ἀπ’ αὐτῶν γιγνομένασ· αὐτὸ δ’ ἑκάτερον τῇ αὑτοῦ δυνάμει τί δρᾷ, τῇ τοῦ ἔχοντοσ ψυχῇ ἐνόν, καὶ λανθάνον θεούσ τε καὶ ἀνθρώπουσ, οὐδεὶσ πώποτε οὔτ’ ἐν ποιήσει οὔτ’ ἐν ἰδίοισ λόγοισ ἐπεξῆλθεν ἱκανῶσ τῷ λόγῳ ὡσ τὸ μὲν μέγιστον κακῶν ὅσα ἴσχει ψυχὴ ἐν αὑτῇ, δικαιοσύνη δὲ μέγιστον ἀγαθόν.

εἰ γὰρ οὕτωσ ἐλέγετο ἐξ ἀρχῆσ ὑπὸ πάντων ὑμῶν καὶ ἐκ νέων ἡμᾶσ ἐπείθετε, οὐκ ἂν ἀλλήλουσ ἐφυλάττομεν μὴ ἀδικεῖν, ἀλλ’ αὐτὸσ αὑτοῦ ἦν ἕκαστοσ ἄριστοσ φύλαξ, δεδιὼσ μὴ ἀδικῶν τῷ μεγίστῳ κακῷ σύνοικοσ ᾖ.

ταῦτα, ὦ Σώκρατεσ, ἴσωσ δὲ καὶ ἔτι τούτων πλείω Θρασύμαχόσ τε καὶ ἄλλοσ πού τισ ὑπὲρ δικαιοσύνησ τε καὶ ἀδικίασ λέγοιεν ἄν, μεταστρέφοντεσ αὐτοῖν τὴν δύναμιν φορτικῶσ, ὥσ γέ μοι δοκεῖ.

ἀλλ’ ἐγώ, οὐδὲν γάρ σε δέομαι ἀποκρύπτεσθαι, σοῦ ἐπιθυμῶν ἀκοῦσαι τἀναντία, ὡσ δύναμαι μάλιστα κατατείνασ λέγω. μὴ οὖν ἡμῖν μόνον ἐνδείξῃ τῷ λόγῳ ὅτι δικαιοσύνη ἀδικίασ κρεῖττον, ἀλλὰ τί ποιοῦσα ἑκατέρα τὸν ἔχοντα αὐτὴ δι’ αὑτὴν ἡ μὲν κακόν, ἡ δὲ ἀγαθόν ἐστιν·

τὰσ δὲ δόξασ ἀφαίρει, ὥσπερ Γλαύκων διεκελεύσατο. εἰ γὰρ μὴ ἀφαιρήσεισ ἑκατέρωθεν τὰσ ἀληθεῖσ, τὰσ δὲ ψευδεῖσ προσθήσεισ, οὐ τὸ δίκαιον φήσομεν ἐπαινεῖν σε ἀλλὰ τὸ δοκεῖν, οὐδὲ τὸ ἄδικον εἶναι ψέγειν ἀλλὰ τὸ δοκεῖν, καὶ παρακελεύεσθαι ἄδικον ὄντα λανθάνειν, καὶ ὁμολογεῖν Θρασυμάχῳ ὅτι τὸ μὲν δίκαιον ἀλλότριον ἀγαθόν, συμφέρον τοῦ κρείττονοσ, τὸ δὲ ἄδικον αὑτῷ μὲν συμφέρον καὶ λυσιτελοῦν, τῷ δὲ ἥττονι ἀσύμφορον. ἐπειδὴ οὖν ὡμολόγησασ τῶν μεγίστων ἀγαθῶν εἶναι δικαιοσύνην, ἃ τῶν τε ἀποβαινόντων ἀπ’ αὐτῶν ἕνεκα ἄξια κεκτῆσθαι, πολὺ δὲ μᾶλλον αὐτὰ αὑτῶν, οἱο͂ν ὁρᾶν, ἀκούειν, φρονεῖν, καὶ ὑγιαίνειν δή, καὶ ὅσ’ ἄλλα ἀγαθὰ γόνιμα τῇ αὑτῶν φύσει ἀλλ’ οὐ δόξῃ ἐστίν, τοῦτ’ οὖν αὐτὸ ἐπαίνεσον δικαιοσύνησ, ὃ αὐτὴ δι’ αὑτὴν τὸν ἔχοντα ὀνίνησιν καὶ ἀδικία βλάπτει, μισθοὺσ δὲ καὶ δόξασ πάρεσ ἄλλοισ ἐπαινεῖν·

ὡσ ἐγὼ τῶν μὲν ἄλλων ἀποδεχοίμην ἂν οὕτωσ ἐπαινούντων δικαιοσύνην καὶ ψεγόντων ἀδικίαν, δόξασ τε περὶ αὐτῶν καὶ μισθοὺσ ἐγκωμιαζόντων καὶ λοιδορούντων, σοῦ δὲ οὐκ ἄν, εἰ μὴ σὺ κελεύοισ, διότι πάντα τὸν βίον οὐδὲν ἄλλο σκοπῶν διελήλυθασ ἢ τοῦτο.

μὴ οὖν ἡμῖν ἐνδείξῃ μόνον τῷ λόγῳ ὅτι δικαιοσύνη ἀδικίασ κρεῖττον, ἀλλὰ καὶ τί ποιοῦσα ἑκατέρα τὸν ἔχοντα αὐτὴ δι’ αὑτήν, ἐάντε λανθάνῃ ἐάντε μὴ θεούσ τε καὶ ἀνθρώπουσ, ἡ μὲν ἀγαθόν, ἡ δὲ κακόν ἐστι.

καὶ ἐγὼ ἀκούσασ, ἀεὶ μὲν δὴ τὴν φύσιν τοῦ τε Γλαύκωνοσ καὶ τοῦ Ἀδειμάντου ἠγάμην, ἀτὰρ οὖν καὶ τότε πάνυ γε ἥσθην καὶ εἶπον·

οὐ κακῶσ εἰσ ὑμᾶσ, ὦ παῖδεσ ἐκείνου τοῦ ἀνδρόσ, τὴν ἀρχὴν τῶν ἐλεγείων ἐποίησεν ὁ Γλαύκωνοσ ἐραστήσ, εὐδοκιμήσαντασ περὶ τὴν Μεγαροῖ μάχην, εἰπών ‐ παῖδεσ Ἀρίστωνοσ, κλεινοῦ θεῖον γένοσ ἀνδρόσ·

τοῦτό μοι, ὦ φίλοι, εὖ δοκεῖ ἔχειν· πάνυ γὰρ θεῖον πεπόνθατε, εἰ μὴ πέπεισθε ἀδικίαν δικαιοσύνησ ἄμεινον εἶναι, οὕτω δυνάμενοι εἰπεῖν ὑπὲρ αὐτοῦ. δοκεῖτε δή μοι ὡσ ἀληθῶσ οὐ πεπεῖσθαι ‐ τεκμαίρομαι δὲ ἐκ τοῦ ἄλλου τοῦ ὑμετέρου τρόπου, ἐπεὶ κατά γε αὐτοὺσ τοὺσ λόγουσ ἠπίστουν ἂν ὑμῖν ‐ ὅσῳ δὲ μᾶλλον πιστεύω, τοσούτῳ μᾶλλον ἀπορῶ ὅτι χρήσωμαι. οὔτε γὰρ ὅπωσ βοηθῶ ἔχω·

δοκῶ γάρ μοι ἀδύνατοσ εἶναι ‐ σημεῖον δέ μοι, ὅτι ἃ πρὸσ Θρασύμαχον λέγων ᾤμην ἀποφαίνειν ὡσ ἄμεινον δικαιοσύνη ἀδικίασ, οὐκ ἀπεδέξασθέ μου ‐ οὔτ’ αὖ ὅπωσ μὴ βοηθήσω ἔχω· δέδοικα γὰρ μὴ οὐδ’ ὅσιον ᾖ παραγενόμενον δικαιοσύνῃ κακηγορουμένῃ ἀπαγορεύειν καὶ μὴ βοηθεῖν ἔτι ἐμπνέοντα καὶ δυνάμενον φθέγγεσθαι. κράτιστον οὖν οὕτωσ ὅπωσ δύναμαι ἐπικουρεῖν αὐτῇ.

ὅ τε οὖν Γλαύκων καὶ οἱ ἄλλοι ἐδέοντο παντὶ τρόπῳ βοηθῆσαι καὶ μὴ ἀνεῖναι τὸν λόγον, ἀλλὰ διερευνήσασθαι τί τέ ἐστιν ἑκάτερον καὶ περὶ τῆσ ὠφελίασ αὐτοῖν τἀληθὲσ ποτέρωσ ἔχει.

εἶπον οὖν ὅπερ ἐμοὶ ἔδοξεν, ὅτι τὸ ζήτημα ᾧ ἐπιχειροῦμεν οὐ φαῦλον ἀλλ’ ὀξὺ βλέποντοσ, ὡσ ἐμοὶ φαίνεται. ἐπειδὴ οὖν ἡμεῖσ οὐ δεινοί, δοκῶ μοι, ἦν δ’ ἐγώ, τοιαύτην ποιήσασθαι ζήτησιν αὐτοῦ, οἱάνπερ ἂν εἰ προσέταξέ τισ γράμματα σμικρὰ πόρρωθεν ἀναγνῶναι μὴ πάνυ ὀξὺ βλέπουσιν, ἔπειτά τισ ἐνενόησεν, ὅτι τὰ αὐτὰ γράμματα ἔστι που καὶ ἄλλοθι μείζω τε καὶ ἐν μείζονι, ἑρ́μαιον ἂν ἐφάνη οἶμαι ἐκεῖνα πρῶτον ἀναγνόντασ οὕτωσ ἐπισκοπεῖν τὰ ἐλάττω, εἰ τὰ αὐτὰ ὄντα τυγχάνει.

πάνυ μὲν οὖν, ἔφη ὁ Ἀδείμαντοσ·

Σώκρατεσ, ἐν τῇ περὶ τὸ δίκαιον ζητήσει καθορᾷσ;

ἐγώ σοι, ἔφην, ἐρῶ.

δικαιοσύνη, φαμέν, ἔστι μὲν ἀνδρὸσ ἑνόσ, ἔστι δέ που καὶ ὅλησ πόλεωσ; πάνυ γε, ἦ δ’ ὅσ.

οὐκοῦν μεῖζον πόλισ ἑνὸσ ἀνδρόσ;

μεῖζον, ἔφη.

ἴσωσ τοίνυν πλείων ἂν δικαιοσύνη ἐν τῷ μείζονι ἐνείη καὶ ῥᾴων καταμαθεῖν.

εἰ οὖν βούλεσθε, πρῶτον ἐν ταῖσ πόλεσι ζητήσωμεν ποῖόν τί ἐστιν· ἔπειτα οὕτωσ ἐπισκεψώμεθα καὶ ἐν ἑνὶ ἑκάστῳ, τὴν τοῦ μείζονοσ ὁμοιότητα ἐν τῇ τοῦ ἐλάττονοσ ἰδέᾳ ἐπισκοποῦντεσ.

ἀλλά μοι δοκεῖσ, ἔφη, καλῶσ λέγειν.

ἆρ’ οὖν, ἦν δ’ ἐγώ, εἰ γιγνομένην πόλιν θεασαίμεθα λόγῳ, καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτῆσ ἴδοιμεν ἂν γιγνομένην καὶ τὴν ἀδικίαν;

τάχ’ ἄν, ἦ δ’ ὅσ.

οὐκοῦν γενομένου αὐτοῦ ἐλπὶσ εὐπετέστερον ἰδεῖν ὃ ζητοῦμεν;

πολύ γε.

δοκεῖ οὖν χρῆναι ἐπιχειρῆσαι περαίνειν;

οἶμαι μὲν γὰρ οὐκ ὀλίγον ἔργον αὐτὸ εἶναι· σκοπεῖτε οὖν. ἔσκεπται, ἔφη ὁ Ἀδείμαντοσ·

ἀλλὰ μὴ ἄλλωσ ποίει. γίγνεται τοίνυν, ἦν δ’ ἐγώ, πόλισ, ὡσ ἐγᾦμαι, ἐπειδὴ τυγχάνει ἡμῶν ἕκαστοσ οὐκ αὐτάρκησ, ἀλλὰ πολλῶν <ὢν> ἐνδεήσ·

ἢ τίν’ οἰεί ἀρχὴν ἄλλην πόλιν οἰκίζειν; οὐδεμίαν, ἦ δ’ ὅσ.

οὕτω δὴ ἄρα παραλαμβάνων ἄλλοσ ἄλλον, ἐπ’ ἄλλου, τὸν δ’ ἐπ’ ἄλλου χρείᾳ, πολλῶν δεόμενοι, πολλοὺσ εἰσ μίαν οἴκησιν ἀγείραντεσ κοινωνούσ τε καὶ βοηθούσ, ταύτῃ τῇ συνοικίᾳ ἐθέμεθα πόλιν ὄνομα·

ἦ γάρ; πάνυ μὲν οὖν.

μεταδίδωσι δὴ ἄλλοσ ἄλλῳ, εἴ τι μεταδίδωσιν, ἢ μεταλαμβάνει, οἰόμενοσ αὑτῷ ἄμεινον εἶναι;

πάνυ γε.

ἴθι δή, ἦν δ’ ἐγώ, τῷ λόγῳ ἐξ ἀρχῆσ ποιῶμεν πόλιν·

ποιήσει δὲ αὐτήν, ὡσ ἐοίκεν, ἡ ἡμετέρα χρεία. πῶσ δ’ οὔ;

ἀλλὰ μὴν πρώτη γε καὶ μεγίστη τῶν χρειῶν ἡ τῆσ τροφῆσ παρασκευὴ τοῦ εἶναί τε καὶ ζῆν ἕνεκα.

παντάπασί γε.

δευτέρα δὴ οἰκήσεωσ, τρίτη δὲ ἐσθῆτοσ καὶ τῶν τοιούτων.

ἔστι ταῦτα.

φέρε δή, ἦν δ’ ἐγώ, πῶσ ἡ πόλισ ἀρκέσει ἐπὶ τοσαύτην παρασκευήν;

ἄλλο τι γεωργὸσ μὲν εἷσ, ὁ δὲ οἰκοδόμοσ, ἄλλοσ δέ τισ ὑφάντησ; ἢ καὶ σκυτοτόμον αὐτόσε προσθήσομεν ἤ τιν’ ἄλλον τῶν περὶ τὸ σῶμα θεραπευτήν; πάνυ γε.

εἰή δ’ ἂν ἥ γε ἀναγκαιοτάτη πόλισ ἐκ τεττάρων ἢ πέντε ἀνδρῶν.

φαίνεται.

τί δὴ οὖν;

σίτου ἐν τετάρτῳ μέρει τοῦ χρόνου, τὰ δὲ τρία, τὸ μὲν ἐπὶ τῇ τῆσ οἰκίασ παρασκευῇ διατρίβειν, τὸ δὲ ἱματίου, τὸ δὲ ὑποδημάτων, καὶ μὴ ἄλλοισ κοινωνοῦντα πράγματα ἔχειν, ἀλλ’ αὐτὸν δι’ αὑτὸν τὰ αὑτοῦ πράττειν;

καὶ ὁ Ἀδείμαντοσ ἔφη·

ἀλλ’ ἴσωσ, ὦ Σώκρατεσ, οὕτω ῥᾷον ἢ ’κείνωσ. οὐδέν, ἦν δ’ ἐγώ, μὰ Δία ἄτοπον.

ἐννοῶ γὰρ καὶ αὐτὸσ εἰπόντοσ σοῦ, ὅτι πρῶτον μὲν ἡμῶν φύεται ἕκαστοσ οὐ πάνυ ὅμοιοσ ἑκάστῳ, ἀλλὰ διαφέρων τὴν φύσιν, ἄλλοσ ἐπ’ ἄλλου ἔργου πράξει. ἢ οὐ δοκεῖ σοι;

ἔμοιγε.

τί δέ;

πότερον κάλλιον πράττοι ἄν τισ εἷσ ὢν πολλὰσ τέχνασ ἐργαζόμενοσ, ἢ ὅταν μίαν εἷσ; ὅταν, ἦ δ’ ὅσ, εἷσ μίαν.

ἀλλὰ μὴν οἶμαι καὶ τόδε δῆλον, ὡσ, ἐάν τίσ τινοσ παρῇ ἔργου καιρόν, διόλλυται.

δῆλον γάρ.

ἐπακολουθεῖν μὴ ἐν παρέργου μέρει.

ἀνάγκη.

ἐκ δὴ τούτων πλείω τε ἕκαστα γίγνεται καὶ κάλλιον καὶ ῥᾷον, ὅταν εἷσ ἓν κατὰ φύσιν καὶ ἐν καιρῷ, σχολὴν τῶν ἄλλων ἄγων, πράττῃ.

παντάπασι μὲν οὖν.

πλειόνων δή, ὦ Ἀδείμαντε, δεῖ πολιτῶν ἢ τεττάρων ἐπὶ τὰσ παρασκευὰσ ὧν ἐλέγομεν.

ὁ γὰρ γεωργόσ, ὡσ ἐοίκεν, οὐκ αὐτὸσ ποιήσεται ἑαυτῷ τὸ ἄροτρον, εἰ μέλλει καλὸν εἶναι, οὐδὲ σμινύην, οὐδὲ τἆλλα ὄργανα ὅσα περὶ γεωργίαν. οὐδ’ αὖ ὁ οἰκοδόμοσ·

πολλῶν δὲ καὶ τούτῳ δεῖ. ὡσαύτωσ δ’ ὁ ὑφάντησ τε καὶ ὁ σκυτοτόμοσ· ἢ οὔ; ἀληθῆ.

τέκτονεσ δὴ καὶ χαλκῆσ καὶ τοιοῦτοί τινεσ πολλοὶ δημιουργοί, κοινωνοὶ ἡμῖν τοῦ πολιχνίου γιγνόμενοι, συχνὸν αὐτὸ ποιοῦσιν.

πάνυ μὲν οὖν.

γεωργοὶ ἐπὶ τὸ ἀροῦν ἔχοιεν βοῦσ, οἵ τε οἰκοδόμοι πρὸσ τὰσ ἀγωγὰσ μετὰ τῶν γεωργῶν χρῆσθαι ὑποζυγίοισ, ὑφάνται δὲ καὶ σκυτοτόμοι δέρμασίν τε καὶ ἐρίοισ.

οὐδέ γε, ἦ δ’ ὅσ, σμικρὰ πόλισ ἂν εἰή ἔχουσα πάντα ταῦτα.

ἀλλὰ μήν, ἦν δ’ ἐγώ, κατοικίσαι γε αὐτὴν τὴν πόλιν εἰσ τοιοῦτον τόπον οὗ ἐπεισαγωγίμων μὴ δεήσεται, σχεδόν τι ἀδύνατον.

ἀδύνατον γάρ.

προσδεήσει ἄρα ἔτι καὶ ἄλλων, οἳ ἐξ ἄλλησ πόλεωσ αὐτῇ κομιοῦσιν ὧν δεῖται.

δεήσει.

καὶ μὴν κενὸσ ἂν ἰῄ ὁ διάκονοσ, μηδὲν ἄγων ὧν ἐκεῖνοι δέονται παρ’ ὧν ἂν κομίζωνται ὧν ἂν αὐτοῖσ χρεία, κενὸσ ἄπεισιν.

ἦ γάρ;

δοκεῖ μοι.

δεῖ δὴ τὰ οἴκοι μὴ μόνον ἑαυτοῖσ ποιεῖν ἱκανά, ἀλλὰ καὶ οἱᾶ καὶ ὅσα ἐκείνοισ ὧν ἂν δέωνται.

δεῖ γάρ.

πλειόνων δὴ γεωργῶν τε καὶ τῶν ἄλλων δημιουργῶν δεῖ ἡμῖν τῇ πόλει.

πλειόνων γάρ.

καὶ δὴ καὶ τῶν ἄλλων διακόνων που τῶν τε εἰσαξόντων καὶ ἐξαξόντων ἕκαστα.

οὗτοι δέ εἰσιν ἔμποροι· ἦ γάρ; ναί.

καὶ ἐμπόρων δὴ δεησόμεθα.

πάνυ γε.

καὶ ἄλλων προσδεήσεται τῶν ἐπιστημόνων τῆσ περὶ τὴν θάλατταν ἐργασίασ.

συχνῶν μέντοι.

τί δὲ δή;

ἐν αὐτῇ τῇ πόλει πῶσ ἀλλήλοισ μεταδώσουσιν ὧν ἂν ἕκαστοι ἐργάζωνται; ὧν δὴ ἕνεκα καὶ κοινωνίαν ποιησάμενοι πόλιν ᾠκίσαμεν. δῆλον δή, ἦ δ’ ὅσ, ὅτι πωλοῦντεσ καὶ ὠνούμενοι.

ἀγορὰ δὴ ἡμῖν καὶ νόμισμα σύμβολον τῆσ ἀλλαγῆσ ἕνεκα γενήσεται ἐκ τούτου.

πάνυ μὲν οὖν.

ἂν οὖν κομίσασ ὁ γεωργὸσ εἰσ τὴν ἀγοράν τι ὧν ποιεῖ, ἤ τισ ἄλλοσ τῶν δημιουργῶν, μὴ εἰσ τὸν αὐτὸν χρόνον ἥκῃ τοῖσ δεομένοισ τὰ παρ’ αὐτοῦ ἀλλάξασθαι, ἀργήσει τῆσ αὑτοῦ δημιουργίασ καθήμενοσ ἐν ἀγορᾷ;

οὐδαμῶσ, ἦ δ’ ὅσ, ἀλλὰ εἰσὶν οἳ τοῦτο ὁρῶντεσ ἑαυτοὺσ ἐπὶ τὴν διακονίαν τάττουσιν ταύτην, ἐν μὲν ταῖσ ὀρθῶσ οἰκουμέναισ πόλεσι σχεδόν τι οἱ ἀσθενέστατοι τὰ σώματα καὶ ἀχρεῖοί τι ἄλλο ἔργον πράττειν.

αὐτοὺσ περὶ τὴν ἀγορὰν τὰ μὲν ἀντ’ ἀργυρίου ἀλλάξασθαι τοῖσ τι δεομένοισ ἀποδόσθαι, τοῖσ δὲ ἀντὶ αὖ ἀργυρίου διαλλάττειν ὅσοι τι δέονται πρίασθαι.

αὕτη ἄρα, ἦν δ’ ἐγώ, ἡ χρεία καπήλων ἡμῖν γένεσιν ἐμποιεῖ τῇ πόλει.

ἢ οὐ καπήλουσ καλοῦμεν τοὺσ πρὸσ ὠνήν τε καὶ πρᾶσιν διακονοῦντασ ἱδρυμένουσ ἐν ἀγορᾷ, τοὺσ δὲ πλανήτασ ἐπὶ τὰσ πόλεισ ἐμπόρουσ; πάνυ μὲν οὖν.

ἔτι δή τινεσ, ὡσ ἐγᾦμαι, εἰσὶ καὶ ἄλλοι διάκονοι, οἳ ἂν τὰ μὲν τῆσ διανοίασ μὴ πάνυ ἀξιοκοινώνητοι ὦσιν, τὴν δὲ τοῦ σώματοσ ἰσχὺν ἱκανὴν ἐπὶ τοὺσ πόνουσ ἔχωσιν·

οἳ δὴ πωλοῦντεσ τὴν τῆσ ἰσχύοσ χρείαν, τὴν τιμὴν ταύτην μισθὸν καλοῦντεσ, κέκληνται, ὡσ ἐγᾦμαι, μισθωτοί· ἦ γάρ; πάνυ μὲν οὖν.

πλήρωμα δὴ πόλεώσ εἰσιν, ὡσ ἐοίκε, καὶ μισθωτοί.

δοκεῖ μοι.

ἆρ’ οὖν, ὦ Ἀδείμαντε, ἤδη ἡμῖν ηὔξηται ἡ πόλισ, ὥστ’ εἶναι τελέα;

ἴσωσ.

ποῦ οὖν ἄν ποτε ἐν αὐτῇ εἰή ἥ τε δικαιοσύνη καὶ ἡ ἀδικία;

καὶ τίνι ἅμα ἐγγενομένη ὧν ἐσκέμμεθα; ἐγὼ μέν, ἔφη, οὐκ ἐννοῶ, ὦ Σώκρατεσ, εἰ μή που ἐν αὐτῶν τούτων χρείᾳ τινὶ τῇ πρὸσ ἀλλήλουσ.

ἀλλ’ ἴσωσ, ἦν δ’ ἐγώ, καλῶσ λέγεισ·

καὶ σκεπτέον γε καὶ οὐκ ἀποκνητέον. πρῶτον οὖν σκεψώμεθα τίνα τρόπον διαιτήσονται οἱ οὕτω παρεσκευασμένοι.

ἄλλο τι ἢ σῖτόν τε ποιοῦντεσ καὶ οἶνον καὶ ἱμάτια καὶ ὑποδήματα; καὶ οἰκοδομησάμενοι οἰκίασ, θέρουσ μὲν τὰ πολλὰ γυμνοί τε καὶ ἀνυπόδητοι ἐργάσονται, τοῦ δὲ χειμῶνοσ ἠμφιεσμένοι τε καὶ ὑποδεδεμένοι ἱκανῶσ· τοὺσ παῖδασ, εὐλαβούμενοι πενίαν ἢ πόλεμον.

καὶ ὁ Γλαύκων ὑπολαβών, Ἄνευ ὄψου, ἔφη, ὡσ ἐοίκασ, ποιεῖσ τοὺσ ἄνδρασ ἑστιωμένουσ.

ἀληθῆ, ἦν δ’ ἐγώ, λέγεισ.

ἐπελαθόμην ὅτι καὶ ὄψον ἕξουσιν, ἅλασ τε δῆλον ὅτι καὶ ἐλάασ καὶ τυρόν, καὶ βολβοὺσ καὶ λάχανά γε, οἱᾶ δὴ ἐν ἀγροῖσ ἑψήματα, ἑψήσονται. καὶ τραγήματά που παραθήσομεν αὐτοῖσ τῶν τε σύκων καὶ ἐρεβίνθων καὶ κυάμων, καὶ μύρτα καὶ φηγοὺσ σποδιοῦσιν πρὸσ τὸ πῦρ, μετρίωσ ὑποπίνοντεσ· καὶ οὕτω διάγοντεσ τὸν βίον ἐν εἰρήνῃ μετὰ ὑγιείασ, ὡσ εἰκόσ, γηραιοὶ τελευτῶντεσ ἄλλον τοιοῦτον βίον τοῖσ ἐκγόνοισ παραδώσουσιν.

καὶ ὅσ, εἰ δὲ ὑῶν πόλιν, ὦ Σώκρατεσ, ἔφη, κατεσκεύαζεσ, τί ἂν αὐτὰσ ἄλλο ἢ ταῦτα ἐχόρταζεσ;

ἀλλὰ πῶσ χρή, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ Γλαύκων;

ἅπερ νομίζεται, ἔφη·

δειπνεῖν, καὶ ὄψα ἅπερ καὶ οἱ νῦν ἔχουσι καὶ τραγήματα.

εἰε͂ν, ἦν δ’ ἐγώ·

μανθάνω. οὐ πόλιν, ὡσ ἐοίκε, σκοποῦμεν μόνον ὅπωσ γίγνεται, ἀλλὰ καὶ τρυφῶσαν πόλιν. ἴσωσ οὖν οὐδὲ κακῶσ ἔχει· σκοποῦντεσ γὰρ καὶ τοιαύτην τάχ’ ἂν κατίδοιμεν τήν τε δικαιοσύνην καὶ ἀδικίαν ὅπῃ ποτὲ ταῖσ πόλεσιν ἐμφύονται. ἡ μὲν οὖν ἀληθινὴ πόλισ δοκεῖ μοι εἶναι ἣν διεληλύθαμεν, ὥσπερ ὑγιήσ τισ· εἰ δ’ αὖ βούλεσθε, καὶ φλεγμαίνουσαν πόλιν θεωρήσωμεν· οὐδὲν ἀποκωλύει. ταῦτα γὰρ δή τισιν, ὡσ δοκεῖ, οὐκ ἐξαρκέσει, οὐδὲ αὕτη ἡ δίαιτα, ἀλλὰ κλῖναί τε προσέσονται καὶ τράπεζαι καὶ τἆλλα σκεύη, καὶ ὄψα δὴ καὶ μύρα καὶ θυμιάματα καὶ ἑταῖραι καὶ πέμματα, καὶ ἕκαστα τούτων παντοδαπά.

καὶ δὴ καὶ ἃ τὸ πρῶτον ἐλέγομεν οὐκέτι τἀναγκαῖα θετέον, οἰκίασ τε καὶ ἱμάτια καὶ ὑποδήματα, ἀλλὰ τήν τε ζωγραφίαν κινητέον καὶ τὴν ποικιλίαν, καὶ χρυσὸν καὶ ἐλέφαντα καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα κτητέον. ἦ γάρ; ναί, ἔφη.

οὐκοῦν μείζονά τε αὖ τὴν πόλιν δεῖ ποιεῖν·

ἐκείνη γὰρ ἡ ὑγιεινὴ οὐκέτι ἱκανή, ἀλλ’ ἤδη ὄγκου ἐμπληστέα καὶ πλήθουσ, ἃ οὐκέτι τοῦ ἀναγκαίου ἕνεκά ἐστιν ἐν ταῖσ πόλεσιν, οἱο͂ν οἵ τε θηρευταὶ πάντεσ οἵ τε μιμηταί, πολλοὶ μὲν οἱ περὶ τὰ σχήματά τε καὶ χρώματα, πολλοὶ δὲ οἱ περὶ μουσικήν, ποιηταί τε καὶ τούτων ὑπηρέται, ῥαψῳδοί, ὑποκριταί, χορευταί, ἐργολάβοι, σκευῶν τε παντοδαπῶν δημιουργοί, τῶν τε ἄλλων καὶ τῶν περὶ τὸν γυναικεῖον κόσμον. καὶ δὴ καὶ διακόνων πλειόνων δεησόμεθα·

ἢ οὐ δοκεῖ δεήσειν παιδαγωγῶν, τιτθῶν, τροφῶν, κομμωτριῶν, κουρέων, καὶ αὖ ὀψοποιῶν τε καὶ μαγείρων; ἔτι δὲ καὶ συβωτῶν προσδεησόμεθα· τοῦτο γὰρ ἡμῖν ἐν τῇ προτέρᾳ πόλει οὐκ ἐνῆν ‐ ἔδει γὰρ οὐδέν ‐ ἐν δὲ ταύτῃ καὶ τούτου προσδεήσει. δεήσει δὲ καὶ τῶν ἄλλων βοσκημάτων παμπόλλων, εἴ τισ αὐτὰ ἔδεται· ἦ γάρ; πῶσ γὰρ οὔ;

οὐκοῦν καὶ ἰατρῶν ἐν χρείαισ ἐσόμεθα πολὺ μᾶλλον οὕτω διαιτώμενοι ἢ ὡσ τὸ πρότερον;

πολύ γε.

καὶ ἡ χώρα γέ που, ἡ τότε ἱκανὴ τρέφειν τοὺσ τότε, σμικρὰ δὴ ἐξ ἱκανῆσ ἔσται.

ἢ πῶσ λέγομεν; οὕτωσ, ἔφη.

οὐκοῦν τῆσ τῶν πλησίον χώρασ ἡμῖν ἀποτμητέον, εἰ μέλλομεν ἱκανὴν ἕξειν νέμειν τε καὶ ἀροῦν, καὶ ἐκείνοισ αὖ τῆσ ἡμετέρασ, ἐὰν καὶ ἐκεῖνοι ἀφῶσιν αὑτοὺσ ἐπὶ χρημάτων κτῆσιν ἄπειρον, ὑπερβάντεσ τὸν τῶν ἀναγκαίων ὁρ́ον;

πολλὴ ἀνάγκη, ἔφη, ὦ Σώκρατεσ.

πολεμήσομεν δὴ τὸ μετὰ τοῦτο, ὦ Γλαύκων;

ἢ πῶσ ἔσται; οὕτωσ, ἔφη.

καὶ μηδέν γέ πω λέγωμεν, ἦν δ’ ἐγώ, μήτ’ εἴ τι κακὸν μήτ’ εἰ ἀγαθὸν ὁ πόλεμοσ ἐργάζεται, ἀλλὰ τοσοῦτον μόνον, ὅτι πολέμου αὖ γένεσιν ηὑρήκαμεν, ἐξ ὧν μάλιστα ταῖσ πόλεσιν καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ κακὰ γίγνεται, ὅταν γίγνηται.

πάνυ μὲν οὖν.

ἀλλ’ ὅλῳ στρατοπέδῳ, ὃ ἐξελθὸν ὑπὲρ τῆσ οὐσίασ ἁπάσησ καὶ ὑπὲρ ὧν νυνδὴ ἐλέγομεν διαμαχεῖται τοῖσ ἐπιοῦσιν.

τί δέ;

ἦ δ’ ὅσ· αὐτοὶ οὐχ ἱκανοί; οὔκ, εἰ σύ γε, ἦν δ’ ἐγώ, καὶ ἡμεῖσ ἅπαντεσ ὡμολογήσαμεν καλῶσ, ἡνίκα ἐπλάττομεν τὴν πόλιν·

ὡμολογοῦμεν δέ που, εἰ μέμνησαι, ἀδύνατον ἕνα πολλὰσ καλῶσ ἐργάζεσθαι τέχνασ. ἀληθῆ λέγεισ, ἔφη.

τί οὖν;

ἦν δ’ ἐγώ· ἡ περὶ τὸν πόλεμον ἀγωνία οὐ τεχνικὴ δοκεῖ εἶναι; καὶ μάλα, ἔφη.

ἦ οὖν τι σκυτικῆσ δεῖ μᾶλλον κήδεσθαι ἢ πολεμικῆσ;

οὐδαμῶσ.

ἀλλ’ ἄρα τὸν μὲν σκυτοτόμον διεκωλύομεν μήτε γεωργὸν ἐπιχειρεῖν εἶναι ἅμα μήτε ὑφάντην μήτε οἰκοδόμον ἀλλὰ σκυτοτόμον, ἵνα δὴ ἡμῖν τὸ τῆσ σκυτικῆσ ἔργον καλῶσ γίγνοιτο, καὶ τῶν ἄλλων ἑνὶ ἑκάστῳ ὡσαύτωσ ἓν ἀπεδίδομεν, πρὸσ ὃ ἐπεφύκει ἕκαστοσ καὶ ἐφ’ ᾧ ἔμελλε τῶν ἄλλων σχολὴν ἄγων διὰ βίου αὐτὸ ἐργαζόμενοσ οὐ παριεὶσ τοὺσ καιροὺσ καλῶσ ἀπεργάσεσθαι·

τὰ δὲ δὴ περὶ τὸν πόλεμον πότερον οὐ περὶ πλείστου ἐστὶν εὖ ἀπεργασθέντα;

ἢ οὕτω ῥᾴδιον, ὥστε καὶ γεωργῶν τισ ἅμα πολεμικὸσ ἔσται καὶ σκυτοτομῶν καὶ ἄλλην τέχνην ἡντινοῦν ἐργαζόμενοσ, πεττευτικὸσ δὲ ἢ κυβευτικὸσ ἱκανῶσ οὐδ’ ἂν εἷσ γένοιτο μὴ αὐτὸ τοῦτο ἐκ παιδὸσ ἐπιτηδεύων, ἀλλὰ παρέργῳ χρώμενοσ; καὶ ἀσπίδα μὲν λαβὼν ἤ τι ἄλλο τῶν πολεμικῶν ὅπλων τε καὶ ὀργάνων αὐθημερὸν ὁπλιτικῆσ ἤ τινοσ ἄλλησ μάχησ τῶν κατὰ πόλεμον ἱκανὸσ ἔσται ἀγωνιστήσ, τῶν δὲ ἄλλων ὀργάνων οὐδὲν οὐδένα δημιουργὸν οὐδὲ ἀθλητὴν ληφθὲν ποιήσει, οὐδ’ ἔσται χρήσιμον τῷ μήτε τὴν ἐπιστήμην ἑκάστου λαβόντι μήτε τὴν μελέτην ἱκανὴν παρασχομένῳ;

πολλοῦ γὰρ ἄν, ἦ δ’ ὅσ, τὰ ὄργανα ἦν ἄξια.

τοσούτῳ σχολῆσ τε τῶν ἄλλων πλείστησ ἂν εἰή καὶ αὖ τέχνησ τε καὶ ἐπιμελείασ μεγίστησ δεόμενον.

οἶμαι ἔγωγε, ἦ δ’ ὅσ.

ἆρ’ οὖν οὐ καὶ φύσεωσ ἐπιτηδείασ εἰσ αὐτὸ τὸ ἐπιτήδευμα;

πῶσ δ’ οὔ;

ἡμέτερον δὴ ἔργον ἂν εἰή, ὡσ ἐοίκεν, εἴπερ οἱοῖ́ τ’ ἐσμέν, ἐκλέξασθαι τίνεσ τε καὶ ποῖαι φύσεισ ἐπιτήδειαι εἰσ πόλεωσ φυλακήν.

ἡμέτερον μέντοι.

μὰ Δία, ἦν δ’ ἐγώ, οὐκ ἄρα φαῦλον πρᾶγμα ἠράμεθα·

ὅμωσ δὲ οὐκ ἀποδειλιατέον, ὅσον γ’ ἂν δύναμισ παρείκῃ. οὐ γὰρ οὖν, ἔφη.

οἰεί οὖν τι, ἦν δ’ ἐγώ, διαφέρειν φύσιν γενναίου σκύλακοσ εἰσ φυλακὴν νεανίσκου εὐγενοῦσ;

τὸ ποῖον λέγεισ;

οἱο͂ν ὀξύν τέ που δεῖ αὐτοῖν ἑκάτερον εἶναι πρὸσ αἴσθησιν καὶ ἐλαφρὸν πρὸσ τὸ αἰσθανόμενον διωκάθειν, καὶ ἰσχυρὸν αὖ, ἐὰν δέῃ ἑλόντα διαμάχεσθαι.

δεῖ γὰρ οὖν, ἔφη, πάντων τούτων.

καὶ μὴν ἀνδρεῖόν γε, εἴπερ εὖ μαχεῖται.

πῶσ δ’ οὔ;

ἀνδρεῖοσ δὲ εἶναι ἆρα ἐθελήσει ὁ μὴ θυμοειδὴσ εἴτε ἵπποσ εἴτε κύων ἢ ἄλλο ὁτιοῦν ζῷον;

ἄμαχόν τε καὶ ἀνίκητον θυμόσ, οὗ παρόντοσ ψυχὴ πᾶσα πρὸσ πάντα ἄφοβόσ τέ ἐστι καὶ ἀήττητοσ;

ἐννενόηκα.

τὰ μὲν τοίνυν τοῦ σώματοσ οἱο͂ν δεῖ τὸν φύλακα εἶναι, δῆλα.

ναί.

καὶ μὴν καὶ τὰ τῆσ ψυχῆσ, ὅτι γε θυμοειδῆ.

καὶ τοῦτο.

πῶσ οὖν, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ Γλαύκων, οὐκ ἄγριοι ἀλλήλοισ τε ἔσονται καὶ τοῖσ ἄλλοισ πολίταισ, ὄντεσ τοιοῦτοι τὰσ φύσεισ;

μὰ Δία, ἦ δ’ ὅσ, οὐ ῥᾳδίωσ.

ἀλλὰ μέντοι δεῖ γε πρὸσ μὲν τοὺσ οἰκείουσ πρᾴουσ αὐτοὺσ εἶναι, πρὸσ δὲ τοὺσ πολεμίουσ χαλεπούσ·

εἰ δὲ μή, οὐ περιμενοῦσιν ἄλλουσ σφᾶσ διολέσαι, ἀλλ’ αὐτοὶ φθήσονται αὐτὸ δράσαντεσ. ἀληθῆ, ἔφη.

τί οὖν, ἦν δ’ ἐγώ, ποιήσομεν;

πόθεν ἅμα πρᾷον καὶ μεγαλόθυμον ἦθοσ εὑρήσομεν; ἐναντία γάρ που θυμοειδεῖ πρᾳεῖα φύσισ. φαίνεται.

ἀλλὰ μέντοι τούτων γε ὁποτέρου ἂν στέρηται, φύλαξ ἀγαθὸσ οὐ μὴ γένηται·

δὴ συμβαίνει ἀγαθὸν φύλακα ἀδύνατον γενέσθαι.

κινδυνεύει, ἔφη.

καὶ ἐγὼ ἀπορήσασ τε καὶ ἐπισκεψάμενοσ τὰ ἔμπροσθεν, δικαίωσ γε, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ φίλε, ἀποροῦμεν·

ἧσ γὰρ προυθέμεθα εἰκόνοσ ἀπελείφθημεν. πῶσ λέγεισ;

οὐκ ἐννενοήκαμεν ὅτι εἰσὶν ἄρα φύσεισ οἱάσ ἡμεῖσ οὐκ ᾠήθημεν, ἔχουσαι τἀναντία ταῦτα.

ποῦ δή;

ἴδοι μὲν ἄν τισ καὶ ἐν ἄλλοισ ζῴοισ, οὐ μεντἂν ἥκιστα ἐν ᾧ ἡμεῖσ παρεβάλλομεν τῷ φύλακι.

οἶσθα γάρ που τῶν γενναίων κυνῶν, ὅτι τοῦτο φύσει αὐτῶν τὸ ἦθοσ, πρὸσ μὲν τοὺσ συνήθεισ τε καὶ γνωρίμουσ ὡσ οἱο͂́ν τε πρᾳοτάτουσ εἶναι, πρὸσ δὲ τοὺσ ἀγνῶτασ τοὐναντίον.

οἶδα μέντοι.

τοῦτο μὲν ἄρα, ἦν δ’ ἐγώ, δυνατόν, καὶ οὐ παρὰ φύσιν ζητοῦμεν τοιοῦτον εἶναι τὸν φύλακα.

οὐκ ἐοίκεν.

ἆρ’ οὖν σοι δοκεῖ ἔτι τοῦδε προσδεῖσθαι ὁ φυλακικὸσ ἐσόμενοσ, πρὸσ τῷ θυμοειδεῖ ἔτι προσγενέσθαι φιλόσοφοσ τὴν φύσιν;

πῶσ δή;

ἔφη· οὐ γὰρ ἐννοῶ. καὶ τοῦτο, ἦν δ’ ἐγώ, ἐν τοῖσ κυσὶν κατόψει, ὃ καὶ ἄξιον θαυμάσαι τοῦ θηρίου.

τὸ ποῖον;

ὅτι ὃν μὲν ἂν ἴδῃ ἀγνῶτα, χαλεπαίνει, οὐδὲ ἓν κακὸν προπεπονθώσ·

ὃν δ’ ἂν γνώριμον, ἀσπάζεται, κἂν μηδὲν πώποτε ὑπ’ αὐτοῦ ἀγαθὸν πεπόνθῃ. ἢ οὔπω τοῦτο ἐθαύμασασ; οὐ πάνυ, ἔφη, μέχρι τούτου προσέσχον τὸν νοῦν·

ὅτι δέ που δρᾷ ταῦτα, δῆλον. φύσεωσ καὶ ὡσ ἀληθῶσ φιλόσοφον.

πῇ δή;

ἡῖ, ἦν δ’ ἐγώ, ὄψιν οὐδενὶ ἄλλῳ φίλην καὶ ἐχθρὰν διακρίνει ἢ τῷ τὴν μὲν καταμαθεῖν, τὴν δὲ ἀγνοῆσαι.

καίτοι πῶσ οὐκ ἂν φιλομαθὲσ εἰή συνέσει τε καὶ ἀγνοίᾳ ὁριζόμενον τό τε οἰκεῖον καὶ τὸ ἀλλότριον; οὐδαμῶσ, ἦ δ’ ὅσ, ὅπωσ οὔ.

ἀλλὰ μέντοι, εἶπον ἐγώ, τό γε φιλομαθὲσ καὶ φιλόσοφον ταὐτόν;

ταὐτὸν γάρ, ἔφη.

πρὸσ τοὺσ οἰκείουσ καὶ γνωρίμουσ πρᾷόσ τισ ἔσεσθαι, φύσει φιλόσοφον καὶ φιλομαθῆ αὐτὸν δεῖν εἶναι;

τιθῶμεν, ἔφη.

φιλόσοφοσ δὴ καὶ θυμοειδὴσ καὶ ταχὺσ καὶ ἰσχυρὸσ ἡμῖν τὴν φύσιν ἔσται ὁ μέλλων καλὸσ κἀγαθὸσ ἔσεσθαι φύλαξ πόλεωσ.

παντάπασι μὲν οὖν, ἔφη.

οὗτοσ μὲν δὴ ἂν οὕτωσ ὑπάρχοι.

θρέψονται δὲ δὴ ἡμῖν οὗτοι καὶ παιδευθήσονται τίνα τρόπον; καὶ ἆρά τι προὔργου ἡμῖν ἐστιν αὐτὸ σκοποῦσι πρὸσ τὸ κατιδεῖν οὗπερ ἕνεκα πάντα σκοποῦμεν, δικαιοσύνην τε καὶ ἀδικίαν τίνα τρόπον ἐν πόλει γίγνεται; ἵνα μὴ ἐῶμεν ἱκανὸν λόγον ἢ συχνὸν διεξίωμεν.

καὶ ὁ τοῦ Γλαύκωνοσ ἀδελφόσ, πάνυ μὲν οὖν, ἔφη, ἔγωγε προσδοκῶ προὔργου εἶναι εἰσ τοῦτο ταύτην τὴν σκέψιν.

μὰ Δία, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ φίλε Ἀδείμαντε, οὐκ ἄρα ἀφετέον, οὐδ’ εἰ μακροτέρα τυγχάνει οὖσα.

οὐ γὰρ οὖν.

ἴθι οὖν, ὥσπερ ἐν μύθῳ μυθολογοῦντέσ τε καὶ σχολὴν ἄγοντεσ λόγῳ παιδεύωμεν τοὺσ ἄνδρασ.

ἀλλὰ χρή.

τίσ οὖν ἡ παιδεία;

ἢ χαλεπὸν εὑρεῖν βελτίω τῆσ ὑπὸ τοῦ πολλοῦ χρόνου ηὑρημένησ; ἔστιν δέ που ἡ μὲν ἐπὶ σώμασι γυμναστική, ἡ δ’ ἐπὶ ψυχῇ μουσική. ἔστιν γάρ.

ἆρ’ οὖν οὐ μουσικῇ πρότερον ἀρξόμεθα παιδεύοντεσ ἢ γυμναστικῇ;

πῶσ δ’ οὔ;

μουσικῆσ δ’, εἶπον, τιθεῖσ λόγουσ, ἢ οὔ;

ἔγωγε.

λόγων δὲ διττὸν εἶδοσ, τὸ μὲν ἀληθέσ, ψεῦδοσ δ’ ἕτερον;

ναί.

παιδευτέον δ’ ἐν ἀμφοτέροισ, πρότερον δ’ ἐν τοῖσ ψευδέσιν;

οὐ μανθάνω, ἔφη, πῶσ λέγεισ.

οὐ μανθάνεισ, ἦν δ’ ἐγώ, ὅτι πρῶτον τοῖσ παιδίοισ μύθουσ λέγομεν;

τοῦτο δέ που ὡσ τὸ ὅλον εἰπεῖν ψεῦδοσ, ἔνι δὲ καὶ ἀληθῆ. πρότερον δὲ μύθοισ πρὸσ τὰ παιδία ἢ γυμνασίοισ χρώμεθα. ἔστι ταῦτα.

τοῦτο δὴ ἔλεγον, ὅτι μουσικῆσ πρότερον ἁπτέον ἢ γυμναστικῆσ.

ὀρθῶσ, ἔφη.

οὐκοῦν οἶσθ’ ὅτι ἀρχὴ παντὸσ ἔργου μέγιστον, ἄλλωσ τε δὴ καὶ νέῳ καὶ ἁπαλῷ ὁτῳοῦν;

μάλιστα γὰρ δὴ τότε πλάττεται, καὶ ἐνδύεται τύποσ ὃν ἄν τισ βούληται ἐνσημήνασθαι ἑκάστῳ.

κομιδῇ μὲν οὖν.

ἆρ’ οὖν ῥᾳδίωσ οὕτω παρήσομεν τοὺσ ἐπιτυχόντασ ὑπὸ τῶν ἐπιτυχόντων μύθουσ πλασθέντασ ἀκούειν τοὺσ παῖδασ καὶ λαμβάνειν ἐν ταῖσ ψυχαῖσ ὡσ ἐπὶ τὸ πολὺ ἐναντίασ δόξασ ἐκείναισ ἅσ, ἐπειδὰν τελεωθῶσιν, ἔχειν οἰησόμεθα δεῖν αὐτούσ;

οὐδ’ ὁπωστιοῦν παρήσομεν.

πρῶτον δὴ ἡμῖν, ὡσ ἐοίκεν, ἐπιστατητέον τοῖσ μυθοποιοῖσ, καὶ ὃν μὲν ἂν καλὸν μῦθον ποιήσωσιν, ἐγκριτέον, ὃν δ’ ἂν μή, ἀποκριτέον.

τοὺσ δ’ ἐγκριθέντασ πείσομεν τὰσ τροφούσ τε καὶ μητέρασ λέγειν τοῖσ παισίν, καὶ πλάττειν τὰσ ψυχὰσ αὐτῶν τοῖσ μύθοισ πολὺ μᾶλλον ἢ τὰ σώματα ταῖσ χερσίν·

ὧν δὲ νῦν λέγουσι τοὺσ πολλοὺσ ἐκβλητέον. ποίουσ δή;

ἔφη. ἐν τοῖσ μείζοσιν, ἦν δ’ ἐγώ, μύθοισ ὀψόμεθα καὶ τοὺσ ἐλάττουσ.

δεῖ γὰρ δὴ τὸν αὐτὸν τύπον εἶναι καὶ ταὐτὸν δύνασθαι τούσ τε μείζουσ καὶ τοὺσ ἐλάττουσ. ἢ οὐκ οἰεί;

ἔγωγ’, ἔφη·

ἀλλ’ οὐκ ἐννοῶ οὐδὲ τοὺσ μείζουσ τίνασ λέγεισ. οὓσ Ἡσίοδόσ τε, εἶπον, καὶ Ὅμηροσ ἡμῖν ἐλεγέτην καὶ οἱ ἄλλοι ποιηταί.

οὗτοι γάρ που μύθουσ τοῖσ ἀνθρώποισ ψευδεῖσ συντιθέντεσ ἔλεγόν τε καὶ λέγουσι. ποίουσ δή, ἦ δ’ ὅσ, καὶ τί αὐτῶν μεμφόμενοσ λέγεισ;

ὅπερ, ἦν δ’ ἐγώ, χρὴ καὶ πρῶτον καὶ μάλιστα μέμφεσθαι, ἄλλωσ τε καὶ ἐάν τισ μὴ καλῶσ ψεύδηται.

τί τοῦτο;

ὅταν εἰκάζῃ τισ κακῶσ οὐσίαν τῷ λόγῳ, περὶ θεῶν τε καὶ ἡρώων οἱοῖ́ εἰσιν, ὥσπερ γραφεὺσ μηδὲν ἐοικότα γράφων οἷσ ἂν ὅμοια βουληθῇ γράψαι.

καὶ γάρ, ἔφη, ὀρθῶσ ἔχει τά γε τοιαῦτα μέμφεσθαι.

ἀλλὰ πῶσ δὴ λέγομεν καὶ ποῖα; ὡσ ἐτιμωρήσατο αὐτόν.

τὰ δὲ δὴ τοῦ Κρόνου ἔργα καὶ πάθη ὑπὸ τοῦ ὑέοσ, οὐδ’ ἂν εἰ ἦν ἀληθῆ ᾤμην δεῖν ῥᾳδίωσ οὕτωσ λέγεσθαι πρὸσ ἄφρονάσ τε καὶ νέουσ, ἀλλὰ μάλιστα μὲν σιγᾶσθαι, εἰ δὲ ἀνάγκη τισ ἦν λέγειν, δι’ ἀπορρήτων ἀκούειν ὡσ ὀλιγίστουσ, θυσαμένουσ οὐ χοῖρον ἀλλά τι μέγα καὶ ἄπορον θῦμα, ὅπωσ ὅτι ἐλαχίστοισ συνέβη ἀκοῦσαι. καὶ γάρ, ἦ δ’ ὅσ, οὗτοί γε οἱ λόγοι χαλεποί.

καὶ οὐ λεκτέοι γ’, ἔφην, ὦ Ἀδείμαντε, ἐν τῇ ἡμετέρᾳ πόλει.

οὐδὲ λεκτέον νέῳ ἀκούοντι ὡσ ἀδικῶν τὰ ἔσχατα οὐδὲν ἂν θαυμαστὸν ποιοῖ, οὐδ’ αὖ ἀδικοῦντα πατέρα κολάζων παντὶ τρόπῳ, ἀλλὰ δρῴη ἂν ὅπερ θεῶν οἱ πρῶτοί τε καὶ μέγιστοι. οὐ μὰ τὸν Δία, ἦ δ’ ὅσ, οὐδὲ αὐτῷ μοι δοκεῖ ἐπιτήδεια εἶναι λέγειν.

τὰ παιδία εὐθὺσ καὶ γέρουσι καὶ γραυσί, καὶ πρεσβυτέροισ γιγνομένοισ καὶ τοὺσ ποιητὰσ ἐγγὺσ τούτων ἀναγκαστέον λογοποιεῖν.

Ἥρασ δὲ δεσμοὺσ ὑπὸ ὑέοσ καὶ Ἡφαίστου ῥίψεισ ὑπὸ πατρόσ, μέλλοντοσ τῇ μητρὶ τυπτομένῃ ἀμυνεῖν, καὶ θεομαχίασ ὅσασ Ὅμηροσ πεποίηκεν οὐ παραδεκτέον εἰσ τὴν πόλιν, οὔτ’ ἐν ὑπονοίαισ πεποιημένασ οὔτε ἄνευ ὑπονοιῶν. ὁ γὰρ νέοσ οὐχ οἱο͂́σ τε κρίνειν ὅτι τε ὑπόνοια καὶ ὃ μή, ἀλλ’ ἃ ἂν τηλικοῦτοσ ὢν λάβῃ ἐν ταῖσ δόξαισ δυσέκνιπτά τε καὶ ἀμετάστατα φιλεῖ γίγνεσθαι· ὧν δὴ ἴσωσ ἕνεκα περὶ παντὸσ ποιητέον ἃ πρῶτα ἀκούουσιν ὅτι κάλλιστα μεμυθολογημένα πρὸσ ἀρετὴν ἀκούειν.

ἔχει γάρ, ἔφη, λόγον.

ἀλλ’ εἴ τισ αὖ καὶ ταῦτα ἐρωτῴη ἡμᾶσ, ταῦτα ἅττα τ’ ἐστὶν καὶ τίνεσ οἱ μῦθοι, τίνασ ἂν φαῖμεν; καὶ ἐγὼ εἶπον·

ὦ Ἀδείμαντε, οὐκ ἐσμὲν ποιηταὶ ἐγώ τε καὶ σὺ ἐν τῷ παρόντι, ἀλλ’ οἰκισταὶ πόλεωσ· οἰκισταῖσ δὲ τοὺσ μὲν τύπουσ προσήκει εἰδέναι ἐν οἷσ δεῖ μυθολογεῖν τοὺσ ποιητάσ, παρ’ οὓσ ἐὰν ποιῶσιν οὐκ ἐπιτρεπτέον, οὐ μὴν αὐτοῖσ γε ποιητέον μύθουσ.

ὀρθῶσ, ἔφη·

ἀλλ’ αὐτὸ δὴ τοῦτο, οἱ τύποι περὶ θεολογίασ τίνεσ ἂν εἰε͂ν; τοιοίδε πού τινεσ, ἦν δ’ ἐγώ·

οἱο͂σ τυγχάνει ὁ θεὸσ ὤν, ἀεὶ δήπου ἀποδοτέον, ἐάντέ τισ αὐτὸν ἐν ἔπεσιν ποιῇ ἐάντε ἐν μέλεσιν ἐάντε ἐν τραγῳδίᾳ. δεῖ γάρ.

οὐκοῦν ἀγαθὸσ ὅ γε θεὸσ τῷ ὄντι τε καὶ λεκτέον οὕτω;

τί μήν;

ἀλλὰ μὴν οὐδέν γε τῶν ἀγαθῶν βλαβερόν·

ἦ γάρ; οὔ μοι δοκεῖ.

ἆρ’ οὖν ὃ μὴ βλαβερὸν βλάπτει;

οὐδαμῶσ.

ὃ δὲ μὴ βλάπτει κακόν τι ποιεῖ;

οὐδὲ τοῦτο.

ὃ δέ γε μηδὲν κακὸν ποιεῖ οὐδ’ ἄν τινοσ εἰή κακοῦ αἴτιον;

πῶσ γάρ;

τί δέ;

ὠφέλιμον τὸ ἀγαθόν; ναί.

αἴτιον ἄρα εὐπραγίασ;

ναί.

οὐκ ἄρα πάντων γε αἴτιον τὸ ἀγαθόν, ἀλλὰ τῶν μὲν εὖ ἐχόντων αἴτιον, τῶν δὲ κακῶν ἀναίτιον.

παντελῶσ γ’, ἔφη.

οὐδ’ ἄρα, ἦν δ’ ἐγώ, ὁ θεόσ, ἐπειδὴ ἀγαθόσ, πάντων ἂν εἰή αἴτιοσ, ὡσ οἱ πολλοὶ λέγουσιν, ἀλλὰ ὀλίγων μὲν τοῖσ ἀνθρώποισ αἴτιοσ, πολλῶν δὲ ἀναίτιοσ·

πολὺ γὰρ ἐλάττω τἀγαθὰ τῶν κακῶν ἡμῖν, καὶ τῶν μὲν ἀγαθῶν οὐδένα ἄλλον αἰτιατέον, τῶν δὲ κακῶν ἄλλ’ ἄττα δεῖ ζητεῖν τὰ αἴτια, ἀλλ’ οὐ τὸν θεόν. ἀληθέστατα, ἔφη, δοκεῖσ μοι λέγειν.

οὐκ ἄρα, ἦν δ’ ἐγώ, ἀποδεκτέον οὔτε Ὁμήρου οὔτ’ ἄλλου ποιητοῦ ταύτην τὴν ἁμαρτίαν περὶ τοὺσ θεοὺσ ἀνοήτωσ ἁμαρτάνοντοσ καὶ λέγοντοσ ‐ ὡσ δοιοί τε πίθοι κατακείαται ἐν Διὸσ οὔδεικηρῶν ἔμπλειοι, ὁ μὲν ἐσθλῶν, αὐτὰρ ὃ δειλῶν·

καὶ ᾧ μὲν ἂν μείξασ ὁ Ζεὺσ δῷ ἀμφοτέρων,ἄλλοτε μέν τε κακῷ ὅ γε κύρεται, ἄλλοτε δ’ ἐσθλῷ·

ᾧ δ’ ἂν μή, ἀλλ’ ἄκρατα τὰ ἕτερα,τὸν δὲ κακὴ βούβρωστισ ἐπὶ χθόνα δῖαν ἐλαύνει· οὐδ’ ὡσ ταμίασ ἡμῖν Ζεὺσ ‐ ἀγαθῶν τε κακῶν τε τέτυκται.

διὰ Θέμιτόσ τε καὶ Διόσ, οὐδ’ αὖ, ὡσ Αἰσχύλοσ λέγει, ἐατέον ἀκούειν τοὺσ νέουσ, ὅτι ‐ θεὸσ μὲν αἰτίαν φύει βροτοῖσ,ὅταν κακῶσαι δῶμα παμπήδην θέλῃ.

ἀλλ’ ἐάν τισ ποιῇ ἐν οἷσ ταῦτα τὰ ἰαμβεῖα ἔνεστιν, τὰ τῆσ Νιόβησ πάθη, ἢ τὰ Πελοπιδῶν ἢ τὰ Τρωικὰ ἤ τι ἄλλο τῶν τοιούτων, ἢ οὐ θεοῦ ἔργα ἐατέον αὐτὰ λέγειν, ἢ εἰ θεοῦ, ἐξευρετέον αὐτοῖσ σχεδὸν ὃν νῦν ἡμεῖσ λόγον ζητοῦμεν, καὶ λεκτέον ὡσ ὁ μὲν θεὸσ δίκαιά τε καὶ ἀγαθὰ ἠργάζετο, οἱ δὲ ὠνίναντο κολαζόμενοι· ὡσ δὲ ἄθλιοι μὲν οἱ δίκην διδόντεσ, ἦν δὲ δὴ ὁ δρῶν ταῦτα θεόσ, οὐκ ἐατέον λέγειν τὸν ποιητήν.

ἀλλ’ εἰ μὲν ὅτι ἐδεήθησαν κολάσεωσ λέγοιεν ὡσ ἄθλιοι οἱ κακοί, διδόντεσ δὲ δίκην ὠφελοῦντο ὑπὸ τοῦ θεοῦ, ἐατέον· μήτε νεώτερον μήτε πρεσβύτερον, μήτ’ ἐν μέτρῳ μήτε ἄνευ μέτρου μυθολογοῦντα, ὡσ οὔτε ὅσια ἂν λεγόμενα εἰ λέγοιτο, οὔτε σύμφορα ἡμῖν οὔτε σύμφωνα αὐτὰ αὑτοῖσ.

σύμψηφόσ σοί εἰμι, ἔφη, τούτου τοῦ νόμου, καί μοι ἀρέσκει.

οὗτοσ μὲν τοίνυν, ἦν δ’ ἐγώ, εἷσ ἂν εἰή τῶν περὶ θεοὺσ νόμων τε καὶ τύπων, ἐν ᾧ δεήσει τούσ τε λέγοντασ λέγειν καὶ τοὺσ ποιοῦντασ ποιεῖν, μὴ πάντων αἴτιον τὸν θεὸν ἀλλὰ τῶν ἀγαθῶν.

καὶ μάλ’, ἔφη, ἀπόχρη.

τί δὲ δὴ ὁ δεύτεροσ ὅδε;

ἆρα γόητα τὸν θεὸν οἰεί εἶναι καὶ οἱο͂ν ἐξ ἐπιβουλῆσ φαντάζεσθαι ἄλλοτε ἐν ἄλλαισ ἰδέαισ τοτὲ μὲν αὐτὸν γιγνόμενον, καὶ ἀλλάττοντα τὸ αὑτοῦ εἶδοσ εἰσ πολλὰσ μορφάσ, τοτὲ δὲ ἡμᾶσ ἀπατῶντα καὶ ποιοῦντα περὶ αὑτοῦ τοιαῦτα δοκεῖν, ἢ ἁπλοῦν τε εἶναι καὶ πάντων ἥκιστα τῆσ ἑαυτοῦ ἰδέασ ἐκβαίνειν; οὐκ ἔχω, ἔφη, νῦν γε οὕτωσ εἰπεῖν.

τί δὲ τόδε;

ἰδέασ, ἢ αὐτὸ ὑφ’ ἑαυτοῦ μεθίστασθαι ἢ ὑπ’ ἄλλου;

ἀνάγκη.

οὐκοῦν ὑπὸ μὲν ἄλλου τὰ ἄριστα ἔχοντα ἥκιστα ἀλλοιοῦταί τε καὶ κινεῖται;

ἥκιστα ἀλλοιοῦται;

πῶσ δ’ οὔ;

ψυχὴν δὲ οὐ τὴν ἀνδρειοτάτην καὶ φρονιμωτάτην ἥκιστ’ ἄν τι ἔξωθεν πάθοσ ταράξειέν τε καὶ ἀλλοιώσειεν;

ναί.

καὶ μήν που καὶ τά γε σύνθετα πάντα σκεύη τε καὶ οἰκοδομήματα καὶ ἀμφιέσματα κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον τὰ εὖ εἰργασμένα καὶ εὖ ἔχοντα ὑπὸ χρόνου τε καὶ τῶν ἄλλων παθημάτων ἥκιστα ἀλλοιοῦται.

ἔστι δὴ ταῦτα.

πᾶν δὴ τὸ καλῶσ ἔχον ἢ φύσει ἢ τέχνῃ ἢ ἀμφοτέροισ ἐλαχίστην μεταβολὴν ὑπ’ ἄλλου ἐνδέχεται.

ἐοίκεν.

ἀλλὰ μὴν ὁ θεόσ γε καὶ τὰ τοῦ θεοῦ πάντῃ ἄριστα ἔχει.

πῶσ δ’ οὔ;

ταύτῃ μὲν δὴ ἥκιστα ἂν πολλὰσ μορφὰσ ἴσχοι ὁ θεόσ.

ἥκιστα δῆτα.

ἀλλ’ ἆρα αὐτὸσ αὑτὸν μεταβάλλοι ἂν καὶ ἀλλοιοῖ;

δῆλον, ἔφη, ὅτι, εἴπερ ἀλλοιοῦται.

πότερον οὖν ἐπὶ τὸ βέλτιόν τε καὶ κάλλιον μεταβάλλει ἑαυτὸν ἢ ἐπὶ τὸ χεῖρον καὶ τὸ αἴσχιον ἑαυτοῦ;

ἀνάγκη, ἔφη, ἐπὶ τὸ χεῖρον, εἴπερ ἀλλοιοῦται·

οὐ γάρ που ἐνδεᾶ γε φήσομεν τὸν θεὸν κάλλουσ ἢ ἀρετῆσ εἶναι. ὀρθότατα, ἦν δ’ ἐγώ, λέγεισ.

καὶ οὕτωσ ἔχοντοσ δοκεῖ ἄν τίσ σοι, ὦ Ἀδείμαντε, ἑκὼν αὑτὸν χείρω ποιεῖν ὁπῃοῦν ἢ θεῶν ἢ ἀνθρώπων; ἀδύνατον, ἔφη.

ἀδύνατον ἄρα, ἔφην, καὶ θεῷ ἐθέλειν αὑτὸν ἀλλοιοῦν, ἀλλ’ ὡσ ἐοίκε, κάλλιστοσ καὶ ἄριστοσ ὢν εἰσ τὸ δυνατὸν ἕκαστοσ αὐτῶν μένει ἀεὶ ἁπλῶσ ἐν τῇ αὑτοῦ μορφῇ.

ἅπασα, ἔφη, ἀνάγκη ἔμοιγε δοκεῖ.

μηδεὶσ ἄρα, ἦν δ’ ἐγώ, ὦ ἄριστε, λεγέτω ἡμῖν τῶν ποιητῶν, ὡσ ‐ .

. . θεοὶ ξείνοισιν ἐοικότεσ ἀλλοδαποῖσι,παντοῖοι τελέθοντεσ, ἐπιστρωφῶσι πόληασ· μηδὲ Πρωτέωσ καὶ Θέτιδοσ καταψευδέσθω μηδείσ, μηδ’ ἐν τραγῳδίαισ μηδ’ ἐν τοῖσ ἄλλοισ ποιήμασιν εἰσαγέτω Ἥραν ἠλλοιωμένην, ὡσ ἱέρειαν ἀγείρουσαν ‐ Ἰνάχου Ἀργείου ποταμοῦ παισὶν βιοδώροισ· καὶ ἄλλα τοιαῦτα πολλὰ μὴ ἡμῖν ψευδέσθων.

μηδ’ αὖ ὑπὸ τούτων ἀναπειθόμεναι αἱ μητέρεσ τὰ παιδία ἐκδειματούντων, λέγουσαι τοὺσ μύθουσ κακῶσ, ὡσ ἄρα θεοί τινεσ περιέρχονται νύκτωρ πολλοῖσ ξένοισ καὶ παντοδαποῖσ ἰνδαλλόμενοι, ἵνα μὴ ἅμα μὲν εἰσ θεοὺσ βλασφημῶσιν, ἅμα δὲ τοὺσ παῖδασ ἀπεργάζωνται δειλοτέρουσ. μὴ γάρ, ἔφη.

ἀλλ’ ἆρα, ἦν δ’ ἐγώ, αὐτοὶ μὲν οἱ θεοί εἰσιν οἱοῖ μὴ μεταβάλλειν, ἡμῖν δὲ ποιοῦσιν δοκεῖν σφᾶσ παντοδαποὺσ φαίνεσθαι, ἐξαπατῶντεσ καὶ γοητεύοντεσ;

ἴσωσ, ἔφη.

τί δέ;

ἦν δ’ ἐγώ· ψεύδεσθαι θεὸσ ἐθέλοι ἂν ἢ λόγῳ ἢ ἔργῳ φάντασμα προτείνων; οὐκ οἶδα, ἦ δ’ ὅσ.

οὐκ οἶσθα, ἦν δ’ ἐγώ, ὅτι τό γε ὡσ ἀληθῶσ ψεῦδοσ, εἰ οἱο͂́ν τε τοῦτο εἰπεῖν, πάντεσ θεοί τε καὶ ἄνθρωποι μισοῦσιν;

πῶσ, ἔφη, λέγεισ;

οὕτωσ, ἦν δ’ ἐγώ, ὅτι τῷ κυριωτάτῳ που ἑαυτῶν ψεύδεσθαι καὶ περὶ τὰ κυριώτατα οὐδεὶσ ἑκὼν ἐθέλει, ἀλλὰ πάντων μάλιστα φοβεῖται ἐκεῖ αὐτὸ κεκτῆσθαι.

οὐδὲ νῦν πω, ἦ δ’ ὅσ, μανθάνω.

οἰεί γάρ τί με, ἔφην, σεμνὸν λέγειν·

ἐγὼ δὲ λέγω ὅτι τῇ ψυχῇ περὶ τὰ ὄντα ψεύδεσθαί τε καὶ ἐψεῦσθαι καὶ ἀμαθῆ εἶναι καὶ ἐνταῦθα ἔχειν τε καὶ κεκτῆσθαι τὸ ψεῦδοσ πάντεσ ἥκιστα ἂν δέξαιντο, καὶ μισοῦσι μάλιστα αὐτὸ ἐν τῷ τοιούτῳ. πολύ γε, ἔφη.

ἀλλὰ μὴν ὀρθότατά γ’ ἄν, ὃ νυνδὴ ἔλεγον, τοῦτο ὡσ ἀληθῶσ ψεῦδοσ καλοῖτο, ἡ ἐν τῇ ψυχῇ ἄγνοια ἡ τοῦ ἐψευσμένου·

ἐπεὶ τό γε ἐν τοῖσ λόγοισ μίμημά τι τοῦ ἐν τῇ ψυχῇ ἐστὶν παθήματοσ καὶ ὕστερον γεγονὸσ εἴδωλον, οὐ πάνυ ἄκρατον ψεῦδοσ. ἢ οὐχ οὕτω;

πάνυ μὲν οὖν.

τὸ μὲν δὴ τῷ ὄντι ψεῦδοσ οὐ μόνον ὑπὸ θεῶν ἀλλὰ καὶ ὑπ’ ἀνθρώπων μισεῖται.

δοκεῖ μοι.

τί δὲ δὴ τὸ ἐν τοῖσ λόγοισ ψεῦδοσ;

πότε καὶ τῷ χρήσιμον, ὥστε μὴ ἄξιον εἶναι μίσουσ; ἆρ’ οὐ πρόσ τε τοὺσ πολεμίουσ καὶ τῶν καλουμένων φίλων, ὅταν διὰ μανίαν ἤ τινα ἄνοιαν κακόν τι ἐπιχειρῶσιν πράττειν, τότε ἀποτροπῆσ ἕνεκα ὡσ φάρμακον χρήσιμον γίγνεται; ἐλέγομεν ταῖσ μυθολογίαισ, διὰ τὸ μὴ εἰδέναι ὅπῃ τἀληθὲσ ἔχει περὶ τῶν παλαιῶν, ἀφομοιοῦντεσ τῷ ἀληθεῖ τὸ ψεῦδοσ ὅτι μάλιστα, οὕτω χρήσιμον ποιοῦμεν;

καὶ μάλα, ἦ δ’ ὅσ, οὕτωσ ἔχει.

κατὰ τί δὴ οὖν τούτων τῷ θεῷ τὸ ψεῦδοσ χρήσιμον;

πότερον διὰ τὸ μὴ εἰδέναι τὰ παλαιὰ ἀφομοιῶν ἂν ψεύδοιτο; γελοῖον μεντἂν εἰή, ἔφη.

ποιητὴσ μὲν ἄρα ψευδὴσ ἐν θεῷ οὐκ ἔνι.

οὔ μοι δοκεῖ.

ἀλλὰ δεδιὼσ τοὺσ ἐχθροὺσ ψεύδοιτο;

πολλοῦ γε δεῖ.

ἀλλὰ δι’ οἰκείων ἄνοιαν ἢ μανίαν;

ἀλλ’ οὐδείσ, ἔφη, τῶν ἀνοήτων καὶ μαινομένων θεοφιλήσ.

οὐκ ἄρα ἔστιν οὗ ἕνεκα ἂν θεὸσ ψεύδοιτο.

οὐκ ἔστιν.

πάντῃ ἄρα ἀψευδὲσ τὸ δαιμόνιόν τε καὶ τὸ θεῖον.

παντάπασι μὲν οὖν, ἔφη.

κομιδῇ ἄρα ὁ θεὸσ ἁπλοῦν καὶ ἀληθὲσ ἔν τε ἔργῳ καὶ λόγῳ, καὶ οὔτε αὐτὸσ μεθίσταται οὔτε ἄλλουσ ἐξαπατᾷ, οὔτε κατὰ φαντασίασ οὔτε κατὰ λόγουσ οὔτε κατὰ σημείων πομπάσ, οὔθ’ ὕπαρ οὐδ’ ὄναρ.

οὕτωσ, ἔφη, ἔμοιγε καὶ αὐτῷ φαίνεται σοῦ λέγοντοσ.

συγχωρεῖσ ἄρα, ἔφην, τοῦτον δεύτερον τύπον εἶναι ἐν ᾧ δεῖ περὶ θεῶν καὶ λέγειν καὶ ποιεῖν, ὡσ μήτε αὐτοὺσ γόητασ ὄντασ τῷ μεταβάλλειν ἑαυτοὺσ μήτε ἡμᾶσ ψεύδεσι παράγειν ἐν λόγῳ ἢ ἐν ἔργῳ;

συγχωρῶ.

πολλὰ ἄρα Ὁμήρου ἐπαινοῦντεσ, ἀλλὰ τοῦτο οὐκ ἐπαινεσόμεθα, τὴν τοῦ ἐνυπνίου πομπὴν ὑπὸ Διὸσ τῷ Ἀγαμέμνονι·

οὐδὲ Αἰσχύλου, ὅταν φῇ ἡ Θέτισ τὸν Ἀπόλλω ἐν τοῖσ αὑτῆσ γάμοισ ᾄδοντα ἐνδατεῖσθαι τὰσ ἑὰσ εὐπαιδίασ ‐ νόσων τ’ ἀπείρουσ καὶ μακραίωνασ βίουσ,ξύμπαντά τ’ εἰπὼν θεοφιλεῖσ ἐμὰσ τύχασπαιᾶν’ ἐπηυφήμησεν, εὐθυμῶν ἐμέ. κἀγὼ τὸ Φοίβου θεῖον ἀψευδὲσ στόμαἤλπιζον εἶναι, μαντικῇ βρύον τέχνῃ· ὅταν τισ τοιαῦτα λέγῃ περὶ θεῶν, χαλεπανοῦμέν τε καὶ χορὸν οὐ δώσομεν, οὐδὲ τοὺσ διδασκάλουσ ἐάσομεν ἐπὶ παιδείᾳ χρῆσθαι τῶν νέων, εἰ μέλλουσιν ἡμῖν οἱ φύλακεσ θεοσεβεῖσ τε καὶ θεῖοι γίγνεσθαι, καθ’ ὅσον ἀνθρώπῳ ἐπὶ πλεῖστον οἱο͂́ν τε.

παντάπασιν, ἔφη, ἔγωγε τοὺσ τύπουσ τούτουσ συγχωρῶ, καὶ ὡσ νόμοισ ἂν χρῴμην.

상위

Plato (플라톤)

목록

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION