헬라어 문장 검색 - ΠλατόΛαωσΓρέ01́

(플라톤, Laws, book 1)

θεὸσ ἤ τισ ἀνθρώπων ὑμῖν, ὦ ξένοι, εἴληφε τὴν αἰτίαν τῆσ τῶν νόμων διαθέσεωσ; θεόσ, ὦ ξένε, θεόσ, ὥσ γε τὸ δικαιότατον εἰπεῖν· παρὰ μὲν ἡμῖν Ζεύσ, παρὰ δὲ Λακεδαιμονίοισ, ὅθεν ὅδε ἐστίν, οἶμαι φάναι τούτουσ Ἀπόλλωνα. ἦ γάρ; ναί. μῶν οὖν καθ’ Ὅμηρον λέγεισ ὡσ τοῦ Μίνω φοιτῶντοσ πρὸσ τὴν τοῦ πατρὸσ ἑκάστοτε συνουσίαν δι’ ἐνάτου ἔτουσ καὶ κατὰ τὰσ παρ’ ἐκείνου φήμασ ταῖσ πόλεσιν ὑμῖν θέντοσ τοὺσ νόμουσ; λέγεται γὰρ οὕτω παρ’ ἡμῖν·

καὶ δὴ καὶ τὸν ἀδελφόν γε αὐτοῦ Ῥαδάμανθυν ‐ ἀκούετε γὰρ τὸ ὄνομα ‐ δικαιότατον γεγονέναι. τοῦτον οὖν φαῖμεν ἂν ἡμεῖσ γε οἱ Κρῆτεσ, ἐκ τοῦ τότε διανέμειν τὰ περὶ τὰσ δίκασ, ὀρθῶσ τοῦτον τὸν ἔπαινον αὐτὸν εἰληφέναι.

καὶ καλόν γε τὸ κλέοσ ὑεῖ τε Διὸσ μάλα πρέπον. ἐπειδὴ δὲ ἐν τοιούτοισ ἤθεσι τέθραφθε νομικοῖσ σύ τε καὶ ὅδε, προσδοκῶ οὐκ ἂν ἀηδῶσ περί τε πολιτείασ τὰ νῦν καὶ νόμων τὴν διατριβήν, λέγοντάσ τε καὶ ἀκούοντασ ἅμα κατὰ τὴν πορείαν, ποιήσασθαι. πάντωσ δ’ ἥ γε ἐκ Κνωσοῦ ὁδὸσ εἰσ τὸ τοῦ Διὸσ ἄντρον καὶ ἱερόν, ὡσ ἀκούομεν, ἱκανή, καὶ ἀνάπαυλαι κατὰ τὴν ὁδόν, ὡσ εἰκόσ, πνίγουσ ὄντοσ τὰ νῦν, ἐν τοῖσ ὑψηλοῖσ δένδρεσίν εἰσι σκιαραί, καὶ ταῖσ ἡλικίαισ πρέπον ἂν ἡμῶν εἰή τὸ διαναπαύεσθαι πυκνὰ ἐν αὐταῖσ, λόγοισ τε ἀλλήλουσ παραμυθουμένουσ τὴν ὁδὸν ἅπασαν οὕτω μετὰ ῥᾳστώνησ διαπερᾶναι.

καὶ μὴν ἔστιν γε, ὦ ξένε, προϊόντι κυπαρίττων τε ἐν τοῖσ ἄλσεσιν ὕψη καὶ κάλλη θαυμάσια, καὶ λειμῶνεσ ἐν οἷσιν ἀναπαυόμενοι διατρίβοιμεν ἄν. ὀρθῶσ λέγεισ. πάνυ μὲν οὖν·

ἰδόντεσ δὲ μᾶλλον φήσομεν. ἀλλ’ ἰώμεν ἀγαθῇ τύχῃ. ταῦτ’ εἰή. καί μοι λέγε· κατὰ τί τὰ συσσίτιά τε ὑμῖν συντέταχεν ὁ νόμοσ καὶ τὰ γυμνάσια καὶ τὴν τῶν ὅπλων ἕξιν; οἶμαι μέν, ὦ ξένε, καὶ παντὶ ῥᾴδιον ὑπολαβεῖν εἶναι τά γε ἡμέτερα. τὴν γὰρ τῆσ χώρασ πάσησ Κρήτησ φύσιν ὁρᾶτε ὡσ οὐκ ἔστι, καθάπερ ἡ τῶν Θετταλῶν, πεδιάσ, διὸ δὴ καὶ τοῖσ μὲν ἵπποισ ἐκεῖνοι χρῶνται μᾶλλον, δρόμοισιν δὲ ἡμεῖσ· ἥδε γὰρ ἀνώμαλοσ αὖ καὶ πρὸσ τὴν τῶν πεζῇ δρόμων ἄσκησιν μᾶλλον σύμμετροσ.

ἐλαφρὰ δὴ τὰ ὅπλα ἀναγκαῖον ἐν τῷ τοιούτῳ κεκτῆσθαι καὶ μὴ βάροσ ἔχοντα θεῖν· τῶν δὴ τόξων καὶ τοξευμάτων ἡ κουφότησ ἁρμόττειν δοκεῖ. ταῦτ’ οὖν πρὸσ τὸν πόλεμον ἡμῖν ἅπαντα ἐξήρτυται, καὶ πάνθ’ ὁ νομοθέτησ, ὥσ γ’ ἐμοὶ φαίνεται, πρὸσ τοῦτο βλέπων συνετάττετο· ἐπεὶ καὶ τὰ συσσίτια κινδυνεύει συναγαγεῖν, ὁρῶν ὡσ πάντεσ ὁπόταν στρατεύωνται, τόθ’ ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ πράγματοσ ἀναγκάζονται φυλακῆσ αὑτῶν ἕνεκα συσσιτεῖν τοῦτον τὸν χρόνον.

ἄνοιαν δή μοι δοκεῖ καταγνῶναι τῶν πολλῶν ὡσ οὐ μανθανόντων ὅτι πόλεμοσ ἀεὶ πᾶσιν διὰ βίου συνεχήσ ἐστι πρὸσ ἁπάσασ τὰσ πόλεισ· εἰ δὴ πολέμου γε ὄντοσ φυλακῆσ ἕνεκα δεῖ συσσιτεῖν καί τινασ ἄρχοντασ καὶ ἀρχομένουσ διακεκοσμημένουσ εἶναι φύλακασ αὐτῶν, τοῦτο καὶ ἐν εἰρήνῃ δραστέον. ἣν γὰρ καλοῦσιν οἱ πλεῖστοι τῶν ἀνθρώπων εἰρήνην, τοῦτ’ εἶναι μόνον ὄνομα, τῷ δ’ ἔργῳ πάσαισ πρὸσ πάσασ τὰσ πόλεισ ἀεὶ πόλεμον ἀκήρυκτον κατὰ φύσιν εἶναι.

καὶ σχεδὸν ἀνευρήσεισ, οὕτω σκοπῶν, τὸν Κρητῶν νομοθέτην ὡσ εἰσ τὸν πόλεμον ἅπαντα δημοσίᾳ καὶ ἰδίᾳ τὰ νόμιμα ἡμῖν ἀποβλέπων συνετάξατο, καὶ κατὰ ταῦτα οὕτω φυλάττειν παρέδωκε τοὺσ νόμουσ, ὡσ τῶν ἄλλων οὐδενὸσ οὐδὲν ὄφελοσ ὂν οὔτε κτημάτων οὔτ’ ἐπιτηδευμάτων, ἂν μὴ τῷ πολέμῳ ἄρα κρατῇ τισ, πάντα δὲ τὰ τῶν νικωμένων ἀγαθὰ τῶν νικώντων γίγνεσθαι. καλῶσ γε, ὦ ξένε, φαίνῃ μοι γεγυμνάσθαι πρὸσ τὸ διειδέναι τὰ Κρητῶν νόμιμα.

τόδε δέ μοι φράζε ἔτι σαφέστερον· ὃν γὰρ ὁρ́ον ἔθου τῆσ εὖ πολιτευομένησ πόλεωσ, δοκεῖσ μοι λέγειν οὕτω κεκοσμημένην οἰκεῖν δεῖν, ὥστε πολέμῳ νικᾶν τὰσ ἄλλασ πόλεισ. ἦ γάρ;

πάνυ μὲν οὖν· οἶμαι δὲ καὶ τῷδε οὕτω συνδοκεῖν. πῶσ γὰρ ἂν ἄλλωσ ἀποκρίναιτο, ὦ θεῖε, Λακεδαιμονίων γε ὁστισοῦν; πότερ’ οὖν δὴ πόλεσι μὲν πρὸσ πόλεισ ὀρθὸν τοῦτ’ ἐστί, κώμῃ δὲ πρὸσ κώμην ἕτερον; οὐδαμῶσ. ἀλλὰ ταὐτόν; ναί. τί δέ; πρὸσ οἰκίαν οἰκίᾳ τῶν ἐν τῇ κώμῃ, καὶ πρὸσ ἄνδρα ἀνδρὶ ἑνὶ πρὸσ ἕνα, ταὐτὸν ἔτι; ταὐτόν. αὐτῷ δὲ πρὸσ αὑτὸν πότερον ὡσ πολεμίῳ πρὸσ πολέμιον διανοητέον;

ἢ πῶσ ἔτι λέγομεν; ὦ ξένε Ἀθηναῖε ‐ οὐ γάρ σε Ἀττικὸν ἐθέλοιμ’ ἂν προσαγορεύειν· δοκεῖσ γάρ μοι τῆσ θεοῦ ἐπωνυμίασ ἄξιοσ εἶναι μᾶλλον ἐπονομάζεσθαι· τὸν γὰρ λόγον ἐπ’ ἀρχὴν ὀρθῶσ ἀναγαγὼν σαφέστερον ἐποίησασ, ὥστε ῥᾷον ἀνευρήσεισ ὅτι νυνδὴ ὑφ’ ἡμῶν ὀρθῶσ ἐρρήθη τὸ πολεμίουσ εἶναι πάντασ πᾶσιν δημοσίᾳ τε, καὶ ἰδίᾳ ἑκάστουσ αὐτοὺσ σφίσιν αὐτοῖσ. πῶσ εἴρηκασ, ὦ θαυμάσιε;

κἀνταῦθα, ὦ ξένε, τὸ νικᾶν αὐτὸν αὑτὸν πασῶν νικῶν πρώτη τε καὶ ἀρίστη, τὸ δὲ ἡττᾶσθαι αὐτὸν ὑφ’ ἑαυτοῦ πάντων αἴσχιστόν τε ἅμα καὶ κάκιστον. ταῦτα γὰρ ὡσ πολέμου ἐν ἑκάστοισ ἡμῶν ὄντοσ πρὸσ ἡμᾶσ αὐτοὺσ σημαίνει. πάλιν τοίνυν τὸν λόγον ἀναστρέψωμεν. ἐπειδὴ γὰρ εἷσ ἕκαστοσ ἡμῶν ὁ μὲν κρείττων αὑτοῦ, ὁ δὲ ἥττων ἐστί, πότερα φῶμεν οἰκίαν τε καὶ κώμην καὶ πόλιν ἔχειν ταὐτὸν τοῦτο ἐν αὑταῖσ ἢ μὴ φῶμεν; τὸ κρείττω τε ἑαυτῆσ εἶναι λέγεισ τινά, τὴν δ’ ἥττω;

ναί. καὶ τοῦτο ὀρθῶσ ἤρου· πάνυ γὰρ ἔστι καὶ σφόδρα τὸ τοιοῦτον, οὐχ ἥκιστα ἐν ταῖσ πόλεσιν. ἐν ὁπόσαισ μὲν γὰρ οἱ ἀμείνονεσ νικῶσιν τὸ πλῆθοσ καὶ τοὺσ χείρουσ, ὀρθῶσ ἂν αὕτη κρείττων τε ἑαυτῆσ λέγοιθ’ ἡ πόλισ, ἐπαινοῖτό τε ἂν δικαιότατα τῇ τοιαύτῃ νίκῃ· τοὐναντίον δέ, ὅπου τἀναντία. τὸ μὲν τοίνυν εἴ ποτέ ἐστίν που τὸ χεῖρον κρεῖττον τοῦ ἀμείνονοσ ἐάσωμεν ‐ μακροτέρου γὰρ λόγου ‐ τὸ δὲ ὑπὸ σοῦ λεγόμενον μανθάνω νῦν, ὥσ ποτε πολῖται, συγγενεῖσ καὶ τῆσ αὐτῆσ πόλεωσ γεγονότεσ, ἄδικοι καὶ πολλοὶ συνελθόντεσ, δικαίουσ ἐλάττουσ ὄντασ βιάσονται δουλούμενοι, καὶ ὅταν μὲν κρατήσωσιν, ἥττων ἡ πόλισ αὑτῆσ ὀρθῶσ αὕτη λέγοιτ’ ἂν ἅμα καὶ κακή, ὅπου δ’ ἂν ἡττῶνται, κρείττων τε καὶ ἀγαθή.

καὶ μάλα ἄτοπον, ὦ ξένε, τὸ νῦν λεγόμενον·

ὅμωσ δὲ ὁμολογεῖν οὕτωσ ἀναγκαιότατον. ἔχε δή. καὶ τόδε πάλιν ἐπισκεψώμεθα· πολλοὶ ἀδελφοί που γένοιντ’ ἂν ἑνὸσ ἀνδρόσ τε καὶ μιᾶσ ὑεῖσ, καὶ δὴ καὶ θαυμαστὸν οὐδὲν τοὺσ πλείουσ μὲν ἀδίκουσ αὐτῶν γίγνεσθαι, τοὺσ δὲ ἐλάττουσ δικαίουσ. οὐ γὰρ οὖν. καὶ οὐκ ἂν εἰή γε πρέπον ἐμοί τε καὶ ὑμῖν τοῦτο θηρεύειν, ὅτι νικώντων μὲν τῶν πονηρῶν ἥ τε οἰκία καὶ ἡ συγγένεια αὕτη πᾶσα ἥττων αὑτῆσ λέγοιτ’ ἄν, κρείττων δὲ ἡττωμένων· οὐ γὰρ εὐσχημοσύνησ τε καὶ ἀσχημοσύνησ ῥημάτων ἕνεκα τὰ νῦν σκοπούμεθα πρὸσ τὸν τῶν πολλῶν λόγον, ἀλλ’ ὀρθότητόσ τε καὶ ἁμαρτίασ πέρι νόμων, ἥτισ ποτ’ ἐστὶν φύσει.

ἀληθέστατα, ὦ ξένε, λέγεισ. καλῶσ μὲν οὖν, ὥσ γε ἐμοὶ συνδοκεῖν, τό γε τοσοῦτον, τὰ νῦν. ἴδωμεν δὴ καὶ τόδε· τούτοισ τοῖσ ἄρτι λεγομένοισ ἀδελφοῖσ γένοιτ’ ἄν πού τισ δικαστήσ; πάνυ γε. πότεροσ οὖν ἀμείνων, ὅστισ τοὺσ μὲν ἀπολέσειεν αὐτῶν ὅσοι κακοί, τοὺσ δὲ βελτίουσ ἄρχειν αὐτοὺσ αὑτῶν προστάξειεν, ἢ ὅδε ὃσ ἂν τοὺσ μὲν χρηστοὺσ ἄρχειν, τοὺσ χείρουσ δ’ ἐάσασ ζῆν ἄρχεσθαι ἑκόντασ ποιήσειεν; τρίτον δέ που δικαστὴν πρὸσ ἀρετὴν εἴπωμεν, εἴ τισ εἰή τοιοῦτοσ ὅστισ παραλαβὼν συγγένειαν μίαν διαφερομένην, μήτε ἀπολέσειεν μηδένα, διαλλάξασ δὲ εἰσ τὸν ἐπίλοιπον χρόνον, νόμουσ αὐτοῖσ θείσ, πρὸσ ἀλλήλουσ παραφυλάττειν δύναιτο ὥστε εἶναι φίλουσ.

μακρῷ ἀμείνων γίγνοιτ’ ἂν ὁ τοιοῦτοσ δικαστήσ τε καὶ νομοθέτησ.

καὶ μὴν τοὐναντίον γε ἢ πρὸσ πόλεμον ἂν βλέπων αὐτοῖσ τοὺσ νόμουσ διανομοθετοῖ. τοῦτο μὲν ἀληθέσ. τί δ’ ὁ τὴν πόλιν συναρμόττων; πρὸσ πόλεμον αὐτῆσ ἂν τὸν ἔξωθεν βλέπων τὸν βίον κοσμοῖ μᾶλλον, ἢ πρὸσ πόλεμον τὸν ἐν αὐτῇ γιγνόμενον ἑκάστοτε, ἣ δὴ καλεῖται στάσισ; ὃν μάλιστα μὲν ἅπασ ἂν βούλοιτο μήτε γενέσθαι ποτὲ ἐν ἑαυτοῦ πόλει γενόμενόν τε ὡσ τάχιστα ἀπαλλάττεσθαι.

δῆλον ὅτι πρὸσ τοῦτον. πότερα δὲ ἀπολομένων αὖ τῶν ἑτέρων εἰρήνην τῆσ στάσεωσ γενέσθαι, νικησάντων δὲ ποτέρων, δέξαιτ’ ἄν τισ, μᾶλλον ἢ φιλίασ τε καὶ εἰρήνησ ὑπὸ διαλλαγῶν γενομένησ, οὕτω τοῖσ ἔξωθεν πολεμίοισ προσέχειν ἀνάγκην εἶναι τὸν νοῦν; οὕτω πᾶσ ἂν ἐθέλοι πρότερον ἢ ’κείνωσ περὶ τὴν αὑτοῦ γίγνεσθαι πόλιν.

οὐκοῦν καὶ νομοθέτησ ὡσαύτωσ; τί μήν; ἆρα οὖν οὐ τοῦ ἀρίστου ἕνεκα πάντα ἂν τὰ νόμιμα τιθείη πᾶσ; πῶσ δ’ οὔ; τό γε μὴν ἄριστον οὔτε ὁ πόλεμοσ οὔτε ἡ στάσισ, ἀπευκτὸν δὲ τὸ δεηθῆναι τούτων, εἰρήνη δὲ πρὸσ ἀλλήλουσ ἅμα καὶ φιλοφροσύνη, καὶ δὴ καὶ τὸ νικᾶν, ὡσ ἐοίκεν, αὐτὴν αὑτὴν πόλιν οὐκ ἦν τῶν ἀρίστων ἀλλὰ τῶν ἀναγκαίων· ὅμοιον ὡσ εἰ κάμνον σῶμα ἰατρικῆσ καθάρσεωσ τυχὸν ἡγοῖτό τισ ἄριστα πράττειν τότε, τῷ δὲ μηδὲ τὸ παράπαν δεηθέντι σώματι μηδὲ προσέχοι τὸν νοῦν, ὡσαύτωσ δὲ καὶ πρὸσ πόλεωσ εὐδαιμονίαν ἢ καὶ ἰδιώτου διανοούμενοσ οὕτω τισ οὔτ’ ἄν ποτε πολιτικὸσ γένοιτο ὀρθῶσ, πρὸσ τὰ ἔξωθεν πολεμικὰ ἀποβλέπων μόνον καὶ πρῶτον, οὔτ’ ἂν νομοθέτησ ἀκριβήσ, εἰ μὴ χάριν εἰρήνησ τὰ πολέμου νομοθετοῖ μᾶλλον ἢ τῶν πολεμικῶν ἕνεκα τὰ τῆσ εἰρήνησ.

φαίνεται μέν πωσ ὁ λόγοσ οὗτοσ, ὦ ξένε, ὀρθῶσ εἰρῆσθαι, θαυμάζω γε μὴν εἰ τά τε παρ’ ἡμῖν νόμιμα καὶ ἔτι τὰ περὶ Λακεδαίμονα μὴ πᾶσαν τὴν σπουδὴν τούτων ἕνεκα πεποίηται.

τάχ’ ἂν ἴσωσ·

δεῖ δὲ οὐδὲν σκληρῶσ ἡμᾶσ αὐτοῖσ διαμάχεσθαι τὰ νῦν ἀλλ’ ἠρέμα ἀνερωτᾶν, ὡσ μάλιστα περὶ ταῦτα ἡμῶν τε καὶ ἐκείνων σπουδαζόντων. καί μοι τῷ λόγῳ συνακολουθήσατε. προστησώμεθα γοῦν Τύρταιον, τὸν φύσει μὲν Ἀθηναῖον, τῶνδε δὲ πολίτην γενόμενον, ὃσ δὴ μάλιστα ἀνθρώπων περὶ ταῦτα ἐσπούδακεν εἰπὼν ὅτι ‐ οὔτ’ ἂν μνησαίμην οὔτ’ ἐν λόγῳ ἄνδρα τιθείμην οὔτ’ εἴ τισ πλουσιώτατοσ ἀνθρώπων εἰή, φησίν, οὔτ’ εἰ πολλὰ ἀγαθὰ κεκτημένοσ, εἰπὼν σχεδὸν ἅπαντα, ὃσ μὴ περὶ τὸν πόλεμον ἄριστοσ γίγνοιτ’ ἀεί. ταῦτα γὰρ ἀκήκοάσ που καὶ σὺ τὰ ποιήματα· ὅδε μὲν γὰρ οἶμαι διακορὴσ αὐτῶν ἐστι.

πάνυ μὲν οὖν. καὶ μὴν καὶ παρ’ ἡμᾶσ ἐλήλυθε κομισθέντα ἐκ Λακεδαίμονοσ. ἴθι νυν ἀνερώμεθα κοινῇ τουτονὶ τὸν ποιητὴν οὑτωσί πωσ· "ὦ Τύρταιε, ποιητὰ θειότατε ‐ δοκεῖσ γὰρ δὴ σοφὸσ ἡμῖν εἶναι καὶ ἀγαθόσ, ὅτι τοὺσ μὲν ἐν τῷ πολέμῳ διαφέροντασ διαφερόντωσ ἐγκεκωμίακασ ‐ ἤδη οὖν τυγχάνομεν ἐγώ τε καὶ ὅδε καὶ Κλεινίασ ὁ Κνώσιοσ οὑτοσὶ συμφερόμενοί σοι περὶ τούτου σφόδρα, ὡσ δοκοῦμεν· εἰ δὲ περὶ τῶν αὐτῶν λέγομεν ἀνδρῶν ἢ μή, βουλόμεθα σαφῶσ εἰδέναι.

λέγε οὖν ἡμῖν· ἆρα εἴδη δύο πολέμου καθάπερ ἡμεῖσ ἡγῇ καὶ σὺ σαφῶσ; ἢ πῶσ; πρὸσ ταῦτ’ οἶμαι κἂν πολὺ φαυλότεροσ εἴποι Τυρταίου τισ τἀληθέσ, ὅτι δύο, τὸ μὲν ὃ καλοῦμεν ἅπαντεσ στάσιν, ὃσ δὴ πάντων πολέμων χαλεπώτατοσ, ὡσ ἔφαμεν ἡμεῖσ νυνδή· τὸ δὲ ἄλλο πολέμου θήσομεν οἶμαι γένοσ ἅπαντεσ ᾧ πρὸσ τοὺσ ἐκτόσ τε καὶ ἀλλοφύλουσ χρώμεθα διαφερόμενοι, πολὺ πρᾳότερον ἐκείνου.

πῶσ γὰρ οὔ; φέρε δή, ποτέρουσ, καὶ πρὸσ πότερον ἐπαινῶν τὸν πόλεμον, οὕτωσ ὑπερεπῄνεσασ, τοὺσ δὲ ἔψεξασ τῶν ἀνδρῶν; ἐοίκασ μὲν γὰρ πρὸσ τοὺσ ἐκτόσ· εἴρηκασ γοῦν ὧδε ἐν τοῖσ ποιήμασιν, ὡσ οὐδαμῶσ τοὺσ τοιούτουσ ἀνεχόμενοσ, οἳ μὴ τολμήσωσιν μὲν ὁρᾶν φόνον αἱματόεντα,καὶ δηίων ὀρέγοιντ’ ἐγγύθεν ἱστάμενοι. οὐκοῦν τὰ μετὰ ταῦτα εἴποιμεν ἂν ἡμεῖσ ὅτι "σὺ μὲν ἐπαινεῖσ, ὡσ ἐοίκασ, ὦ Τύρταιε, μάλιστα τοὺσ πρὸσ τὸν ὀθνεῖόν τε καὶ ἔξωθεν πόλεμον γιγνομένουσ ἐπιφανεῖσ.

" φαίη ταῦτ’ ἄν που καὶ ὁμολογοῖ; τί μήν; ἡμεῖσ δέ γε ἀγαθῶν ὄντων τούτων ἔτι φαμὲν ἀμείνουσ εἶναι καὶ πολὺ τοὺσ ἐν τῷ μεγίστῳ πολέμῳ γιγνομένουσ ἀρίστουσ διαφανῶσ·

ποιητὴν δὲ καὶ ἡμεῖσ μάρτυρ’ ἔχομεν, Θέογνιν, πολίτην τῶν ἐν Σικελίᾳ Μεγαρέων, ὅσ φησιν ‐ πιστὸσ ἀνὴρ χρυσοῦ τε καὶ ἀργύρου ἀντερύσασθαιἄξιοσ ἐν χαλεπῇ, Κύρνε, διχοστασίῃ. τοῦτον δή φαμεν ἐν πολέμῳ χαλεπωτέρῳ ἀμείνονα ἐκείνου πάμπολυ γίγνεσθαι, σχεδὸν ὅσον ἀμείνων δικαιοσύνη καὶ σωφροσύνη καὶ φρόνησισ εἰσ ταὐτὸν ἐλθοῦσαι μετ’ ἀνδρείασ, αὐτῆσ μόνησ ἀνδρείασ. πιστὸσ μὲν γὰρ καὶ ὑγιὴσ ἐν στάσεσιν οὐκ ἄν ποτε γένοιτο ἄνευ συμπάσησ ἀρετῆσ·

διαβάντεσ δ’ εὖ καὶ μαχόμενοι ἐθέλοντεσ ἀποθνῄσκειν ἐν ᾧ πολέμῳ φράζει Τύρταιοσ τῶν μισθοφόρων εἰσὶν πάμπολλοι, ὧν οἱ πλεῖστοι γίγνονται θρασεῖσ καὶ ἄδικοι καὶ ὑβρισταὶ καὶ ἀφρονέστατοι σχεδὸν ἁπάντων, ἐκτὸσ δή τινων εὖ μάλα ὀλίγων. ποῖ δὴ τελευτᾷ νῦν ἡμῖν οὗτοσ ὁ λόγοσ, καὶ τί φανερόν ποτε ποιῆσαι βουληθεὶσ λέγει ταῦτα; δῆλον ὅτι τόδε, ὡσ παντὸσ μᾶλλον καὶ ὁ τῇδε παρὰ Διὸσ νομοθέτησ, πᾶσ τε οὗ καὶ σμικρὸν ὄφελοσ, οὐκ ἄλλο ἢ πρὸσ τὴν μεγίστην ἀρετὴν μάλιστα βλέπων ἀεὶ θήσει τοὺσ νόμουσ·

ἔστι δέ, ὥσ φησιν Θέογνισ, αὕτη πιστότησ ἐν τοῖσ δεινοῖσ, ἥν τισ δικαιοσύνην ἂν τελέαν ὀνομάσειεν. ἣν δ’ αὖ Τύρταιοσ ἐπῄνεσεν μάλιστα, καλὴ μὲν καὶ κατὰ καιρὸν κεκοσμημένη τῷ ποιητῇ, τετάρτη μέντοι ὅμωσ ἀριθμῷ τε καὶ δυνάμει τοῦ τιμία εἶναι λέγοιτ’ ἂν ὀρθότατα. ὦ ξένε, τὸν νομοθέτην ἡμῶν ἀποβάλλομεν εἰσ τοὺσ πόρρω νομοθέτασ.

οὐχ ἡμεῖσ γε, ὦ ἄριστε, ἀλλ’ ἡμᾶσ αὐτούσ, ὅταν οἰώμεθα πάντα τά τ’ ἐν Λακεδαίμονι καὶ τὰ τῇδε πρὸσ τὸν πόλεμον μάλιστα βλέποντασ Λυκοῦργόν τε καὶ Μίνω τίθεσθαι τὰ νόμιμα. τὸ δὲ πῶσ χρῆν ἡμᾶσ λέγειν; ὥσπερ τό τε ἀληθὲσ οἶμαι καὶ τὸ δίκαιον ὑπέρ γε θείασ διαλεγομένουσ λέγειν, οὐχ ὡσ πρὸσ ἀρετῆσ τι μόριον, καὶ ταῦτα τὸ φαυλότατον, ἐτίθει βλέπων, ἀλλὰ πρὸσ πᾶσαν ἀρετήν, καὶ κατ’ εἴδη ζητεῖν αὐτῶν τοὺσ νόμουσ οὐδ’ ἅπερ οἱ τῶν νῦν εἴδη προτιθέμενοι ζητοῦσιν. οὗ γὰρ ἂν ἕκαστοσ ἐν χρείᾳ γίγνηται, τοῦτο ζητεῖ νῦν παραθέμενοσ, ὁ μὲν τὰ περὶ τῶν κλήρων καὶ ἐπικλήρων, ὁ δὲ τῆσ αἰκίασ πέρι, ἄλλοι δὲ ἄλλ’ ἄττα μυρία τοιαῦτα·

ἡμεῖσ δέ φαμεν εἶναι τὸ περὶ νόμουσ ζήτημα τῶν εὖ ζητούντων ὥσπερ νῦν ἡμεῖσ ἠρξάμεθα. καὶ σοῦ τὴν μὲν ἐπιχείρησιν τῆσ ἐξηγήσεωσ περὶ τοὺσ νόμουσ παντάπασιν ἄγαμαι·

τὸ γὰρ ἀπ’ ἀρετῆσ ἄρχεσθαι, λέγοντα ὡσ ἐτίθει ταύτησ ἕνεκα τοὺσ νόμουσ, ὀρθόν· ὅτι δὲ πάντα εἰσ μόριον ἀρετῆσ, καὶ ταῦτα τὸ σμικρότατον, ἐπαναφέροντα ἔφησθ’ αὐτὸν νομοθετεῖν, οὔτε ὀρθῶσ ἔτι μοι κατεφάνησ λέγων τόν τε ὕστερον νῦν λόγον τοῦτον πάντα εἴρηκα διὰ ταῦτα. πῇ δὴ οὖν σε ἔτ’ ἂν ἐβουλόμην διελόμενον λέγειν αὐτόσ τε ἀκούειν; βούλει σοι φράζω;

πάνυ μὲν οὖν. "ὦ ξένε," ἐχρῆν εἰπεῖν, "οἱ Κρητῶν νόμοι οὐκ εἰσὶν μάτην διαφερόντωσ ἐν πᾶσιν εὐδόκιμοι τοῖσ Ἕλλησιν· ἔχουσιν γὰρ ὀρθῶσ, τοὺσ αὐτοῖσ χρωμένουσ εὐδαίμονασ ἀποτελοῦντεσ. πάντα γὰρ τἀγαθὰ πορίζουσιν. διπλᾶ δὲ ἀγαθά ἐστιν, τὰ μὲν ἀνθρώπινα, τὰ δὲ θεῖα· ἤρτηται δ’ ἐκ τῶν θείων θάτερα, καὶ ἐὰν μὲν δέχηταί τισ τὰ μείζονα πόλισ, κτᾶται καὶ τὰ ἐλάττονα, εἰ δὲ μή, στέρεται ἀμφοῖν. ἔστι δὲ τὰ μὲν ἐλάττονα ὧν ἡγεῖται μὲν ὑγίεια, κάλλοσ δὲ δεύτερον, τὸ δὲ τρίτον ἰσχὺσ εἴσ τε δρόμον καὶ εἰσ τὰσ ἄλλασ πάσασ κινήσεισ τῷ σώματι, τέταρτον δὲ δὴ πλοῦτοσ οὐ τυφλὸσ ἀλλ’ ὀξὺ βλέπων, ἄνπερ ἅμ’ ἕπηται φρονήσει· ὃ δὴ πρῶτον αὖ τῶν θείων ἡγεμονοῦν ἐστιν ἀγαθῶν, ἡ φρόνησισ, δεύτερον δὲ μετὰ νοῦ σώφρων ψυχῆσ ἕξισ, ἐκ δὲ τούτων μετ’ ἀνδρείασ κραθέντων τρίτον ἂν εἰή δικαιοσύνη, τέταρτον δὲ ἀνδρεία.

ταῦτα δὲ πάντα ἐκείνων ἔμπροσθεν τέτακται φύσει, καὶ δὴ καὶ τῷ νομοθέτῃ τακτέον οὕτωσ. μετὰ δὲ ταῦτα τὰσ ἄλλασ προστάξεισ τοῖσ πολίταισ εἰσ ταῦτα βλεπούσασ αὐτοῖσ εἶναι διακελευστέον, τούτων δὲ τὰ μὲν ἀνθρώπινα εἰσ τὰ θεῖα, τὰ δὲ θεῖα εἰσ τὸν ἡγεμόνα νοῦν σύμπαντα βλέπειν·

τε ἄρρενεσ καὶ ὅσαι θήλειαι, νέων τε ὄντων καὶ ἐπὶ τὸ πρεσβύτερον ἰόντων μέχρι γήρωσ, τιμῶντα ὀρθῶσ ἐπιμελεῖσθαι δεῖ καὶ ἀτιμάζοντα, ἐν πάσαισ ταῖσ τούτων ὁμιλίαισ τάσ τε λύπασ αὐτῶν καὶ τὰσ ἡδονὰσ καὶ τὰσ ἐπιθυμίασ συμπάντων τε ἐρώτων τὰσ σπουδὰσ ἐπεσκεμμένον καὶ παραπεφυλαχότα, ψέγειν τε ὀρθῶσ καὶ ἐπαινεῖν δι’ αὐτῶν τῶν νόμων·

καὶ ὁριστέον τό τε καλὸν καὶ μή.

μετὰ δὲ ταῦτα ἀνάγκη τὸν νομοθέτην τὰσ κτήσεισ τῶν πολιτῶν καὶ τὰ ἀναλώματα φυλάττειν ὅντιν’ ἂν γίγνηται τρόπον, καὶ τὰσ πρὸσ ἀλλήλουσ πᾶσιν τούτοισ κοινωνίασ καὶ διαλύσεισ ἑκοῦσίν τε καὶ ἄκουσιν καθ’ ὁποῖον ἂν ἕκαστον πράττωσιν τῶν τοιούτων πρὸσ ἀλλήλουσ ἐπισκοπεῖν, τό τε δίκαιον καὶ μὴ ἐν οἷσ ἔστιν τε καὶ ἐν οἷσ ἐλλείπει, καὶ τοῖσ μὲν εὐπειθέσιν τῶν νόμων τιμὰσ ἀπονέμειν, τοῖσ δὲ δυσπειθέσι δίκασ τακτὰσ ἐπιτιθέναι, μέχριπερ ἂν πρὸσ τέλοσ ἁπάσησ πολιτείασ ἐπεξελθών, ἴδῃ τῶν τελευτησάντων τίνα δεῖ τρόπον ἑκάστοισ γίγνεσθαι τὰσ ταφὰσ καὶ τιμὰσ ἅστινασ αὐτοῖσ ἀπονέμειν δεῖ· κατιδὼν δὲ ὁ θεὶσ τοὺσ νόμουσ ἅπασιν τούτοισ φύλακασ ἐπιστήσει, τοὺσ μὲν διὰ φρονήσεωσ, τοὺσ δὲ δι’ ἀληθοῦσ δόξησ ἰόντασ, ὅπωσ πάντα ταῦτα συνδήσασ ὁ νοῦσ ἑπόμενα σωφροσύνῃ καὶ δικαιοσύνῃ ἀποφήνῃ, ἀλλὰ μὴ πλούτῳ μηδὲ φιλοτιμίᾳ.

" οὕτωσ, ὦ ξένοι, ἔγωγε ἤθελον ἂν ὑμᾶσ καὶ ἔτι νῦν βούλομαι διεξελθεῖν πῶσ ἐν τοῖσ τοῦ Διὸσ λεγομένοισ νόμοισ τοῖσ τε τοῦ Πυθίου Ἀπόλλωνοσ, οὓσ Μίνωσ τε καὶ Λυκοῦργοσ ἐθέτην, ἔνεστίν τε πάντα ταῦτα, καὶ ὅπῃ τάξιν τινὰ εἰληφότα διάδηλά ἐστιν τῷ περὶ νόμων ἐμπείρῳ τέχνῃ εἴτε καί τισιν ἔθεσιν, τοῖσ δὲ ἄλλοισ ἡμῖν οὐδαμῶσ ἐστι καταφανῆ. πῶσ οὖν, ὦ ξένε, λέγειν χρὴ τὰ μετὰ ταῦτα; ἐξ ἀρχῆσ πάλιν ἔμοιγε δοκεῖ χρῆναι διεξελθεῖν, καθάπερ ἠρξάμεθα, τὰ τῆσ ἀνδρείασ πρῶτον ἐπιτηδεύματα, ἔπειτα ἕτερον καὶ αὖθισ ἕτερον εἶδοσ τῆσ ἀρετῆσ διέξιμεν, ἐὰν βούλησθε·

ὅπωσ δ’ ἂν τὸ πρῶτον διεξέλθωμεν, πειρασώμεθα αὐτὸ παράδειγμα θέμενοι καὶ τἆλλ’ οὕτω διαμυθολογοῦντεσ παραμύθια ποιήσασθαι τῆσ ὁδοῦ, ὕστερον δὲ ἀρετῆσ πάσησ ἅ γε νυνδὴ διήλθομεν ἐκεῖσε βλέποντα ἀποφανοῦμεν, ἂν θεὸσ ἐθέλῃ.

καλῶσ λέγεισ, καὶ πειρῶ πρῶτον κρίνειν τὸν τοῦ Διὸσ ἐπαινέτην τόνδε ἡμῖν.

πειράσομαι, καὶ σέ τε καὶ ἐμαυτόν· κοινὸσ γὰρ ὁ λόγοσ. λέγετε οὖν· τὰ συσσίτιά φαμεν καὶ τὰ γυμνάσια πρὸσ τὸν πόλεμον ἐξηυρῆσθαι τῷ νομοθέτῃ; ναί. καὶ τρίτον ἢ τέταρτον; ἴσωσ γὰρ ἂν οὕτω χρείη διαριθμήσασθαι καὶ περὶ τῶν τῆσ ἄλλησ ἀρετῆσ εἴτε μερῶν εἴτε ἅττ’ αὐτὰ καλεῖν χρεών ἐστι, δηλοῦντα μόνον ἃ λέγει. τρίτον τοίνυν, ἔγωγ’ εἴποιμ’ ἂν καὶ Λακεδαιμονίων ὁστισοῦν, τὴν θήραν ηὑρ͂ε.

τέταρτον δέ, ἢ πέμπτον εἰ δυναίμεθα, λέγειν πειρώμεθα. ἔτι τοίνυν καὶ τὸ τέταρτον ἔγωγε πειρῴμην ἂν λέγειν, τὸ περὶ τὰσ καρτερήσεισ τῶν ἀλγηδόνων πολὺ παρ’ ἡμῖν γιγνόμενον, ἔν τε ταῖσ πρὸσ ἀλλήλουσ ταῖσ χερσὶ μάχαισ καὶ ἐν ἁρπαγαῖσ τισιν διὰ πολλῶν πληγῶν ἑκάστοτε γιγνομένων· ἔτι δὲ καὶ κρυπτεία τισ ὀνομάζεται θαυμαστῶσ πολύπονοσ πρὸσ τὰσ καρτερήσεισ, χειμώνων τε ἀνυποδησίαι καὶ ἀστρωσίαι καὶ ἄνευ θεραπόντων αὐτοῖσ ἑαυτῶν διακονήσεισ νύκτωρ τε πλανωμένων διὰ πάσησ τῆσ χώρασ καὶ μεθ’ ἡμέραν. ἔτι δὲ κἀν ταῖσ γυμνοπαιδίαισ δειναὶ καρτερήσεισ παρ’ ἡμῖν γίγνονται τῇ τοῦ πνίγουσ ῥώμῃ διαμαχομένων, καὶ πάμπολλα ἕτερα, σχεδὸν ὅσα οὐκ ἂν παύσαιτό τισ ἑκάστοτε διεξιών.

εὖ γε, ὦ Λακεδαιμόνιε ξένε, λέγεισ. τὴν ἀνδρείαν δέ, φέρε, τί θῶμεν; πότερον ἁπλῶσ οὕτωσ εἶναι πρὸσ φόβουσ καὶ λύπασ διαμάχην μόνον, ἢ καὶ πρὸσ πόθουσ τε καὶ ἡδονὰσ καί τινασ δεινὰσ θωπείασ κολακικάσ, αἳ καὶ τῶν σεμνῶν οἰομένων εἶναι τοὺσ θυμοὺσ ποιοῦσιν κηρίνουσ. οἶμαι μὲν οὕτω·

πρὸσ ταῦτα σύμπαντα. εἰ γοῦν μεμνήμεθα τοὺσ ἔμπροσθεν λόγουσ, ἥττω τινὰ ὅδε καὶ πόλιν ἔλεγεν αὐτὴν αὑτῆσ καὶ ἄνδρα. ἦ γάρ, ὦ ξένε Κνώσιε; καὶ πάνυ γε. νῦν οὖν πότερα λέγομεν τὸν τῶν λυπῶν ἥττω κακὸν ἢ καὶ τὸν τῶν ἡδονῶν;

μᾶλλον, ἔμοιγε δοκεῖ, τὸν τῶν ἡδονῶν· καὶ πάντεσ που μᾶλλον λέγομεν τὸν ὑπὸ τῶν ἡδονῶν κρατούμενον τοῦτον τὸν ἐπονειδίστωσ ἥττονα ἑαυτοῦ πρότερον ἢ τὸν ὑπὸ τῶν λυπῶν. ὁ Διὸσ οὖν δὴ καὶ ὁ Πυθικὸσ νομοθέτησ οὐ δήπου χωλὴν τὴν ἀνδρείαν νενομοθετήκατον, πρὸσ τἀριστερὰ μόνον δυναμένην ἀντιβαίνειν, πρὸσ τὰ δεξιὰ καὶ κομψὰ καὶ θωπευτικὰ ἀδυνατοῦσαν;

ἢ πρὸσ ἀμφότερα; πρὸσ ἀμφότερα ἔγωγε ἀξιῶ. λέγωμεν τοίνυν πάλιν ἐπιτηδεύματα ποῖα ἔσθ’ ὑμῖν ἀμφοτέραισ ταῖσ πόλεσιν, ἃ γεύοντα τῶν ἡδονῶν καὶ οὐ φεύγοντα αὐτάσ, καθάπερ τὰσ λύπασ οὐκ ἔφευγεν, ἀλλ’ ἄγοντα εἰσ μέσασ, ἠνάγκαζε καὶ ἔπειθεν τιμαῖσ ὥστε κρατεῖν αὐτῶν; ποῦ δὴ τοῦτ’ ἔστιν ταὐτὸν περὶ τὰσ ἡδονὰσ συντεταγμένον ἐν τοῖσ νόμοισ;

λεγέσθω τί τοῦτ’ ἐστὶν ὃ καὶ ἀπεργάζεται ὑμῖν ὁμοίωσ πρόσ τε ἀλγηδόνασ καὶ πρὸσ ἡδονὰσ τοὺσ αὐτοὺσ ἀνδρείουσ, νικῶντάσ τε ἃ δεῖ νικᾶν καὶ οὐδαμῶσ ἥττουσ πολεμίων τῶν ἐγγύτατα ἑαυτῶν καὶ χαλεπωτάτων. οὕτω μὲν τοίνυν, ὦ ξένε, καθάπερ πρὸσ τὰσ ἀλγηδόνασ εἶχον νόμουσ ἀντιτεταγμένουσ πολλοὺσ εἰπεῖν, οὐκ ἂν ἴσωσ εὐποροίην κατὰ μεγάλα μέρη καὶ διαφανῆ λέγων περὶ τῶν ἡδονῶν· κατὰ δὲ σμικρὰ ἴσωσ εὐποροίην ἄν.

οὐ μὴν οὐδ’ ἂν αὐτὸσ ἔγωγε ἐν τοῖσ κατὰ Κρήτην νόμοισ ἔχοιμι ἐμφανὲσ ὁμοίωσ ποιεῖν τὸ τοιοῦτον. ὦ ἄριστοι ξένων, καὶ οὐδέν γε θαυμαστόν. ἀλλ’ ἂν ἄρα τισ ἡμῶν περὶ τοὺσ ἑκάστων οἴκοι νόμουσ ψέξῃ τι, βουλόμενοσ ἰδεῖν τό τε ἀληθὲσ ἅμα καὶ τὸ βέλτιστον, μὴ χαλεπῶσ ἀλλὰ πρᾴωσ ἀποδεχώμεθα ἀλλήλων. ὀρθῶσ, ὦ ξένε Ἀθηναῖε, εἴρηκασ, καὶ πειστέον. οὐ γὰρ ἄν, ὦ Κλεινία, τηλικοῖσδε ἀνδράσιν πρέποι τὸ τοιοῦτον.

οὐ γὰρ οὖν. εἰ μὲν τοίνυν ὀρθῶσ ἢ μή τισ ἐπιτιμᾷ τῇ τε Λακωνικῇ καὶ τῇ Κρητικῇ πολιτείᾳ, λόγοσ ἂν ἕτεροσ εἰή· τὰ δ’ οὖν λεγόμενα πρὸσ τῶν πολλῶν ἴσωσ ἐγὼ μᾶλλον ἔχοιμ’ ἂν ὑμῶν ἀμφοτέρων λέγειν. ὑμῖν μὲν γάρ, εἴπερ καὶ μετρίωσ κατεσκεύασται τὰ τῶν νόμων, εἷσ τῶν καλλίστων ἂν εἰή νόμων μὴ ζητεῖν τῶν νέων μηδένα ἐᾶν ποῖα καλῶσ αὐτῶν ἢ μὴ καλῶσ ἔχει, μιᾷ δὲ φωνῇ καὶ ἐξ ἑνὸσ στόματοσ πάντασ συμφωνεῖν ὡσ πάντα καλῶσ κεῖται θέντων θεῶν, καὶ ἐάν τισ ἄλλωσ λέγῃ, μὴ ἀνέχεσθαι τὸ παράπαν ἀκούοντασ· γέρων δὲ εἴ τίσ τι συννοεῖ τῶν παρ’ ὑμῖν, πρὸσ ἄρχοντά τε καὶ πρὸσ ἡλικιώτην μηδενὸσ ἐναντίον νέου ποιεῖσθαι τοὺσ τοιούτουσ λόγουσ.

ὀρθότατά γε, ὦ ξένε, λέγεισ, καὶ καθάπερ μάντισ, ἀπὼν τῆσ τότε διανοίασ τοῦ τιθέντοσ αὐτά, νῦν ἐπιεικῶσ μοι δοκεῖσ ἐστοχάσθαι καὶ σφόδρα ἀληθῆ λέγειν. οὐκοῦν ἡμῖν τὰ νῦν ἐρημία μὲν νέων, αὐτοὶ δ’ ἕνεκα γήρωσ ἀφείμεθ’ ὑπὸ τοῦ νομοθέτου διαλεγόμενοι περὶ αὐτῶν τούτων μόνοι πρὸσ μόνουσ μηδὲν ἂν πλημμελεῖν;

ἔστι ταῦτα οὕτωσ, εἰσ ἃ καὶ μηδέν γε ἀνῇσ ἐπιτιμῶν τοῖσ νόμοισ ἡμῶν· οὐ γὰρ τό γε γνῶναί τι τῶν μὴ καλῶν ἄτιμον, ἀλλὰ ἰάσιν ἐξ αὐτοῦ συμβαίνει γίγνεσθαι τῷ μὴ φθόνῳ τὰ λεγόμενα ἀλλ’ εὐνοίᾳ δεχομένῳ. καλῶσ· οὐ μὴν ἐπιτιμῶν γε ἐρῶ τοῖσ νόμοισ πω, πρὶν βεβαίωσ εἰσ δύναμιν διασκέψασθαι, μᾶλλον δὲ ἀπορῶν.

φευξεῖται διὰ τέλουσ, ὁπόταν εἰσ ἀναγκαίουσ ἔλθῃ πόνουσ καὶ φόβουσ καὶ λύπασ, φευξεῖσθαι τοὺσ ἐν ἐκείνοισ γεγυμνασμένουσ καὶ δουλεύσειν αὐτοῖσ.

ταὐτὸν δὴ τοῦτ’, οἶμαι, καὶ πρὸσ τὰσ ἡδονὰσ ἔδει διανοεῖσθαι τὸν αὐτὸν νομοθέτην, λέγοντα αὐτὸν πρὸσ ἑαυτὸν ὡσ ἡμῖν ἐκ νέων εἰ ἄπειροι τῶν μεγίστων ἡδονῶν οἱ πολῖται γενήσονται, καὶ ἀμελέτητοι γιγνόμενοι ἐν ταῖσ ἡδοναῖσ καρτερεῖν καὶ μηδὲν τῶν αἰσχρῶν ἀναγκάζεσθαι ποιεῖν, ἕνεκα τῆσ γλυκυθυμίασ τῆσ πρὸσ τὰσ ἡδονὰσ ταὐτὸν πείσονται τοῖσ ἡττωμένοισ τῶν φόβων· δουλεύσουσι τρόπον ἕτερον καὶ ἔτ’ αἰσχίω τοῖσ γε δυναμένοισ καρτερεῖν ἐν ταῖσ ἡδοναῖσ καὶ τοῖσ κεκτημένοισ τὰ περὶ τὰσ ἡδονάσ, ἀνθρώποισ ἐνίοτε παντάπασι κακοῖσ, καὶ τὴν ψυχὴν τῇ μὲν δούλην τῇ δὲ ἐλευθέραν ἕξουσιν, καὶ οὐκ ἄξιοι ἁπλῶσ ἀνδρεῖοι καὶ ἐλευθέριοι ἔσονται προσαγορεύεσθαι.

σκοπεῖτε οὖν εἴ τι τῶν νῦν λεγομένων ὑμῖν κατὰ τρόπον δοκεῖ λέγεσθαι. δοκεῖ μὲν ἡμῖν γέ πωσ λεγομένου τοῦ λόγου·

περὶ δὲ τηλικούτων εὐθὺσ πεπιστευκέναι ῥᾳδίωσ μὴ νέων τε ᾖ μᾶλλον καὶ ἀνοήτων. ἀλλ’ εἰ τὸ μετὰ ταῦτα διεξίοιμεν ὧν προυθέμεθα, ὦ Κλεινία τε καὶ Λακεδαιμόνιε ξένε ‐ μετ’ ἀνδρείαν γὰρ δὴ σωφροσύνησ πέρι λέγωμεν ‐ τὶ διαφέρον ἐν ταύταισ ταῖσ πολιτείαισ ἢ ταῖσ τῶν εἰκῇ πολιτευομένων ἀνευρήσομεν, ὥσπερ τὰ περὶ τὸν πόλεμον νυνδή; σχεδὸν οὐ ῥᾴδιον·

ἀλλ’ ἐοίκεν γὰρ τά τε συσσίτια καὶ τὰ γυμνάσια καλῶσ ηὑρῆσθαι πρὸσ ἀμφοτέρασ. ἐοίκεν δῆτα, ὦ ξένοι, χαλεπὸν εἶναι τὸ περὶ τὰσ πολιτείασ ἀναμφισβητήτωσ ὁμοίωσ ἔργῳ καὶ λόγῳ γίγνεσθαι· κινδυνεύει γάρ, καθάπερ ἐν τοῖσ σώμασιν, οὐ δυνατὸν εἶναι προστάξαι τι πρὸσ ἓν σῶμα ἓν ἐπιτήδευμα, ἐν ᾧ οὐκ ἂν φανείη ταὐτὸν τοῦτο τὰ μὲν βλάπτον τὰ ἡμῶν σώματα, τὰ δὲ καὶ ὠφελοῦν. ἐπεὶ καὶ τὰ γυμνάσια ταῦτα καὶ τὰ συσσίτια πολλὰ μὲν ἄλλα νῦν ὠφελεῖ τὰσ πόλεισ, πρὸσ δὲ τὰσ στάσεισ χαλεπά ‐ δηλοῦσιν δὲ Μιλησίων καὶ Βοιωτῶν καὶ Θουρίων παῖδεσ ‐ καὶ δὴ καὶ παλαιὸν νόμον δοκεῖ τοῦτο τὸ ἐπιτήδευμα καὶ κατὰ φύσιν, τὰσ περὶ τὰ ἀφροδίσια ἡδονὰσ οὐ μόνον ἀνθρώπων ἀλλὰ καὶ θηρίων, διεφθαρκέναι. καὶ τούτων τὰσ ὑμετέρασ πόλεισ πρώτασ ἄν τισ αἰτιῷτο καὶ ὅσαι τῶν ἄλλων μάλιστα ἅπτονται τῶν γυμνασίων·

καὶ εἴτε παίζοντα εἴτε σπουδάζοντα ἐννοεῖν δεῖ τὰ τοιαῦτα, ἐννοητέον ὅτι τῇ θηλείᾳ καὶ τῇ τῶν ἀρρένων φύσει εἰσ κοινωνίαν ἰούσῃ τῆσ γεννήσεωσ ἡ περὶ ταῦτα ἡδονὴ κατὰ φύσιν ἀποδεδόσθαι δοκεῖ, ἀρρένων δὲ πρὸσ ἄρρενασ ἢ θηλειῶν πρὸσ θηλείασ παρὰ φύσιν καὶ τῶν πρώτων τὸ τόλμημ’ εἶναι δι’ ἀκράτειαν ἡδονῆσ.

πάντεσ δὲ δὴ Κρητῶν τὸν περὶ Γανυμήδη μῦθον κατηγοροῦμεν ὡσ λογοποιησάντων τούτων· ἐπειδὴ παρὰ Διὸσ αὐτοῖσ οἱ νόμοι πεπιστευμένοι ἦσαν γεγονέναι, τοῦτον τὸν μῦθον προστεθηκέναι κατὰ τοῦ Διόσ, ἵνα ἑπόμενοι δὴ τῷ θεῷ καρπῶνται καὶ ταύτην τὴν ἡδονήν.

τὸ μὲν οὖν τοῦ μύθου χαιρέτω, νόμων δὲ πέρι διασκοπουμένων ἀνθρώπων ὀλίγου πᾶσά ἐστιν ἡ σκέψισ περί τε τὰσ ἡδονὰσ καὶ τὰσ λύπασ ἔν τε πόλεσιν καὶ ἐν ἰδίοισ ἤθεσιν· δύο γὰρ αὗται πηγαὶ μεθεῖνται φύσει ῥεῖν, ὧν ὁ μὲν ἀρυτόμενοσ ὅθεν τε δεῖ καὶ ὁπότε καὶ ὁπόσον εὐδαιμονεῖ, καὶ πόλισ ὁμοίωσ καὶ ἰδιώτησ καὶ ζῷον ἅπαν, ὁ δ’ ἀνεπιστημόνωσ ἅμα καὶ ἐκτὸσ τῶν καιρῶν τἀναντία ἂν ἐκείνῳ ζῴη. λέγεται μὲν ταῦτα, ὦ ξένε, καλῶσ πωσ· οὐ μὴν ἀλλ’ ἀφασία γ’ ἡμᾶσ λαμβάνει τί ποτε χρὴ λέγειν πρὸσ ταῦτα, ὅμωσ δ’ ἔμοιγε ὀρθῶσ δοκεῖ τὸ τὰσ ἡδονὰσ φεύγειν διακελεύεσθαι τόν γε ἐν Λακεδαίμονι νομοθέτην, περὶ δὲ τῶν ἐν Κνωσῷ νόμων ὅδε, ἂν ἐθέλῃ, βοηθήσει.

τὰ δ’ ἐν Σπάρτῃ κάλλιστ’ ἀνθρώπων δοκεῖ μοι κεῖσθαι τὰ περὶ τὰσ ἡδονάσ· οὗ γὰρ μάλιστ’ ἄνθρωποι καὶ μεγίσταισ προσπίπτουσιν ἡδοναῖσ καὶ ὕβρεσι καὶ ἀνοίᾳ πάσῃ, τοῦτ’ ἐξέβαλεν ὁ νόμοσ ἡμῶν ἐκ τῆσ χώρασ συμπάσησ, καὶ οὔτ’ ἂν ἐπ’ ἀγρῶν ἴδοισ, οὔτ’ ἐν ἄστεσιν ὅσων Σπαρτιάταισ μέλει, συμπόσια οὐδ’ ὁπόσα τούτοισ συνεπόμενα πάσασ ἡδονὰσ κινεῖ κατὰ δύναμιν, οὐδ’ ἔστιν ὅστισ ἂν ἀπαντῶν κωμάζοντί τινι μετὰ μέθησ οὐκ ἂν τὴν μεγίστην δίκην εὐθὺσ ἐπιθείη, καὶ οὐδ’ ἂν Διονύσια πρόφασιν ἔχοντ’ αὐτὸν λύσαιτο, ὥσπερ ἐν ἁμάξαισ εἶδόν ποτε παρ’ ὑμῖν ἐγώ, καὶ ἐν Τάραντι δὲ παρὰ τοῖσ ἡμετέροισ ἀποίκοισ πᾶσαν ἐθεασάμην τὴν πόλιν περὶ τὰ Διονύσια μεθύουσαν·

παρ’ ἡμῖν δ’ οὐκ ἔστ’ οὐδὲν τοιοῦτον.

ὦ Λακεδαιμόνιε ξένε, ἐπαινετὰ μὲν πάντ’ ἐστὶν τὰ τοιαῦτα, ὅπου τινὲσ ἔνεισιν καρτερήσεισ, ὅπου δὲ ἀνεῖνται, βλακικώτερα· ταχὺ γάρ σου λάβοιτ’ ἄν τισ τῶν παρ’ ἡμῶν ἀμυνόμενοσ, δεικνὺσ τὴν τῶν γυναικῶν παρ’ ὑμῖν ἄνεσιν.

ἅπασιν δὴ τοῖσ τοιούτοισ, καὶ ἐν Τάραντι καὶ παρ’ ἡμῖν καὶ παρ’ ὑμῖν δέ, μία ἀπόκρισισ ἀπολύεσθαι δοκεῖ τοῦ μὴ κακῶσ ἔχειν ἀλλ’ ὀρθῶσ· πᾶσ γὰρ ἀποκρινόμενοσ ἐρεῖ θαυμάζοντι ξένῳ, τὴν παρ’ αὐτοῖσ ἀήθειαν ὁρῶντι, "μὴ θαύμαζε, ὦ ξένε· νόμοσ ἔσθ’ ἡμῖν οὗτοσ, ἴσωσ δ’ ὑμῖν περὶ αὐτῶν τούτων ἕτεροσ. " ἡμῖν δ’ ἐστὶ νῦν, ὦ φίλοι ἄνδρεσ, οὐ περὶ τῶν ἀνθρώπων τῶν ἄλλων ὁ λόγοσ, ἀλλὰ περὶ τῶν νομοθετῶν αὐτῶν κακίασ τε καὶ ἀρετῆσ.

ἔτι γὰρ οὖν εἴπωμεν πλείω περὶ ἁπάσησ μέθησ· οὐ γὰρ σμικρόν ἐστιν τὸ ἐπιτήδευμα οὐδὲ φαύλου διαγνῶναι νομοθέτου. λέγω δ’ οὐκ οἴνου περὶ πόσεωσ τὸ παράπαν ἢ μή, μέθησ δὲ αὐτῆσ πέρι, πότερον ὥσπερ Σκύθαι χρῶνται καὶ Πέρσαι χρηστέον, καὶ ἔτι Καρχηδόνιοι καὶ Κελτοὶ καὶ Ἴβηρεσ καὶ Θρᾷκεσ, πολεμικὰ σύμπαντα ὄντα ταῦτα γένη, ἢ καθάπερ ὑμεῖσ· ὑμεῖσ μὲν γάρ, ὅπερ λέγεισ, τὸ παράπαν ἀπέχεσθε, Σκύθαι δὲ καὶ Θρᾷκεσ ἀκράτῳ παντάπασι χρώμενοι, γυναῖκέσ τε καὶ αὐτοί, καὶ κατὰ τῶν ἱματίων καταχεόμενοι, καλὸν καὶ εὔδαιμον ἐπιτήδευμα ἐπιτηδεύειν νενομίκασι.

Πέρσαι δὲ σφόδρα μὲν χρῶνται καὶ ταῖσ ἄλλαισ τρυφαῖσ ἃσ ὑμεῖσ ἀποβάλλετε, ἐν τάξει δὲ μᾶλλον τούτων. ὦ λῷστε, διώκομεν δέ γε ἡμεῖσ πάντασ τούτουσ, ὅταν ὅπλα εἰσ τὰσ χεῖρασ λάβωμεν.

ὦ ἄριστε, μὴ λέγε ταῦτα· πολλαὶ γὰρ δὴ φυγαὶ καὶ διώξεισ ἀτέκμαρτοι γεγόνασίν τε καὶ ἔσονται, διὸ φανερὸν ὁρ́ον τοῦτον οὐκ ἄν ποτε λέγοιμεν, ἀλλὰ ἀμφισβητήσιμον, περὶ καλῶν ἐπιτηδευμάτων καὶ μή, νίκην τε καὶ ἧτταν λέγοντεσ μάχησ. ἐπειδὴ γὰρ αἱ μείζουσ τὰσ ἐλάττουσ πόλεισ νικῶσιν μαχόμεναι καὶ καταδουλοῦνται, Συρακόσιοι μὲν Λοκρούσ, οἳ δὴ δοκοῦσιν εὐνομώτατοι τῶν περὶ ἐκεῖνον τὸν τόπον γεγονέναι, Κείουσ δὲ Ἀθηναῖοι· μυρία δὲ ἄλλα τοιαῦτ’ ἂν εὑρ́οιμεν.

ἀλλὰ περὶ αὐτοῦ ἑκάστου ἐπιτηδεύματοσ πειρώμεθα λέγοντεσ πείθειν ἡμᾶσ αὐτούσ, νίκασ δὲ καὶ ἥττασ ἐκτὸσ λόγου τὰ νῦν θῶμεν, λέγωμεν δ’ ὡσ τὸ μὲν τοιόνδ’ ἐστὶν καλόν, τὸ δὲ τοιόνδε οὐ καλόν. πρῶτον δ’ ἀκούσατέ τί μου, περὶ αὐτῶν τούτων ὡσ δεῖ τό τε χρηστὸν καὶ τὸ μὴ σκοπεῖν. πῶσ οὖν δὴ λέγεισ;

δοκοῦσί μοι πάντεσ οἱ λόγῳ τι λαβόντεσ ἐπιτήδευμα, καὶ προθέμενοι ψέγειν αὐτὸ ἢ ἐπαινεῖν εὐθὺσ ῥηθέν, οὐδαμῶσ δρᾶν κατὰ τρόπον, ἀλλὰ ταὐτὸν ποιεῖν οἱο͂ν εἰ δή τισ, ἐπαινέσαντόσ τινοσ πυροὺσ βρῶμα ὡσ ἀγαθόν, εὐθὺσ ψέγοι, μὴ διαπυθόμενοσ αὐτοῦ μήτε τὴν ἐργασίαν μήτε τὴν προσφοράν, ὅντινα τρόπον καὶ οἷστισι καὶ μεθ’ ὧν καὶ ὅπωσ ἔχοντα καὶ ὅπωσ προσφέρειν ἔχουσιν. νῦν δὴ ταὐτόν μοι δοκοῦμεν ἡμεῖσ ἐν τοῖσ λόγοισ ποιεῖν· περὶ μέθησ γὰρ ἀκούσαντεσ τοσοῦτον μόνον, εὐθὺσ οἱ μὲν ψέγειν αὐτό, οἱ δ’ ἐπαινεῖν, καὶ μάλα ἀτόπωσ.

μάρτυσιν γὰρ καὶ ἐπαινέταισ χρώμενοι ἐπαινοῦμεν ἑκάτεροι, καὶ οἱ μέν, ὅτι πολλοὺσ παρεχόμεθα, ἀξιοῦμέν τι λέγειν κύριον, οἱ δέ, ὅτι τοὺσ μὴ χρωμένουσ αὐτῷ ὁρῶμεν νικῶντασ μαχομένουσ· ἀμφισβητεῖται δ’ αὖ καὶ τοῦτο ἡμῖν. οὕτω καὶ τῶν ἄλλων νομίμων διέξιμεν, οὐκ ἂν ἔμοιγε κατὰ νοῦν εἰή, τρόπον δὲ ἄλλον, ὃν ἐμοὶ φαίνεται δεῖν, ἐθέλω λέγειν περὶ αὐτοῦ τούτου, τῆσ μέθησ, πειρώμενοσ ἂν ἄρα δύνωμαι τὴν περὶ ἁπάντων τῶν τοιούτων ὀρθὴν μέθοδον ἡμῖν δηλοῦν, ἐπειδὴ καὶ μυρία ἐπὶ μυρίοισ ἔθνη περὶ αὐτῶν ἀμφισβητοῦντα ὑμῖν πόλεσι δυοῖν τῷ λόγῳ διαμάχοιτ’ ἄν.

καὶ μὴν εἴ τινα ἔχομεν ὀρθὴν σκέψιν τῶν τοιούτων, οὐκ ἀποκνητέον ἀκούειν. σκεψώμεθα δή πῃ τῇδε.

φέρε, εἴ τισ αἰγῶν τροφήν, καὶ τὸ ζῷον αὐτὸ κτῆμα ὡσ ἔστιν καλόν, ἐπαινοῖ, ἄλλοσ δέ τισ ἑωρακὼσ αἶγασ χωρὶσ νεμομένασ αἰπόλου ἐν ἐργασίμοισ χωρίοισ δρώσασ κακὰ διαψέγοι, καὶ πᾶν θρέμμα ἄναρχον ἢ μετὰ κακῶν ἀρχόντων ἰδὼν οὕτω μέμφοιτο, τὸν τοῦ τοιούτου ψόγον ἡγούμεθα ὑγιὲσ ἄν ποτε ψέξαι καὶ ὁτιοῦν; καὶ πῶσ; χρηστὸσ δὲ ἄρχων ἔσθ’ ἡμῖν ἐν πλοίοισ πότερον ἐὰν τὴν ναυτικὴν ἔχῃ ἐπιστήμην μόνον, ἄντ’ οὖν ναυτιᾷ ἄντε μή, ἢ πῶσ ἂν λέγοιμεν; οὐδαμῶσ, ἄν γε πρὸσ τῇ τέχνῃ ἔχῃ καὶ τοῦτο τὸ πάθοσ ὃ λέγεισ.

τί δ’ ἄρχων στρατοπέδων; ἆρ’ ἐὰν τὴν πολεμικὴν ἔχῃ ἐπιστήμην, ἱκανὸσ ἄρχειν, κἂν δειλὸσ ὢν ἐν τοῖσ δεινοῖσ ὑπὸ μέθησ τοῦ φόβου ναυτιᾷ; καὶ πῶσ; ἂν δὲ αὖ μήτε ἔχῃ τὴν τέχνην δειλόσ τε ᾖ; παντάπασίν τινα πονηρὸν λέγεισ, καὶ οὐδαμῶσ ἀνδρῶν ἄρχοντα ἀλλά τινων σφόδρα γυναικῶν. τί δ’ ἐπαινέτην ἢ ψέκτην κοινωνίασ ἡστινοσοῦν ᾗ πέφυκέν τε ἄρχων εἶναι μετ’ ἐκείνου τε ὠφέλιμόσ ἐστιν, ὁ δὲ μήτε ἑωρακὼσ εἰή ποτ’ ὀρθῶσ αὐτὴν αὑτῇ κοινωνοῦσαν μετ’ ἄρχοντοσ, ἀεὶ δὲ ἄναρχον ἢ μετὰ κακῶν ἀρχόντων συνοῦσαν;

οἰόμεθα δή ποτε τοὺσ τοιούτουσ θεωροὺσ τῶν τοιούτων κοινωνιῶν χρηστόν τι ψέξειν ἢ ἐπαινέσεσθαι; πῶσ δ’ ἄν, μηδέποτέ γε ἰδόντασ μηδὲ συγγενομένουσ ὀρθῶσ γενομένῳ μηδενὶ τῶν τοιούτων κοινωνημάτων; ἔχε δή·

τῶν πολλῶν κοινωνιῶν συμπότασ καὶ συμπόσια θεῖμεν ἂν μίαν τινὰ συνουσίαν εἶναι; καὶ σφόδρα γε. ταύτην οὖν μῶν ὀρθῶσ γιγνομένην ἤδη τισ πώποτε ἐθεάσατο; καὶ σφῷν μὲν ἀποκρίνασθαι ῥᾴδιον ὡσ οὐδεπώποτε τὸ παράπαν ‐ οὐ γὰρ ἐπιχώριον ὑμῖν τοῦτο οὐδὲ νόμιμον ‐ ἐγὼ δὲ ἐντετύχηκά τε πολλαῖσ καὶ πολλαχοῦ, καὶ προσέτι πάσασ ὡσ ἔποσ εἰπεῖν διηρώτηκα, καὶ σχεδὸν ὅλην μὲν οὐδεμίαν ὀρθῶσ γιγνομένην ἑώρακα οὐδὲ ἀκήκοα, μόρια δ’ εἴ που σμικρὰ καὶ ὀλίγα, τὰ πολλὰ δὲ σύμπανθ’ ὡσ εἰπεῖν διημαρτημένα. πῶσ δὴ ταῦτα, ὦ ξένε, λέγεισ;

εἰπὲ ἔτι σαφέστερον· ἡμεῖσ μὲν γάρ, ὅπερ εἶπεσ, ἀπειρίᾳ τῶν τοιούτων, οὐδὲ ἐντυγχάνοντεσ ἂν ἴσωσ εὐθύσ γε γνοῖμεν τό τε ὀρθὸν καὶ μὴ γιγνόμενον ἐν αὐτοῖσ. εἰκὸσ λέγεισ· ἀλλ’ ἐμοῦ φράζοντοσ πειρῶ μανθάνειν.

τὸ μὲν γὰρ ἐν πάσαισ τε συνόδοισ, καὶ κοινωνίαισ πράξεων ὡντινωνοῦν, ὡσ ὀρθὸν πανταχοῦ ἑκάστοισ ἄρχοντα εἶναι, μανθάνεισ; πῶσ γὰρ οὔ; καὶ μὴν ἐλέγομεν νυνδὴ μαχομένων ὡσ ἀνδρεῖον δεῖ τὸν ἄρχοντ’ εἶναι. πῶσ δ’ οὔ; ὁ μὴν ἀνδρεῖοσ τῶν δειλῶν ὑπὸ φόβων ἧττον τεθορύβηται. καὶ τοῦτο οὕτωσ.

εἰ δ’ ἦν τισ μηχανὴ μηδὲν τὸ παράπαν δεδιότα μηδὲ θορυβούμενον ἐπιστῆσαι στρατοπέδῳ στρατηγόν, ἆρ’ οὐ τοῦτ’ ἂν παντὶ τρόπῳ ἐπράττομεν; σφόδρα μὲν οὖν. νῦν δέ γε οὐ στρατοπέδου περὶ λέγομεν ἄρξοντοσ ἐν ἀνδρῶν ὁμιλίαισ ἐχθρῶν ἐχθροῖσ μετὰ πολέμου, φίλων δ’ ἐν εἰρήνῃ πρὸσ φίλουσ κοινωνησόντων φιλοφροσύνησ. ὀρθῶσ. ἔστιν δέ γε ἡ τοιαύτη συνουσία, εἴπερ ἔσται μετὰ μέθησ, οὐκ ἀθόρυβοσ.

ἦ γάρ; πῶσ γάρ; ἀλλ’ οἶμαι πᾶν τοὐναντίον. οὐκοῦν πρῶτον μὲν καὶ τούτοισ ἄρχοντοσ δεῖ; τί μήν; ὡσ οὐδενί γε πράγματι. πότερον οὖν ἀθόρυβον, εἰ δυνατὸν εἰή, τὸν τοιοῦτον ἄρχοντα ἐκπορίζεσθαι δεῖ; πῶσ γὰρ οὔ; καὶ μὴν περί γε συνουσίασ, ὡσ ἐοίκεν, αὐτὸν φρόνιμον εἶναι δεῖ· γίγνεται γὰρ φύλαξ τῆσ τε ὑπαρχούσησ φιλίασ αὐτοῖσ, καὶ ἔτι πλείονοσ ἐπιμελητὴσ ὅπωσ ἔσται διὰ τὴν τότε συνουσίαν. ἀληθέστατα.

οὐκοῦν νήφοντά τε καὶ σοφὸν ἄρχοντα μεθυόντων δεῖ καθιστάναι, καὶ μὴ τοὐναντίον; μεθυόντων γὰρ μεθύων καὶ νέοσ ἄρχων μὴ σοφόσ, εἰ μὴ κακὸν ἀπεργάσαιτό τι μέγα, πολλῇ χρῷτ’ ἂν ἀγαθῇ τύχῃ. παμπόλλῃ μὲν οὖν. οὐκοῦν εἰ μὲν γιγνομένων ὡσ δυνατὸν ὀρθότατα τούτων ἐν ταῖσ πόλεσι τῶν συνουσιῶν μέμφοιτό τισ, ἐπικαλῶν αὐτῷ τῷ πράγματι, τάχ’ ἂν ὀρθῶσ ἴσωσ μέμφοιτο· εἰ δὲ ἁμαρτανόμενον ὡσ οἱο͂́ν τε μάλιστα ἐπιτήδευμά τισ ὁρῶν λοιδορεῖ, πρῶτον μὲν δῆλον ὡσ ἀγνοεῖ τοῦτ’ αὐτὸ γιγνόμενον οὐκ ὀρθῶσ, εἶθ’ ὅτι πᾶν τούτῳ τῷ τρόπῳ φανεῖται πονηρόν, δεσπότου τε καὶ ἄρχοντοσ νήφοντοσ χωρὶσ πραττόμενον.

ἢ οὐ συννοεῖσ τοῦθ’, ὅτι μεθύων κυβερνήτησ καὶ πᾶσ παντὸσ ἄρχων ἀνατρέπει πάντα εἴτε πλοῖα εἴτε ἁρ́ματα εἴτε στρατόπεδον, εἴθ’ ὅτι ποτ’ εἰή τὸ κυβερνώμενον ὑπ’ αὐτοῦ; παντάπασιν τοῦτό γε ἀληθὲσ εἴρηκασ, ὦ ξένε·

τοὐπὶ τῷδε δ’ ἡμῖν λέγε, τί ποτε, ἂν γίγνηται τοῦτο ὀρθὸν τὸ περὶ τὰσ πόσεισ νόμιμον, ἀγαθὸν ἂν δράσειεν ἡμᾶσ; οἱο͂ν, ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν, εἰ στράτευμα ὀρθῆσ ἡγεμονίασ τυγχάνοι, νίκη πολέμου τοῖσ ἑπομένοισ ἂν γίγνοιτο, οὐ σμικρὸν ἀγαθόν, καὶ τἆλλ’ οὕτω· συμποσίου δὲ ὀρθῶσ παιδαγωγηθέντοσ τί μέγα ἰδιώταισ ἢ τῇ πόλει γίγνοιτ’ ἄν;

τί δέ; παιδὸσ ἑνὸσ ἢ καὶ χοροῦ παιδαγωγηθέντοσ κατὰ τρόπον ἑνόσ, τί μέγα τῇ πόλει φαῖμεν ἂν γίγνεσθαι; ἢ τοῦτο οὕτωσ ἐρωτηθέντεσ εἴποιμεν ἂν ὡσ ἑνὸσ μὲν βραχύ τι τῇ πόλει γίγνοιτ’ ἂν ὄφελοσ, εἰ δ’ ὅλωσ ἐρωτᾷσ παιδείαν τῶν παιδευθέντων τί μέγα τὴν πόλιν ὀνίνησιν, οὐ χαλεπὸν εἰπεῖν ὅτι παιδευθέντεσ μὲν εὖ γίγνοιντ’ ἂν ἄνδρεσ ἀγαθοί, γενόμενοι δὲ τοιοῦτοι τά τε ἄλλα πράττοιεν καλῶσ, ἔτι δὲ κἂν νικῷεν τοὺσ πολεμίουσ μαχόμενοι. παιδεία μὲν οὖν φέρει καὶ νίκην, νίκη δ’ ἐνίοτε ἀπαιδευσίαν·

πολλοὶ γὰρ ὑβριστότεροι διὰ πολέμων νίκασ γενόμενοι μυρίων ἄλλων κακῶν δι’ ὕβριν ἐνεπλήσθησαν, καὶ παιδεία μὲν οὐδεπώποτε γέγονεν Καδμεία, νῖκαι δὲ ἀνθρώποισ πολλαὶ δὴ τοιαῦται γεγόνασίν τε καὶ ἔσονται. δοκεῖσ ἡμῖν, ὦ φίλε, τὴν ἐν τοῖσ οἴνοισ κοινὴν διατριβὴν ὡσ εἰσ παιδείασ μεγάλην μοῖραν τείνουσαν λέγειν, ἂν ὀρθῶσ γίγνηται. τί μήν;

ἔχοισ ἂν οὖν τὸ μετὰ τοῦτ’ εἰπεῖν ὡσ ἔστιν τὸ νῦν εἰρημένον ἀληθέσ; τὸ μὲν ἀληθέσ, ὦ ξένε, διισχυρίζεσθαι ταῦτα οὕτωσ ἔχειν, πολλῶν ἀμφισβητούντων, θεοῦ· εἰ δ’ ὅπῃ ἐμοὶ φαίνεται δεῖ λέγειν, οὐδεὶσ φθόνοσ, ἐπείπερ ὡρμήκαμέν γε τοὺσ λόγουσ περὶ νόμων καὶ πολιτείασ ποιεῖσθαι τὰ νῦν. τοῦτ’ αὐτὸ δὴ πειρώμεθα, τὸ σοὶ δοκοῦν περὶ τῶν νῦν ἀμφισβητουμένων καταμαθεῖν. ἀλλὰ χρὴ ποιεῖν οὕτωσ, ὑμᾶσ τε ἐπὶ τὸ μαθεῖν καὶ ἐμὲ ἐπὶ τὸ δηλῶσαι πειρώμενον ἁμῶσ γέ πωσ, συντεῖναι, τὸν λόγον. πρῶτον δέ μου ἀκούσατε τὸ τοιόνδε.

τὴν πόλιν ἅπαντεσ ἡμῶν Ἕλληνεσ ὑπολαμβάνουσιν ὡσ φιλόλογόσ τέ ἐστι καὶ πολύλογοσ, Λακεδαίμονα δὲ καὶ Κρήτην, τὴν μὲν βραχύλογον, τὴν δὲ πολύνοιαν μᾶλλον ἢ πολυλογίαν ἀσκοῦσαν· σκοπῶ δὴ μὴ δόξαν ὑμῖν παράσχωμαι περὶ σμικροῦ πολλὰ λέγειν, μέθησ πέρι, σμικροῦ πράγματοσ, παμμήκη λόγον ἀνακαθαιρόμενοσ.

τὸ δὲ ἡ κατὰ φύσιν αὐτοῦ διόρθωσισ οὐκ ἂν δύναιτο ἄνευ μουσικῆσ ὀρθότητόσ ποτε σαφὲσ οὐδὲ ἱκανὸν ἐν τοῖσ λόγοισ ἀπολαβεῖν, μουσικὴ δὲ ἄνευ παιδείασ τῆσ πάσησ οὐκ ἂν αὖ ποτε δύναιτο· ταῦτα δὲ παμπόλλων ἐστὶν λόγων. ὁρᾶτε οὖν τί ποιῶμεν εἰ ταῦτα μὲν ἐάσαιμεν ἐν τῷ παρόντι, μετεκβαῖμεν δ’ εἰσ ἕτερόν τινα νόμων πέρι λόγον. ὦ ξένε Ἀθηναῖε, οὐκ οἶσθ’ ἴσωσ ὅτι τυγχάνει ἡμῶν ἡ ἑστία τῆσ πόλεωσ οὖσα ὑμῶν πρόξενοσ.

ἴσωσ μὲν οὖν καὶ πᾶσιν τοῖσ παισίν, ἐπειδὰν ἀκούσωσιν ὅτι τινόσ εἰσιν πόλεωσ πρόξενοι, ταύτῃ τισ εὔνοια ἐκ νέων εὐθὺσ ἐνδύεται ἕκαστον ἡμῶν τῶν προξένων τῇ πόλει, ὡσ δευτέρᾳ οὔσῃ πατρίδι μετὰ τὴν αὑτοῦ πόλιν· καὶ δὴ καὶ ἐμοὶ νῦν ταὐτὸν τοῦτο ἐγγέγονεν. ἀκούων γὰρ τῶν παίδων εὐθύσ, εἴ τι μέμφοιντο ἢ καὶ ἐπαινοῖεν Λακεδαιμόνιοι Ἀθηναίουσ, ὡσ "ἡ πόλισ ὑμῶν, ὦ Μέγιλλε," ἔφασαν, "ἡμᾶσ οὐ καλῶσ ἢ καλῶσ ἔρρεξε" ‐ ταῦτα δὴ ἀκούων, καὶ μαχόμενοσ πρὸσ αὐτὰ ὑπὲρ ὑμῶν ἀεὶ πρὸσ τοὺσ τὴν πόλιν εἰσ ψόγον ἄγοντασ, πᾶσαν εὔνοιαν ἔσχον, καί μοι νῦν ἥ τε φωνὴ προσφιλὴσ ὑμῶν, τό τε ὑπὸ πολλῶν λεγόμενον, ὡσ ὅσοι Ἀθηναίων εἰσὶν ἀγαθοὶ διαφερόντωσ εἰσὶν τοιοῦτοι, δοκεῖ ἀληθέστατα λέγεσθαι· μόνοι γὰρ ἄνευ ἀνάγκησ αὐτοφυῶσ, θείᾳ μοίρᾳ ἀληθῶσ καὶ οὔτι πλαστῶσ εἰσιν ἀγαθοί.

θαρρῶν δὴ ἐμοῦ γε ἕνεκα λέγοισ ἂν τοσαῦτα ὁπόσα σοι φίλον. καὶ μήν, ὦ ξένε, καὶ τὸν παρ’ ἐμοῦ λόγον ἀκούσασ τε καὶ ἀποδεξάμενοσ, θαρρῶν ὁπόσα βούλει λέγε.

τινασ ἃσ ὁ θεὸσ ἀνεῖλεν, καὶ δὴ καὶ φοβουμένων τὸν Περσικὸν Ἀθηναίων στόλον, εἶπεν ὅτι δέκα μὲν ἐτῶν οὐχ ἥξουσιν, ὅταν δὲ ἔλθωσιν, ἀπαλλαγήσονται πράξαντεσ οὐδὲν ὧν ἤλπιζον, παθόντεσ τε ἢ δράσαντεσ πλείω κακά.

τότ’ οὖν ἐξενώθησαν ὑμῖν οἱ πρόγονοι ἡμῶν, καὶ εὔνοιαν ἐκ τόσου ἔγωγε ὑμῖν καὶ οἱ ἡμέτεροι ἔχουσιν γονῆσ. τὰ μὲν τοίνυν ὑμέτερα ἀκούειν, ὡσ ἐοίκεν, ἕτοιμ’ ἂν εἰή· τὰ δ’ ἐμὰ βούλεσθαι μὲν ἕτοιμα, δύνασθαι δὲ οὐ πάνυ ῥᾴδια, ὅμωσ δὲ πειρατέον.

πρῶτον δὴ οὖν πρὸσ τὸν λόγον ὁρισώμεθα παιδείαν τί ποτ’ ἐστὶν καὶ τίνα δύναμιν ἔχει· διὰ γὰρ ταύτησ φαμὲν ἰτέον εἶναι τὸν προκεχειρισμένον ἐν τῷ νῦν λόγον ὑφ’ ἡμῶν, μέχριπερ ἂν πρὸσ τὸν θεὸν ἀφίκηται. πάνυ μὲν οὖν δρῶμεν ταῦτα, εἴπερ σοί γε ἡδύ. λέγοντοσ τοίνυν ἐμοῦ τί ποτε χρὴ φάναι παιδείαν εἶναι, σκέψασθε ἂν ἀρέσκῃ τὸ λεχθέν.

λέγοισ ἄν. λέγω δή, καί φημι τὸν ὁτιοῦν ἀγαθὸν ἄνδρα μέλλοντα ἔσεσθαι τοῦτο αὐτὸ ἐκ παίδων εὐθὺσ μελετᾶν δεῖν, παίζοντά τε καὶ σπουδάζοντα ἐν τοῖσ τοῦ πράγματοσ ἑκάστοισ προσήκουσιν. οἱο͂ν τὸν μέλλοντα ἀγαθὸν ἔσεσθαι γεωργὸν ἤ τινα οἰκοδόμον, τὸν μὲν οἰκοδομοῦντά τι τῶν παιδείων οἰκοδομημάτων παίζειν χρή, τὸν δ’ αὖ γεωργοῦντα, καὶ ὄργανα ἑκατέρῳ σμικρά, τῶν ἀληθινῶν μιμήματα, παρασκευάζειν τὸν τρέφοντα αὐτῶν ἑκάτερον, καὶ δὴ καὶ τῶν μαθημάτων ὅσα ἀναγκαῖα προμεμαθηκέναι προμανθάνειν, οἱο͂ν τέκτονα μετρεῖν ἢ σταθμᾶσθαι καὶ πολεμικὸν ἱππεύειν παίζοντα ἤ τι τῶν τοιούτων ἄλλο ποιοῦντα, καὶ πειρᾶσθαι διὰ τῶν παιδιῶν ἐκεῖσε τρέπειν τὰσ ἡδονὰσ καὶ ἐπιθυμίασ τῶν παίδων, οἷ ἀφικομένουσ αὐτοὺσ δεῖ τέλοσ ἔχειν. κεφάλαιον δὴ παιδείασ λέγομεν τὴν ὀρθὴν τροφήν, ἣ τοῦ παίζοντοσ τὴν ψυχὴν εἰσ ἔρωτα μάλιστα ἄξει τούτου ὃ δεήσει γενόμενον ἄνδρ’ αὐτὸν τέλειον εἶναι τῆσ τοῦ πράγματοσ ἀρετῆσ·

ὁρᾶτε οὖν εἰ μέχρι τούτου γε, ὅπερ εἶπον, ὑμῖν ἀρέσκει τὸ λεχθέν.

πῶσ γὰρ οὔ; μὴ τοίνυν μηδ’ ὃ λέγομεν εἶναι παιδείαν ἀόριστον γένηται. νῦν γὰρ ὀνειδίζοντεσ ἐπαινοῦντέσ θ’ ἑκάστων τὰσ τροφάσ, λέγομεν ὡσ τὸν μὲν πεπαιδευμένον ἡμῶν ὄντα τινά, τὸν δὲ ἀπαίδευτον ἐνίοτε εἴσ τε καπηλείασ καὶ ναυκληρίασ καὶ ἄλλων τοιούτων μάλα πεπαιδευμένων σφόδρα ἀνθρώπων· οὐ γὰρ ταῦτα ἡγουμένων, ὡσ ἐοίκ’, εἶναι παιδείαν ὁ νῦν λόγοσ ἂν εἰή, τὴν δὲ πρὸσ ἀρετὴν ἐκ παίδων παιδείαν, ποιοῦσαν ἐπιθυμητήν τε καὶ ἐραστὴν τοῦ πολίτην γενέσθαι τέλεον, ἄρχειν τε καὶ ἄρχεσθαι ἐπιστάμενον μετὰ δίκησ.

ταύτην τὴν τροφὴν ἀφορισάμενοσ ὁ λόγοσ οὗτοσ, ὡσ ἐμοὶ φαίνεται, νῦν βούλοιτ’ ἂν μόνην παιδείαν προσαγορεύειν, τὴν δὲ εἰσ χρήματα τείνουσαν ἤ τινα πρὸσ ἰσχύν, ἢ καὶ πρὸσ ἄλλην τινὰ σοφίαν ἄνευ νοῦ καὶ δίκησ, βάναυσόν τ’ εἶναι καὶ ἀνελεύθερον καὶ οὐκ ἀξίαν τὸ παράπαν παιδείαν καλεῖσθαι. ἡμεῖσ δὴ μηδὲν ὀνόματι διαφερώμεθ’ αὑτοῖσ, ἀλλ’ ὁ νυνδὴ λόγοσ ἡμῖν ὁμολογηθεὶσ μενέτω, ὡσ οἵ γε ὀρθῶσ πεπαιδευμένοι σχεδὸν ἀγαθοὶ γίγνονται, καὶ δεῖ δὴ τὴν παιδείαν μηδαμοῦ ἀτιμάζειν, ὡσ πρῶτον τῶν καλλίστων τοῖσ ἀρίστοισ ἀνδράσιν παραγιγνόμενον·

καὶ εἴ ποτε ἐξέρχεται, δυνατὸν δ’ ἐστὶν ἐπανορθοῦσθαι, τοῦτ’ ἀεὶ δραστέον διὰ βίου παντὶ κατὰ δύναμιν.

ὀρθῶσ, καὶ συγχωροῦμεν ἃ λέγεισ. καὶ μὴν πάλαι γε συνεχωρήσαμεν ὡσ ἀγαθῶν μὲν ὄντων τῶν δυναμένων ἄρχειν αὑτῶν, κακῶν δὲ τῶν μή. λέγεισ ὀρθότατα. σαφέστερον ἔτι τοίνυν ἀναλάβωμεν τοῦτ’ αὐτὸ ὅτι ποτὲ λέγομεν. καί μοι δι’ εἰκόνοσ ἀποδέξασθε ἐάν πωσ δυνατὸσ ὑμῖν γένωμαι δηλῶσαι τὸ τοιοῦτον.

λέγε μόνον. οὐκοῦν ἕνα μὲν ἡμῶν ἕκαστον αὐτὸν τιθῶμεν; ναί. δύο δὲ κεκτημένον ἐν αὑτῷ συμβούλω ἐναντίω τε καὶ ἄφρονε, ὣ προσαγορεύομεν ἡδονὴν καὶ λύπην; ἔστι ταῦτα. πρὸσ δὲ τούτοιν ἀμφοῖν αὖ δόξασ μελλόντων, οἷν κοινὸν μὲν ὄνομα ἐλπίσ, ἴδιον δέ, φόβοσ μὲν ἡ πρὸ λύπησ ἐλπίσ, θάρροσ δὲ ἡ πρὸ τοῦ ἐναντίου· ἐπὶ δὲ πᾶσι τούτοισ λογισμὸσ ὅτι ποτ’ αὐτῶν ἄμεινον ἢ χεῖρον, ὃσ γενόμενοσ δόγμα πόλεωσ κοινὸν νόμοσ ἐπωνόμασται.

μόγισ μέν πωσ ἐφέπομαι, λέγε μὴν τὸ μετὰ ταῦτα ὡσ ἑπομένου. καὶ ἐν ἐμοὶ μὴν ταὐτὸν τοῦτο πάθοσ ἔνι. περὶ δὴ τούτων διανοηθῶμεν οὑτωσί. θαῦμα μὲν ἕκαστον ἡμῶν ἡγησώμεθα τῶν ζῴων θεῖον, εἴτε ὡσ παίγνιον ἐκείνων εἴτε ὡσ σπουδῇ τινι συνεστηκόσ· οὐ γὰρ δὴ τοῦτό γε γιγνώσκομεν, τόδε δὲ ἴσμεν, ὅτι ταῦτα τὰ πάθη ἐν ἡμῖν οἱο͂ν νεῦρα ἢ σμήρινθοί τινεσ ἐνοῦσαι σπῶσίν τε ἡμᾶσ καὶ ἀλλήλαισ ἀνθέλκουσιν ἐναντίαι οὖσαι ἐπ’ ἐναντίασ πράξεισ, οὗ δὴ διωρισμένη ἀρετὴ καὶ κακία κεῖται. μιᾷ γάρ φησιν ὁ λόγοσ δεῖν τῶν ἕλξεων συνεπόμενον ἀεὶ καὶ μηδαμῇ ἀπολειπόμενον ἐκείνησ, ἀνθέλκειν τοῖσ ἄλλοισ νεύροισ ἕκαστον, ταύτην δ’ εἶναι τὴν τοῦ λογισμοῦ ἀγωγὴν χρυσῆν καὶ ἱεράν, τῆσ πόλεωσ κοινὸν νόμον ἐπικαλουμένην, ἄλλασ δὲ σκληρὰσ καὶ σιδηρᾶσ, τὴν δὲ μαλακὴν ἅτε χρυσῆν οὖσαν, τὰσ δὲ ἄλλασ παντοδαποῖσ εἴδεσιν ὁμοίασ.

δεῖν δὴ τῇ καλλίστῃ ἀγωγῇ τῇ τοῦ νόμου ἀεὶ συλλαμβάνειν·

ἅτε γὰρ τοῦ λογισμοῦ καλοῦ μὲν ὄντοσ, πρᾴου δὲ καὶ οὐ βιαίου, δεῖσθαι ὑπηρετῶν αὐτοῦ τὴν ἀγωγήν, ὅπωσ ἂν ἐν ἡμῖν τὸ χρυσοῦν γένοσ νικᾷ τὰ ἄλλα γένη. καὶ οὕτω δὴ περὶ θαυμάτων ὡσ ὄντων ἡμῶν ὁ μῦθοσ ἀρετῆσ σεσωμένοσ ἂν εἰή, καὶ τὸ κρείττω ἑαυτοῦ καὶ ἥττω εἶναι τρόπον τινὰ φανερὸν ἂν γίγνοιτο μᾶλλον ὃ νοεῖ, καὶ ὅτι πόλιν καὶ ἰδιώτην, τὸν μὲν λόγον ἀληθῆ λαβόντα ἐν ἑαυτῷ περὶ τῶν ἕλξεων τούτων, τούτῳ ἑπόμενον δεῖ ζῆν, πόλιν δὲ ἢ παρὰ θεῶν τινοσ ἢ παρὰ τούτου τοῦ γνόντοσ ταῦτα λόγον παραλαβοῦσαν, νόμον θεμένην, αὑτῇ τε ὁμιλεῖν καὶ ταῖσ ἄλλαισ πόλεσιν.

οὕτω καὶ κακία δὴ καὶ ἀρετὴ σαφέστερον ἡμῖν διηρθρωμένον ἂν εἰή· ἐναργεστέρου δ’ αὐτοῦ γενομένου καὶ παιδεία καὶ τἆλλα ἐπιτηδεύματα ἴσωσ ἔσται μᾶλλον καταφανῆ, καὶ δὴ καὶ τὸ περὶ τῆσ ἐν τοῖσ οἴνοισ διατριβῆσ, ὃ δοξασθείη μὲν ἂν εἶναι φαύλου πέρι μῆκοσ πολὺ λόγων περιττὸν εἰρημένον, φανείη δὲ τάχ’ ἂν ἴσωσ τοῦ μήκουσ γ’ αὐτῶν οὐκ ἀπάξιον.

εὖ λέγεισ, καὶ περαίνωμεν ὅτιπερ ἂν τῆσ γε νῦν διατριβῆσ ἄξιον γίγνηται. λέγε δή·

προσφέροντεσ τῷ θαύματι τούτῳ τὴν μέθην, ποῖόν τί ποτε αὐτὸ ἀπεργαζόμεθα; πρὸσ τί δὲ σκοπούμενοσ αὐτὸ ἐπανερωτᾷσ; οὐδέν πω πρὸσ ὅτι, τοῦτο δὲ ὅλωσ κοινωνῆσαν τούτῳ ποῖόν τι συμπίπτει γίγνεσθαι. ἔτι δὲ σαφέστερον ὃ βούλομαι πειράσομαι φράζειν. ἐρωτῶ γὰρ τὸ τοιόνδε· ἆρα σφοδροτέρασ τὰσ ἡδονὰσ καὶ λύπασ καὶ θυμοὺσ καὶ ἔρωτασ ἡ τῶν οἴνων πόσισ ἐπιτείνει; πολύ γε. τί δ’ αὖ τὰσ αἰσθήσεισ καὶ μνήμασ καὶ δόξασ καὶ φρονήσεισ;

πότερον ὡσαύτωσ σφοδροτέρασ; ἢ πάμπαν ἀπολείπει ταῦτα αὐτόν, ἂν κατακορήσ τισ τῇ μέθῃ γίγνηται; ναί, πάμπαν ἀπολείπει. οὐκοῦν εἰσ ταὐτὸν ἀφικνεῖται τὴν τῆσ ψυχῆσ ἕξιν τῇ τότε ὅτε νέοσ ἦν παῖσ; τί μήν; ἥκιστα δὴ τότ’ ἂν αὐτὸσ αὑτοῦ γίγνοιτο ἐγκρατήσ. ἥκιστα.

ἆρ’ οὖν πονηρότατοσ, φαμέν, ὁ τοιοῦτοσ; πολύ γε. οὐ μόνον ἄρ’, ὡσ ἐοίκεν, ὁ γέρων δὶσ παῖσ γίγνοιτ’ ἄν, ἀλλὰ καὶ ὁ μεθυσθείσ. ἄριστα εἶπεσ, ὦ ξένε. τούτου δὴ τοῦ ἐπιτηδεύματοσ ἔσθ’ ὅστισ λόγοσ ἐπιχειρήσει πείθειν ἡμᾶσ ὡσ χρὴ γεύεσθαι καὶ μὴ φεύγειν παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν; ἐοίκ’ εἶναι· σὺ γοῦν φῂσ καὶ ἕτοιμοσ ἦσθα νυνδὴ λέγειν. ἀληθῆ μέντοι μνημονεύεισ·

καὶ νῦν γ’ εἴμ’ ἕτοιμοσ, ἐπειδήπερ σφώ γε ἐθελήσειν προθύμωσ ἔφατον ἀκούειν. πῶσ δ’ οὐκ ἀκουσόμεθα; κἂν εἰ μηδενὸσ ἄλλου χάριν, ἀλλὰ τοῦ θαυμαστοῦ τε καὶ ἀτόπου, εἰ δεῖ ἑκόντα ποτὲ ἄνθρωπον εἰσ ἅπασαν φαυλότητα ἑαυτὸν ἐμβάλλειν. ψυχῆσ λέγεισ· ἦ γάρ; ναί. τί δέ; σώματοσ, ὦ ἑταῖρε, εἰσ πονηρίαν, λεπτότητά τε καὶ αἶσχοσ καὶ ἀδυναμίαν, θαυμάζοιμεν ἂν εἴ ποτέ τισ ἑκὼν ἐπὶ τὸ τοιοῦτον ἀφικνεῖται; πῶσ γὰρ οὔ;

τί οὖν; τοὺσ εἰσ τὰ ἰατρεῖα αὐτοὺσ βαδίζοντασ ἐπὶ φαρμακοποσίᾳ ἀγνοεῖν οἰόμεθα ὅτι μετ’ ὀλίγον ὕστερον καὶ ἐπὶ πολλὰσ ἡμέρασ ἕξουσιν τοιοῦτον τὸ σῶμα, οἱο͂ν εἰ διὰ τέλουσ ἔχειν μέλλοιεν, ζῆν οὐκ ἂν δέξαιντο; ἢ τοὺσ ἐπὶ τὰ γυμνάσια καὶ πόνουσ ἰόντασ οὐκ ἴσμεν ὡσ ἀσθενεῖσ εἰσ τὸ παραχρῆμα γίγνονται; πάντα ταῦτα ἴσμεν. καὶ ὅτι τῆσ μετὰ ταῦτα ὠφελίασ ἕνεκα ἑκόντεσ πορεύονται; κάλλιστα.

οὐκοῦν χρὴ καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδευμάτων πέρι διανοεῖσθαι τὸν αὐτὸν τρόπον; πάνυ γε. καὶ τῆσ περὶ τὸν οἶνον ἄρα διατριβῆσ ὡσαύτωσ διανοητέον, εἴπερ ἔνι τοῦτο ἐν τούτοισ ὀρθῶσ διανοηθῆναι. πῶσ δ’ οὔ; ἂν ἄρα τινὰ ἡμῖν ὠφελίαν ἔχουσα φαίνηται μηδὲν τῆσ περὶ τὸ σῶμα ἐλάττω, τῇ γε ἀρχῇ τὴν σωμασκίαν νικᾷ τῷ τὴν μὲν μετ’ ἀλγηδόνων εἶναι, τὴν δὲ μή. ὀρθῶσ λέγεισ, θαυμάζοιμι δ’ ἂν εἴ τι δυναίμεθα τοιοῦτον ἐν αὐτῷ καταμαθεῖν.

ὃν δὴ καὶ καλοῦμεν τὸν φόβον ἡμεῖσ γε, οἶμαι δὲ καὶ πάντεσ, αἰσχύνην. τοῦτ’ αὐτὸ δὴ νῦν, ὡσ ἐοίχ’, ἡμῖν ἤδη πειρατέον φράζειν. καί μοι λέγε· δύο φόβων εἴδη σχεδὸν ἐναντία δυνάμεθα κατανοῆσαι; ποῖα δή; τὰ τοιάδε· φοβούμεθα μέν που τὰ κακά, προσδοκῶντεσ γενήσεσθαι. ναί. φοβούμεθα δέ γε πολλάκισ δόξαν, ἡγούμενοι δοξάζεσθαι κακοί, πράττοντεσ ἢ λέγοντέσ τι τῶν μὴ καλῶν· τί δ’ οὔ;

τούτουσ δὴ δύο ἔλεγον φόβουσ· ὧν ὁ ἕτεροσ ἐναντίοσ μὲν ταῖσ ἀλγηδόσιν καὶ τοῖσ ἄλλοισ φόβοισ, ἐναντίοσ δ’ ἐστὶ ταῖσ πλείσταισ καὶ μεγίσταισ ἡδοναῖσ. ὀρθότατα λέγεισ. ἆρ’ οὖν οὐ καὶ νομοθέτησ, καὶ πᾶσ οὗ καὶ σμικρὸν ὄφελοσ, τοῦτον τὸν φόβον ἐν τιμῇ μεγίστῃ σέβει, καὶ καλῶν αἰδῶ, τὸ τούτῳ θάρροσ ἐναντίον ἀναίδειάν τε προσαγορεύει καὶ μέγιστον κακὸν ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ πᾶσι νενόμικεν; ὀρθῶσ λέγεισ.

οὐκοῦν τά τ’ ἄλλα πολλὰ καὶ μεγάλα ὁ φόβοσ ἡμᾶσ οὗτοσ σῴζει, καὶ τὴν ἐν τῷ πολέμῳ νίκην καὶ σωτηρίαν ἓν πρὸσ ἓν οὐδὲν οὕτωσ σφόδρα ἡμῖν ἀπεργάζεται; δύο γὰρ οὖν ἐστὸν τὰ τὴν νίκην ἀπεργαζόμενα, θάρροσ μὲν πολεμίων, φίλων δὲ φόβοσ αἰσχύνησ πέρι κακῆσ. ἔστι ταῦτα. ἄφοβον ἡμῶν ἄρα δεῖ γίγνεσθαι καὶ φοβερὸν ἕκαστον· ὧν δ’ ἑκάτερον ἕνεκα, διῃρήμεθα.

πάνυ μὲν οὖν. καὶ μὴν ἄφοβόν γε ἕκαστον βουληθέντεσ ποιεῖν φόβων πολλῶν τινων, εἰσ φόβον ἄγοντεσ αὐτὸν μετὰ νόμου, τοιοῦτον ἀπεργαζόμεθα. φαινόμεθα. τί δ’ ὅταν ἐπιχειρῶμέν τινα φοβερὸν ποιεῖν μετὰ δίκησ; ἆρ’ οὐκ ἀναισχυντίᾳ συμβάλλοντασ αὐτὸν καὶ προσγυμνάζοντασ νικᾶν δεῖ ποιεῖν διαμαχόμενον αὑτοῦ ταῖσ ἡδοναῖσ; ἢ τῇ μὲν δειλίᾳ τῇ ἐν αὑτῷ προσμαχόμενον καὶ νικῶντα αὐτὴν δεῖ τέλεον οὕτω γίγνεσθαι πρὸσ ἀνδρείαν, ἄπειροσ δὲ δήπου καὶ ἀγύμναστοσ ὢν τῶν τοιούτων ἀγώνων ὁστισοῦν οὐδ’ ἂν ἥμισυσ ἑαυτοῦ γένοιτο πρὸσ ἀρετήν, σώφρων δὲ ἄρα τελέωσ ἔσται μὴ πολλαῖσ ἡδοναῖσ καὶ ἐπιθυμίαισ προτρεπούσαισ ἀναισχυντεῖν καὶ ἀδικεῖν διαμεμαχημένοσ καὶ νενικηκὼσ μετὰ λόγου καὶ ἔργου καὶ τέχνησ ἔν τε παιδιαῖσ καὶ ἐν σπουδαῖσ, ἀλλ’ ἀπαθὴσ ὢν πάντων τῶν τοιούτων; οὔκουν τόν γ’ εἰκότα λόγον ἂν ἔχοι.

τί οὖν;

φόβου φάρμακον ἔσθ’ ὅστισ θεὸσ ἔδωκεν ἀνθρώποισ, ὥστε ὁπόσῳ πλέον ἂν ἐθέλῃ τισ πίνειν αὐτοῦ, τοσούτῳ μᾶλλον αὐτὸν νομίζειν καθ’ ἑκάστην πόσιν δυστυχῆ γίγνεσθαι, καὶ φοβεῖσθαι τὰ παρόντα καὶ τὰ μέλλοντα αὑτῷ πάντα, καὶ τελευτῶντα εἰσ πᾶν δέοσ ἰέναι τὸν ἀνδρειότατον ἀνθρώπων, ἐκκοιμηθέντα δὲ καὶ τοῦ πώματοσ ἀπαλλαγέντα πάλιν ἑκάστοτε τὸν αὐτὸν γίγνεσθαι. καὶ τί τοιοῦτον φαῖμεν ἄν, ὦ ξένε, ἐν ἀνθρώποισ γεγονέναι πῶμα;

οὐδέν· εἰ δ’ οὖν ἐγένετό ποθεν, ἔσθ’ ὅτι πρὸσ ἀνδρείαν ἦν ἂν νομοθέτῃ χρήσιμον; οἱο͂ν τὸ τοιόνδε περὶ αὐτοῦ καὶ μάλα εἴχομεν ἂν αὐτῷ διαλέγεσθαι· φέρε, ὦ νομοθέτα, εἴτε Κρησὶν εἴθ’ οἱστισινοῦν νομοθετεῖσ, πρῶτον μὲν τῶν πολιτῶν ἆρ’ ἂν δέξαιο βάσανον δυνατὸσ εἶναι λαμβάνειν ἀνδρείασ τε πέρι καὶ δειλίασ; φαίη που πᾶσ ἂν δῆλον ὅτι.

τί δέ; μετ’ ἀσφαλείασ καὶ ἄνευ κινδύνων μεγάλων ἢ μετὰ τῶν ἐναντίων; καὶ τοῦτο μετὰ τῆσ ἀσφαλείασ συνομολογήσει πᾶσ. χρῷο δ’ ἂν εἰσ τοὺσ φόβουσ τούτουσ ἄγων καὶ ἐλέγχων ἐν τοῖσ παθήμασιν, ὥστε ἀναγκάζειν ἄφοβον γίγνεσθαι, παρακελευόμενοσ καὶ νουθετῶν καὶ τιμῶν, τὸν δὲ ἀτιμάζων, ὅστισ σοι μὴ πείθοιτο εἶναι τοιοῦτοσ οἱο͂ν σὺ τάττοισ ἐν πᾶσιν; καὶ γυμνασάμενον μὲν εὖ καὶ ἀνδρείωσ ἀζήμιον ἀπαλλάττοισ ἄν, κακῶσ δέ, ζημίαν ἐπιτιθείσ;

ἢ τὸ παράπαν οὐκ ἂν χρῷο, μηδὲν ἄλλο ἐγκαλῶν τῷ πώματι; καὶ πῶσ οὐκ ἂν χρῷτο, ὦ ξένε; γυμνασία γοῦν, ὦ φίλε, παρὰ τὰ νῦν θαυμαστὴ ῥᾳστώνησ ἂν εἰή καθ’ ἕνα καὶ κατ’ ὀλίγουσ καὶ καθ’ ὁπόσουσ τισ ἀεὶ βούλοιτο· καὶ εἴτε τισ ἄρα μόνοσ ἐν ἐρημίᾳ, τὸ τῆσ αἰσχύνησ ἐπίπροσθεν ποιούμενοσ, πρὶν εὖ σχεῖν ἡγούμενοσ ὁρᾶσθαι μὴ δεῖν, οὕτω πρὸσ τοὺσ φόβουσ γυμνάζοιτο, πῶμα μόνον ἀντὶ μυρίων πραγμάτων παρασκευαζόμενοσ, ὀρθῶσ ἄν τι πράττοι, εἴτε τισ ἑαυτῷ πιστεύων φύσει καὶ μελέτῃ καλῶσ παρεσκευάσθαι, μηδὲν ὀκνοῖ μετὰ συμποτῶν πλειόνων γυμναζόμενοσ ἐπιδείκνυσθαι τὴν ἐν τῇ τοῦ πώματοσ ἀναγκαίᾳ διαφορᾷ δύναμιν ὑπερθέων καὶ κρατῶν, ὥστε ὑπ’ ἀσχημοσύνησ μηδὲ ἓν σφάλλεσθαι μέγα μηδ’ ἀλλοιοῦσθαι δι’ ἀρετήν, πρὸσ δὲ τὴν ἐσχάτην πόσιν ἀπαλλάττοιτο πρὶν ἀφικνεῖσθαι, τὴν πάντων ἧτταν φοβούμενοσ ἀνθρώπων τοῦ πώματοσ.

ναί·

σωφρονοῖ γὰρ <ἄν>, ὦ ξένε, καὶ ὁ τοιοῦτοσ οὕτω πράττων. πάλιν δὴ πρὸσ τὸν νομοθέτην λέγωμεν τάδε·

εἰε͂ν, ὦ νομοθέτα, τοῦ μὲν δὴ φόβου σχεδὸν οὔτε θεὸσ ἔδωκεν ἀνθρώποισ τοιοῦτον φάρμακον οὔτε αὐτοὶ μεμηχανήμεθα ‐ τοὺσ γὰρ γόητασ οὐκ ἐν θοίνῃ λέγω ‐ τῆσ δὲ ἀφοβίασ καὶ τοῦ λίαν θαρρεῖν καὶ ἀκαίρωσ ἃ μὴ χρή, πότερον ἔστιν πῶμα, ἢ πῶσ λέγομεν; ἔστιν, φήσει που, τὸν οἶνον φράζων. ἦ καὶ τοὐναντίον ἔχει τοῦτο τῷ νυνδὴ λεγομένῳ; πιόντα τὸν ἄνθρωπον αὐτὸν αὑτοῦ ποιεῖ πρῶτον ἵλεων εὐθὺσ μᾶλλον ἢ πρότερον, καὶ ὁπόσῳ ἂν πλέον αὐτοῦ γεύηται, τοσούτῳ πλειόνων ἐλπίδων ἀγαθῶν πληροῦσθαι καὶ δυνάμεωσ εἰσ δόξαν; καὶ τελευτῶν δὴ πάσησ ὁ τοιοῦτοσ παρρησίασ ὡσ σοφὸσ ὢν μεστοῦται καὶ ἐλευθερίασ, πάσησ δὲ ἀφοβίασ, ὥστε εἰπεῖν τε ἀόκνωσ ὁτιοῦν, ὡσαύτωσ δὲ καὶ πρᾶξαι;

πᾶσ ἡμῖν, οἶμαι, ταῦτ’ ἂν συγχωροῖ. τί μήν; ἀναμνησθῶμεν δὴ τόδε, ὅτι δύ’ ἔφαμεν ἡμῶν ἐν ταῖσ ψυχαῖσ δεῖν θεραπεύεσθαι, τὸ μὲν ὅπωσ ὅτι μάλιστα θαρρήσομεν, τὸ δὲ τοὐναντίον ὅτι μάλιστα φοβησόμεθα. ἃ τῆσ αἰδοῦσ ἔλεγεσ, ὡσ οἰόμεθα.

καλῶσ μνημονεύετε. ἐπειδὴ δὲ τήν τε ἀνδρείαν καὶ τὴν ἀφοβίαν ἐν τοῖσ φόβοισ δεῖ καταμελετᾶσθαι, σκεπτέον ἆρα τὸ ἐναντίον ἐν τοῖσ ἐναντίοισ θεραπεύεσθαι δέον ἂν εἰή. τό γ’ οὖν εἰκόσ. ἃ παθόντεσ ἄρα πεφύκαμεν διαφερόντωσ θαρραλέοι τ’ εἶναι καὶ θρασεῖσ, ἐν τούτοισ δέον ἄν, ὡσ ἐοίκ’, εἰή τὸ μελετᾶν ὡσ ἥκιστα εἶναι ἀναισχύντουσ τε καὶ θρασύτητοσ γέμοντασ, φοβεροὺσ δὲ εἰσ τό τι τολμᾶν ἑκάστοτε λέγειν ἢ πάσχειν ἢ καὶ δρᾶν αἰσχρὸν ὁτιοῦν. ἐοίκεν. οὐκοῦν ταῦτά ἐστι πάντα ἐν οἷσ ἐσμὲν τοιοῦτοι, θυμόσ, ἔρωσ, ὕβρισ, ἀμαθία, φιλοκέρδεια, δειλία, καὶ ἔτι τοιάδε, πλοῦτοσ, κάλλοσ, ἰσχύσ, καὶ πάνθ’ ὅσα δι’ ἡδονῆσ αὖ μεθύσκοντα παράφρονασ ποιεῖ;

τούτων δὲ εὐτελῆ τε καὶ ἀσινεστέραν πρῶτον μὲν πρὸσ τὸ λαμβάνειν πεῖραν, εἶτα εἰσ τὸ μελετᾶν, πλὴν τῆσ ἐν οἴνῳ βασάνου καὶ παιδιᾶσ, τίνα ἔχομεν ἡδονὴν εἰπεῖν ἔμμετρον μᾶλλον, ἂν καὶ ὁπωστιοῦν μετ’ εὐλαβείασ γίγνηται; σκοπῶμεν γὰρ δή·

δυσκόλου ψυχῆσ καὶ ἀγρίασ, ἐξ ἧσ ἀδικίαι μυρίαι γίγνονται, πότερον ἰόντα εἰσ τὰ συμβόλαια πεῖραν λαμβάνειν, κινδυνεύοντα περὶ αὐτῶν, σφαλερώτερον, ἢ συγγενόμενον μετὰ τῆσ τοῦ Διονύσου θεωρίασ; ἢ πρὸσ τἀφροδίσια ἡττημένησ τινὸσ ψυχῆσ βάσανον λαμβάνειν, ἐπιτρέποντα αὑτοῦ θυγατέρασ τε καὶ ὑεῖσ καὶ γυναῖκασ, οὕτωσ, ἐν τοῖσ φιλτάτοισ κινδυνεύσαντεσ, ἦθοσ ψυχῆσ θεάσασθαι;

καὶ μυρία δὴ λέγων οὐκ ἄν τίσ ποτε ἀνύσειεν ὅσῳ διαφέρει τὸ μετὰ παιδιᾶσ τὴν ἄλλωσ ἄνευ μισθοῦ ζημιώδουσ θεωρεῖν. καὶ δὴ καὶ τοῦτο μὲν αὐτὸ περί γε τούτων οὔτ’ ἂν Κρῆτασ οὔτ’ ἄλλουσ ἀνθρώπουσ οὐδένασ οἰόμεθα ἀμφισβητῆσαι, μὴ οὐ πεῖράν τε ἀλλήλων ἐπιεικῆ ταύτην εἶναι, τό τε τῆσ εὐτελείασ καὶ ἀσφαλείασ καὶ τάχουσ διαφέρειν πρὸσ τὰσ ἄλλασ βασάνουσ. ἀληθὲσ τοῦτό γε.

τοῦτο μὲν ἄρ’ ἂν τῶν χρησιμωτάτων ἓν εἰή, τὸ γνῶναι τὰσ φύσεισ τε καὶ ἕξεισ τῶν ψυχῶν, τῇ τέχνῃ ἐκείνῃ ἧσ ἐστιν ταῦτα θεραπεύειν· ἔστιν δέ που, φαμέν, ὡσ οἶμαι, πολιτικῆσ. ἦ γάρ; πάνυ μὲν οὖν.

MENU NAVIGATION

호흡부호 보기

강세부호 보기

장단부호 보기

작은 Iota 보기

모든 부호 보기

Ancient Greek Text

Plato, Laws, book 1

(플라톤, Laws, book 1)

상위

목록

SEARCH

MENU NAVIGATION