Plato, Hippias Major, Hippias Minor, Ion, Menexenus, Cleitophon, Timaeus, Critias, Minos, Epinomis, Μενέξενος

(플라톤, Hippias Major, Hippias Minor, Ion, Menexenus, Cleitophon, Timaeus, Critias, Minos, Epinomis, Μενέξενος)

ἐξ ἀγορᾶσ ἢ πόθεν Μενέξενοσ; ἐξ ἀγορᾶσ, ὦ Σώκρατεσ, καὶ ἀπὸ τοῦ βουλευτηρίου. τί μάλιστα σοὶ πρὸσ βουλευτήριον; ἢ δῆλα δὴ ὅτι παιδεύσεωσ καὶ φιλοσοφίασ ἐπὶ τέλει ἡγῇ εἶναι, καὶ ὡσ ἱκανῶσ ἤδη ἔχων ἐπὶ τὰ μείζω ἐπινοεῖσ τρέπεσθαι, καὶ ἄρχειν ἡμῶν, ὦ θαυμάσιε, ἐπιχειρεῖσ τῶν πρεσβυτέρων τηλικοῦτοσ ὤν, ἵνα μὴ ἐκλίπῃ ὑμῶν ἡ οἰκία ἀεί τινα ἡμῶν ἐπιμελητὴν παρεχομένη; ἐὰν σύ γε, ὦ Σώκρατεσ, ἐᾷσ καὶ συμβουλεύῃσ ἄρχειν, προθυμήσομαι·

εἰ δὲ μή, οὔ. νῦν μέντοι ἀφικόμην πρὸσ τὸ βουλευτήριον πυθόμενοσ ὅτι ἡ βουλὴ μέλλει αἱρεῖσθαι ὅστισ ἐρεῖ ἐπὶ τοῖσ ἀποθανοῦσιν· ταφὰσ γὰρ οἶσθ’ ὅτι μέλλουσι ποιεῖν. πάνυ γε· ἀλλὰ τίνα εἵλοντο; οὐδένα, ἀλλὰ ἀνεβάλοντο εἰσ τὴν αὔριον. οἶμαι μέντοι Ἀρχῖνον ἢ Δίωνα αἱρεθήσεσθαι. καὶ μήν, ὦ Μενέξενε, πολλαχῇ κινδυνεύει καλὸν εἶναι τὸ ἐν πολέμῳ ἀποθνῄσκειν.

προσόντα καὶ τὰ μὴ περὶ ἑκάστου λέγοντεσ, κάλλιστά πωσ τοῖσ ὀνόμασι ποικίλλοντεσ, γοητεύουσιν ἡμῶν τὰσ ψυχάσ, καὶ τὴν πόλιν ἐγκωμιάζοντεσ κατὰ πάντασ τρόπουσ καὶ τοὺσ τετελευτηκότασ ἐν τῷ πολέμῳ καὶ τοὺσ προγόνουσ ἡμῶν ἅπαντασ τοὺσ ἔμπροσθεν καὶ αὐτοὺσ ἡμᾶσ τοὺσ ἔτι ζῶντασ ἐπαινοῦντεσ, ὥστ’ ἔγωγε, ὦ Μενέξενε, γενναίωσ πάνυ διατίθεμαι ἐπαινούμενοσ ὑπ’ αὐτῶν, καὶ ἑκάστοτε ἐξέστηκα ἀκροώμενοσ καὶ κηλούμενοσ, ἡγούμενοσ ἐν τῷ παραχρῆμα μείζων καὶ γενναιότεροσ καὶ καλλίων γεγονέναι.

καὶ οἱᾶ δὴ τὰ πολλὰ ἀεὶ μετ’ ἐμοῦ ξένοι τινὲσ ἕπονται καὶ συνακροῶνται πρὸσ οὓσ ἐγὼ σεμνότεροσ ἐν τῷ παραχρῆμα γίγνομαι·

καὶ γὰρ ἐκεῖνοι ταὐτὰ ταῦτα δοκοῦσί μοι πάσχειν καὶ πρὸσ ἐμὲ καὶ πρὸσ τὴν ἄλλην πόλιν, θαυμασιωτέραν αὐτὴν ἡγεῖσθαι εἶναι ἢ πρότερον, ὑπὸ τοῦ λέγοντοσ ἀναπειθόμενοι. καί μοι αὕτη ἡ σεμνότησ παραμένει ἡμέρασ πλείω ἢ τρεῖσ· οὕτωσ ἔναυλοσ ὁ λόγοσ τε καὶ ὁ φθόγγοσ παρὰ τοῦ λέγοντοσ ἐνδύεται εἰσ τὰ ὦτα, ὥστε μόγισ τετάρτῃ ἢ πέμπτῃ ἡμέρᾳ ἀναμιμνῄσκομαι ἐμαυτοῦ καὶ αἰσθάνομαι οὗ γῆσ εἰμι, τέωσ δὲ οἶμαι μόνον οὐκ ἐν μακάρων νήσοισ οἰκεῖν·

οὕτωσ ἡμῖν οἱ ῥήτορεσ δεξιοί εἰσιν. ἀεὶ σὺ προσπαίζεισ, ὦ Σώκρατεσ, τοὺσ ῥήτορασ. νῦν μέντοι οἶμαι ἐγὼ τὸν αἱρεθέντα οὐ πάνυ εὐπορήσειν· ἐξ ὑπογύου γὰρ παντάπασιν ἡ αἱρ́εσισ γέγονεν, ὥστε ἴσωσ ἀναγκασθήσεται ὁ λέγων ὥσπερ αὐτοσχεδιάζειν. πόθεν, ὠγαθέ;

εἰσὶν ἑκάστοισ τούτων λόγοι παρεσκευασμένοι, καὶ ἅμα οὐδὲ αὐτοσχεδιάζειν τά γε τοιαῦτα χαλεπόν. εἰ μὲν γὰρ δέοι Ἀθηναίουσ ἐν Πελοποννησίοισ εὖ λέγειν ἢ Πελοποννησίουσ ἐν Ἀθηναίοισ, ἀγαθοῦ ἂν ῥήτοροσ δέοι τοῦ πείσοντοσ καὶ εὐδοκιμήσοντοσ· ὅταν δέ τισ ἐν τούτοισ ἀγωνίζηται οὕσπερ καὶ ἐπαινεῖ, οὐδὲν μέγα δοκεῖν εὖ λέγειν. οὐκ οἰεί, ὦ Σώκρατεσ; οὐ μέντοι μὰ Δία. ἦ οἰεί οἱο͂́σ τ’ ἂν εἶναι αὐτὸσ εἰπεῖν, εἰ δέοι καὶ ἕλοιτό σε ἡ βουλή;

καὶ ἐμοὶ μέν γε, ὦ Μενέξενε, οὐδὲν θαυμαστὸν οἱῴ τ’ εἶναι εἰπεῖν, ᾧ τυγχάνει διδάσκαλοσ οὖσα οὐ πάνυ φαύλη περὶ ῥητορικῆσ, ἀλλ’ ἥπερ καὶ ἄλλουσ πολλοὺσ καὶ ἀγαθοὺσ πεποίηκε ῥήτορασ, ἕνα δὲ καὶ διαφέροντα τῶν Ἑλλήνων, Περικλέα τὸν Ξανθίππου. τίσ αὕτη; ἢ δῆλον ὅτι Ἀσπασίαν λέγεισ; λέγω γάρ, καὶ Κόννον γε τὸν Μητροβίου· οὗτοι γάρ μοι δύο εἰσὶν διδάσκαλοι, ὁ μὲν μουσικῆσ, ἡ δὲ ῥητορικῆσ. οὕτω μὲν οὖν τρεφόμενον ἄνδρα οὐδὲν θαυμαστὸν δεινὸν εἶναι λέγειν· ἀλλὰ καὶ ὅστισ ἐμοῦ κάκιον ἐπαιδεύθη, μουσικὴν μὲν ὑπὸ Λάμπρου παιδευθείσ, ῥητορικὴν δὲ ὑπ’ Ἀντιφῶντοσ τοῦ Ῥαμνουσίου, ὅμωσ κἂν οὗτοσ οἱο͂́σ τ’ εἰή Ἀθηναίουσ γε ἐν Ἀθηναίοισ ἐπαινῶν εὐδοκιμεῖν.

καὶ τί ἂν ἔχοισ εἰπεῖν, εἰ δέοι σε λέγειν; αὐτὸσ μὲν παρ’ ἐμαυτοῦ ἴσωσ οὐδέν, Ἀσπασίασ δὲ καὶ χθὲσ ἠκροώμην περαινούσησ ἐπιτάφιον λόγον περὶ αὐτῶν τούτων. ἤκουσε γὰρ ἅπερ σὺ λέγεισ, ὅτι μέλλοιεν Ἀθηναῖοι αἱρεῖσθαι τὸν ἐροῦντα·

ἔπειτα τὰ μὲν ἐκ τοῦ παραχρῆμά μοι διῄει, οἱᾶ δέοι λέγειν, τὰ δὲ πρότερον ἐσκεμμένη, ὅτε μοι δοκεῖ συνετίθει τὸν ἐπιτάφιον λόγον ὃν Περικλῆσ εἶπεν, περιλείμματ’ ἄττα ἐξ ἐκείνου συγκολλῶσα. ἦ καὶ μνημονεύσαισ ἂν ἃ ἔλεγεν ἡ Ἀσπασία; εἰ μὴ ἀδικῶ γε· ἐμάνθανόν γέ τοι παρ’ αὐτῆσ, καὶ ὀλίγου πληγὰσ ἔλαβον ὅτ’ ἐπελανθανόμην. τί οὖν οὐ διῆλθεσ;

ἀλλ’ ὅπωσ μή μοι χαλεπανεῖ ἡ διδάσκαλοσ, ἂν ἐξενέγκω αὐτῆσ τὸν λόγον. μηδαμῶσ, ὦ Σώκρατεσ, ἀλλ’ εἰπέ, καὶ πάνυ μοι χαριῇ, εἴτε Ἀσπασίασ βούλει λέγειν εἴτε ὁτουοῦν· ἀλλὰ μόνον εἰπέ. ἀλλ’ ἴσωσ μου καταγελάσῃ, ἄν σοι δόξω πρεσβύτησ ὢν ἔτι παίζειν. οὐδαμῶσ, ὦ Σώκρατεσ, ἀλλ’ εἰπὲ παντὶ τρόπῳ. ἀλλὰ μέντοι σοί γε δεῖ χαρίζεσθαι, ὥστε κἂν ὀλίγου, εἴ με κελεύοισ ἀποδύντα ὀρχήσασθαι, χαρισαίμην ἄν, ἐπειδή γε μόνω ἐσμέν. ἀλλ’ ἄκουε. ἔλεγε γάρ, ὡσ ἐγᾦμαι, ἀρξαμένη λέγειν ἀπ’ αὐτῶν τῶν τεθνεώτων οὑτωσί.

ἔργῳ μὲν ἡμῖν οἵδε ἔχουσιν τὰ προσήκοντα σφίσιν αὐτοῖσ, ὧν τυχόντεσ πορεύονται τὴν εἱμαρμένην πορείαν, προπεμφθέντεσ κοινῇ μὲν ὑπὸ τῆσ πόλεωσ, ἰδίᾳ δὲ ὑπὸ τῶν οἰκείων·

λόγῳ δὲ δὴ τὸν λειπόμενον κόσμον ὅ τε νόμοσ προστάττει ἀποδοῦναι τοῖσ ἀνδράσιν καὶ χρή. ἔργων γὰρ εὖ πραχθέντων λόγῳ καλῶσ ῥηθέντι μνήμη καὶ κόσμοσ τοῖσ πράξασι γίγνεται παρὰ τῶν ἀκουσάντων· δεῖ δὴ τοιούτου τινὸσ λόγου ὅστισ τοὺσ μὲν τετελευτηκότασ ἱκανῶσ ἐπαινέσεται, τοῖσ δὲ ζῶσιν εὐμενῶσ παραινέσεται, ἐκγόνοισ μὲν καὶ ἀδελφοῖσ μιμεῖσθαι τὴν τῶνδε ἀρετὴν παρακελευόμενοσ, πατέρασ δὲ καὶ μητέρασ καὶ εἴ τινεσ τῶν ἄνωθεν ἔτι προγόνων λείπονται, τούτουσ δὲ παραμυθούμενοσ.

τίσ οὖν ἂν ἡμῖν τοιοῦτοσ λόγοσ φανείη;

ἢ πόθεν ἂν ὀρθῶσ ἀρξαίμεθα ἄνδρασ ἀγαθοὺσ ἐπαινοῦντεσ, οἳ ζῶντέσ τε τοὺσ ἑαυτῶν ηὔφραινον δι’ ἀρετήν, καὶ τὴν τελευτὴν ἀντὶ τῆσ τῶν ζώντων σωτηρίασ ἠλλάξαντο; δοκεῖ μοι χρῆναι κατὰ φύσιν, ὥσπερ ἀγαθοὶ ἐγένοντο, οὕτω καὶ ἐπαινεῖν αὐτούσ. ἀγαθοὶ δὲ ἐγένοντο διὰ τὸ φῦναι ἐξ ἀγαθῶν. τὴν εὐγένειαν οὖν πρῶτον αὐτῶν ἐγκωμιάζωμεν, δεύτερον δὲ τροφήν τε καὶ παιδείαν· ἐπὶ δὲ τούτοισ τὴν τῶν ἔργων πρᾶξιν ἐπιδείξωμεν, ὡσ καλὴν καὶ ἀξίαν τούτων ἀπεφήναντο.

τῆσ δ’ εὐγενείασ πρῶτον ὑπῆρξε τοῖσδε ἡ τῶν προγόνων γένεσισ οὐκ ἔπηλυσ οὖσα, οὐδὲ τοὺσ ἐκγόνουσ τούτουσ ἀποφηναμένη μετοικοῦντασ ἐν τῇ χώρᾳ ἄλλοθεν σφῶν ἡκόντων, ἀλλ’ αὐτόχθονασ καὶ τῷ ὄντι ἐν πατρίδι οἰκοῦντασ καὶ ζῶντασ, καὶ τρεφομένουσ οὐχ ὑπὸ μητρυιᾶσ ὡσ οἱ ἄλλοι, ἀλλ’ ὑπὸ μητρὸσ τῆσ χώρασ ἐν ᾗ ᾤκουν, καὶ νῦν κεῖσθαι τελευτήσαντασ ἐν οἰκείοισ τόποισ τῆσ τεκούσησ καὶ θρεψάσησ καὶ ὑποδεξαμένησ. δικαιότατον δὴ κοσμῆσαι πρῶτον τὴν μητέρα αὐτήν·

οὕτω γὰρ συμβαίνει ἅμα καὶ ἡ τῶνδε εὐγένεια κοσμουμένη. ἔστι δὲ ἀξία ἡ χώρα καὶ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων ἐπαινεῖσθαι, οὐ μόνον ὑφ’ ἡμῶν, πολλαχῇ μὲν καὶ ἄλλῃ, πρῶτον δὲ καὶ μέγιστον ὅτι τυγχάνει οὖσα θεοφιλήσ.

μαρτυρεῖ δὲ ἡμῶν τῷ λόγῳ ἡ τῶν ἀμφισβητησάντων περὶ αὐτῆσ θεῶν ἔρισ τε καὶ κρίσισ· ἣν δὴ θεοὶ ἐπῄνεσαν, πῶσ οὐχ ὑπ’ ἀνθρώπων γε συμπάντων δικαία ἐπαινεῖσθαι;

δεύτεροσ δὲ ἔπαινοσ δικαίωσ ἂν αὐτῆσ εἰή, ὅτι ἐν ἐκείνῳ τῷ χρόνῳ, ἐν ᾧ ἡ πᾶσα γῆ ἀνεδίδου καὶ ἔφυε ζῷα παντοδαπά, θηρία τε καὶ βοτά, ἐν τούτῳ ἡ ἡμετέρα θηρίων μὲν ἀγρίων ἄγονοσ καὶ καθαρὰ ἐφάνη, ἐξελέξατο δὲ τῶν ζῴων καὶ ἐγέννησεν ἄνθρωπον, ὃ συνέσει τε ὑπερέχει τῶν ἄλλων καὶ δίκην καὶ θεοὺσ μόνον νομίζει. μέγα δὲ τεκμήριον τούτῳ τῷ λόγῳ, ὅτι ἥδε ἔτεκεν ἡ γῆ τοὺσ τῶνδέ τε καὶ ἡμετέρουσ προγόνουσ.

πᾶν γὰρ τὸ τεκὸν τροφὴν ἔχει ἐπιτηδείαν ᾧ ἂν τέκῃ, ᾧ καὶ γυνὴ δήλη τεκοῦσά τε ἀληθῶσ καὶ μή, ἀλλ’ ὑποβαλλομένη, ἐὰν μὴ ἔχῃ πηγὰσ τροφῆσ τῷ γεννωμένῳ. ὃ δὴ καὶ ἡ ἡμετέρα γῆ τε καὶ μήτηρ ἱκανὸν τεκμήριον παρέχεται ὡσ ἀνθρώπουσ γεννησαμένη· μόνη γὰρ ἐν τῷ τότε καὶ πρώτη τροφὴν ἀνθρωπείαν ἤνεγκεν τὸν τῶν πυρῶν καὶ κριθῶν καρπόν, ᾧ κάλλιστα καὶ ἄριστα τρέφεται τὸ ἀνθρώπειον γένοσ, ὡσ τῷ ὄντι τοῦτο τὸ ζῷον αὐτὴ γεννησαμένη. μᾶλλον δὲ ὑπὲρ γῆσ ἢ γυναικὸσ προσήκει δέχεσθαι τοιαῦτα τεκμήρια·

οὐ γὰρ γῆ γυναῖκα μεμίμηται κυήσει καὶ γεννήσει, ἀλλὰ γυνὴ γῆν. τούτου δὲ τοῦ καρποῦ οὐκ ἐφθόνησεν, ἀλλ’ ἔνειμεν καὶ τοῖσ ἄλλοισ. μετὰ δὲ τοῦτο ἐλαίου γένεσιν, πόνων ἀρωγήν, ἀνῆκεν τοῖσ ἐκγόνοισ· θρεψαμένη δὲ καὶ αὐξήσασα πρὸσ ἥβην ἄρχοντασ καὶ διδασκάλουσ αὐτῶν θεοὺσ ἐπηγάγετο·

ὧν τὰ μὲν ὀνόματα πρέπει ἐν τῷ τοιῷδε ἐᾶν ‐ ἴσμεν γάρ ‐ οἳ τὸν βίον ἡμῶν κατεσκεύασαν πρόσ τε τὴν καθ’ ἡμέραν δίαιταν, τέχνασ πρώτουσ παιδευσάμενοι, καὶ πρὸσ τὴν ὑπὲρ τῆσ χώρασ φυλακὴν ὅπλων κτῆσίν τε καὶ χρῆσιν διδαξάμενοι. γεννηθέντεσ δὲ καὶ παιδευθέντεσ οὕτωσ οἱ τῶνδε πρόγονοι ᾤκουν πολιτείαν κατασκευασάμενοι, ἧσ ὀρθῶσ ἔχει διὰ βραχέων ἐπιμνησθῆναι.

πολιτεία γὰρ τροφὴ ἀνθρώπων ἐστίν, καλὴ μὲν ἀγαθῶν, ἡ δὲ ἐναντία κακῶν.

ὡσ οὖν ἐν καλῇ πολιτείᾳ ἐτράφησαν οἱ πρόσθεν ἡμῶν, ἀναγκαῖον δηλῶσαι, δι’ ἣν δὴ κἀκεῖνοι ἀγαθοὶ καὶ οἱ νῦν εἰσιν, ὧν οἵδε τυγχάνουσιν ὄντεσ οἱ τετελευτηκότεσ. ἡ γὰρ αὐτὴ πολιτεία καὶ τότε ἦν καὶ νῦν, ἀριστοκρατία, ἐν ᾗ νῦν τε πολιτευόμεθα καὶ τὸν ἀεὶ χρόνον ἐξ ἐκείνου ὡσ τὰ πολλά. καλεῖ δὲ ὁ μὲν αὐτὴν δημοκρατίαν, ὁ δὲ ἄλλο, ᾧ ἂν χαίρῃ, ἔστι δὲ τῇ ἀληθείᾳ μετ’ εὐδοξίασ πλήθουσ ἀριστοκρατία. βασιλῆσ μὲν γὰρ ἀεὶ ἡμῖν εἰσιν· οὗτοι δὲ τοτὲ μὲν ἐκ γένουσ, τοτὲ δὲ αἱρετοί·

ἐγκρατὲσ δὲ τῆσ πόλεωσ τὰ πολλὰ τὸ πλῆθοσ, τὰσ δὲ ἀρχὰσ δίδωσι καὶ κράτοσ τοῖσ ἀεὶ δόξασιν ἀρίστοισ εἶναι, καὶ οὔτε ἀσθενείᾳ οὔτε πενίᾳ οὔτ’ ἀγνωσίᾳ πατέρων ἀπελήλαται οὐδεὶσ οὐδὲ τοῖσ ἐναντίοισ τετίμηται, ὥσπερ ἐν ἄλλαισ πόλεσιν, ἀλλὰ εἷσ ὁρ́οσ, ὁ δόξασ σοφὸσ ἢ ἀγαθὸσ εἶναι κρατεῖ καὶ ἄρχει. αἰτία δὲ ἡμῖν τῆσ πολιτείασ ταύτησ ἡ ἐξ ἴσου γένεσισ.

αἱ μὲν γὰρ ἄλλαι πόλεισ ἐκ παντοδαπῶν κατεσκευασμέναι ἀνθρώπων εἰσὶ καὶ ἀνωμάλων, ὥστε αὐτῶν ἀνώμαλοι καὶ αἱ πολιτεῖαι, τυραννίδεσ τε καὶ ὀλιγαρχίαι· οἰκοῦσιν οὖν ἔνιοι μὲν δούλουσ, οἱ δὲ δεσπότασ ἀλλήλουσ νομίζοντεσ· μιᾶσ μητρὸσ πάντεσ ἀδελφοὶ φύντεσ, οὐκ ἀξιοῦμεν δοῦλοι οὐδὲ δεσπόται ἀλλήλων εἶναι, ἀλλ’ ἡ ἰσογονία ἡμᾶσ ἡ κατὰ φύσιν ἰσονομίαν ἀναγκάζει ζητεῖν κατὰ νόμον, καὶ μηδενὶ ἄλλῳ ὑπείκειν ἀλλήλοισ ἢ ἀρετῆσ δόξῃ καὶ φρονήσεωσ.

ὅθεν δὴ ἐν πάσῃ ἐλευθερίᾳ τεθραμμένοι οἱ τῶνδέ γε πατέρεσ καὶ οἱ ἡμέτεροι καὶ αὐτοὶ οὗτοι, καὶ καλῶσ φύντεσ, πολλὰ δὴ καὶ καλὰ ἔργα ἀπεφήναντο εἰσ πάντασ ἀνθρώπουσ καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ, οἰόμενοι δεῖν ὑπὲρ τῆσ ἐλευθερίασ καὶ Ἕλλησιν ὑπὲρ Ἑλλήνων μάχεσθαι καὶ βαρβάροισ ὑπὲρ ἁπάντων τῶν Ἑλλήνων.

Εὐμόλπου μὲν οὖν καὶ Ἀμαζόνων ἐπιστρατευσάντων ἐπὶ τὴν χώραν καὶ τῶν ἔτι προτέρων ὡσ ἠμύναντο, καὶ ὡσ ἤμυναν Ἀργείοισ πρὸσ Καδμείουσ καὶ Ἡρακλείδαισ πρὸσ Ἀργείουσ, ὅ τε χρόνοσ βραχὺσ ἀξίωσ διηγήσασθαι, ποιηταί τε αὐτῶν ἤδη καλῶσ τὴν ἀρετὴν ἐν μουσικῇ ὑμνήσαντεσ εἰσ πάντασ μεμηνύκασιν·

ἐὰν οὖν ἡμεῖσ ἐπιχειρῶμεν τὰ αὐτὰ λόγῳ ψιλῷ κοσμεῖν, τάχ’ ἂν δεύτεροι φαινοίμεθα. ταῦτα μὲν οὖν διὰ ταῦτα δοκεῖ μοι ἐᾶν, ἐπειδὴ καὶ ἔχει τὴν ἀξίαν·

ὧν δὲ οὔτε ποιητήσ πω δόξαν ἀξίαν ἐπ’ ἀξίοισ λαβὼν ἔχει ἔτι τέ ἐστιν ἐν ἀμνηστίᾳ, τούτων πέρι μοι δοκεῖ χρῆναι ἐπιμνησθῆναι ἐπαινοῦντά τε καὶ προμνώμενον ἄλλοισ ἐσ ᾠδάσ τε καὶ τὴν ἄλλην ποίησιν αὐτὰ θεῖναι πρεπόντωσ τῶν πραξάντων. ἔστιν δὲ τούτων ὧν λέγω πρῶτα· Πέρσασ ἡγουμένουσ τῆσ Ἀσίασ καὶ δουλουμένουσ τὴν Εὐρώπην ἔσχον οἱ τῆσδε τῆσ χώρασ ἔκγονοι, γονῆσ δὲ ἡμέτεροι, ὧν καὶ δίκαιον καὶ χρὴ πρῶτον μεμνημένουσ ἐπαινέσαι αὐτῶν τὴν ἀρετήν.

ἅμα καὶ τοὺσ δεσπότασ Μήδουσ ἐδουλώσατο καὶ τῆσ ἄλλησ Ἀσίασ μέχρι Αἰγύπτου ἦρξεν, ὁ δὲ ὑὸσ Αἰγύπτου τε καὶ Λιβύησ ὅσον οἱο͂́ν τ’ ἦν ἐπιβαίνειν, τρίτοσ δὲ Δαρεῖοσ πεζῇ μὲν μέχρι Σκυθῶν τὴν ἀρχὴν ὡρίσατο, ναυσὶ δὲ τῆσ τε θαλάττησ ἐκράτει καὶ τῶν νήσων, ὥστε μηδὲ ἀξιοῦν ἀντίπαλον αὐτῷ μηδένα εἶναι·

αἱ δὲ γνῶμαι δεδουλωμέναι ἁπάντων ἀνθρώπων ἦσαν·

οὕτω πολλὰ καὶ μεγάλα καὶ μάχιμα γένη καταδεδουλωμένη ἦν ἡ Περσῶν ἀρχή. αἰτιασάμενοσ δὲ Δαρεῖοσ ἡμᾶσ τε καὶ Ἐρετριᾶσ, Σάρδεσιν ἐπιβουλεῦσαι προφασιζόμενοσ, πέμψασ μυριάδασ μὲν πεντήκοντα ἔν τε πλοίοισ καὶ ναυσίν, ναῦσ δὲ τριακοσίασ, Δᾶτιν δὲ ἄρχοντα, εἶπεν ἥκειν ἄγοντα Ἐρετριᾶσ καὶ Ἀθηναίουσ, εἰ βούλοιτο τὴν ἑαυτοῦ κεφαλὴν ἔχειν· ὁ δὲ πλεύσασ εἰσ Ἐρέτριαν ἐπ’ ἄνδρασ οἳ τῶν τότε Ἑλλήνων ἐν τοῖσ εὐδοκιμώτατοι ἦσαν τὰ πρὸσ τὸν πόλεμον καὶ οὐκ ὀλίγοι, τούτουσ ἐχειρώσατο μὲν ἐν τρισὶν ἡμέραισ, διηρευνήσατο δὲ αὐτῶν πᾶσαν τὴν χώραν, ἵνα μηδεὶσ ἀποφύγοι, τοιούτῳ τρόπῳ·

ἐπὶ τὰ ὁρ́ια ἐλθόντεσ τῆσ Ἐρετρικῆσ οἱ στρατιῶται αὐτοῦ, ἐκ θαλάττησ εἰσ θάλατταν διαστάντεσ, συνάψαντεσ τὰσ χεῖρασ διῆλθον ἅπασαν τὴν χώραν, ἵν’ ἔχοιεν τῷ βασιλεῖ εἰπεῖν ὅτι οὐδεὶσ σφᾶσ ἀποπεφευγὼσ εἰή. τῇ δ’ αὐτῇ διανοίᾳ κατηγάγοντο ἐξ Ἐρετρίασ εἰσ Μαραθῶνα, ὡσ ἕτοιμόν σφισιν ὂν καὶ Ἀθηναίουσ ἐν τῇ αὐτῇ ταύτῃ ἀνάγκῃ ζεύξαντασ Ἐρετριεῦσιν ἄγειν. τούτων δὲ τῶν μὲν πραχθέντων, τῶν δ’ ἐπιχειρουμένων οὔτ’ Ἐρετριεῦσιν ἐβοήθησεν Ἑλλήνων οὐδεὶσ οὔτε Ἀθηναίοισ πλὴν Λακεδαιμονίων ‐ οὗτοι δὲ τῇ ὑστεραίᾳ τῆσ μάχησ ἀφίκοντο ‐ οἱ δ’ ἄλλοι πάντεσ ἐκπεπληγμένοι, ἀγαπῶντεσ τὴν ἐν τῷ παρόντι σωτηρίαν, ἡσυχίαν ἦγον.

ἐν τούτῳ δὴ ἄν τισ γενόμενοσ γνοίη οἱοῖ ἄρα ἐτύγχανον ὄντεσ τὴν ἀρετὴν οἱ Μαραθῶνι δεξάμενοι τὴν τῶν βαρβάρων δύναμιν καὶ κολασάμενοι τὴν ὑπερηφανίαν ὅλησ τῆσ Ἀσίασ καὶ πρῶτοι στήσαντεσ τρόπαια τῶν βαρβάρων, ἡγεμόνεσ καὶ διδάσκαλοι τοῖσ ἄλλοισ γενόμενοι ὅτι οὐκ ἄμαχοσ εἰή ἡ Περσῶν δύναμισ, ἀλλὰ πᾶν πλῆθοσ καὶ πᾶσ πλοῦτοσ ἀρετῇ ὑπείκει.

ἐγὼ μὲν οὖν ἐκείνουσ τοὺσ ἄνδρασ φημὶ οὐ μόνον τῶν σωμάτων τῶν ἡμετέρων πατέρασ εἶναι, ἀλλὰ καὶ τῆσ ἐλευθερίασ τῆσ τε ἡμετέρασ καὶ συμπάντων τῶν ἐν τῇδε τῇ ἠπείρῳ· εἰσ ἐκεῖνο γὰρ τὸ ἔργον ἀποβλέψαντεσ καὶ τὰσ ὑστέρασ μάχασ ἐτόλμησαν διακινδυνεύειν οἱ Ἕλληνεσ ὑπὲρ τῆσ σωτηρίασ, μαθηταὶ τῶν Μαραθῶνι γενόμενοι.

τὰ μὲν οὖν ἀριστεῖα τῷ λόγῳ ἐκείνοισ ἀναθετέον, τὰ δὲ δευτερεῖα τοῖσ περὶ Σαλαμῖνα καὶ ἐπ’ Ἀρτεμισίῳ ναυμαχήσασι καὶ νικήσασι. καὶ γὰρ τούτων τῶν ἀνδρῶν πολλὰ μὲν ἄν τισ ἔχοι διελθεῖν, καὶ οἱᾶ ἐπιόντα ὑπέμειναν κατά τε γῆν καὶ κατὰ θάλατταν, καὶ ὡσ ἠμύναντο ταῦτα·

ὃ δέ μοι δοκεῖ καὶ ἐκείνων κάλλιστον εἶναι, τούτου μνησθήσομαι, ὅτι τὸ ἑξῆσ ἔργον τοῖσ Μαραθῶνι διεπράξαντο. οἱ μὲν γὰρ Μαραθῶνι τοσοῦτον μόνον ἐπέδειξαν τοῖσ Ἕλλησιν, ὅτι κατὰ γῆν οἱο͂́ν τε ἀμύνασθαι τοὺσ βαρβάρουσ ὀλίγοισ πολλούσ, ναυσὶ δὲ ἔτι ἦν ἄδηλον καὶ δόξαν εἶχον Πέρσαι ἄμαχοι εἶναι κατὰ θάλατταν καὶ πλήθει καὶ πλούτῳ καὶ τέχνῃ καὶ ῥώμῃ· τοῦτο δὴ ἄξιον ἐπαινεῖν τῶν ἀνδρῶν τῶν τότε ναυμαχησάντων, ὅτι τὸν ἐχόμενον φόβον διέλυσαν τῶν Ἑλλήνων καὶ ἔπαυσαν φοβουμένουσ πλῆθοσ νεῶν τε καὶ ἀνδρῶν.

ὑπ’ ἀμφοτέρων δὴ συμβαίνει, τῶν τε Μαραθῶνι μαχεσαμένων καὶ τῶν ἐν Σαλαμῖνι ναυμαχησάντων, παιδευθῆναι τοὺσ ἄλλουσ Ἕλληνασ, ὑπὸ μὲν τῶν κατὰ γῆν, ὑπὸ δὲ τῶν κατὰ θάλατταν μαθόντασ καὶ ἐθισθέντασ μὴ φοβεῖσθαι τοὺσ βαρβάρουσ. τρίτον δὲ λέγω τὸ ἐν Πλαταιαῖσ ἔργον καὶ ἀριθμῷ καὶ ἀρετῇ γενέσθαι τῆσ Ἑλληνικῆσ σωτηρίασ, κοινὸν ἤδη τοῦτο Λακεδαιμονίων τε καὶ Ἀθηναίων.

τὸ μὲν οὖν μέγιστον καὶ χαλεπώτατον οὗτοι πάντεσ ἠμύναντο, καὶ διὰ ταύτην τὴν ἀρετὴν νῦν τε ὑφ’ ἡμῶν ἐγκωμιάζονται καὶ εἰσ τὸν ἔπειτα χρόνον ὑπὸ τῶν ὕστερον· μετὰ δὲ τοῦτο πολλαὶ μὲν πόλεισ τῶν Ἑλλήνων ἔτι ἦσαν μετὰ τοῦ βαρβάρου, αὐτὸσ δὲ ἠγγέλλετο βασιλεὺσ διανοεῖσθαι ὡσ ἐπιχειρήσων πάλιν ἐπὶ τοὺσ Ἕλληνασ.

δίκαιον δὴ καὶ τούτων ἡμᾶσ ἐπιμνησθῆναι, οἳ τοῖσ τῶν προτέρων ἔργοισ τέλοσ τῆσ σωτηρίασ ἐπέθεσαν ἀνακαθηράμενοι καὶ ἐξελάσαντεσ πᾶν τὸ βάρβαρον ἐκ τῆσ θαλάττησ. καὶ οἱ εἰσ Κύπρον στρατεύσαντεσ καὶ οἱ εἰσ Αἴγυπτον πλεύσαντεσ καὶ ἄλλοσε πολλαχόσε, ὧν χρὴ μεμνῆσθαι καὶ χάριν αὐτοῖσ εἰδέναι, ὅτι βασιλέα ἐποίησαν δείσαντα τῇ ἑαυτοῦ σωτηρίᾳ τὸν νοῦν προσέχειν, ἀλλὰ μὴ τῇ τῶν Ἑλλήνων ἐπιβουλεύειν φθορᾷ.

καὶ οὗτοσ μὲν δὴ πάσῃ τῇ πόλει διηντλήθη ὁ πόλεμοσ ὑπὲρ ἑαυτῶν τε καὶ τῶν ἄλλων ὁμοφώνων πρὸσ τοὺσ βαρβάρουσ·

εἰρήνησ δὲ γενομένησ καὶ τῆσ πόλεωσ τιμωμένησ ἦλθεν ἐπ’ αὐτήν, ὃ δὴ φιλεῖ ἐκ τῶν ἀνθρώπων τοῖσ εὖ πράττουσι προσπίπτειν, πρῶτον μὲν ζῆλοσ, ἀπὸ ζήλου δὲ φθόνοσ·

ὃ καὶ τήνδε τὴν πόλιν ἄκουσαν ἐν πολέμῳ τοῖσ Ἕλλησι κατέστησεν. μετὰ δὲ τοῦτο γενομένου πολέμου, συνέβαλον μὲν ἐν Τανάγρᾳ ὑπὲρ τῆσ Βοιωτῶν ἐλευθερίασ Λακεδαιμονίοισ μαχόμενοι, ἀμφισβητησίμου δὲ τῆσ μάχησ γενομένησ, διέκρινε τὸ ὕστερον ἔργον· οἱ μὲν γὰρ ᾤχοντο ἀπιόντεσ, καταλιπόντεσ Βοιωτοὺσ οἷσ ἐβοήθουν, οἱ δ’ ἡμέτεροι τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐν Οἰνοφύτοισ νικήσαντεσ τοὺσ ἀδίκωσ φεύγοντασ δικαίωσ κατήγαγον.

οὗτοι δὴ πρῶτοι μετὰ τὸν Περσικὸν πόλεμον, Ἕλλησιν ἤδη ὑπὲρ τῆσ ἐλευθερίασ βοηθοῦντεσ πρὸσ Ἕλληνασ, ἄνδρεσ ἀγαθοὶ γενόμενοι καὶ ἐλευθερώσαντεσ οἷσ ἐβοήθουν, ἐν τῷδε τῷ μνήματι τιμηθέντεσ ὑπὸ τῆσ πόλεωσ πρῶτοι ἐτέθησαν. μετὰ δὲ ταῦτα πολλοῦ πολέμου γενομένου, καὶ πάντων τῶν Ἑλλήνων ἐπιστρατευσάντων καὶ τεμόντων τὴν χώραν καὶ ἀναξίαν χάριν ἐκτινόντων τῇ πόλει, νικήσαντεσ αὐτοὺσ ναυμαχίᾳ οἱ ἡμέτεροι καὶ λαβόντεσ αὐτῶν τοὺσ ἡγεμόνασ Λακεδαιμονίουσ ἐν τῇ Σφαγίᾳ, ἐξὸν αὐτοῖσ διαφθεῖραι ἐφείσαντο καὶ ἀπέδοσαν καὶ εἰρήνην ἐποιήσαντο, ἡγούμενοι πρὸσ μὲν τὸ ὁμόφυλον μέχρι νίκησ δεῖν πολεμεῖν, καὶ μὴ δι’ ὀργὴν ἰδίαν πόλεωσ τὸ κοινὸν τῶν Ἑλλήνων διολλύναι, πρὸσ δὲ τοὺσ βαρβάρουσ μέχρι διαφθορᾶσ.

τούτουσ δὴ ἄξιον ἐπαινέσαι τοὺσ ἄνδρασ, οἳ τοῦτον τὸν πόλεμον πολεμήσαντεσ ἐνθάδε κεῖνται, ὅτι ἐπέδειξαν, εἴ τισ ἄρα ἠμφεσβήτει ὡσ ἐν τῷ προτέρῳ πολέμῳ τῷ πρὸσ τοὺσ βαρβάρουσ ἄλλοι τινὲσ εἰε͂ν ἀμείνουσ Ἀθηναίων, ὅτι οὐκ ἀληθῆ ἀμφισβητοῖεν· γὰρ ἐνταῦθα ἔδειξαν, στασιασάσησ τῆσ Ἑλλάδοσ περιγενόμενοι τῷ πολέμῳ, τοὺσ προεστῶτασ τῶν ἄλλων Ἑλλήνων χειρωσάμενοι, μεθ’ ὧν τότε τοὺσ βαρβάρουσ ἐνίκων κοινῇ, τούτουσ νικῶντεσ ἰδίᾳ.

τρίτοσ δὲ πόλεμοσ μετὰ ταύτην τὴν εἰρήνην ἀνέλπιστόσ τε καὶ δεινὸσ ἐγένετο, ἐν ᾧ πολλοὶ καὶ ἀγαθοὶ τελευτήσαντεσ ἐνθάδε κεῖνται, πολλοὶ μὲν ἀμφὶ Σικελίαν πλεῖστα τρόπαια στήσαντεσ ὑπὲρ τῆσ Λεοντίνων ἐλευθερίασ, οἷσ βοηθοῦντεσ διὰ τοὺσ ὁρ́κουσ ἔπλευσαν εἰσ ἐκείνουσ τοὺσ τόπουσ, διὰ δὲ μῆκοσ τοῦ πλοῦ εἰσ ἀπορίαν τῆσ πόλεωσ καταστάσησ καὶ οὐ δυναμένησ αὐτοῖσ ὑπηρετεῖν, τούτῳ ἀπειπόντεσ ἐδυστύχησαν· ὧν οἱ ἐχθροὶ καὶ προσπολεμήσαντεσ πλείω ἔπαινον ἔχουσι σωφροσύνησ καὶ ἀρετῆσ ἢ τῶν ἄλλων οἱ φίλοι·

πολλοὶ δ’ ἐν ταῖσ ναυμαχίαισ ταῖσ καθ’ Ἑλλήσποντον, μιᾷ μὲν ἡμέρᾳ πάσασ τὰσ τῶν πολεμίων ἑλόντεσ ναῦσ, πολλὰσ δὲ καὶ ἄλλασ νικήσαντεσ· ὃ δ’ εἶπον δεινὸν καὶ ἀνέλπιστον τοῦ πολέμου γενέσθαι, τόδε λέγω τὸ εἰσ τοσοῦτον φιλονικίασ ἐλθεῖν πρὸσ τὴν πόλιν τοὺσ ἄλλουσ Ἕλληνασ, ὥστε τολμῆσαι τῷ ἐχθίστῳ ἐπικηρυκεύσασθαι βασιλεῖ, ὃν κοινῇ ἐξέβαλον μεθ’ ἡμῶν, ἰδίᾳ τοῦτον πάλιν ἐπάγεσθαι, βάρβαρον ἐφ’ Ἕλληνασ, καὶ συναθροῖσαι ἐπὶ τὴν πόλιν πάντασ Ἕλληνάσ τε καὶ βαρβάρουσ.

οὗ δὴ καὶ ἐκφανὴσ ἐγένετο ἡ τῆσ πόλεωσ ῥώμη τε καὶ ἀρετή. οἰομένων γὰρ ἤδη αὐτὴν καταπεπολεμῆσθαι καὶ ἀπειλημμένων ἐν Μυτιλήνῃ τῶν νεῶν, βοηθήσαντεσ ἑξήκοντα ναυσίν, αὐτοὶ ἐμβάντεσ εἰσ τὰσ ναῦσ, καὶ ἄνδρεσ γενόμενοι ὁμολογουμένωσ ἄριστοι, νικήσαντεσ μὲν τοὺσ πολεμίουσ, λυσάμενοι δὲ τοὺσ φιλίουσ, ἀναξίου τύχησ τυχόντεσ, οὐκ ἀναιρεθέντεσ ἐκ τῆσ θαλάττησ κεῖνται ἐνθάδε. ὧν χρὴ ἀεὶ μεμνῆσθαί τε καὶ ἐπαινεῖν·

τῇ μὲν γὰρ ἐκείνων ἀρετῇ ἐνικήσαμεν οὐ μόνον τὴν τότε ναυμαχίαν, ἀλλὰ καὶ τὸν ἄλλον πόλεμον·

δόξαν γὰρ δι’ αὐτοὺσ ἡ πόλισ ἔσχεν μή ποτ’ ἂν καταπολεμηθῆναι μηδ’ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων ‐ καὶ ἀληθῆ ἔδοξεν ‐ τῇ δὲ ἡμετέρᾳ αὐτῶν διαφορᾷ ἐκρατήθημεν, οὐχ ὑπὸ τῶν ἄλλων· ἀήττητοι γὰρ ἔτι καὶ νῦν ὑπό γε ἐκείνων ἐσμέν, ἡμεῖσ δὲ αὐτοὶ ἡμᾶσ αὐτοὺσ καὶ ἐνικήσαμεν καὶ ἡττήθημεν. μετὰ δὲ ταῦτα ἡσυχίασ γενομένησ καὶ εἰρήνησ πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ, ὁ οἰκεῖοσ ἡμῖν πόλεμοσ οὕτωσ ἐπολεμήθη, ὥστε εἴπερ εἱμαρμένον εἰή ἀνθρώποισ στασιάσαι, μὴ ἂν ἄλλωσ εὔξασθαι μηδένα πόλιν ἑαυτοῦ νοσῆσαι. ἔκ τε γὰρ τοῦ Πειραιῶσ καὶ τοῦ ἄστεωσ ὡσ ἁσμένωσ καὶ οἰκείωσ ἀλλήλοισ συνέμειξαν οἱ πολῖται καὶ παρ’ ἐλπίδα τοῖσ ἄλλοισ Ἕλλησι, τόν τε πρὸσ τοὺσ Ἐλευσῖνι πόλεμον ὡσ μετρίωσ ἔθεντο·

καὶ τούτων ἁπάντων οὐδὲν ἄλλ’ αἴτιον ἢ ἡ τῷ ὄντι συγγένεια, φιλίαν βέβαιον καὶ ὁμόφυλον οὐ λόγῳ ἀλλ’ ἔργῳ παρεχομένη.

χρὴ δὲ καὶ τῶν ἐν τούτῳ τῷ πολέμῳ τελευτησάντων ὑπ’ ἀλλήλων μνείαν ἔχειν καὶ διαλλάττειν αὐτοὺσ ᾧ δυνάμεθα, εὐχαῖσ καὶ θυσίαισ, ἐν τοῖσ τοιοῖσδε, τοῖσ κρατοῦσιν αὐτῶν εὐχομένουσ, ἐπειδὴ καὶ ἡμεῖσ διηλλάγμεθα. οὐ γὰρ κακίᾳ ἀλλήλων ἥψαντο οὐδ’ ἔχθρᾳ ἀλλὰ δυστυχίᾳ. μάρτυρεσ δὲ ἡμεῖσ αὐτοί ἐσμεν τούτων οἱ ζῶντεσ· οἱ αὐτοὶ γὰρ ὄντεσ ἐκείνοισ γένει συγγνώμην ἀλλήλοισ ἔχομεν ὧν τ’ ἐποιήσαμεν ὧν τ’ ἐπάθομεν.

μετὰ δὲ τοῦτο παντελῶσ εἰρήνησ ἡμῖν γενομένησ, ἡσυχίαν ἦγεν ἡ πόλισ, τοῖσ μὲν βαρβάροισ συγγιγνώσκουσα, ὅτι παθόντεσ ὑπ’ αὐτῆσ κακῶσ ἱκανῶσ οὐκ ἐνδεῶσ ἠμύναντο, τοῖσ δὲ Ἕλλησιν ἀγανακτοῦσα, μεμνημένη ὡσ εὖ παθόντεσ ὑπ’ αὐτῆσ οἱάν χάριν ἀπέδοσαν, κοινωσάμενοι τοῖσ βαρβάροισ, τάσ τε ναῦσ περιελόμενοι αἵ ποτ’ ἐκείνουσ ἔσωσαν, καὶ τείχη καθελόντεσ ἀνθ’ ὧν ἡμεῖσ τἀκείνων ἐκωλύσαμεν πεσεῖν· διανοουμένη δὲ ἡ πόλισ μὴ ἂν ἔτι ἀμῦναι μήτε Ἕλλησι πρὸσ ἀλλήλων δουλουμένοισ μήτε ὑπὸ βαρβάρων, οὕτωσ ᾤκει.

ἡμῶν οὖν ἐν τοιαύτῃ διανοίᾳ ὄντων ἡγησάμενοι Λακεδαιμόνιοι τοὺσ μὲν τῆσ ἐλευθερίασ ἐπικούρουσ πεπτωκέναι ἡμᾶσ, σφέτερον δὲ ἤδη ἔργον εἶναι καταδουλοῦσθαι τοὺσ ἄλλουσ, ταῦτ’ ἔπραττον. καὶ μηκύνειν μὲν τί δεῖ;

οὐ γὰρ πάλαι οὐδὲ παλαιῶν ἀνθρώπων γεγονότα λέγοιμ’ ἂν τὰ μετὰ ταῦτα· αὐτοὶ γὰρ ἴσμεν ὡσ ἐκπεπληγμένοι ἀφίκοντο εἰσ χρείαν τῆσ πόλεωσ τῶν τε Ἑλλήνων οἱ πρῶτοι, Ἀργεῖοι καὶ Βοιωτοὶ καὶ Κορίνθιοι, καὶ τό γε θειότατον πάντων, τὸ καὶ βασιλέα εἰσ τοῦτο ἀπορίασ ἀφικέσθαι, ὥστε περιστῆναι αὐτῷ μηδαμόθεν ἄλλοθεν τὴν σωτηρίαν γενέσθαι ἀλλ’ ἢ ἐκ ταύτησ τῆσ πόλεωσ, ἣν προθύμωσ ἀπώλλυ. καὶ δὴ καὶ εἴ τισ βούλοιτο τῆσ πόλεωσ κατηγορῆσαι δικαίωσ, τοῦτ’ ἂν μόνον λέγων ὀρθῶσ ἂν κατηγοροῖ, ὡσ ἀεὶ λίαν φιλοικτίρμων ἐστὶ καὶ τοῦ ἥττονοσ θεραπίσ.

καὶ δὴ καὶ ἐν τῷ τότε χρόνῳ οὐχ οἱά τε ἐγένετο καρτερῆσαι οὐδὲ διαφυλάξαι ἃ ἐδέδοκτο αὐτῇ, τὸ μηδενὶ δουλουμένῳ βοηθεῖν τῶν σφᾶσ ἀδικησάντων, ἀλλὰ ἐκάμφθη καὶ ἐβοήθησεν, καὶ τοὺσ μὲν Ἕλληνασ αὐτὴ βοηθήσασα ἀπελύσατο δουλείασ, ὥστ’ ἐλευθέρουσ εἶναι μέχρι οὗ πάλιν αὐτοὶ αὑτοὺσ κατεδουλώσαντο, βασιλεῖ δὲ αὐτὴ μὲν οὐκ ἐτόλμησεν βοηθῆσαι, αἰσχυνομένη τὰ τρόπαια τά τε Μαραθῶνι καὶ Σαλαμῖνι καὶ Πλαταιαῖσ, φυγάδασ δὲ καὶ ἐθελοντὰσ ἐάσασα μόνον βοηθῆσαι ὁμολογουμένωσ ἔσωσεν. τειχισαμένη δὲ καὶ ναυπηγησαμένη, ἐκδεξαμένη τὸν πόλεμον, ἐπειδὴ ἠναγκάσθη πολεμεῖν, ὑπὲρ Παρίων ἐπολέμει Λακεδαιμονίοισ.

φοβηθεὶσ δὲ βασιλεὺσ τὴν πόλιν, ἐπειδὴ ἑώρα Λακεδαιμονίουσ τῷ κατὰ θάλατταν πολέμῳ ἀπαγορεύοντασ, ἀποστῆναι βουλόμενοσ ἐξῄτει τοὺσ Ἕλληνασ τοὺσ ἐν τῇ ἠπείρῳ, οὕσπερ πρότερον Λακεδαιμόνιοι αὐτῷ ἐξέδοσαν, εἰ μέλλοι συμμαχήσειν ἡμῖν τε καὶ τοῖσ ἄλλοισ συμμάχοισ, ἡγούμενοσ οὐκ ἐθελήσειν, ἵν’ αὐτῷ πρόφασισ εἰή τῆσ ἀποστάσεωσ.

καὶ τῶν μὲν ἄλλων συμμάχων ἐψεύσθη·

ἠθέλησαν γὰρ αὐτῷ ἐκδιδόναι καὶ συνέθεντο καὶ ὤμοσαν Κορίνθιοι καὶ Ἀργεῖοι καὶ Βοιωτοὶ καὶ οἱ ἄλλοι σύμμαχοι, εἰ μέλλοι χρήματα παρέξειν, ἐκδώσειν τοὺσ ἐν τῇ ἠπείρῳ Ἕλληνασ· μόνοι δὲ ἡμεῖσ οὐκ ἐτολμήσαμεν οὔτε ἐκδοῦναι οὔτε ὀμόσαι. οὕτω δή τοι τό γε τῆσ πόλεωσ γενναῖον καὶ ἐλεύθερον βέβαιόν τε καὶ ὑγιέσ ἐστιν καὶ φύσει μισοβάρβαρον, διὰ τὸ εἰλικρινῶσ εἶναι Ἕλληνασ καὶ ἀμιγεῖσ βαρβάρων. οὐ γὰρ Πέλοπεσ οὐδὲ Κάδμοι οὐδὲ Αἴγυπτοί τε καὶ Δαναοὶ οὐδὲ ἄλλοι πολλοὶ φύσει μὲν βάρβαροι ὄντεσ, νόμῳ δὲ Ἕλληνεσ, συνοικοῦσιν ἡμῖν, ἀλλ’ αὐτοὶ Ἕλληνεσ, οὐ μειξοβάρβαροι οἰκοῦμεν, ὅθεν καθαρὸν τὸ μῖσοσ ἐντέτηκε τῇ πόλει τῆσ ἀλλοτρίασ φύσεωσ.

ὅμωσ δ’ οὖν ἐμονώθημεν πάλιν διὰ τὸ μὴ ἐθέλειν αἰσχρὸν καὶ ἀνόσιον ἔργον ἐργάσασθαι Ἕλληνασ βαρβάροισ ἐκδόντεσ. ἐλθόντεσ οὖν εἰσ ταὐτὰ ἐξ ὧν καὶ τὸ πρότερον κατεπολεμήθημεν, σὺν θεῷ ἄμεινον ἢ τότε ἐθέμεθα τὸν πόλεμον·

καὶ γὰρ ναῦσ καὶ τείχη ἔχοντεσ καὶ τὰσ ἡμετέρασ αὐτῶν ἀποικίασ ἀπηλλάγημεν τοῦ πολέμου οὕτωσ, <ὥστ’> ἀγαπητῶσ ἀπηλλάττοντο καὶ οἱ πολέμιοι. ἀνδρῶν μέντοι ἀγαθῶν καὶ ἐν τούτῳ τῷ πολέμῳ ἐστερήθημεν, τῶν τε ἐν Κορίνθῳ χρησαμένων δυσχωρίᾳ καὶ ἐν Λεχαίῳ προδοσίᾳ· ἀγαθοὶ δὲ καὶ οἱ βασιλέα ἐλευθερώσαντεσ καὶ ἐκβαλόντεσ ἐκ τῆσ θαλάττησ Λακεδαιμονίουσ·

ὧν ἐγὼ μὲν ὑμᾶσ ἀναμιμνῄσκω, ὑμᾶσ δὲ πρέπει συνεπαινεῖν τε καὶ κοσμεῖν τοιούτουσ ἄνδρασ. καὶ τὰ μὲν δὴ ἔργα ταῦτα τῶν ἀνδρῶν τῶν ἐνθάδε κειμένων καὶ τῶν ἄλλων ὅσοι ὑπὲρ τῆσ πόλεωσ τετελευτήκασι, πολλὰ μὲν τὰ εἰρημένα καὶ καλά, πολὺ δ’ ἔτι πλείω καὶ καλλίω τὰ ὑπολειπόμενα·

πολλαὶ γὰρ ἂν ἡμέραι καὶ νύκτεσ οὐχ ἱκαναὶ γένοιντο τῷ τὰ πάντα μέλλοντι περαίνειν.

τούτων οὖν χρὴ μεμνημένουσ τοῖσ τούτων ἐκγόνοισ πάντ’ ἄνδρα παρακελεύεσθαι, ὥσπερ ἐν πολέμῳ, μὴ λείπειν τὴν τάξιν τὴν τῶν προγόνων μηδ’ εἰσ τοὐπίσω ἀναχωρεῖν εἴκοντασ κάκῃ. ἐγὼ μὲν οὖν καὶ αὐτόσ, ὦ παῖδεσ ἀνδρῶν ἀγαθῶν, νῦν τε παρακελεύομαι καὶ ἐν τῷ λοιπῷ χρόνῳ, ὅπου ἄν τῳ ἐντυγχάνω ὑμῶν, καὶ ἀναμνήσω καὶ διακελεύσομαι προθυμεῖσθαι εἶναι ὡσ ἀρίστουσ· ἐν δὲ τῷ παρόντι δίκαιόσ εἰμι εἰπεῖν ἃ οἱ πατέρεσ ἡμῖν ἐπέσκηπτον ἀπαγγέλλειν τοῖσ ἀεὶ λειπομένοισ, εἴ τι πάσχοιεν, ἡνίκα κινδυνεύσειν ἔμελλον.

φράσω δὲ ὑμῖν ἅ τε αὐτῶν ἤκουσα ἐκείνων καὶ οἱᾶ νῦν ἡδέωσ ἂν εἴποιεν ὑμῖν λαβόντεσ δύναμιν, τεκμαιρόμενοσ ἐξ ὧν τότε ἔλεγον. ἀλλὰ νομίζειν χρὴ αὐτῶν ἀκούειν ἐκείνων ἃ ἂν ἀπαγγέλλω· ἔλεγον δὲ τάδε ‐ ὦ παῖδεσ, ὅτι μέν ἐστε πατέρων ἀγαθῶν, αὐτὸ μηνύει τὸ νῦν παρόν· ἡμῖν δὲ ἐξὸν ζῆν μὴ καλῶσ, καλῶσ αἱρούμεθα μᾶλλον τελευτᾶν, πρὶν ὑμᾶσ τε καὶ τοὺσ ἔπειτα εἰσ ὀνείδη καταστῆσαι καὶ πρὶν τοὺσ ἡμετέρουσ πατέρασ καὶ πᾶν τὸ πρόσθεν γένοσ αἰσχῦναι, ἡγούμενοι τῷ τοὺσ αὑτοῦ αἰσχύναντι ἀβίωτον εἶναι, καὶ τῷ τοιούτῳ οὔτε τινὰ ἀνθρώπων οὔτε θεῶν φίλον εἶναι οὔτ’ ἐπὶ γῆσ οὔθ’ ὑπὸ γῆσ τελευτήσαντι.

χρὴ οὖν μεμνημένουσ τῶν ἡμετέρων λόγων, ἐάν τι καὶ ἄλλο ἀσκῆτε, ἀσκεῖν μετ’ ἀρετῆσ, εἰδότασ ὅτι τούτου λειπόμενα πάντα καὶ κτήματα καὶ ἐπιτηδεύματα αἰσχρὰ καὶ κακά. οὔτε γὰρ πλοῦτοσ κάλλοσ φέρει τῷ κεκτημένῳ μετ’ ἀνανδρίασ ‐ ἄλλῳ γὰρ ὁ τοιοῦτοσ πλουτεῖ καὶ οὐχ ἑαυτῷ ‐ οὔτε σώματοσ κάλλοσ καὶ ἰσχὺσ δειλῷ καὶ κακῷ συνοικοῦντα πρέποντα φαίνεται ἀλλ’ ἀπρεπῆ, καὶ ἐπιφανέστερον ποιεῖ τὸν ἔχοντα καὶ ἐκφαίνει τὴν δειλίαν· πᾶσά τε ἐπιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνησ καὶ τῆσ ἄλλησ ἀρετῆσ πανουργία, οὐ σοφία φαίνεται.

ὧν ἕνεκα καὶ πρῶτον καὶ ὕστατον καὶ διὰ παντὸσ πᾶσαν πάντωσ προθυμίαν πειρᾶσθε ἔχειν ὅπωσ μάλιστα μὲν ὑπερβαλεῖσθε καὶ ἡμᾶσ καὶ τοὺσ πρόσθεν εὐκλείᾳ·

εἰ δὲ μή, ἴστε ὡσ ἡμῖν, ἂν μὲν νικῶμεν ὑμᾶσ ἀρετῇ, ἡ νίκη αἰσχύνην φέρει, ἡ δὲ ἧττα, ἐὰν ἡττώμεθα, εὐδαιμονίαν. μάλιστα δ’ ἂν νικῴμεθα καὶ ὑμεῖσ νικῴητε, εἰ παρασκευάσαισθε τῇ τῶν προγόνων δόξῃ μὴ καταχρησόμενοι μηδ’ ἀναλώσοντεσ αὐτήν, γνόντεσ ὅτι ἀνδρὶ οἰομένῳ τὶ εἶναι οὐκ ἔστιν αἴσχιον οὐδὲν ἢ παρέχειν ἑαυτὸν τιμώμενον μὴ δι’ ἑαυτὸν ἀλλὰ διὰ δόξαν προγόνων. εἶναι μὲν γὰρ τιμὰσ γονέων ἐκγόνοισ καλὸσ θησαυρὸσ καὶ μεγαλοπρεπήσ·

χρῆσθαι δὲ καὶ χρημάτων καὶ τιμῶν θησαυρῷ, καὶ μὴ τοῖσ ἐκγόνοισ παραδιδόναι, αἰσχρὸν καὶ ἄνανδρον, ἀπορίᾳ ἰδίων αὑτοῦ κτημάτων τε καὶ εὐδοξιῶν. καὶ ἐὰν μὲν ταῦτα ἐπιτηδεύσητε, φίλοι παρὰ φίλουσ ἡμᾶσ ἀφίξεσθε, ὅταν ὑμᾶσ ἡ προσήκουσα μοῖρα κομίσῃ·

ἀμελήσαντασ δὲ ὑμᾶσ καὶ κακισθέντασ οὐδεὶσ εὐμενῶσ ὑποδέξεται. τοῖσ μὲν οὖν παισὶ ταῦτ’ εἰρήσθω. πατέρασ δὲ ἡμῶν, οἷσ εἰσί, καὶ μητέρασ ἀεὶ χρὴ παραμυθεῖσθαι ὡσ ῥᾷστα φέρειν τὴν συμφοράν, ἐὰν ἄρα συμβῇ γενέσθαι, καὶ μὴ συνοδύρεσθαι ‐ οὐ γὰρ τοῦ λυπήσοντοσ προσδεήσονται·

ἱκανὴ γὰρ ἔσται καὶ ἡ γενομένη τύχη τοῦτο πορίζειν ‐ ἀλλ’ ἰωμένουσ καὶ πραύ̈νοντασ ἀναμιμνῄσκειν αὐτοὺσ ὅτι ὧν ηὔχοντο τὰ μέγιστα αὐτοῖσ οἱ θεοὶ ἐπήκοοι γεγόνασιν.

οὐ γὰρ ἀθανάτουσ σφίσι παῖδασ ηὔχοντο γενέσθαι ἀλλ’ ἀγαθοὺσ καὶ εὐκλεεῖσ, ὧν ἔτυχον, μεγίστων ἀγαθῶν ὄντων· πάντα δὲ οὐ ῥᾴδιον θνητῷ ἀνδρὶ κατὰ νοῦν ἐν τῷ ἑαυτοῦ βίῳ ἐκβαίνειν. καὶ φέροντεσ μὲν ἀνδρείωσ τὰσ συμφορὰσ δόξουσι τῷ ὄντι ἀνδρείων παίδων πατέρεσ εἶναι καὶ αὐτοὶ τοιοῦτοι, ὑπείκοντεσ δὲ ὑποψίαν παρέξουσιν ἢ μὴ ἡμέτεροι εἶναι ἢ ἡμῶν τοὺσ ἐπαινοῦντασ καταψεύδεσθαι· χρὴ δὲ οὐδέτερα τούτων, ἀλλ’ ἐκείνουσ μάλιστα ἡμῶν ἐπαινέτασ εἶναι ἔργῳ, παρέχοντασ αὑτοὺσ φαινομένουσ τῷ ὄντι πατέρασ ὄντασ ἄνδρασ ἀνδρῶν.

πάλαι γὰρ δὴ τὸ μηδὲν ἄγαν λεγόμενον καλῶσ δοκεῖ λέγεσθαι· τῷ γὰρ ὄντι εὖ λέγεται. ὅτῳ γὰρ ἀνδρὶ εἰσ ἑαυτὸν ἀνήρτηται πάντα τὰ πρὸσ εὐδαιμονίαν φέροντα ἢ ἐγγὺσ τούτου, καὶ μὴ ἐν ἄλλοισ ἀνθρώποισ αἰωρεῖται ἐξ ὧν ἢ εὖ ἢ κακῶσ πραξάντων πλανᾶσθαι ἠνάγκασται καὶ τὰ ἐκείνου, τούτῳ ἄριστα παρεσκεύασται ζῆν, οὗτόσ ἐστιν ὁ σώφρων καὶ οὗτοσ ὁ ἀνδρεῖοσ καὶ φρόνιμοσ· οὗτοσ γιγνομένων χρημάτων καὶ παίδων καὶ διαφθειρομένων μάλιστα πείσεται τῇ παροιμίᾳ·

οὔτε γὰρ χαίρων οὔτε λυπούμενοσ ἄγαν φανήσεται διὰ τὸ αὑτῷ πεποιθέναι. τοιούτουσ δὲ ἡμεῖσ γε ἀξιοῦμεν καὶ τοὺσ ἡμετέρουσ εἶναι καὶ βουλόμεθα καὶ φαμέν, καὶ ἡμᾶσ αὐτοὺσ νῦν παρέχομεν τοιούτουσ, οὐκ ἀγανακτοῦντασ οὐδὲ φοβουμένουσ ἄγαν εἰ δεῖ τελευτᾶν ἐν τῷ παρόντι. δεόμεθα δὴ καὶ πατέρων καὶ μητέρων τῇ αὐτῇ ταύτῃ διανοίᾳ χρωμένουσ τὸν ἐπίλοιπον βίον διάγειν, καὶ εἰδέναι ὅτι οὐ θρηνοῦντεσ οὐδὲ ὀλοφυρόμενοι ἡμᾶσ ἡμῖν μάλιστα χαριοῦνται, ἀλλ’ εἴ τισ ἔστι τοῖσ τετελευτηκόσιν αἴσθησισ τῶν ζώντων, οὕτωσ ἀχάριστοι εἰε͂ν ἂν μάλιστα, ἑαυτούσ τε κακοῦντεσ καὶ βαρέωσ φέροντεσ τὰσ συμφοράσ·

κούφωσ δὲ καὶ μετρίωσ μάλιστ’ ἂν χαρίζοιντο.

τὰ μὲν γὰρ ἡμέτερα τελευτὴν ἤδη ἕξει ἥπερ καλλίστη γίγνεται ἀνθρώποισ, ὥστε πρέπει αὐτὰ μᾶλλον κοσμεῖν ἢ θρηνεῖν· γυναικῶν δὲ τῶν ἡμετέρων καὶ παίδων ἐπιμελούμενοι καὶ τρέφοντεσ καὶ ἐνταῦθα τὸν νοῦν τρέποντεσ τῆσ τε τύχησ μάλιστ’ ἂν εἰε͂ν ἐν λήθῃ καὶ ζῷεν κάλλιον καὶ ὀρθότερον καὶ ἡμῖν προσφιλέστερον. ταῦτα δὴ ἱκανὰ τοῖσ ἡμετέροισ παρ’ ἡμῶν ἀγγέλλειν·

τῇ δὲ πόλει παρακελευοίμεθ’ ἂν ὅπωσ ἡμῖν καὶ πατέρων καὶ ὑέων ἐπιμελήσονται, τοὺσ μὲν παιδεύοντεσ κοσμίωσ, τοὺσ δὲ γηροτροφοῦντεσ ἀξίωσ· νῦν δὲ ἴσμεν ὅτι καὶ ἐὰν μὴ ἡμεῖσ παρακελευώμεθα, ἱκανῶσ ἐπιμελήσεται. ταῦτα οὖν, ὦ παῖδεσ καὶ γονῆσ τῶν τελευτησάντων, ἐκεῖνοί τε ἐπέσκηπτον ἡμῖν ἀπαγγέλλειν, καὶ ἐγὼ ὡσ δύναμαι προθυμότατα ἀπαγγέλλω·

καὶ αὐτὸσ δέομαι ὑπὲρ ἐκείνων, τῶν μὲν μιμεῖσθαι τοὺσ αὑτῶν, τῶν δὲ θαρρεῖν ὑπὲρ αὑτῶν, ὡσ ἡμῶν καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ γηροτροφησόντων ὑμᾶσ καὶ ἐπιμελησομένων, ὅπου ἂν ἕκαστοσ ἑκάστῳ ἐντυγχάνῃ ὁτῳοῦν τῶν ἐκείνων.

τῆσ δὲ πόλεωσ ἴστε που καὶ αὐτοὶ τὴν ἐπιμέλειαν, ὅτι νόμουσ θεμένη περὶ τοὺσ τῶν ἐν τῷ πολέμῳ τελευτησάντων παῖδάσ τε καὶ γεννήτορασ ἐπιμελεῖται, καὶ διαφερόντωσ τῶν ἄλλων πολιτῶν προστέτακται φυλάττειν ἀρχῇ ἥπερ μεγίστη ἐστίν, ὅπωσ ἂν οἱ τούτων μὴ ἀδικῶνται πατέρεσ τε καὶ μητέρεσ· τοὺσ δὲ παῖδασ συνεκτρέφει αὐτή, προθυμουμένη ὅτι μάλιστ’ ἄδηλον αὐτοῖσ τὴν ὀρφανίαν γενέσθαι, ἐν πατρὸσ σχήματι καταστᾶσα αὐτοῖσ αὐτὴ ἔτι τε παισὶν οὖσιν, καὶ ἐπειδὰν εἰσ ἀνδρὸσ τέλοσ ἰώσιν, ἀποπέμπει ἐπὶ τὰ σφέτερ’ αὐτῶν πανοπλίᾳ κοσμήσασα, ἐνδεικνυμένη καὶ ἀναμιμνῄσκουσα τὰ τοῦ πατρὸσ ἐπιτηδεύματα ὄργανα τῆσ πατρῴασ ἀρετῆσ διδοῦσα, καὶ ἅμα οἰωνοῦ χάριν ἄρχεσθαι ἰέναι ἐπὶ τὴν πατρῴαν ἑστίαν ἄρξοντα μετ’ ἰσχύοσ ὅπλοισ κεκοσμημένον.

αὐτοὺσ δὲ τοὺσ τελευτήσαντασ τιμῶσα οὐδέποτε ἐκλείπει, καθ’ ἕκαστον ἐνιαυτὸν αὐτὴ τὰ νομιζόμενα ποιοῦσα κοινῇ πᾶσιν ἅπερ ἑκάστῳ ἰδίᾳ γίγνεται, πρὸσ δὲ τούτοισ ἀγῶνασ γυμνικοὺσ καὶ ἱππικοὺσ τιθεῖσα καὶ μουσικῆσ πάσησ, καὶ ἀτεχνῶσ τῶν μὲν τελευτησάντων ἐν κληρονόμου καὶ ὑέοσ μοίρᾳ καθεστηκυῖα, τῶν δὲ ὑέων ἐν πατρόσ, γονέων δὲ τῶν τούτων ἐν ἐπιτρόπου, πᾶσαν πάντων παρὰ πάντα τὸν χρόνον ἐπιμέλειαν ποιουμένη.

ὧν χρὴ ἐνθυμουμένουσ πρᾳότερον φέρειν τὴν συμφοράν·

τοῖσ τε γὰρ τελευτήσασι καὶ τοῖσ ζῶσιν οὕτωσ ἂν προσφιλέστατοι εἶτε καὶ ῥᾷστοι θεραπεύειν τε καὶ θεραπεύεσθαι. νῦν δὲ ἤδη ὑμεῖσ τε καὶ οἱ ἄλλοι πάντεσ κοινῇ κατὰ τὸν νόμον τοὺσ τετελευτηκότασ ἀπολοφυράμενοι ἄπιτε. οὗτόσ σοι ὁ λόγοσ, ὦ Μενέξενε, Ἀσπασίασ τῆσ Μιλησίασ ἐστίν.

νὴ Δία, ὦ Σώκρατεσ, μακαρίαν γε λέγεισ τὴν Ἀσπασίαν, εἰ γυνὴ οὖσα τοιούτουσ λόγουσ οἱά τ’ ἐστὶ συντιθέναι. ἀλλ’ εἰ μὴ πιστεύεισ, ἀκολούθει μετ’ ἐμοῦ, καὶ ἀκούσῃ αὐτῆσ λεγούσησ. πολλάκισ, ὦ Σώκρατεσ, ἐγὼ ἐντετύχηκα Ἀσπασίᾳ, καὶ οἶδα οἱά ἐστίν. τί οὖν; οὐκ ἄγασαι αὐτὴν καὶ νῦν χάριν ἔχεισ τοῦ λόγου αὐτῇ; καὶ πολλήν γε, ὦ Σώκρατεσ, ἐγὼ χάριν ἔχω τούτου τοῦ λόγου ἐκείνῃ ἢ ἐκείνῳ ὅστισ σοι ὁ εἰπών ἐστιν αὐτόν· καὶ πρόσ γε ἄλλων πολλῶν χάριν ἔχω τῷ εἰπόντι.

εὖ ἂν ἔχοι· ἀλλ’ ὅπωσ μου μὴ κατερεῖσ, ἵνα καὶ αὖθίσ σοι πολλοὺσ καὶ καλοὺσ λόγουσ παρ’ αὐτῆσ πολιτικοὺσ ἀπαγγέλλω. θάρρει, οὐ κατερῶ· μόνον ἀπάγγελλε. ἀλλὰ ταῦτ’ ἔσται.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION