Plato, Cratylus, Theaetetus, Sophist, Statesman, Κρατύλος

(플라톤, Cratylus, Theaetetus, Sophist, Statesman, Κρατύλος)

βούλει οὖν καὶ Σωκράτει τῷδε ἀνακοινωσώμεθα τὸν λόγον; εἴ σοι δοκεῖ. Κρατύλοσ φησὶν ὅδε, ὦ Σώκρατεσ, ὀνόματοσ ὀρθότητα εἶναι ἑκάστῳ τῶν ὄντων φύσει πεφυκυῖαν, καὶ οὐ τοῦτο εἶναι ὄνομα ὃ ἄν τινεσ συνθέμενοι καλεῖν καλῶσι, τῆσ αὑτῶν φωνῆσ μόριον ἐπιφθεγγόμενοι, ἀλλὰ ὀρθότητά τινα τῶν ὀνομάτων πεφυκέναι καὶ Ἕλλησι καὶ βαρβάροισ τὴν αὐτὴν ἅπασιν. ἐρωτῶ οὖν αὐτὸν ἐγὼ εἰ αὐτῷ Κρατύλοσ τῇ ἀληθείᾳ ὄνομα ἐστὶν ἢ οὔ·

ὁ δὲ ὁμολογεῖ. "τί δὲ Σωκράτει; ἔφην. "Σωκράτησ," ἦ δ’ ὅσ. "οὐκοῦν καὶ τοῖσ ἄλλοισ ἀνθρώποισ πᾶσιν, ὅπερ καλοῦμεν ὄνομα ἕκαστον, τοῦτό ἐστιν ἑκάστῳ ὄνομα; ὁ δέ, "οὔκουν σοί γε," ἦ δ’ ὅσ, "ὄνομα Ἑρμογένησ, οὐδὲ ἂν πάντεσ καλῶσιν ἄνθρωποι. " καὶ ἐμοῦ ἐρωτῶντοσ καὶ προθυμουμένου εἰδέναι ὅτι ποτὲ λέγει, οὔτε ἀποσαφεῖ οὐδὲν εἰρωνεύεταί τε πρόσ με, προσποιούμενόσ τι αὐτὸσ ἐν ἑαυτῷ διανοεῖσθαι ὡσ εἰδὼσ περὶ αὐτοῦ, ὃ εἰ βούλοιτο σαφῶσ εἰπεῖν, ποιήσειεν ἂν καὶ ἐμὲ ὁμολογεῖν καὶ λέγειν ἅπερ αὐτὸσ λέγει. εἰ οὖν πῃ ἔχεισ συμβαλεῖν τὴν Κρατύλου μαντείαν, ἡδέωσ ἂν ἀκούσαιμι·

μᾶλλον δὲ αὐτῷ σοι ὅπῃ δοκεῖ ἔχειν περὶ ὀνομάτων ὀρθότητοσ ἔτι ἂν ἥδιον πυθοίμην, εἴ σοι βουλομένῳ ἐστίν. ὦ παῖ Ἱππονίκου Ἑρμόγενεσ, παλαιὰ παροιμία ὅτι χαλεπὰ τὰ καλά ἐστιν ὅπῃ ἔχει μαθεῖν· καὶ δὴ καὶ τὸ περὶ τῶν ὀνομάτων οὐ σμικρὸν τυγχάνει ὂν μάθημα.

εἰ μὲν οὖν ἐγὼ ἤδη ἠκηκόη παρὰ Προδίκου τὴν πεντηκοντάδραχμον ἐπίδειξιν, ἣν ἀκούσαντι ὑπάρχει περὶ τοῦτο πεπαιδεῦσθαι, ὥσ φησιν ἐκεῖνοσ, οὐδὲν ἂν ἐκώλυέν σε αὐτίκα μάλα εἰδέναι τὴν ἀλήθειαν περὶ ὀνομάτων ὀρθότητοσ· νῦν δὲ οὐκ ἀκήκοα, ἀλλὰ τὴν δραχμιαίαν. οὔκουν οἶδα πῇ ποτε τὸ ἀληθὲσ ἔχει περὶ τῶν τοιούτων·

συζητεῖν μέντοι ἕτοιμόσ εἰμι καὶ σοὶ καὶ Κρατύλῳ κοινῇ. ὅτι δὲ οὔ φησί σοι Ἑρμογένη ὄνομα εἶναι τῇ ἀληθείᾳ, ὥσπερ ὑποπτεύω αὐτὸν σκώπτειν· οἰέται γὰρ ἴσωσ σε χρημάτων ἐφιέμενον κτήσεωσ ἀποτυγχάνειν ἑκάστοτε. ἀλλ’, ὃ νυνδὴ ἔλεγον, εἰδέναι μὲν τὰ τοιαῦτα χαλεπόν, εἰσ τὸ κοινὸν δὲ καταθέντασ χρὴ σκοπεῖν εἴτε ὡσ σὺ λέγεισ ἔχει εἴτε ὡσ Κρατύλοσ. καὶ μὴν ἔγωγε, ὦ Σώκρατεσ, πολλάκισ δὴ καὶ τούτῳ διαλεχθεὶσ καὶ ἄλλοισ πολλοῖσ, οὐ δύναμαι πεισθῆναι ὡσ ἄλλη τισ ὀρθότησ ὀνόματοσ ἢ συνθήκη καὶ ὁμολογία. ἐμοὶ γὰρ δοκεῖ ὅτι ἄν τίσ τῳ θῆται ὄνομα, τοῦτο εἶναι τὸ ὀρθόν· καὶ ἂν αὖθίσ γε ἕτερον μεταθῆται, ἐκεῖνο δὲ μηκέτι καλῇ, οὐδὲν ἧττον τὸ ὕστερον ὀρθῶσ ἔχειν τοῦ προτέρου, ὥσπερ τοῖσ οἰκέταισ ἡμεῖσ μετατιθέμεθα οὐδὲν ἧττον τοῦτ’ εἶναι ὀρθὸν τὸ μετατεθὲν τοῦ πρότερον κειμένου·

οὐ γὰρ φύσει ἑκάστῳ πεφυκέναι ὄνομα οὐδὲν οὐδενί, ἀλλὰ νόμῳ καὶ ἔθει τῶν ἐθισάντων τε καὶ καλούντων. ἔχει, ἕτοιμοσ ἔγωγε καὶ μανθάνειν καὶ ἀκούειν οὐ μόνον παρὰ Κρατύλου, ἀλλὰ καὶ παρ’ ἄλλου ὁτουοῦν.

ἴσωσ μέντοι τὶ λέγεισ, ὦ Ἑρμόγενεσ·

οὕτω λέγεισ; σκεψώμεθα δέ. ὃ ἂν φῂσ καλῇ τισ ἕκαστον, τοῦθ’ ἑκάστῳ ὄνομα; ἔμοιγε δοκεῖ. καὶ ἐὰν ἰδιώτησ καλῇ καὶ ἐὰν πόλισ; φημί. τί οὖν; ἐὰν ἐγὼ καλῶ ὁτιοῦν τῶν ὄντων, οἱο͂ν ὃ νῦν καλοῦμεν ἄνθρωπον, ἐὰν ἐγὼ τοῦτο ἵππον προσαγορεύω, ὃ δὲ νῦν ἵππον, ἄνθρωπον, ἔσται δημοσίᾳ μὲν ὄνομα ἄνθρωποσ τῷ αὐτῷ, ἰδίᾳ δὲ ἵπποσ; καὶ ἰδίᾳ μὲν αὖ ἄνθρωποσ, δημοσίᾳ δὲ ἵπποσ; ἔμοιγε δοκεῖ.

φέρε δή μοι τόδε εἰπέ· καλεῖσ τι ἀληθῆ λέγειν καὶ ψευδῆ; ἔγωγε. οὐκοῦν εἰή ἂν λόγοσ ἀληθήσ, ὁ δὲ ψευδήσ; πάνυ γε. ἆρ’ οὖν οὗτοσ ὃσ ἂν τὰ ὄντα λέγῃ ὡσ ἔστιν, ἀληθήσ· ὃσ δ’ ἂν ὡσ οὐκ ἔστιν, ψευδήσ; ναί. ἔστιν ἄρα τοῦτο, λόγῳ λέγειν τὰ ὄντα τε καὶ μή; πάνυ γε. ὁ λόγοσ δ’ ἐστὶν ὁ ἀληθὴσ πότερον μὲν ὅλοσ ἀληθήσ, τὰ μόρια δ’ αὐτοῦ οὐκ ἀληθῆ;

οὔκ, ἀλλὰ καὶ τὰ μόρια. πότερον δὲ τὰ μὲν μεγάλα μόρια ἀληθῆ, τὰ δὲ σμικρὰ οὔ· ἢ πάντα; πάντα, οἶμαι ἔγωγε. ἔστιν οὖν ὅτι λέγεισ λόγου σμικρότερον μόριον ἄλλο ἢ ὄνομα; οὔκ, ἀλλὰ τοῦτο σμικρότατον. καὶ τοῦτο ὄνομα ἄρα τὸ τοῦ ἀληθοῦσ λόγου λέγεται; ναί. ἀληθέσ γε, ὡσ φῄσ. ναί. τὸ δὲ τοῦ ψεύδουσ μόριον οὐ ψεῦδοσ; φημί. ἔστιν ἄρα ὄνομα ψεῦδοσ καὶ ἀληθὲσ λέγειν, εἴπερ καὶ λόγον; πῶσ γὰρ οὔ;

ὃ ἂν ἄρα ἕκαστοσ φῇ τῳ ὄνομα εἶναι, τοῦτό ἐστιν ἑκάστῳ ὄνομα; ναί. ἦ καὶ ὁπόσα ἂν φῇ τισ ἑκάστῳ ὀνόματα εἶναι, τοσαῦτα ἔσται καὶ τότε ὁπόταν φῇ; οὐ γὰρ ἔχω ἔγωγε, ὦ Σώκρατεσ, ὀνόματοσ ἄλλην ὀρθότητα ἢ ταύτην, ἐμοὶ μὲν ἕτερον εἶναι καλεῖν ἑκάστῳ ὄνομα, ὃ ἐγὼ ἐθέμην, σοὶ δὲ ἕτερον, ὃ αὖ σύ. οὕτω δὲ καὶ ταῖσ πόλεσιν ὁρῶ ἰδίᾳ ἑκάσταισ ἐνίοισ ἐπὶ τοῖσ αὐτοῖσ κείμενα ὀνόματα, καὶ Ἕλλησι παρὰ τοὺσ ἄλλουσ Ἕλληνασ, καὶ Ἕλλησι παρὰ βαρβάρουσ. φέρε δὴ ἴδωμεν, ὦ Ἑρμόγενεσ, πότερον καὶ τὰ ὄντα οὕτωσ ἔχειν σοι φαίνεται, ἰδίᾳ αὐτῶν ἡ οὐσία εἶναι ἑκάστῳ, ὥσπερ Πρωταγόρασ ἔλεγεν λέγων "πάντων χρημάτων μέτρον" εἶναι ἄνθρωπον ‐ ὡσ ἄρα οἱᾶ μὲν ἂν ἐμοὶ φαίνηται τὰ πράγματα εἶναι, τοιαῦτα μὲν ἔστιν ἐμοί·

οἱᾶ δ’ ἂν σοί, τοιαῦτα δὲ σοί ‐ ἢ ἔχειν δοκεῖ σοι αὐτὰ αὑτῶν τινα βεβαιότητα τῆσ οὐσίασ;

ἤδη ποτὲ ἔγωγε, ὦ Σώκρατεσ, ἀπορῶν καὶ ἐνταῦθα ἐξηνέχθην εἰσ ἅπερ Πρωταγόρασ λέγει· οὐ πάνυ τι μέντοι μοι δοκεῖ οὕτωσ ἔχειν. τί δέ; ἐσ τόδε ἤδη ἐξηνέχθησ, ὥστε μὴ πάνυ σοι δοκεῖν εἶναί τινα ἄνθρωπον πονηρόν; οὐ μὰ τὸν Δία, ἀλλὰ πολλάκισ δὴ αὐτὸ πέπονθα, ὥστε μοι δοκεῖν πάνυ πονηροὺσ εἶναί τινασ ἀνθρώπουσ, καὶ μάλα συχνούσ.

τί δέ; πάνυ χρηστοὶ οὔπω σοι ἔδοξαν εἶναι ἄνθρωποι; καὶ μάλα ὀλίγοι. ἔδοξαν δ’ οὖν; ἔμοιγε. πῶσ οὖν τοῦτο τίθεσαι; ἆρ’ ὧδε· τοὺσ μὲν πάνυ χρηστοὺσ πάνυ φρονίμουσ, τοὺσ δὲ πάνυ πονηροὺσ πάνυ ἄφρονασ; ἔμοιγε δοκεῖ οὕτωσ.

οἱο͂́ν τε οὖν ἐστιν, εἰ Πρωταγόρασ ἀληθῆ ἔλεγεν καὶ ἔστιν αὕτη ἡ ἀλήθεια, τὸ οἱᾶ ἂν δοκῇ ἑκάστῳ τοιαῦτα καὶ εἶναι, τοὺσ μὲν ἡμῶν φρονίμουσ εἶναι, τοὺσ δὲ ἄφρονασ; οὐ δῆτα. καὶ ταῦτά γε, ὡσ ἐγᾦμαι, σοὶ πάνυ δοκεῖ, φρονήσεωσ οὔσησ καὶ ἀφροσύνησ μὴ πάνυ δυνατὸν εἶναι Πρωταγόραν ἀληθῆ λέγειν· οὐδὲν γὰρ ἄν που τῇ ἀληθείᾳ ὁ ἕτεροσ τοῦ ἑτέρου φρονιμώτεροσ εἰή, εἴπερ ἃ ἂν ἑκάστῳ δοκῇ ἑκάστῳ ἀληθῆ ἔσται. ἔστι ταῦτα.

ἀλλὰ μὴν οὐδὲ κατ’ Εὐθύδημόν γε οἶμαι σοὶ δοκεῖ πᾶσι πάντα ὁμοίωσ εἶναι ἅμα καὶ ἀεί· οὐδὲ γὰρ ἂν οὕτωσ εἰε͂ν οἱ μὲν χρηστοί, οἱ δὲ πονηροί, εἰ ὁμοίωσ ἅπασι καὶ ἀεὶ ἀρετή τε καὶ κακία εἰή. ἀληθῆ λέγεισ. οὐκοῦν εἰ μήτε πᾶσι πάντα ἐστὶν ὁμοίωσ ἅμα καὶ ἀεί, μήτε ἑκάστῳ ἰδίᾳ ἕκαστον τῶν ὄντων ἐστίν, δῆλον δὴ ὅτι αὐτὰ αὑτῶν οὐσίαν ἔχοντά τινα βέβαιόν ἐστι τὰ πράγματα, οὐ πρὸσ ἡμᾶσ οὐδὲ ὑφ’ ἡμῶν ἑλκόμενα ἄνω καὶ κάτω τῷ ἡμετέρῳ φαντάσματι, ἀλλὰ καθ’ αὑτὰ πρὸσ τὴν αὑτῶν οὐσίαν ἔχοντα ᾗπερ πέφυκεν. δοκεῖ μοι, ὦ Σώκρατεσ, οὕτω.

πότερον οὖν αὐτὰ μὲν ἂν εἰή οὕτω πεφυκότα, αἱ δὲ πράξεισ αὐτῶν οὐ κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον; ἢ οὐ καὶ αὗται ἕν τι εἶδοσ τῶν ὄντων εἰσίν, αἱ πράξεισ; πάνυ γε καὶ αὗται. κατὰ τὴν αὑτῶν ἄρα φύσιν καὶ αἱ πράξεισ πράττονται, οὐ κατὰ τὴν ἡμετέραν δόξαν.

οἱο͂ν ἐάν τι ἐπιχειρήσωμεν ἡμεῖσ τῶν ὄντων τέμνειν, πότερον ἡμῖν τμητέον ἐστὶν ἕκαστον ὡσ ἂν ἡμεῖσ βουλώμεθα καὶ ᾧ ἂν βουληθῶμεν, ἢ ἐὰν μὲν κατὰ τὴν φύσιν βουληθῶμεν ἕκαστον τέμνειν τοῦ τέμνειν τε καὶ τέμνεσθαι καὶ ᾧ πέφυκε, τεμοῦμέν τε καὶ πλέον τι ἡμῖν ἔσται καὶ ὀρθῶσ πράξομεν τοῦτο, ἐὰν δὲ παρὰ φύσιν, ἐξαμαρτησόμεθά τε καὶ οὐδὲν πράξομεν; ἔμοιγε δοκεῖ οὕτω.

οὐκοῦν καὶ ἐὰν κάειν τι ἐπιχειρήσωμεν, οὐ κατὰ πᾶσαν δόξαν δεῖ κάειν, ἀλλὰ κατὰ τὴν ὀρθήν; αὕτη δ’ ἐστὶν ᾗ ἐπεφύκει ἕκαστον κάεσθαί τε καὶ κάειν καὶ ᾧ ἐπεφύκει; ἔστι ταῦτα. οὐκοῦν καὶ τἆλλα οὕτω; πάνυ γε. ἆρ’ οὖν οὐ καὶ τὸ λέγειν μία τισ τῶν πράξεών ἐστιν; ναί. πότερον οὖν ᾗ ἄν τῳ δοκῇ λεκτέον εἶναι, ταύτῃ λέγων ὀρθῶσ λέξει, ἢ ἐὰν μὲν ᾗ πέφυκε τὰ πράγματα λέγειν τε καὶ λέγεσθαι καὶ ᾧ, ταύτῃ καὶ τούτῳ λέγῃ, πλέον τέ τι ποιήσει καὶ ἐρεῖ· ἂν δὲ μή, ἐξαμαρτήσεταί τε καὶ οὐδὲν ποιήσει;

οὕτω μοι δοκεῖ ὡσ λέγεισ. οὐκοῦν τοῦ λέγειν μόριον τὸ ὀνομάζειν; διονομάζοντεσ γάρ που λέγουσι τοὺσ λόγουσ. πάνυ γε. οὐκοῦν καὶ τὸ ὀνομάζειν πρᾶξίσ τίσ ἐστιν, εἴπερ καὶ τὸ λέγειν πρᾶξίσ τισ ἦν περὶ τὰ πράγματα; ναί. αἱ δὲ πράξεισ ἐφάνησαν ἡμῖν οὐ πρὸσ ἡμᾶσ οὖσαι, ἀλλ’ αὑτῶν τινα ἰδίαν φύσιν ἔχουσαι;

ἔστι ταῦτα. οὐκοῦν καὶ ὀνομαστέον ἐστὶν ᾗ πέφυκε τὰ πράγματα ὀνομάζειν τε καὶ ὀνομάζεσθαι καὶ ᾧ, ἀλλ’ οὐχ ᾗ ἂν ἡμεῖσ βουληθῶμεν, εἴπερ τι τοῖσ ἔμπροσθεν μέλλει ὁμολογούμενον εἶναι; καὶ οὕτω μὲν ἂν πλέον τι ποιοῖμεν καὶ ὀνομάζοιμεν, ἄλλωσ δὲ οὔ; φαίνεταί μοι. φέρε δή, ὃ ἔδει τέμνειν, ἔδει τῳ, φαμέν, τέμνειν; ναί. καὶ ὃ ἔδει κερκίζειν, ἔδει τῳ κερκίζειν;

καὶ ὃ ἔδει τρυπᾶν, ἔδει τῳ τρυπᾶν; πάνυ γε. καὶ ὃ ἔδει δὴ ὀνομάζειν, ἔδει τῳ ὀνομάζειν; ἔστι ταῦτα.

τί δὲ ἦν ἐκεῖνο ᾧ ἔδει τρυπᾶν; τρύπανον. τί δὲ ᾧ κερκίζειν; κερκίσ. τί δὲ ᾧ ὀνομάζειν; ὄνομα. εὖ λέγεισ. ὄργανον ἄρα τί ἐστι καὶ τὸ ὄνομα. πάνυ γε. εἰ οὖν ἐγὼ ἐροίμην "τί ἦν ὄργανον ἡ κερκίσ; οὐχ ᾧ κερκίζομεν; ναί. κερκίζοντεσ δὲ τί δρῶμεν;

οὐ τὴν κρόκην καὶ τοὺσ στήμονασ συγκεχυμένουσ διακρίνομεν; ναί. οὐκοῦν καὶ περὶ τρυπάνου ἕξεισ οὕτωσ εἰπεῖν καὶ περὶ τῶν ἄλλων; πάνυ γε. ἔχεισ δὴ καὶ περὶ ὀνόματοσ οὕτωσ εἰπεῖν; ὀργάνῳ ὄντι τῷ ὀνόματι ὀνομάζοντεσ τί ποιοῦμεν; οὐκ ἔχω λέγειν. ἆρ’ οὐ διδάσκομέν τι ἀλλήλουσ καὶ τὰ πράγματα διακρίνομεν ᾗ ἔχει; πάνυ γε. ὄνομα ἄρα διδασκαλικόν τί ἐστιν ὄργανον καὶ διακριτικὸν τῆσ οὐσίασ ὥσπερ κερκὶσ ὑφάσματοσ. ναί.

ὁ τὴν τέχνην. ὑφαντικὸν δέ γε ἡ κερκίσ; πῶσ δ’ οὔ; ὑφαντικὸσ μὲν ἄρα κερκίδι καλῶσ χρήσεται, καλῶσ δ’ ἐστὶν ὑφαντικῶσ· διδασκαλικὸσ δὲ ὀνόματι, καλῶσ δ’ ἐστὶ διδασκαλικῶσ. ναί. τῷ τίνοσ οὖν ἔργῳ ὁ ὑφάντησ καλῶσ χρήσεται ὅταν τῇ κερκίδι χρῆται; τῷ τοῦ τέκτονοσ. πᾶσ δὲ τέκτων ἢ ὁ τὴν τέχνην ἔχων; τῷ τίνοσ δὲ ἔργῳ ὁ τρυπητὴσ καλῶσ χρήσεται ὅταν τῷ τρυπάνῳ χρῆται;

τῷ τοῦ χαλκέωσ. ἆρ’ οὖν πᾶσ χαλκεὺσ ἢ ὁ τὴν τέχνην ἔχων; ὁ τὴν τέχνην. εἰε͂ν. τῷ δὲ τίνοσ ἔργῳ ὁ διδασκαλικὸσ χρήσεται ὅταν τῷ ὀνόματι χρῆται; οὐδὲ τοῦτ’ ἔχω. οὐδὲ τοῦτό γ’ ἔχεισ εἰπεῖν, τίσ παραδίδωσιν ἡμῖν τὰ ὀνόματα οἷσ χρώμεθα; οὐ δῆτα. ἆρ’ οὐχὶ ὁ νόμοσ δοκεῖ σοι εἶναι ὁ παραδιδοὺσ αὐτά; ἐοίκεν. νομοθέτου ἄρα ἔργῳ χρήσεται ὁ διδασκαλικὸσ ὅταν ὀνόματι χρῆται;

δοκεῖ μοι. νομοθέτησ δέ σοι δοκεῖ πᾶσ εἶναι ἀνὴρ ἢ ὁ τὴν τέχνην ἔχων; ὁ τὴν τέχνην. οὐκ ἄρα παντὸσ ἀνδρόσ, ὦ Ἑρμόγενεσ, ὄνομα θέσθαι ἐστὶν ἀλλά τινοσ ὀνοματουργοῦ· οὗτοσ δ’ ἐστίν, ὡσ ἐοίκεν, ὁ νομοθέτησ, ὃσ δὴ τῶν δημιουργῶν σπανιώτατοσ ἐν ἀνθρώποισ γίγνεται.

ἐοίκεν. ἴθι δή, ἐπίσκεψαι ποῖ βλέπων ὁ νομοθέτησ τὰ ὀνόματα τίθεται· ἐκ τῶν ἔμπροσθεν δὲ ἀνάσκεψαι. ποῖ βλέπων ὁ τέκτων τὴν κερκίδα ποιεῖ; ἆρ’ οὐ πρὸσ τοιοῦτόν τι ὃ ἐπεφύκει κερκίζειν; πάνυ γε. τί δέ;

ἂν καταγῇ αὐτῷ ἡ κερκὶσ ποιοῦντι, πότερον πάλιν ποιήσει ἄλλην πρὸσ τὴν κατεαγυῖαν βλέπων, ἢ πρὸσ ἐκεῖνο τὸ εἶδοσ πρὸσ ὅπερ καὶ ἣν κατέαξεν ἐποίει; πρὸσ ἐκεῖνο, ἔμοιγε δοκεῖ. οὐκοῦν ἐκεῖνο δικαιότατ’ ἂν αὐτὸ ὃ ἔστιν κερκὶσ καλέσαιμεν; ἔμοιγε δοκεῖ. οὐκοῦν ἐπειδὰν δέῃ λεπτῷ ἱματίῳ ἢ παχεῖ ἢ λινῷ ἢ ἐρεῷ ἢ ὁποιῳοῦν τινι κερκίδα ποιεῖν, πάσασ μὲν δεῖ τὸ τῆσ κερκίδοσ ἔχειν εἶδοσ, οἱά δ’ ἑκάστῳ καλλίστη ἐπεφύκει, ταύτην ἀποδιδόναι τὴν φύσιν εἰσ τὸ ἔργον ἕκαστον; ναί.

καὶ περὶ τῶν ἄλλων δὴ ὀργάνων ὁ αὐτὸσ τρόποσ· τὸ φύσει ἑκάστῳ πεφυκὸσ ὄργανον ἐξευρόντα δεῖ ἀποδοῦναι εἰσ ἐκεῖνο ἐξ οὗ ἂν ποιῇ τὸ ἔργον, οὐχ οἱο͂ν ἂν αὐτὸσ βουληθῇ, ἀλλ’ οἱο͂ν ἐπεφύκει. τὸ φύσει γὰρ ἑκάστῳ, ὡσ ἐοίκε, τρύπανον πεφυκὸσ εἰσ τὸν σίδηρον δεῖ ἐπίστασθαι τιθέναι. πάνυ γε. καὶ τὴν φύσει κερκίδα ἑκάστῳ πεφυκυῖαν εἰσ ξύλον. ἔστι ταῦτα. φύσει γὰρ ἦν ἑκάστῳ εἴδει ὑφάσματοσ, ὡσ ἐοίκεν, ἑκάστη κερκίσ, καὶ τἆλλα οὕτωσ.

ναί. ἆρ’ οὖν, ὦ βέλτιστε, καὶ τὸ ἑκάστῳ φύσει πεφυκὸσ ὄνομα τὸν νομοθέτην ἐκεῖνον εἰσ τοὺσ φθόγγουσ καὶ τὰσ συλλαβὰσ δεῖ ἐπίστασθαι τιθέναι, καὶ βλέποντα πρὸσ αὐτὸ ἐκεῖνο ὃ ἔστιν ὄνομα, πάντα τὰ ὀνόματα ποιεῖν τε καὶ τίθεσθαι, εἰ μέλλει κύριοσ εἶναι ὀνομάτων θέτησ; εἰ δὲ μὴ εἰσ τὰσ αὐτὰσ συλλαβὰσ ἕκαστοσ ὁ νομοθέτησ τίθησιν, οὐδὲν δεῖ τοῦτο ἀ<μφι>γνοεῖν· οὐδὲ γὰρ εἰσ τὸν αὐτὸν σίδηρον ἅπασ χαλκεὺσ τίθησιν, τοῦ αὐτοῦ ἕνεκα ποιῶν τὸ αὐτὸ ὄργανον·

ἀλλ’ ὅμωσ, ἑώσ ἂν τὴν αὐτὴν ἰδέαν ἀποδιδῷ, ἐάντε ἐν ἄλλῳ σιδήρῳ, ὅμωσ ὀρθῶσ ἔχει τὸ ὄργανον, ἐάντε ἐνθάδε ἐάντε ἐν βαρβάροισ τισ ποιῇ. ἦ γάρ; πάνυ γε.

οὐκοῦν οὕτωσ ἀξιώσεισ καὶ τὸν νομοθέτην τόν τε ἐνθάδε καὶ τὸν ἐν τοῖσ βαρβάροισ, ἑώσ ἂν τὸ τοῦ ὀνόματοσ εἶδοσ ἀποδιδῷ τὸ προσῆκον ἑκάστῳ ἐν ὁποιαισοῦν συλλαβαῖσ, οὐδὲν χείρω νομοθέτην εἶναι τὸν ἐνθάδε ἢ τὸν ὁπουοῦν ἄλλοθι; πάνυ γε. τίσ οὖν ὁ γνωσόμενοσ εἰ τὸ προσῆκον εἶδοσ κερκίδοσ ἐν ὁποιῳοῦν ξύλῳ κεῖται;

ὁ ποιήσασ, ὁ τέκτων, ἢ ὁ χρησόμενοσ ὁ ὑφάντησ; εἰκὸσ μὲν μᾶλλον, ὦ Σώκρατεσ, τὸν χρησόμενον. τίσ οὖν ὁ τῷ τοῦ λυροποιοῦ ἔργῳ χρησόμενοσ; ἆρ’ οὐχ οὗτοσ ὃσ ἐπίσταιτο ἂν ἐργαζομένῳ κάλλιστα ἐπιστατεῖν καὶ εἰργασμένον γνοίη εἴτ’ εὖ εἴργασται εἴτε μή; πάνυ γε. τίσ; ὁ κιθαριστήσ. τίσ δὲ ὁ τῷ τοῦ ναυπηγοῦ; κυβερνήτησ.

οὔκ, ἀλλὰ τοῦτο. τίσ δὲ τῷ τοῦ νομοθέτου ἔργῳ ἐπιστατήσειέ τ’ ἂν κάλλιστα καὶ εἰργασμένον κρίνειε καὶ ἐνθάδε καὶ ἐν τοῖσ βαρβάροισ; ἆρ’ οὐχ ὅσπερ χρήσεται; ναί. ἆρ’ οὖν οὐχ ὁ ἐρωτᾶν ἐπιστάμενοσ οὗτόσ ἐστιν; πάνυ γε. ὁ δὲ αὐτὸσ καὶ ἀποκρίνεσθαι; ναί. τὸν δὲ ἐρωτᾶν καὶ ἀποκρίνεσθαι ἐπιστάμενον ἄλλο τι σὺ καλεῖσ ἢ διαλεκτικόν; τέκτονοσ μὲν ἄρα ἔργον ἐστὶν ποιῆσαι πηδάλιον ἐπιστατοῦντοσ κυβερνήτου, εἰ μέλλει καλὸν εἶναι τὸ πηδάλιον.

φαίνεται. νομοθέτου δέ γε, ὡσ ἐοίκεν, ὄνομα, ἐπιστάτην ἔχοντοσ διαλεκτικὸν ἄνδρα, εἰ μέλλει καλῶσ ὀνόματα θήσεσθαι. ἔστι ταῦτα. κινδυνεύει ἄρα, ὦ Ἑρμόγενεσ, εἶναι οὐ φαῦλον, ὡσ σὺ οἰεί, ἡ τοῦ ὀνόματοσ θέσισ, οὐδὲ φαύλων ἀνδρῶν οὐδὲ τῶν ἐπιτυχόντων. τὰ ὀνόματα εἶναι τοῖσ πράγμασι, καὶ οὐ πάντα δημιουργὸν ὀνομάτων εἶναι, ἀλλὰ μόνον ἐκεῖνον τὸν ἀποβλέποντα εἰσ τὸ τῇ φύσει ὄνομα ὂν ἑκάστῳ καὶ δυνάμενον αὐτοῦ τὸ εἶδοσ τιθέναι εἴσ τε τὰ γράμματα καὶ τὰσ συλλαβάσ.

οὐκ ἔχω, ὦ Σώκρατεσ, ὅπωσ χρὴ πρὸσ ἃ λέγεισ ἐναντιοῦσθαι. ἴσωσ μέντοι οὐ ῥᾴδιόν ἐστιν οὕτωσ ἐξαίφνησ πεισθῆναι, ἀλλὰ δοκῶ μοι ὧδε ἂν μᾶλλον πιθέσθαι σοι, εἴ μοι δείξειασ ἥντινα φῂσ εἶναι τὴν φύσει ὀρθότητα ὀνόματοσ.

ἐγὼ μέν, ὦ μακάριε Ἑρμόγενεσ, οὐδεμίαν λέγω, ἀλλ’ ἐπελάθου γε ὧν ὀλίγον πρότερον ἔλεγον, ὅτι οὐκ εἰδείην ἀλλὰ σκεψοίμην μετὰ σοῦ. νῦν δὲ σκοπουμένοισ ἡμῖν, ἐμοί τε καὶ σοί, τοσοῦτον μὲν ἤδη φαίνεται παρὰ τὰ πρότερα, φύσει τέ τινα ὀρθότητα ἔχον εἶναι τὸ ὄνομα καὶ οὐ παντὸσ ἀνδρὸσ ἐπίστασθαι καλῶσ αὐτὸ πράγματι ὁτῳοῦν θέσθαι· ἢ οὔ;

πάνυ γε. οὐκοῦν τὸ μετὰ τοῦτο χρὴ ζητεῖν, εἴπερ ἐπιθυμεῖσ εἰδέναι, ἥτισ ποτ’ αὖ ἐστιν αὐτοῦ ἡ ὀρθότησ. ἀλλὰ μὴν ἐπιθυμῶ γε εἰδέναι. σκόπει τοίνυν. πῶσ οὖν χρὴ σκοπεῖν; ὀρθοτάτη μὲν τῆσ σκέψεωσ, ὦ ἑταῖρε, μετὰ τῶν ἐπισταμένων, χρήματα ἐκείνοισ τελοῦντα καὶ χάριτασ κατατιθέμενον. εἰσὶ δὲ οὗτοι οἱ σοφισταί, οἷσπερ καὶ ὁ ἀδελφόσ σου Καλλίασ πολλὰ τελέσασ χρήματα σοφὸσ δοκεῖ εἶναι. ἐπειδὴ δὲ οὐκ ἐγκρατὴσ εἶ τῶν πατρῴων, λιπαρεῖν χρὴ τὸν ἀδελφὸν καὶ δεῖσθαι αὐτοῦ διδάξαι σε τὴν ὀρθότητα περὶ τῶν τοιούτων ἣν ἔμαθεν παρὰ Πρωταγόρου.

ἄτοποσ μεντἂν εἰή μου, ὦ Σώκρατεσ, ἡ δέησισ, εἰ τὴν μὲν ἀλήθειαν τὴν Πρωταγόρου ὅλωσ οὐκ ἀποδέχομαι, τὰ δὲ τῇ τοιαύτῃ ἀληθείᾳ ῥηθέντα ἀγαπῴην ὥσ του ἄξια. ἀλλ’ εἰ μὴ αὖ σε ταῦτα ἀρέσκει, παρ’ Ὁμήρου χρὴ μανθάνειν καὶ παρὰ τῶν ἄλλων ποιητῶν. καὶ τί λέγει, ὦ Σώκρατεσ, Ὅμηροσ περὶ ὀνομάτων, καὶ ποῦ; πολλαχοῦ·

μέγιστα δὲ καὶ κάλλιστα ἐν οἷσ διορίζει ἐπὶ τοῖσ αὐτοῖσ ἅ τε οἱ ἄνθρωποι ὀνόματα καλοῦσι καὶ οἱ θεοί. ἢ οὐκ οἰεί αὐτὸν μέγα τι καὶ θαυμάσιον λέγειν ἐν τούτοισ περὶ ὀνομάτων ὀρθότητοσ; δῆλον γὰρ δὴ ὅτι οἵ γε θεοὶ αὐτὰ καλοῦσιν πρὸσ ὀρθότητα ἅπερ ἔστι φύσει ὀνόματα· ἢ σὺ οὐκ οἰεί;

εὖ οἶδα μὲν οὖν ἔγωγε, εἴπερ καλοῦσιν, ὅτι ὀρθῶσ καλοῦσιν. ἀλλὰ ποῖα ταῦτα λέγεισ; οὐκ οἶσθα ὅτι περὶ τοῦ ποταμοῦ τοῦ ἐν τῇ Τροίᾳ, ὃσ ἐμονομάχει τῷ Ἡφαίστῳ, "ὃν Ξάνθον," φησί, "καλέουσι θεοί, ἄνδρεσ δὲ Σκάμανδρον; ἔγωγε. τί οὖν δή;

οὐκ οἰεί τοῦτο σεμνόν τι εἶναι γνῶναι, ὅπῃ ποτὲ ὀρθῶσ ἔχει ἐκεῖνον τὸν ποταμὸν Ξάνθον καλεῖν μᾶλλον ἢ Σκάμανδρον; εἰ δὲ βούλει, περὶ τῆσ ὄρνιθοσ ἣν λέγει ὅτι ‐ χαλκίδα κικλῄσκουσι θεοί, ἄνδρεσ δὲ κύμινδιν,φαῦλον ἡγῇ τὸ μάθημα ὅσῳ ὀρθότερόν ἐστι καλεῖσθαι χαλκὶσ κυμίνδιδοσ τῷ αὐτῷ ὀρνέῳ; ἢ τὴν Βατίειάν τε καὶ Μυρίνην, καὶ ἄλλα πολλὰ καὶ τούτου τοῦ ποιητοῦ καὶ ἄλλων; ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἴσωσ μείζω ἐστὶν ἢ κατ’ ἐμὲ καὶ σὲ ἐξευρεῖν·

ὁ δὲ Σκαμάνδριόσ τε καὶ ὁ Ἀστυάναξ ἀνθρωπινώτερον διασκέψασθαι, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ, καὶ ῥᾷον, ἅ φησιν ὀνόματα εἶναι τῷ τοῦ Ἕκτοροσ ὑεῖ, τίνα ποτὲ λέγει τὴν ὀρθότητα αὐτῶν. οἶσθα γὰρ δήπου ταῦτα τὰ ἔπη ἐν οἷσ ἔνεστιν ἃ ἐγὼ λέγω. πάνυ γε. πότερον οὖν οἰεί Ὅμηρον ὀρθότερον ἡγεῖσθαι τῶν ὀνομάτων κεῖσθαι τῷ παιδί, τὸν "Ἀστυάνακτα" ἢ τὸν "Σκαμάνδριον" ; οὐκ ἔχω λέγειν.

ὧδε δὴ σκόπει. εἴ τισ ἔροιτό σε πότερον οἰεί ὀρθότερον καλεῖν τὰ ὀνόματα τοὺσ φρονιμωτέρουσ ἢ τοὺσ ἀφρονεστέρουσ; δῆλον δὴ ὅτι τοὺσ φρονιμωτέρουσ, φαίην ἄν. πότερον οὖν αἱ γυναῖκεσ ἐν ταῖσ πόλεσιν φρονιμώτεραί σοι δοκοῦσιν εἶναι ἢ οἱ ἄνδρεσ, ὡσ τὸ ὅλον εἰπεῖν γένοσ; οἱ ἄνδρεσ. οὐκοῦν οἶσθα ὅτι Ὅμηροσ τὸ παιδίον τὸ τοῦ Ἕκτοροσ ὑπὸ τῶν Τρώων φησὶν καλεῖσθαι Ἀστυάνακτα, Σκαμάνδριον δὲ δῆλον ὅτι ὑπὸ τῶν γυναικῶν, ἐπειδὴ οἵ γε ἄνδρεσ αὐτὸν Ἀστυάνακτα ἐκάλουν; ἐοίκέ γε.

οὐκοῦν καὶ Ὅμηροσ τοὺσ Τρῶασ σοφωτέρουσ ἡγεῖτο ἢ τὰσ γυναῖκασ αὐτῶν; οἶμαι ἔγωγε. τὸν "Ἀστυάνακτα" ἄρα ὀρθότερον ᾤετο κεῖσθαι τῷ παιδὶ ἢ τὸν "Σκαμάνδριον" ; φαίνεται. σκοπῶμεν δὴ διὰ τί ποτε. ἢ αὐτὸσ ἡμῖν κάλλιστα ὑφηγεῖται τὸ διότι; φησὶν γάρ ‐ οἰο͂σ γάρ σφιν ἔρυτο πόλιν καὶ τείχεα μακρά. διὰ ταῦτα δή, ὡσ ἐοίκεν, ὀρθῶσ ἔχει καλεῖν τὸν τοῦ σωτῆροσ ὑὸν Ἀστυάνακτα τούτου ὃ ἔσῳζεν ὁ πατὴρ αὐτοῦ, ὥσ φησιν Ὅμηροσ. φαίνεταί μοι.

τί δή ποτε; οὐ γάρ πω οὐδ’ αὐτὸσ ἔγωγε μανθάνω· ὦ Ἑρμόγενεσ, σὺ δὲ μανθάνεισ; μὰ Δί’ οὐκ ἔγωγε. ἀλλ’ ἆρα, ὠγαθέ, καὶ τῷ Ἕκτορι αὐτὸσ ἔθετο τὸ ὄνομα Ὅμηροσ;

τί δή; ὅτι μοι δοκεῖ καὶ τοῦτο παραπλήσιόν τι εἶναι τῷ Ἀστυάνακτι, καὶ ἐοίκεν Ἑλληνικοῖσ ταῦτα τὰ ὀνόματα. ὁ γὰρ "ἄναξ" καὶ ὁ "Ἕκτωρ" σχεδόν τι ταὐτὸν σημαίνει, βασιλικὰ ἀμφότερα εἶναι τὰ ὀνόματα· οὗ γὰρ ἄν τισ "ἄναξ" ᾖ, καὶ "Ἕκτωρ" δήπου ἐστὶν τούτου· δῆλον γὰρ ὅτι κρατεῖ τε αὐτοῦ καὶ κέκτηται καὶ ἔχει αὐτό. ἢ οὐδέν σοι δοκῶ λέγειν, ἀλλὰ λανθάνω καὶ ἐμαυτὸν οἰόμενόσ τινοσ ὥσπερ ἴχνουσ ἐφάπτεσθαι τῆσ Ὁμήρου δόξησ περὶ ὀνομάτων ὀρθότητοσ; μὰ Δί’ οὐ σύ γε, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖσ, ἀλλὰ ἴσωσ τοῦ ἐφάπτῃ.

δίκαιόν γέ τοί ἐστιν, ὡσ ἐμοὶ φαίνεται, τὸν λέοντοσ ἔκγονον λέοντα καλεῖν καὶ τὸν ἵππου ἔκγονον ἵππον. οὔ τι λέγω ἐὰν ὥσπερ τέρασ γένηται ἐξ ἵππου ἄλλο τι ἢ ἵπποσ, ἀλλ’ οὗ ἂν ᾖ τοῦ γένουσ ἔκγονον τὴν φύσιν, τοῦτο λέγω· ἐὰν βοὸσ ἔκγονον φύσει ἵπποσ παρὰ φύσιν τέκῃ μόσχον, οὐ πῶλον κλητέον ἀλλὰ μόσχον·

οὐδ’ ἂν ἐξ ἀνθρώπου οἶμαι μὴ τὸ ἀνθρώπου ἔκγονον γένηται, ἀλλ’ ὃ ἂν τὸ ἔκγονον ἄνθρωποσ κλητέοσ· καὶ τὰ δένδρα ὡσαύτωσ καὶ τἆλλα ἅπαντα· ἢ οὐ συνδοκεῖ; συνδοκεῖ. καλῶσ λέγεισ· φύλαττε γάρ με μή πῃ παρακρούσωμαί σε. κατὰ γὰρ τὸν αὐτὸν λόγον κἂν ἐκ βασιλέωσ γίγνηταί τι ἔκγονον, βασιλεὺσ κλητέοσ· εἰ δὲ ἐν ἑτέραισ συλλαβαῖσ ἢ ἐν ἑτέραισ τὸ αὐτὸ σημαίνει, οὐδὲν πρᾶγμα·

οὐδ’ εἰ πρόσκειταί τι γράμμα ἢ ἀφῄρηται, οὐδὲν οὐδὲ τοῦτο, ἑώσ ἂν ἐγκρατὴσ ᾖ ἡ οὐσία τοῦ πράγματοσ δηλουμένη ἐν τῷ ὀνόματι. πῶσ τοῦτο λέγεισ; οὐδὲν ποικίλον, ἀλλ’ ὥσπερ τῶν στοιχείων οἶσθα ὅτι ὀνόματα λέγομεν ἀλλ’ οὐκ αὐτὰ τὰ στοιχεῖα, πλὴν τεττάρων, τοῦ Ε καὶ τοῦ Υ καὶ τοῦ Ο καὶ τοῦ Ω· τοῖσ δ’ ἄλλοισ φωνήεσί τε καὶ ἀφώνοισ οἶσθα ὅτι περιτιθέντεσ ἄλλα γράμματα λέγομεν, ὀνόματα ποιοῦντεσ· ἀλλ’ ἑώσ ἂν αὐτοῦ δηλουμένην τὴν δύναμιν ἐντιθῶμεν, ὀρθῶσ ἔχει ἐκεῖνο τὸ ὄνομα καλεῖν ὃ αὐτὸ ἡμῖν δηλώσει.

οἱο͂ν τὸ "βῆτα" · ὁρᾷσ ὅτι τοῦ ἦτα καὶ τοῦ ταῦ καὶ τοῦ ἄλφα προστεθέντων οὐδὲν ἐλύπησεν, ὥστε μὴ οὐχὶ τὴν ἐκείνου τοῦ στοιχείου φύσιν δηλῶσαι ὅλῳ τῷ ὀνόματι οὗ ἐβούλετο ὁ νομοθέτησ· οὕτωσ ἠπιστήθη καλῶσ θέσθαι τοῖσ γράμμασι τὰ ὀνόματα. ἀληθῆ μοι δοκεῖσ λέγειν. οὐκοῦν καὶ περὶ βασιλέωσ ὁ αὐτὸσ λόγοσ;

ἔσται γάρ ποτε ἐκ βασιλέωσ βασιλεύσ, καὶ ἐξ ἀγαθοῦ ἀγαθόσ, καὶ ἐκ καλοῦ καλόσ, καὶ τἆλλα πάντα οὕτωσ, ἐξ ἑκάστου γένουσ ἕτερον τοιοῦτον ἔκγονον, ἐὰν μὴ τέρασ γίγνηται· κλητέον δὴ ταὐτὰ ὀνόματα. ποικίλλειν δὲ ἔξεστι ταῖσ συλλαβαῖσ, ὥστε δόξαι ἂν τῷ ἰδιωτικῶσ ἔχοντι ἕτερα εἶναι ἀλλήλων τὰ αὐτὰ ὄντα· ὥσπερ ἡμῖν τὰ τῶν ἰατρῶν φάρμακα χρώμασιν καὶ ὀσμαῖσ πεποικιλμένα ἄλλα φαίνεται τὰ αὐτὰ ὄντα, τῷ δέ γε ἰατρῷ, ἅτε τὴν δύναμιν τῶν φαρμάκων σκοπουμένῳ, τὰ αὐτὰ φαίνεται, καὶ οὐκ ἐκπλήττεται ὑπὸ τῶν προσόντων. οὕτω δὲ ἴσωσ καὶ ὁ ἐπιστάμενοσ περὶ ὀνομάτων τὴν δύναμιν αὐτῶν σκοπεῖ, καὶ οὐκ ἐκπλήττεται εἴ τι πρόσκειται γράμμα ἢ μετάκειται ἢ ἀφῄρηται, ἢ καὶ ἐν ἄλλοισ παντάπασιν γράμμασίν ἐστιν ἡ τοῦ ὀνόματοσ δύναμισ.

ὥσπερ ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν, "Ἀστυάναξ" τε καὶ "Ἕκτωρ" οὐδὲν τῶν αὐτῶν γραμμάτων ἔχει πλὴν τοῦ ταῦ, ἀλλ’ ὅμωσ ταὐτὸν σημαίνει. καὶ "Ἀρχέπολίσ" γε τῶν μὲν γραμμάτων τί ἐπικοινωνεῖ;

δηλοῖ δὲ ὅμωσ τὸ αὐτό· καὶ ἄλλα πολλά ἐστιν ἃ οὐδὲν ἀλλ’ ἢ βασιλέα σημαίνει· καὶ ἄλλα γε αὖ στρατηγόν, οἱο͂ν "Ἆγισ" καὶ "Πολέμαρχοσ" καὶ "Εὐπόλεμοσ" . καὶ ἰατρικά γε ἕτερα, "Ιἀτροκλῆσ" καὶ "Ἀκεσίμβροτοσ" · καὶ ἕτερα ἂν ἴσωσ συχνὰ εὑρ́οιμεν ταῖσ μὲν συλλαβαῖσ καὶ τοῖσ γράμμασι διαφωνοῦντα, τῇ δὲ δυνάμει ταὐτὸν φθεγγόμενα. φαίνεται οὕτωσ ἢ οὔ; πάνυ μὲν οὖν.

τοῖσ μὲν δὴ κατὰ φύσιν γιγνομένοισ τὰ αὐτὰ ἀποδοτέον ὀνόματα. πάνυ γε. τί δὲ τοῖσ παρὰ φύσιν, οἳ ἂν ἐν τέρατοσ εἴδει γένωνται; οἱο͂ν ὅταν ἐξ ἀνδρὸσ ἀγαθοῦ καὶ θεοσεβοῦσ ἀσεβὴσ γένηται, ἆρ’ οὐχ ὥσπερ ἐν τοῖσ ἔμπροσθεν, κἂν ἵπποσ βοὸσ ἔκγονον τέκῃ, οὐ τοῦ τεκόντοσ δήπου ἔδει τὴν ἐπωνυμίαν ἔχειν, ἀλλὰ τοῦ γένουσ οὗ εἰή; πάνυ γε. καὶ τῷ ἐκ τοῦ εὐσεβοῦσ ἄρα γενομένῳ ἀσεβεῖ τὸ τοῦ γένουσ ὄνομα ἀποδοτέον.

ἔστι ταῦτα. οὐ "Θεόφιλον," ὡσ ἐοίκεν, οὐδὲ "Μνησίθεον" οὐδὲ τῶν τοιούτων οὐδέν· ἀλλ’ ὅτι τἀναντία τούτοισ σημαίνει, ἐάνπερ τῆσ ὀρθότητοσ τυγχάνῃ τὰ ὀνόματα. παντόσ γε μᾶλλον, ὦ Σώκρατεσ. ὥσπερ γε καὶ ὁ "Ὀρέστησ," ὦ Ἑρμόγενεσ, κινδυνεύει ὀρθῶσ ἔχειν, εἴτε τισ τύχη ἔθετο αὐτῷ τὸ ὄνομα εἴτε καὶ ποιητήσ τισ, τὸ θηριῶδεσ τῆσ φύσεωσ καὶ τὸ ἄγριον αὐτοῦ καὶ τὸ ὀρεινὸν ἐνδεικνύμενοσ τῷ ὀνόματι. φαίνεται οὕτωσ, ὦ Σώκρατεσ.

ἐοίκεν δέ γε καὶ τῷ πατρὶ αὐτοῦ κατὰ φύσιν τὸ ὄνομα εἶναι. φαίνεται. κινδυνεύει γὰρ τοιοῦτόσ τισ εἶναι ὁ "Ἀγαμέμνων," οἱο͂σ ἃ δόξειεν αὐτῷ διαπονεῖσθαι καὶ καρτερεῖν τέλοσ ἐπιτιθεὶσ τοῖσ δόξασι δι’ ἀρετήν. σημεῖον δὲ αὐτοῦ ἡ ἐν Τροίᾳ μονὴ τοῦ πάθουσ τε καὶ καρτερίασ. ὅτι οὖν ἀγαστὸσ κατὰ τὴν ἐπιμονὴν οὗτοσ ὁ ἀνὴρ ἐνσημαίνει τὸ ὄνομα ὁ "Ἀγαμέμνων. " ἴσωσ δὲ καὶ ὁ "Ἀτρεὺσ" ὀρθῶσ ἔχει.

ὅ τε γὰρ τοῦ Χρυσίππου αὐτῷ φόνοσ καὶ ἃ πρὸσ τὸν Θυέστην ὡσ ὠμὰ διεπράττετο, πάντα ταῦτα ζημιώδη καὶ ἀτηρὰ πρὸσ ἀρετήν. ἡ οὖν τοῦ ὀνόματοσ ἐπωνυμία σμικρὸν παρακλίνει καὶ ἐπικεκάλυπται, ὥστε μὴ πᾶσι δηλοῦν τὴν φύσιν τοῦ ἀνδρόσ· τοῖσ δ’ ἐπαί̈ουσι περὶ ὀνομάτων ἱκανῶσ δηλοῖ ὃ βούλεται ὁ "Ἀτρεύσ. " καὶ γὰρ κατὰ τὸ ἀτειρὲσ καὶ κατὰ τὸ ἄτρεστον καὶ κατὰ τὸ ἀτηρὸν πανταχῇ ὀρθῶσ αὐτῷ τὸ ὄνομα κεῖται. δοκεῖ δέ μοι καὶ τῷ Πέλοπι τὸ ὄνομα ἐμμέτρωσ κεῖσθαι·

σημαίνει γὰρ τοῦτο τὸ ὄνομα τὸν τὰ ἐγγὺσ ὁρῶντα ἄξιον εἶναι ταύτησ τῆσ ἐπωνυμίασ. πῶσ δή; οἱο͂́ν που καὶ κατ’ ἐκείνου λέγεται τοῦ ἀνδρὸσ ἐν τῷ τοῦ Μυρτίλου φόνῳ οὐδὲν οἱού τε γενέσθαι προνοηθῆναι οὐδὲ προϊδεῖν τῶν πόρρω τῶν εἰσ τὸ πᾶν γένοσ, ὅσησ αὐτὸ δυστυχίασ ἐνεπίμπλη, τὸ ἐγγὺσ μόνον ὁρῶν καὶ τὸ παραχρῆμα ‐ τοῦτο δ’ ἐστὶ "πέλασ" ‐ ἡνίκα προεθυμεῖτο λαβεῖν παντὶ τρόπῳ τὸν τῆσ Ἱπποδαμείασ γάμον. τῷ δὲ Ταντάλῳ καὶ πᾶσ ἂν ἡγήσαιτο τοὔνομα ὀρθῶσ καὶ κατὰ φύσιν τεθῆναι εἰ ἀληθῆ τὰ περὶ αὐτὸν λεγόμενα.

τὰ ποῖα ταῦτα; ἅ τέ που ἔτι ζῶντι δυστυχήματα ἐγένετο πολλὰ καὶ δεινά, ὧν καὶ τέλοσ ἡ πατρὶσ αὐτοῦ ὅλη ἀνετράπετο, καὶ τελευτήσαντι ἐν Αἵδου ἡ ὑπὲρ τῆσ κεφαλῆσ τοῦ λίθου ταλαντεία θαυμαστὴ ὡσ σύμφωνοσ τῷ ὀνόματι· καὶ ἀτεχνῶσ ἐοίκεν, ὥσπερ ἂν εἴ τισ βουλόμενοσ ταλάντατον ὀνομάσαι ἀποκρυπτόμενοσ ὀνομάσειε καὶ εἴποι ἀντ’ ἐκείνου "Τάνταλον," τοιοῦτόν τι καὶ τούτῳ τὸ ὄνομα ἐοίκεν ἐκπορίσαι ἡ τύχη τῆσ φήμησ.

φαίνεται δὲ καὶ τῷ πατρὶ αὐτοῦ λεγομένῳ τῷ Διὶ παγκάλωσ τὸ ὄνομα κεῖσθαι· ἔστι δὲ οὐ ῥᾴδιον κατανοῆσαι.

ἀτεχνῶσ γάρ ἐστιν οἱο͂ν λόγοσ τὸ τοῦ Διὸσ ὄνομα, διελόντεσ δὲ αὐτὸ διχῇ οἱ μὲν τῷ ἑτέρῳ μέρει, οἱ δὲ τῷ ἑτέρῳ χρώμεθα ‐ οἱ μὲν γὰρ "Ζῆνα," οἱ δὲ "Δία" καλοῦσιν ‐ συντιθέμενα δ’ εἰσ ἓν δηλοῖ τὴν φύσιν τοῦ θεοῦ, ὃ δὴ προσήκειν φαμὲν ὀνόματι οἱῴ τε εἶναι ἀπεργάζεσθαι. οὐ γὰρ ἔστιν ἡμῖν καὶ τοῖσ ἄλλοισ πᾶσιν ὅστισ ἐστὶν αἴτιοσ μᾶλλον τοῦ ζῆν ἢ ὁ ἄρχων τε καὶ βασιλεὺσ τῶν πάντων. συμβαίνει οὖν ὀρθῶσ ὀνομάζεσθαι οὗτοσ ὁ θεὸσ εἶναι, δι’ ὃν ζῆν ἀεὶ πᾶσι τοῖσ ζῶσιν ὑπάρχει· διείληπται δὲ δίχα, ὥσπερ λέγω, ἓν ὂν τὸ ὄνομα, τῷ "Διὶ" καὶ τῷ "Ζηνί.

" τοῦτον δὲ Κρόνου ὑὸν ὑβριστικὸν μὲν ἄν τισ δόξειεν εἶναι ἀκούσαντι ἐξαίφνησ, εὔλογον δὲ μεγάλησ τινὸσ διανοίασ ἔκγονον εἶναι τὸν Δία· κόρον γὰρ σημαίνει οὐ παῖδα, ἀλλὰ τὸ καθαρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκήρατον τοῦ νοῦ. ἔστι δὲ οὗτοσ Οὐρανοῦ ὑόσ, ὡσ λόγοσ· ἡ δὲ αὖ ἐσ τὸ ἄνω ὄψισ καλῶσ ἔχει τοῦτο τὸ ὄνομα καλεῖσθαι, "οὐρανία," ὁρῶσα τὰ ἄνω, ὅθεν δὴ καί φασιν, ὦ Ἑρμόγενεσ, τὸν καθαρὸν νοῦν παραγίγνεσθαι οἱ μετεωρολόγοι, καὶ τῷ οὐρανῷ ὀρθῶσ τὸ ὄνομα κεῖσθαι· εἰ δ’ ἐμεμνήμην τὴν Ἡσιόδου γενεαλογίαν, τίνασ ἔτι τοὺσ ἀνωτέρω προγόνουσ λέγει τούτων, οὐκ ἂν ἐπαυόμην διεξιὼν ὡσ ὀρθῶσ αὐτοῖσ τὰ ὀνόματα κεῖται, ἑώσ ἀπεπειράθην τῆσ σοφίασ ταυτησὶ τί ποιήσει, εἰ ἄρα ἀπερεῖ ἢ οὔ, ἣ ἐμοὶ ἐξαίφνησ νῦν οὑτωσὶ προσπέπτωκεν ἄρτι οὐκ οἶδ’ ὁπόθεν.

καὶ μὲν δή, ὦ Σώκρατεσ, ἀτεχνῶσ γέ μοι δοκεῖσ ὥσπερ οἱ ἐνθουσιῶντεσ ἐξαίφνησ χρησμῳδεῖν.

καὶ αἰτιῶμαί γε, ὦ Ἑρμόγενεσ, μάλιστα αὐτὴν ἀπὸ Εὐθύφρονοσ τοῦ Προσπαλτίου προσπεπτωκέναι μοι· ἑώθεν γὰρ πολλὰ αὐτῷ συνῆ καὶ παρεῖχον τὰ ὦτα. κινδυνεύει οὖν ἐνθουσιῶν οὐ μόνον τὰ ὦτά μου ἐμπλῆσαι τῆσ δαιμονίασ σοφίασ, ἀλλὰ καὶ τῆσ ψυχῆσ ἐπειλῆφθαι. δοκεῖ οὖν μοι χρῆναι οὑτωσὶ ἡμᾶσ ποιῆσαι· τὸ μὲν τήμερον εἶναι χρήσασθαι αὐτῇ καὶ τὰ λοιπὰ περὶ τῶν ὀνομάτων ἐπισκέψασθαι, αὔριον δέ, ἂν καὶ ὑμῖν συνδοκῇ, ἀποδιοπομπησόμεθά τε αὐτὴν καὶ καθαρούμεθα ἐξευρόντεσ ὅστισ τὰ τοιαῦτα δεινὸσ καθαίρειν, εἴτε τῶν ἱερέων τισ εἴτε τῶν σοφιστῶν.

ἀλλ’ ἐγὼ μὲν συγχωρῶ· πάνυ γὰρ ἂν ἡδέωσ τὰ ἐπίλοιπα περὶ τῶν ὀνομάτων ἀκούσαιμι.

ἀλλὰ χρὴ οὕτω ποιεῖν. πόθεν οὖν βούλει ἀρξώμεθα διασκοποῦντεσ, ἐπειδήπερ εἰσ τύπον τινὰ ἐμβεβήκαμεν, ἵνα εἰδῶμεν εἰ ἄρα ἡμῖν ἐπιμαρτυρήσει αὐτὰ τὰ ὀνόματα μὴ πάνυ ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου οὕτωσ ἕκαστα κεῖσθαι, ἀλλ’ ἔχειν τινὰ ὀρθότητα; τὰ μὲν οὖν τῶν ἡρώων καὶ ἀνθρώπων λεγόμενα ὀνόματα ἴσωσ ἂν ἡμᾶσ ἐξαπατήσειεν·

πολλὰ μὲν γὰρ αὐτῶν κεῖται κατὰ προγόνων ἐπωνυμίασ, οὐδὲν προσῆκον ἐνίοισ, ὥσπερ κατ’ ἀρχὰσ ἐλέγομεν, πολλὰ δὲ ὥσπερ εὐχόμενοι τίθενται, οἱο͂ν "Εὐτυχίδην" καὶ "Σωσίαν" καὶ "Θεόφιλον" καὶ ἄλλα πολλά. τὰ μὲν οὖν τοιαῦτα δοκεῖ μοι χρῆναι ἐᾶν· εἰκὸσ δὲ μάλιστα ἡμᾶσ εὑρεῖν τὰ ὀρθῶσ κείμενα περὶ τὰ ἀεὶ ὄντα καὶ πεφυκότα. ἐσπουδάσθαι γὰρ ἐνταῦθα μάλιστα πρέπει τὴν θέσιν τῶν ὀνομάτων· ἴσωσ δ’ ἔνια αὐτῶν καὶ ὑπὸ θειοτέρασ δυνάμεωσ ἢ τῆσ τῶν ἀνθρώπων ἐτέθη.

δοκεῖσ μοι καλῶσ λέγειν, ὦ Σώκρατεσ. ἆρ’ οὖν οὐ δίκαιον ἀπὸ τῶν θεῶν ἄρχεσθαι, σκοπουμένουσ πῇ ποτε αὐτὸ τοῦτο τὸ ὄνομα οἱ "θεοὶ" ὀρθῶσ ἐκλήθησαν; εἰκόσ γε. τοιόνδε τοίνυν ἔγωγε ὑποπτεύω· φαίνονταί μοι οἱ πρῶτοι τῶν ἀνθρώπων τῶν περὶ τὴν Ἑλλάδα τούτουσ μόνουσ τοὺσ θεοὺσ ἡγεῖσθαι οὕσπερ νῦν πολλοὶ τῶν βαρβάρων, ἥλιον καὶ σελήνην καὶ γῆν καὶ ἄστρα καὶ οὐρανόν· ἅτε οὖν αὐτὰ ὁρῶντεσ πάντα ἀεὶ ἰόντα δρόμῳ καὶ θέοντα, ἀπὸ ταύτησ τῆσ φύσεωσ τῆσ τοῦ δαήμονεσ "θεοὺσ" αὐτοὺσ ἐπονομάσαι·

ὕστερον δὲ κατανοοῦντεσ τοὺσ ἄλλουσ πάντασ ἤδη τούτῳ τῷ ὀνόματι προσαγορεύειν. ἐοίκέ τι ὃ λέγω τῷ ἀληθεῖ ἢ οὐδέν; πάνυ μὲν οὖν ἐοίκεν. τί οὖν ἂν μετὰ τοῦτο σκοποῖμεν; δῆλον δὴ ὅτι δαίμονάσ τε καὶ ἡρ́ωασ καὶ ἀνθρώπουσ δαίμονασ. καὶ ὡσ ἀληθῶσ, ὦ Ἑρμόγενεσ, τί ἄν ποτε νοοῖ τὸ ὄνομα οἱ "δαίμονεσ" ;

σκέψαι ἄν τί σοι δόξω εἰπεῖν. λέγε μόνον. οἶσθα οὖν τίνασ φησὶν Ἡσίοδοσ εἶναι τοὺσ δαίμονασ; οὐκ ἐννοῶ. οὐδὲ ὅτι χρυσοῦν γένοσ τὸ πρῶτόν φησιν γενέσθαι τῶν ἀνθρώπων; οἶδα τοῦτό γε. λέγει τοίνυν περὶ αὐτοῦ ‐ αὐτὰρ ἐπειδὴ τοῦτο γένοσ κατὰ μοῖρ’ ἐκάλυψεν, οἱ μὲν δαίμονεσ ἁγνοὶ ὑποχθόνιοι καλέονται,ἐσθλοί, ἀλεξίκακοι, φύλακεσ θνητῶν ἀνθρώπων. τί οὖν δή;

ὅτι οἶμαι ἐγὼ λέγειν αὐτὸν τὸ χρυσοῦν γένοσ οὐκ ἐκ χρυσοῦ πεφυκὸσ ἀλλ’ ἀγαθόν τε καὶ καλόν. τεκμήριον δέ μοί ἐστιν ὅτι καὶ ἡμᾶσ φησιν σιδηροῦν εἶναι γένοσ. ἀληθῆ λέγεισ. οὐκοῦν καὶ τῶν νῦν οἰεί ἂν φάναι αὐτὸν εἴ τισ ἀγαθόσ ἐστιν ἐκείνου τοῦ χρυσοῦ γένουσ εἶναι; εἰκόσ γε.

οἱ δ’ ἀγαθοὶ ἄλλο τι ἢ φρόνιμοι; φρόνιμοι. τοῦτο τοίνυν παντὸσ μᾶλλον λέγει, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ, τοὺσ δαίμονασ· ὅτι φρόνιμοι καὶ δαήμονεσ ἦσαν, "δαίμονασ" αὐτοὺσ ὠνόμασεν· καὶ ἔν γε τῇ ἀρχαίᾳ τῇ ἡμετέρᾳ φωνῇ αὐτὸ συμβαίνει τὸ ὄνομα. λέγει οὖν καλῶσ καὶ οὗτοσ καὶ ἄλλοι ποιηταὶ πολλοὶ ὅσοι λέγουσιν ὡσ, ἐπειδάν τισ ἀγαθὸσ ὢν τελευτήσῃ, μεγάλην μοῖραν καὶ τιμὴν ἔχει καὶ γίγνεται δαίμων κατὰ τὴν τῆσ φρονήσεωσ ἐπωνυμίαν. ταύτῃ οὖν τίθεμαι καὶ ἐγὼ τὸν δαήμονα πάντ’ ἄνδρα ὃσ ἂν ἀγαθὸσ ᾖ, δαιμόνιον εἶναι καὶ ζῶντα καὶ τελευτήσαντα, καὶ ὀρθῶσ "δαίμονα" καλεῖσθαι.

καὶ ἐγώ μοι δοκῶ, ὦ Σώκρατεσ, τούτου πάνυ σοι σύμψηφοσ εἶναι. ὁ δὲ δὴ "ἡρ́ωσ" τί ἂν εἰή; τοῦτο δὲ οὐ πάνυ χαλεπὸν ἐννοῆσαι. σμικρὸν γὰρ παρῆκται αὐτῶν τὸ ὄνομα, δηλοῦν τὴν ἐκ τοῦ ἔρωτοσ γένεσιν. πῶσ λέγεισ; οὐκ οἶσθα ὅτι ἡμίθεοι οἱ ἡρ́ωεσ; τί οὖν; πάντεσ δήπου γεγόνασιν ἐρασθέντοσ ἢ θεοῦ θνητῆσ ἢ θνητοῦ θεᾶσ.

ἐὰν οὖν σκοπῇσ καὶ τοῦτο κατὰ τὴν Ἀττικὴν τὴν παλαιὰν φωνήν, μᾶλλον εἴσῃ· δηλώσει γάρ σοι ὅτι παρὰ τὸ τοῦ ἔρωτοσ ὄνομα, ὅθεν γεγόνασιν οἱ ἡρ́ωεσ, σμικρὸν παρηγμένον ἐστὶν ὀνόματοσ χάριν. καὶ ἤτοι τοῦτο λέγει τοὺσ ἡρ́ωασ, ἢ ὅτι σοφοὶ ἦσαν καὶ ῥήτορεσ καὶ δεινοὶ καὶ διαλεκτικοί, ἐρωτᾶν ἱκανοὶ ὄντεσ· τὸ γὰρ "εἴρειν" λέγειν ἐστίν. ὅπερ οὖν ἄρτι λέγομεν, ἐν τῇ Ἀττικῇ φωνῇ λεγόμενοι οἱ ἡρ́ωεσ ῥήτορέσ τινεσ καὶ ἐρωτητικοὶ συμβαίνουσιν, ὥστε ῥητόρων καὶ σοφιστῶν γένοσ γίγνεται τὸ ἡρωικὸν φῦλον. ἀλλὰ οὐ τοῦτο χαλεπόν ἐστιν ἐννοῆσαι, ἀλλὰ μᾶλλον τὸ τῶν ἀνθρώπων, διὰ τί ποτε "ἄνθρωποι" καλοῦνται·

<ἢ> σὺ ἔχεισ εἰπεῖν; πόθεν, ὠγαθέ, ἔχω; οὐδ’ εἴ τι οἱο͂́σ τ’ ἂν εἰήν εὑρεῖν, οὐ συντείνω διὰ τὸ ἡγεῖσθαι σὲ μᾶλλον εὑρήσειν ἢ ἐμαυτόν. τῇ τοῦ Εὐθύφρονοσ ἐπιπνοίᾳ πιστεύεισ, ὡσ ἐοίκασ.

δῆλα δή. ὀρθῶσ γε σὺ πιστεύων· ὡσ καὶ νῦν γέ μοι φαίνομαι κομψῶσ ἐννενοηκέναι, καὶ κινδυνεύσω, ἐὰν μὴ εὐλαβῶμαι, ἔτι τήμερον σοφώτεροσ τοῦ δέοντοσ γενέσθαι. σκόπει δὴ ὃ λέγω. πρῶτον μὲν γὰρ τὸ τοιόνδε δεῖ ἐννοῆσαι περὶ ὀνομάτων, ὅτι πολλάκισ ἐπεμβάλλομεν γράμματα, τὰ δ’ ἐξαιροῦμεν, παρ’ ὃ βουλόμεθα ὀνομάζοντεσ, καὶ τὰσ ὀξύτητασ μεταβάλλομεν. οἱο͂ν "Διὶ φίλοσ" ‐ τοῦτο ἵνα ἀντὶ ῥήματοσ ὄνομα ἡμῖν γένηται, τό τε ἕτερον αὐτόθεν ἰῶτα ἐξείλομεν καὶ ἀντὶ ὀξείασ τῆσ μέσησ συλλαβῆσ βαρεῖαν ἐφθεγξάμεθα. ἄλλων δὲ τοὐναντίον ἐμβάλλομεν γράμματα, τὰ δὲ βαρύτερα <ὀξύτερα> φθεγγόμεθα.

ἀληθῆ λέγεισ. τούτων τοίνυν ἓν καὶ τὸ τῶν ἀνθρώπων ὄνομα πέπονθεν, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ. ἐκ γὰρ ῥήματοσ ὄνομα γέγονεν, ἑνὸσ γράμματοσ τοῦ ἄλφα ἐξαιρεθέντοσ καὶ βαρυτέρασ τῆσ τελευτῆσ γενομένησ. πῶσ λέγεισ; ὧδε.

σημαίνει τοῦτο τὸ ὄνομα ὁ "ἄνθρωποσ" ὅτι τὰ μὲν ἄλλα θηρία ὧν ὁρᾷ οὐδὲν ἐπισκοπεῖ οὐδὲ ἀναλογίζεται οὐδὲ ἀναθρεῖ, ὁ δὲ ἄνθρωποσ ἅμα ἑώρακεν ‐ τοῦτο δ’ ἐστὶ τὸ "ὄπωπε" ‐ καὶ ἀναθρεῖ καὶ λογίζεται τοῦτο ὃ ὄπωπεν. ἐντεῦθεν δὴ μόνον τῶν θηρίων ὀρθῶσ ὁ ἄνθρωποσ "ἄνθρωποσ" ὠνομάσθη, ἀναθρῶν ἃ ὄπωπε. τί οὖν τὸ μετὰ τοῦτο; ἔρωμαί σε ὃ ἡδέωσ ἂν πυθοίμην; πάνυ γε. ὥσπερ τοίνυν μοι δοκεῖ τούτοισ ἑξῆσ εἶναί τι χρῆμα.

"ψυχὴν" γάρ που καὶ "σῶμα" καλοῦμεν τοῦ ἀνθρώπου. πῶσ γὰρ οὔ; πειρώμεθα δὴ καὶ ταῦτα διελεῖν ὥσπερ τὰ ἔμπροσθεν. ψυχὴν λέγεισ ἐπισκέψασθαι ὡσ εἰκότωσ τούτου τοῦ ὀνόματοσ τυγχάνει, ἔπειτ’ αὖ τὸ σῶμα; ναί. ὡσ μὲν τοίνυν ἐκ τοῦ παραχρῆμα λέγειν, οἶμαί τι τοιοῦτον νοεῖν τοὺσ τὴν ψυχὴν ὀνομάσαντασ, ὡσ τοῦτο ἄρα, ὅταν παρῇ τῷ σώματι, αἴτιόν ἐστι τοῦ ζῆν αὐτῷ, τὴν τοῦ ἀναπνεῖν δύναμιν παρέχον καὶ ἀναψῦχον, ἅμα δὲ ἐκλείποντοσ τοῦ ἀναψύχοντοσ τὸ σῶμα ἀπόλλυταί τε καὶ τελευτᾷ· ὅθεν δή μοι δοκοῦσιν αὐτὸ "ψυχὴν" καλέσαι.

εἰ δὲ βούλει ‐ ἔχε ἠρέμα· δοκῶ γάρ μοί τι καθορᾶν πιθανώτερον τούτου τοῖσ ἀμφὶ Εὐθύφρονα. τούτου μὲν γάρ, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ, καταφρονήσαιεν ἂν καὶ ἡγήσαιντο φορτικὸν εἶναι·

τόδε δὲ σκόπει ἐὰν ἄρα καὶ σοὶ ἀρέσῃ. λέγε μόνον. τὴν φύσιν παντὸσ τοῦ σώματοσ, ὥστε καὶ ζῆν καὶ περιιέναι, τί σοι δοκεῖ ἔχειν τε καὶ ὀχεῖν ἄλλο ἢ ψυχή; οὐδὲν ἄλλο. τί δέ; καὶ τὴν τῶν ἄλλων ἁπάντων φύσιν οὐ πιστεύεισ Ἀναξαγόρᾳ νοῦν καὶ ψυχὴν εἶναι τὴν διακοσμοῦσαν καὶ ἔχουσαν; ἔγωγε. καλῶσ ἄρα ἂν τὸ ὄνομα τοῦτο ἔχοι τῇ δυνάμει ταύτῃ ἣ φύσιν ὀχεῖ καὶ ἔχει "φυσέχην" ἐπονομάζειν.

ἂν μὲν καὶ σμικρόν τισ παρακλίνῃ, καὶ πάνυ. ἔξεστι δὲ καὶ "ψυχὴν" κομψευόμενον λέγειν. πάνυ μὲν οὖν, καὶ δοκεῖ γέ μοι τοῦτο ἐκείνου τεχνικώτερον εἶναι. καὶ γὰρ ἔστιν· γελοῖον μέντοι φαίνεται ὡσ ἀληθῶσ ὀνομαζόμενον ὡσ ἐτέθη. ἀλλὰ δὴ τὸ μετὰ τοῦτο πῶσ φῶμεν ἔχειν; τὸ σῶμα λέγεισ; ναί. πολλαχῇ μοι δοκεῖ τοῦτό γε· καὶ γὰρ σῆμά τινέσ φασιν αὐτὸ εἶναι τῆσ ψυχῆσ, ὡσ τεθαμμένησ ἐν τῷ νῦν παρόντι·

καὶ διότι αὖ τούτῳ σημαίνει ἃ ἂν σημαίνῃ ἡ ψυχή, καὶ ταύτῃ "σῆμα" ὀρθῶσ καλεῖσθαι. δοκοῦσι μέντοι μοι μάλιστα θέσθαι οἱ ἀμφὶ Ὀρφέα τοῦτο τὸ ὄνομα, ὡσ δίκην διδούσησ τῆσ ψυχῆσ ὧν δὴ ἕνεκα δίδωσιν, τοῦτον δὲ περίβολον ἔχειν, ἵνα σῴζηται, δεσμωτηρίου εἰκόνα· εἶναι οὖν τῆσ ψυχῆσ τοῦτο, ὥσπερ αὐτὸ ὀνομάζεται, ἑώσ ἂν ἐκτείσῃ τὰ ὀφειλόμενα, τὸ "σῶμα," καὶ οὐδὲν δεῖν παράγειν οὐδ’ ἓν γράμμα. ταῦτα μέν μοι δοκεῖ ἱκανῶσ, ὦ Σώκρατεσ, εἰρῆσθαι·

περὶ δὲ τῶν θεῶν τῶν ὀνομάτων, οἱο͂ν καὶ περὶ τοῦ "Διὸσ" νυνδὴ ἔλεγεσ, ἔχοιμεν ἄν που κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον ἐπισκέψασθαι κατὰ τίνα ποτὲ ὀρθότητα αὐτῶν τὰ ὀνόματα κεῖται; ναὶ μὰ Δία ἡμεῖσ γε, ὦ Ἑρμόγενεσ, εἴπερ γε νοῦν ἔχοιμεν, ἕνα μὲν τὸν κάλλιστον τρόπον, ὅτι περὶ θεῶν οὐδὲν ἴσμεν, οὔτε περὶ αὐτῶν οὔτε περὶ τῶν ὀνομάτων, ἅττα ποτὲ ἑαυτοὺσ καλοῦσιν· δῆλον γὰρ ὅτι ἐκεῖνοί γε τἀληθῆ καλοῦσι. δεύτεροσ δ’ αὖ τρόποσ ὀρθότητοσ, ὥσπερ ἐν ταῖσ εὐχαῖσ νόμοσ ἐστὶν ἡμῖν εὔχεσθαι, οἵτινέσ τε καὶ ὁπόθεν χαίρουσιν ὀνομαζόμενοι, ταῦτα καὶ ἡμᾶσ αὐτοὺσ καλεῖν, ὡσ ἄλλο μηδὲν εἰδότασ·

καλῶσ γὰρ δὴ ἔμοιγε δοκεῖ νενομίσθαι.

εἰ οὖν βούλει, σκοπῶμεν ὥσπερ προειπόντεσ τοῖσ θεοῖσ ὅτι περὶ αὐτῶν οὐδὲν ἡμεῖσ σκεψόμεθα ‐ οὐ γὰρ ἀξιοῦμεν οἱοῖ́ τ’ ἂν εἶναι σκοπεῖν ‐ ἀλλὰ περὶ τῶν ἀνθρώπων, ἥν ποτέ τινα δόξαν ἔχοντεσ ἐτίθεντο αὐτοῖσ τὰ ὀνόματα· τοῦτο γὰρ ἀνεμέσητον. ἀλλά μοι δοκεῖσ, ὦ Σώκρατεσ, μετρίωσ λέγειν, καὶ οὕτω ποιῶμεν. ἄλλο τι οὖν ἀφ’ Ἑστίασ ἀρχώμεθα κατὰ τὸν νόμον;

δίκαιον γοῦν. τί οὖν ἄν τισ φαίη διανοούμενον τὸν ὀνομάσαντα Ἑστίαν ὀνομάσαι; οὐ μὰ τὸν Δία οὐδὲ τοῦτο οἶμαι ῥᾴδιον εἶναι. κινδυνεύουσι γοῦν, ὠγαθὲ Ἑρμόγενεσ, οἱ πρῶτοι τὰ ὀνόματα τιθέμενοι οὐ φαῦλοι εἶναι ἀλλὰ μετεωρολόγοι καὶ ἀδολέσχαι τινέσ. τί δή; καταφαίνεταί μοι ἡ θέσισ τῶν ὀνομάτων τοιούτων τινῶν ἀνθρώπων, καὶ ἐάν τισ τὰ ξενικὰ ὀνόματα ἀνασκοπῇ, οὐχ ἧττον ἀνευρίσκεται ὃ ἕκαστον βούλεται. οἱο͂ν καὶ ἐν τούτῳ ὃ ἡμεῖσ "οὐσίαν" καλοῦμεν, εἰσὶν οἳ "ἐσσίαν" καλοῦσιν, οἳ δ’ αὖ "ὠσίαν.

" πρῶτον μὲν οὖν κατὰ τὸ ἕτερον ὄνομα τούτων ἡ τῶν πραγμάτων οὐσία "Ἑστία" καλεῖσθαι ἔχει λόγον, καὶ ὅτι γε αὖ ἡμεῖσ τὸ τῆσ οὐσίασ μετέχον "ἔστιν" φαμέν, καὶ κατὰ τοῦτο ὀρθῶσ ἂν καλοῖτο "Ἑστία" · ἐοίκαμεν γὰρ καὶ ἡμεῖσ τὸ παλαιὸν "ἐσσίαν" καλεῖν τὴν οὐσίαν. ἔτι δὲ καὶ κατὰ τὰσ θυσίασ ἄν τισ ἐννοήσασ ἡγήσαιτο οὕτω νοεῖν ταῦτα τοὺσ τιθεμένουσ· τὸ γὰρ πρὸ πάντων θεῶν τῇ Ἑστίᾳ πρώτῃ προθύειν εἰκὸσ ἐκείνουσ οἵτινεσ τὴν πάντων οὐσίαν "ἐσσίαν" ἐπωνόμασαν.

ὅσοι δ’ αὖ "ὠσίαν," σχεδόν τι αὖ οὗτοι καθ’ Ἡράκλειτον ἂν ἡγοῖντο τὰ ὄντα ἰέναι τε πάντα καὶ μένειν οὐδέν· τὸ οὖν αἴτιον καὶ τὸ ἀρχηγὸν αὐτῶν εἶναι τὸ ὠθοῦν, ὅθεν δὴ καλῶσ ἔχειν αὐτὸ "ὠσίαν" ὠνομάσθαι. καὶ ταῦτα μὲν δὴ ταύτῃ ὡσ παρὰ μηδὲν εἰδότων εἰρήσθω· μετὰ δ’ Ἑστίαν δίκαιον Ῥέαν καὶ Κρόνον ἐπισκέψασθαι.

καίτοι τό γε τοῦ Κρόνου ὄνομα ἤδη διήλθομεν. ἴσωσ μέντοι οὐδὲν λέγω. τί δή, ὦ Σώκρατεσ; ὠγαθέ, ἐννενόηκά τι σμῆνοσ σοφίασ. ποῖον δὴ τοῦτο; γελοῖον μὲν πάνυ εἰπεῖν, οἶμαι μέντοι τινὰ πιθανότητα ἔχον.

τίνα ταύτην; τὸν Ἡράκλειτόν μοι δοκῶ καθορᾶν παλαί’ ἄττα σοφὰ λέγοντα, ἀτεχνῶσ τὰ ἐπὶ Κρόνου καὶ Ῥέασ, ἃ καὶ Ὅμηροσ ἔλεγεν. πῶσ τοῦτο λέγεισ; λέγει που Ἡράκλειτοσ ὅτι "πάντα χωρεῖ καὶ οὐδὲν μένει," καὶ ποταμοῦ ῥοῇ ἀπεικάζων τὰ ὄντα λέγει ὡσ "δὶσ ἐσ τὸν αὐτὸν ποταμὸν οὐκ ἂν ἐμβαίησ. " ἔστι ταῦτα. τί οὖν;

δοκεῖ σοι ἀλλοιότερον Ἡρακλείτου νοεῖν ὁ τιθέμενοσ τοῖσ τῶν ἄλλων θεῶν προγόνοισ "Ῥέαν" τε καὶ "Κρόνον" ; ἆρα οἰεί ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου αὐτὸν ἀμφοτέροισ ῥευμάτων ὀνόματα θέσθαι; ὥσπερ αὖ Ὅμηροσ "Ὠκεανόν τε θεῶν γένεσίν" φησιν "καὶ μητέρα Τηθύν· οἶμαι δὲ καὶ Ἡσίοδοσ. λέγει δέ που καὶ Ὀρφεὺσ ὅτιὨκεανὸσ πρῶτοσ καλλίρροοσ ἦρξε γάμοιο, ὅσ ῥα κασιγνήτην ὁμομήτορα Τηθὺν ὄπυιεν. ταῦτ’ οὖν σκόπει ὅτι καὶ ἀλλήλοισ συμφωνεῖ καὶ πρὸσ τὰ τοῦ Ἡρακλείτου πάντα τείνει.

φαίνῃ τί μοι λέγειν, ὦ Σώκρατεσ· τὸ μέντοι τῆσ Τηθύοσ οὐκ ἐννοῶ ὄνομα τί βούλεται. ἀλλὰ μὴν τοῦτό γε ὀλίγου αὐτὸ λέγει ὅτι πηγῆσ ὄνομα ἐπικεκρυμμένον ἐστίν. τὸ γὰρ διαττώμενον καὶ τὸ ἠθούμενον πηγῆσ ἀπείκασμά ἐστιν· ἐκ δὲ τούτων ἀμφοτέρων τῶν ὀνομάτων ἡ "Τηθὺσ" τὸ ὄνομα σύγκειται.

τοῦτο μέν, ὦ Σώκρατεσ, κομψόν. τί δ’ οὐ μέλλει; ἀλλὰ τί τὸ μετὰ τοῦτο; τὸν μὲν Δία εἴπομεν. ναί. τοὺσ ἀδελφοὺσ δὴ αὐτοῦ λέγωμεν, τόν τε Ποσειδῶ καὶ τὸν Πλούτωνα καὶ τὸ ἕτερον ὄνομα ὃ ὀνομάζουσιν αὐτόν. πάνυ γε. τὸ μὲν τοίνυν τοῦ Ποσειδῶνόσ μοι φαίνεται ὠνομάσθαι τοῦ πρώτου ὀνομάσαντοσ, ὅτι αὐτὸν βαδίζοντα ἐπέσχεν ἡ τῆσ θαλάττησ φύσισ καὶ οὐκέτι εἰάσεν προελθεῖν, ἀλλ’ ὥσπερ δεσμὸσ τῶν ποδῶν αὐτῷ ἐγένετο. τὸν οὖν ἄρχοντα τῆσ δυνάμεωσ ταύτησ θεὸν ὠνόμασεν "Ποσειδῶνα," ὡσ "ποσίδεσμον" ὄντα·

τὸ δὲ Ε ἔγκειται ἴσωσ εὐπρεπείασ ἕνεκα. τάχα δὲ οὐκ ἂν τοῦτο λέγοι, ἀλλ’ ἀντὶ τοῦ σῖγμα δύο λάβδα τὸ πρῶτον ἐλέγετο, ὡσ πολλὰ εἰδότοσ τοῦ θεοῦ. ἴσωσ δὲ ἀπὸ τοῦ σείειν "ὁ σείων" ὠνόμασται· πρόσκειται δὲ τὸ πεῖ καὶ τὸ δέλτα.

τὸ δὲ Πλούτωνοσ, τοῦτο μὲν κατὰ τὴν τοῦ πλούτου δόσιν, ὅτι ἐκ τῆσ γῆσ κάτωθεν ἀνίεται ὁ πλοῦτοσ, ἐπωνομάσθη· ὁ δὲ "Αἵδησ," οἱ πολλοὶ μέν μοι δοκοῦσιν ὑπολαμβάνειν τὸ ἀιδὲσ προσειρῆσθαι τῷ ὀνόματι τούτῳ, καὶ φοβούμενοι τὸ ὄνομα "Πλούτωνα" καλοῦσιν αὐτόν. σοὶ δὲ πῶσ φαίνεται, ὦ Σώκρατεσ;

πολλαχῇ ἔμοιγε δοκοῦσιν ἅνθρωποι διημαρτηκέναι περὶ τούτου τοῦ θεοῦ τῆσ δυνάμεωσ καὶ φοβεῖσθαι αὐτὸν οὐκ ἄξιον <ὄν>. ὅτι τε γάρ, ἐπειδὰν ἅπαξ τισ ἡμῶν ἀποθάνῃ, ἀεὶ ἐκεῖ ἐστιν, φοβοῦνται, καὶ ὅτι ἡ ψυχὴ γυμνὴ τοῦ σώματοσ παρ’ ἐκεῖνον ἀπέρχεται, καὶ τοῦτο πεφόβηνται· τὰ δ’ ἐμοὶ δοκεῖ πάντα ἐσ ταὐτόν τι συντείνειν, καὶ ἡ ἀρχὴ τοῦ θεοῦ καὶ τὸ ὄνομα. πῶσ δή; ἐγώ σοι ἐρῶ ἅ γέ μοι φαίνεται.

εἰπὲ γάρ μοι, δεσμὸσ ζῴῳ ὁτῳοῦν ὥστε μένειν ὁπουοῦν, πότεροσ ἰσχυρότερόσ ἐστιν, ἀνάγκη ἢ ἐπιθυμία; πολὺ διαφέρει, ὦ Σώκρατεσ, ἡ ἐπιθυμία. οἰεί οὖν τὸν Αἵδην οὐκ ἂν πολλοὺσ ἐκφεύγειν, εἰ μὴ τῷ ἰσχυροτάτῳ δεσμῷ ἔδει τοὺσ ἐκεῖσε ἰόντασ; δῆλα δή. ἐπιθυμίᾳ ἄρα τινὶ αὐτούσ, ὡσ ἐοίκε, δεῖ, εἴπερ τῷ μεγίστῳ δεσμῷ δεῖ, καὶ οὐκ ἀνάγκῃ. φαίνεται. οὐκοῦν ἐπιθυμίαι αὖ πολλαί εἰσιν; ναί. τῇ μεγίστῃ ἄρα ἐπιθυμίᾳ τῶν ἐπιθυμιῶν δεῖ αὐτούσ, εἴπερ μέλλει τῷ μεγίστῳ δεσμῷ κατέχειν.

ναί. ἔστιν οὖν τισ μείζων ἐπιθυμία ἢ ὅταν τίσ τῳ συνὼν οἰήται δι’ ἐκεῖνον ἔσεσθαι ἀμείνων ἀνήρ; μὰ Δί’ οὐδ’ ὁπωστιοῦν, ὦ Σώκρατεσ. διὰ ταῦτα ἄρα φῶμεν, ὦ Ἑρμόγενεσ, οὐδένα δεῦρο ἐθελῆσαι ἀπελθεῖν τῶν ἐκεῖθεν, οὐδὲ αὐτὰσ τὰσ Σειρῆνασ, ἀλλὰ κατακεκηλῆσθαι ἐκείνασ τε καὶ τοὺσ ἄλλουσ πάντασ· οὕτω καλούσ τινασ, ὡσ ἐοίκεν, ἐπίσταται λόγουσ λέγειν ὁ Αἵδησ, καὶ ἔστιν, ὥσ γ’ ἐκ τοῦ λόγου τούτου, ὁ θεὸσ οὗτοσ τέλεοσ σοφιστήσ τε καὶ μέγασ εὐεργέτησ τῶν παρ’ αὐτῷ, ὅσ γε καὶ τοῖσ ἐνθάδε τοσαῦτα ἀγαθὰ ἀνίησιν·

οὕτω πολλὰ αὐτῷ τὰ περιόντα ἐκεῖ ἐστιν, καὶ τὸν "Πλούτωνα" ἀπὸ τούτου ἔσχε τὸ ὄνομα. καὶ τὸ αὖ μὴ ἐθέλειν συνεῖναι τοῖσ ἀνθρώποισ ἔχουσι τὰ σώματα, ἀλλὰ τότε συγγίγνεσθαι, ἐπειδὰν ἡ ψυχὴ καθαρὰ ᾖ πάντων τῶν περὶ τὸ σῶμα κακῶν καὶ ἐπιθυμιῶν, οὐ φιλοσόφου δοκεῖ σοι εἶναι καὶ εὖ ἐντεθυμημένου ὅτι οὕτω μὲν ἂν κατέχοι αὐτοὺσ δήσασ τῇ περὶ ἀρετὴν ἐπιθυμίᾳ, ἔχοντασ δὲ τὴν τοῦ σώματοσ πτοίησιν καὶ μανίαν οὐδ’ ἂν ὁ Κρόνοσ δύναιτο ὁ πατὴρ συγκατέχειν αὑτῷ ἐν τοῖσ δεσμοῖσ δήσασ τοῖσ αὐτοῦ λεγομένοισ; κινδυνεύεισ τὶ λέγειν, ὦ Σώκρατεσ.

καὶ τό γε ὄνομα ὁ "Αἵδησ," ὦ Ἑρμόγενεσ, πολλοῦ δεῖ ἀπὸ τοῦ ἀιδοῦσ ἐπωνομάσθαι, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον ἀπὸ τοῦ πάντα τὰ καλὰ εἰδέναι, ἀπὸ τούτου ὑπὸ τοῦ νομοθέτου "Αἵδησ" ἐκλήθη.

εἰε͂ν· τί δὲ Δήμητρά τε καὶ Ἥραν καὶ Ἀπόλλω καὶ Ἀθηνᾶν καὶ Ἥφαιστον καὶ Ἄρη καὶ τοὺσ ἄλλουσ θεούσ, πῶσ λέγομεν; Δημήτηρ μὲν φαίνεται κατὰ τὴν δόσιν τῆσ ἐδωδῆσ διδοῦσα ὡσ μήτηρ "Δημήτηρ" κεκλῆσθαι, Ἥρα δὲ ἐρατή τισ, ὥσπερ οὖν καὶ λέγεται ὁ Ζεὺσ αὐτῆσ ἐρασθεὶσ ἔχειν. ἴσωσ δὲ μετεωρολογῶν ὁ νομοθέτησ τὸν ἀέρα "Ἥραν" ὠνόμασεν ἐπικρυπτόμενοσ, θεὶσ τὴν ἀρχὴν ἐπὶ τελευτήν·

γνοίησ δ’ ἄν, εἰ πολλάκισ λέγοισ τὸ τῆσ Ἥρασ ὄνομα. "Φερρέφαττα" δέ· πολλοὶ μὲν καὶ τοῦτο φοβοῦνται τὸ ὄνομα καὶ τὸν "Ἀπόλλω," ὑπὸ ἀπειρίασ, ὡσ ἐοίκεν, ὀνομάτων ὀρθότητοσ. καὶ γὰρ μεταβάλλοντεσ σκοποῦνται τὴν "Φερσεφόνην," καὶ δεινὸν αὐτοῖσ φαίνεται· σοφὴν εἶναι τὴν θεόν.

ἅτε γὰρ φερομένων τῶν πραγμάτων τὸ ἐφαπτόμενον καὶ ἐπαφῶν καὶ δυνάμενον ἐπακολουθεῖν σοφία ἂν εἰή. "Φερέπαφα" οὖν διὰ τὴν σοφίαν καὶ τὴν ἐπαφὴν τοῦ φερομένου ἡ θεὸσ ἂν ὀρθῶσ καλοῖτο, ἢ τοιοῦτόν τι ‐ δι’ ὅπερ καὶ σύνεστιν αὐτῇ ὁ Αἵδησ σοφὸσ ὤν, διότι τοιαύτη ἐστίν ‐ νῦν δὲ αὐτῆσ ἐκκλίνουσι τὸ ὄνομα εὐστομίαν περὶ πλείονοσ ποιούμενοι τῆσ ἀληθείασ, ὥστε "Φερρέφατταν" αὐτὴν καλεῖν. ταὐτὸν δὲ καὶ περὶ τὸν Ἀπόλλω, ὅπερ λέγω, πολλοὶ πεφόβηνται περὶ τὸ ὄνομα τοῦ θεοῦ, ὥσ τι δεινὸν μηνύοντοσ· ἢ οὐκ ᾔσθησαι;

πάνυ μὲν οὖν, καὶ ἀληθῆ λέγεισ. τὸ δέ γ’ ἐστίν, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ, κάλλιστα κείμενον πρὸσ τὴν δύναμιν τοῦ θεοῦ. πῶσ δή; ἐγὼ πειράσομαι φράσαι ὅ γέ μοι φαίνεται· οὐ γὰρ ἔστιν ὅτι ἂν μᾶλλον ὄνομα ἡρ́μοσεν ἓν ὂν τέτταρσι δυνάμεσι ταῖσ τοῦ θεοῦ, ὥστε πασῶν ἐφάπτεσθαι καὶ δηλοῦν τρόπον τινὰ μουσικήν τε καὶ μαντικὴν καὶ ἰατρικὴν καὶ τοξικήν. λέγε δή· ἄτοπον γάρ τί μοι λέγεισ τὸ ὄνομα εἶναι.

εὐάρμοστον μὲν οὖν, ἅτε μουσικοῦ ὄντοσ τοῦ θεοῦ. πρῶτον μὲν γὰρ ἡ κάθαρσισ καὶ οἱ καθαρμοὶ καὶ κατὰ τὴν ἰατρικὴν καὶ κατὰ τὴν μαντικὴν καὶ αἱ τοῖσ ἰατρικοῖσ φαρμάκοισ καὶ αἱ τοῖσ μαντικοῖσ περιθειώσεισ τε καὶ τὰ λουτρὰ τὰ ἐν τοῖσ τοιούτοισ καὶ αἱ περιρράνσεισ, πάντα ἕν τι ταῦτα δύναιτ’ ἄν, καθαρὸν παρέχειν τὸν ἄνθρωπον καὶ κατὰ τὸ σῶμα καὶ κατὰ τὴν ψυχήν· ἢ οὔ;

πάνυ μὲν οὖν. οὐκοῦν ὁ καθαίρων θεὸσ καὶ ὁ ἀπολούων τε καὶ ἀπολύων τῶν τοιούτων κακῶν οὗτοσ ἂν εἰή; πάνυ μὲν οὖν. κατὰ μὲν τοίνυν τὰσ ἀπολύσεισ τε καὶ ἀπολούσεισ, ὡσ ἰατρὸσ ὢν τῶν τοιούτων, "Ἀπολούων" ἂν ὀρθῶσ καλοῖτο· κατὰ δὲ τὴν μαντικὴν καὶ τὸ ἀληθέσ τε καὶ τὸ ἁπλοῦν ‐ ταὐτὸν γάρ ἐστιν ‐ ὥσπερ οὖν οἱ Θετταλοὶ καλοῦσιν αὐτόν, ὀρθότατ’ ἂν καλοῖτο·

"Ἄπλουν" γάρ φασι πάντεσ Θετταλοὶ τοῦτον τὸν θεόν. διὰ δὲ τὸ ἀεὶ βολῶν ἐγκρατὴσ εἶναι τοξικῇ "Αεἰβάλλων" ἐστίν. κατὰ δὲ τὴν μουσικὴν δεῖ ὑπολαβεῖν ὥσπερ τὸν ἀκόλουθόν τε καὶ τὴν ἄκοιτιν ὅτι τὸ ἄλφα σημαίνει πολλαχοῦ τὸ ὁμοῦ, καὶ ἐνταῦθα τὴν ὁμοῦ πόλησιν καὶ περὶ τὸν οὐρανόν, οὓσ δὴ "πόλουσ" καλοῦσιν, καὶ τὴν περὶ τὴν ἐν τῇ ᾠδῇ ἁρμονίαν, ἣ δὴ συμφωνία καλεῖται, ὅτι ταῦτα πάντα, ὥσ φασιν οἱ κομψοὶ περὶ μουσικὴν καὶ ἀστρονομίαν, ἁρμονίᾳ τινὶ πολεῖ ἅμα πάντα· ἐπιστατεῖ δὲ οὗτοσ ὁ θεὸσ τῇ ἁρμονίᾳ ὁμοπολῶν αὐτὰ πάντα καὶ κατὰ θεοὺσ καὶ κατ’ ἀνθρώπουσ·

ὥσπερ οὖν τὸν ὁμοκέλευθον καὶ ὁμόκοιτιν "ἀκόλουθον" καὶ "ἄκοιτιν" ἐκαλέσαμεν, μεταβαλόντεσ ἀντὶ τοῦ "ὁμο" "ἀ," οὕτω καὶ "Ἀπόλλωνα" ἐκαλέσαμεν ὃσ ἦν "ὁμοπολῶν," ἕτερον λάβδα ἐμβαλόντεσ, ὅτι ὁμώνυμον ἐγίγνετο τῷ χαλεπῷ ὀνόματι. ὅπερ καὶ νῦν ὑποπτεύοντέσ τινεσ διὰ τὸ μὴ ὀρθῶσ σκοπεῖσθαι τὴν δύναμιν τοῦ ὀνόματοσ φοβοῦνται αὐτὸ ὡσ σημαῖνον φθοράν τινα·

τὸ δὲ πολύ, ὥσπερ ἄρτι ἐλέγετο, πασῶν ἐφαπτόμενον κεῖται τῶν τοῦ θεοῦ δυνάμεων, ἁπλοῦ, ἀεὶ βάλλοντοσ, ἀπολούοντοσ, ὁμοπολοῦντοσ. τὰσ δὲ "Μούσασ" τε καὶ ὅλωσ τὴν μουσικὴν ἀπὸ τοῦ μῶσθαι, ὡσ ἐοίκεν, καὶ τῆσ ζητήσεώσ τε καὶ φιλοσοφίασ τὸ ὄνομα τοῦτο ἐπωνόμασεν.

Λητὼ δὲ ἀπὸ τῆσ πρᾳότητοσ τῆσ θεοῦ, κατὰ τὸ ἐθελήμονα εἶναι ὧν ἄν τισ δέηται. ἴσωσ δὲ ὡσ οἱ ξένοι καλοῦσιν ‐ πολλοὶ γὰρ "Ληθὼ" καλοῦσιν ‐ ἐοίκεν οὖν πρὸσ τὸ μὴ τραχὺ τοῦ ἤθουσ ἀλλ’ ἥμερόν τε καὶ λεῖον "Ληθὼ" κεκλῆσθαι ὑπὸ τῶν τοῦτο καλούντων. "Ἄρτεμισ" δὲ <διὰ> τὸ ἀρτεμὲσ φαίνεται καὶ τὸ κόσμιον, διὰ τὴν τῆσ παρθενίασ ἐπιθυμίαν·

ἴσωσ δὲ ἀρετῆσ ἵστορα τὴν θεὸν ἐκάλεσεν ὁ καλέσασ, τάχα δ’ ἂν καὶ ὡσ τὸν ἄροτον μισησάσησ τὸν ἀνδρὸσ ἐν γυναικί· ἢ διὰ τούτων τι ἢ διὰ πάντα ταῦτα τὸ ὄνομα τοῦτο ὁ τιθέμενοσ ἔθετο τῇ θεῷ. τί δὲ ὁ "Διόνυσόσ" τε καὶ ἡ "ἀφροδίτη" ; μεγάλα, ὦ παῖ Ἱππονίκου, ἐρωτᾷσ. ἀλλὰ ἔστι γὰρ καὶ σπουδαίωσ εἰρημένοσ ὁ τρόποσ τῶν ὀνομάτων τούτοισ τοῖσ θεοῖσ καὶ παιδικῶσ. τὸν μὲν οὖν σπουδαῖον ἄλλουσ τινὰσ ἐρώτα, τὸν δὲ παιδικὸν οὐδὲν κωλύει διελθεῖν· φιλοπαίσμονεσ γὰρ καὶ οἱ θεοί.

ὅ τε γὰρ Διόνυσοσ εἰή ἂν ὁ διδοὺσ τὸν οἶνον "Διδοίνυσοσ" ἐν παιδιᾷ καλούμενοσ, οἶνοσ δ’, ὅτι οἰέσθαι νοῦν ἔχειν ποιεῖ τῶν πινόντων τοὺσ πολλοὺσ οὐκ ἔχοντασ, "οἰόνουσ" δικαιότατ’ ἂν καλούμενοσ. περὶ δὲ ἀφροδίτησ οὐκ ἄξιον Ἡσιόδῳ ἀντιλέγειν, ἀλλὰ συγχωρεῖν ὅτι διὰ τὴν <ἐκ> τοῦ ἀφροῦ γένεσιν "ἀφροδίτη" ἐκλήθη. ἀλλὰ μὴν οὐδ’ Ἀθηνᾶσ Ἀθηναῖόσ γ’ ὤν, ὦ Σώκρατεσ, ἐπιλήσῃ, οὐδ’ Ἡφαίστου τε καὶ Ἄρεωσ.

οὐδὲ εἰκόσ γε. οὐ γάρ. οὐκοῦν τὸ μὲν ἕτερον ὄνομα αὐτῆσ οὐ χαλεπὸν εἰπεῖν δι’ ὃ κεῖται. τὸ ποῖον; "Παλλάδα" που αὐτὴν καλοῦμεν. πῶσ γὰρ οὔ; τοῦτο μὲν τοίνυν ἀπὸ τῆσ ἐν τοῖσ ὅπλοισ ὀρχήσεωσ ἡγούμενοι τεθῆναι ὀρθῶσ ἄν, ὡσ ἐγᾦμαι, ἡγοίμεθα· τὸ γάρ που ἢ αὑτὸν ἤ τι ἄλλο μετεωρίζειν ἢ ἀπὸ τῆσ γῆσ ἢ ἐν ταῖσ χερσὶν "πάλλειν" τε καὶ "πάλλεσθαι" καὶ ὀρχεῖν καὶ ὀρχεῖσθαι καλοῦμεν.

πάνυ μὲν οὖν.

ἴσωσ δὲ οὐδὲ ταύτῃ, ἀλλ’ ὡσ τὰ θεῖα νοούσησ αὐτῆσ διαφερόντωσ τῶν ἄλλων "Θεονόην" ἐκάλεσεν. "Παλλάδα" μὲν τοίνυν ταύτῃ. καὶ ὀρθῶσ γε. ἀλλὰ δὴ τὸ ἕτερον πῶσ λέγεισ; τὸ τῆσ Ἀθηνᾶσ; ναί. τοῦτο ἐμβριθέστερον, ὦ φίλε. ἐοίκασι δὴ καὶ οἱ παλαιοὶ τὴν Ἀθηνᾶν νομίζειν ὥσπερ οἱ νῦν περὶ Ὅμηρον δεινοί. καὶ γὰρ τούτων οἱ πολλοὶ ἐξηγούμενοι τὸν ποιητήν φασι τὴν Ἀθηνᾶν αὐτὸν νοῦν τε καὶ διάνοιαν πεποιηκέναι, καὶ ὁ τὰ ὀνόματα ποιῶν ἐοίκε τοιοῦτόν τι περὶ αὐτῆσ διανοεῖσθαι, ἔτι δὲ μειζόνωσ λέγων θεοῦ νόησιν ὡσπερεὶ λέγει ὅτι "ἁ θεονόα" ἐστὶν αὕτη, τῷ ἄλφα ξενικῶσ ἀντὶ τοῦ ἦτα χρησάμενοσ καὶ τὸ ἰῶτα καὶ τὸ σῖγμα ἀφελών. οὐδὲν δὲ ἀπέχει καὶ τὴν ἐν τῷ ἤθει νόησιν ὡσ οὖσαν τὴν θεὸν ταύτην "Ἠθονόην" μὲν βούλεσθαι προσειπεῖν·

παραγαγὼν δὲ ἢ αὐτὸσ ἤ τινεσ ὕστερον ἐπὶ τὸ κάλλιον ὡσ ᾤοντο, "Ἀθηνάαν" ἐκάλεσαν.

τί δὲ δὴ τὸν Ἥφαιστον, πῇ λέγεισ; ἦ τὸν γενναῖον τὸν "φάεοσ ἵστορα" ἐρωτᾷσ; ἐοίκα. οὐκοῦν οὗτοσ μὲν παντὶ δῆλοσ "Φαῖστοσ" ὤν, τὸ ἦτα προσελκυσάμενοσ; κινδυνεύει, ἐὰν μή πῄ σοι, ὡσ ἐοίκεν, ἔτι ἄλλῃ δόξῃ. ἀλλ’ ἵνα μὴ δόξῃ, τὸν Ἄρη ἐρώτα. ἐρωτῶ. οὐκοῦν, εἰ μὲν βούλει, κατὰ τὸ ἄρρεν τε καὶ κατὰ τὸ ἀνδρεῖον "Ἄρησ" ἂν εἰή·

εἰ δ’ αὖ κατὰ τὸ σκληρόν τε καὶ ἀμετάστροφον, ὃ δὴ "ἄρρατον" καλεῖται, καὶ ταύτῃ ἂν πανταχῇ πολεμικῷ θεῷ πρέποι "Ἄρη" καλεῖσθαι. πάνυ μὲν οὖν. ἐκ μὲν οὖν τῶν θεῶν πρὸσ θεῶν ἀπαλλαγῶμεν, ὡσ ἐγὼ δέδοικα περὶ αὐτῶν διαλέγεσθαι· περὶ δὲ ἄλλων <ὧν> τινων βούλει προβαλλέ μοι, "ὄφρα ἴδηαι οἱοῖ" Εὐθύφρονοσ "ἵπποι. ἀλλὰ ποιήσω ταῦτα, ἔτι γε ἓν ἐρόμενόσ σε περὶ Ἑρμοῦ, ἐπειδή με καὶ οὔ φησιν Κρατύλοσ Ἑρμογένη εἶναι.

πειρώμεθα οὖν τὸν "Ἑρμῆν" σκέψασθαι τί καὶ νοεῖ τὸ ὄνομα, ἵνα καὶ εἰδῶμεν εἰ τὶ ὅδε λέγει. ἀλλὰ μὴν τοῦτό γε ἐοίκε περὶ λόγον τι εἶναι ὁ "Ἑρμῆσ," καὶ τὸ ἑρμηνέα εἶναι καὶ τὸ ἄγγελον καὶ τὸ κλοπικόν τε καὶ τὸ ἀπατηλὸν ἐν λόγοισ καὶ τὸ ἀγοραστικόν, περὶ λόγου δύναμίν ἐστιν πᾶσα αὕτη ἡ πραγματεία· ὅπερ οὖν καὶ ἐν τοῖσ πρόσθεν ἐλέγομεν, τὸ "εἴρειν" λόγου χρεία ἐστί, τὸ δέ, οἱο͂ν καὶ Ὅμηροσ πολλαχοῦ λέγει, "ἐμήσατό" φησιν, τοῦτο δὲ μηχανήσασθαί ἐστιν.

ἐξ ἀμφοτέρων οὖν τούτων τὸν τὸ λέγειν τε καὶ τὸν λόγον μησάμενον ‐ τὸ δὲ λέγειν δή ἐστιν εἴρειν ‐ τοῦτον τὸν θεὸν ὡσπερεὶ ἐπιτάττει ἡμῖν ὁ νομοθέτησ· "ὦ ἄνθρωποι, ὃσ τὸ εἴρειν ἐμήσατο, δικαίωσ ἂν καλοῖτο ὑπὸ ὑμῶν εἰρέμησ" ·

νῦν δὲ ἡμεῖσ, ὡσ οἰόμεθα, καλλωπίζοντεσ τὸ ὄνομα "Ἑρμῆν" καλοῦμεν. καὶ ἥ γε Ἶρισ ἀπὸ τοῦ εἴρειν ἐοίκεν κεκλημένη, ὅτι ἄγγελοσ ἦν. νὴ τὸν Δία, εὖ ἄρα μοι δοκεῖ Κρατύλοσ λέγειν τὸ ἐμὲ μὴ εἶναι Ἑρμογένη· οὔκουν εὐμήχανόσ γέ εἰμι λόγου. καὶ τό γε τὸν Πᾶνα τοῦ Ἑρμοῦ εἶναι ὑὸν διφυῆ ἔχει τὸ εἰκόσ, ὦ ἑταῖρε. πῶσ δή;

οἶσθα ὅτι ὁ λόγοσ τὸ πᾶν σημαίνει καὶ κυκλεῖ καὶ πολεῖ ἀεί, καὶ ἔστι διπλοῦσ, ἀληθήσ τε καὶ ψευδήσ. πάνυ γε. οὐκοῦν τὸ μὲν ἀληθὲσ αὐτοῦ λεῖον καὶ θεῖον καὶ ἄνω οἰκοῦν ἐν τοῖσ θεοῖσ, τὸ δὲ ψεῦδοσ κάτω ἐν τοῖσ πολλοῖσ τῶν ἀνθρώπων καὶ τραχὺ καὶ τραγικόν· ἐνταῦθα γὰρ πλεῖστοι οἱ μῦθοί τε καὶ τὰ ψεύδη ἐστίν, περὶ τὸν τραγικὸν βίον. πάνυ γε. ὀρθῶσ ἄρ’ <ἂν> ὁ πᾶν μηνύων καὶ ἀεὶ πολῶν "Πὰν αἰπόλοσ" εἰή, διφυὴσ Ἑρμοῦ ὑόσ, τὰ μὲν ἄνωθεν λεῖοσ, τὰ δὲ κάτωθεν τραχὺσ καὶ τραγοειδήσ. καὶ ἔστιν ἤτοι λόγοσ ἢ λόγου ἀδελφὸσ ὁ Πάν, εἴπερ Ἑρμοῦ ὑόσ ἐστιν· ἀδελφῷ δὲ ἐοικέναι ἀδελφὸν οὐδὲν θαυμαστόν.

ἀλλ’ ὅπερ ἐγὼ ἔλεγον, ὦ μακάριε, ἀπαλλαγῶμεν ἐκ τῶν θεῶν. τῶν γε τοιούτων, ὦ Σώκρατεσ, εἰ βούλει. περὶ τῶν τοιῶνδε δὲ τί σε κωλύει διελθεῖν, οἱο͂ν ἡλίου τε καὶ σελήνησ καὶ ἄστρων καὶ γῆσ καὶ αἰθέροσ καὶ ἀέροσ καὶ πυρὸσ καὶ ὕδατοσ καὶ ὡρῶν καὶ ἐνιαυτοῦ; συχνὰ μέν μοι προστάττεισ, ὅμωσ δέ, εἴπερ σοι κεχαρισμένον ἔσται, ἐθέλω.

καὶ μὴν χαριῇ. τί δὴ οὖν πρῶτον βούλει; ἢ ὥσπερ εἶπεσ τὸν ἥλιον διέλθωμεν; πάνυ γε. ἐοίκε τοίνυν κατάδηλον γενόμενον ἂν μᾶλλον εἰ τῷ Δωρικῷ τισ ὀνόματι χρῷτο ‐ "ἅλιον" γὰρ καλοῦσιν οἱ Δωριῆσ ‐ "ἅλιοσ" οὖν εἰή μὲν ἂν κατὰ τὸ ἁλίζειν εἰσ ταὐτὸν τοὺσ ἀνθρώπουσ ἐπειδὰν ἀνατείλῃ, εἰή δ’ ἂν καὶ τῷ περὶ τὴν γῆν ἀεὶ εἱλεῖν ἰών, ἐοίκοι δ’ ἂν καὶ ὅτι ποικίλλει ἰὼν τὰ γιγνόμενα ἐκ τῆσ γῆσ· τὸ δὲ ποικίλλειν καὶ αἰολεῖν ταὐτόν.

τί δὲ ἡ "σελήνη" ; τοῦτο δὲ τὸ ὄνομα φαίνεται τὸν Ἀναξαγόραν πιέζειν. τί δή; ἐοίκε δηλοῦντι παλαιότερον ὃ ἐκεῖνοσ νεωστὶ ἔλεγεν, ὅτι ἡ σελήνη ἀπὸ τοῦ ἡλίου ἔχει τὸ φῶσ. πῶσ δή; τὸ μέν που "σέλασ" καὶ τὸ "φῶσ" ταὐτόν.

ναί. νέον δέ που καὶ ἕνον ἀεί ἐστι περὶ τὴν σελήνην τοῦτο τὸ φῶσ, εἴπερ ἀληθῆ οἱ Ἀναξαγόρειοι λέγουσιν· κύκλῳ γάρ που ἀεὶ αὐτὴν περιιὼν νέον ἀεὶ ἐπιβάλλει, ἕνον δὲ ὑπάρχει τὸ τοῦ προτέρου μηνόσ. πάνυ γε. "Σελαναίαν" δέ γε καλοῦσιν αὐτὴν πολλοί. πάνυ γε. ὅτι δὲ σέλασ νέον καὶ ἕνον ἔχει ἀεί, "Σελαενονεοάεια" μὲν δικαιότατ’ ἂν τῶν ὀνομάτων καλοῖτο, συγκεκροτημένον δὲ "Σελαναία" κέκληται. διθυραμβῶδέσ γε τοῦτο τοὔνομα, ὦ Σώκρατεσ.

ἀλλὰ τὸν μῆνα καὶ τὰ ἄστρα πῶσ λέγεισ; ὁ μὲν "μεὶσ" ἀπὸ τοῦ μειοῦσθαι εἰή ἂν "μείησ" ὀρθῶσ κεκλημένοσ, τὰ δ’ "ἄστρα" ἐοίκε τῆσ ἀστραπῆσ ἐπωνυμίαν ἔχειν. ἡ δὲ "ἀστραπή," ὅτι τὰ ὦπα ἀναστρέφει, "ἀναστρωπὴ" ἂν εἰή, νῦν δὲ "ἀστραπὴ" καλλωπισθεῖσα κέκληται. τί δὲ τὸ πῦρ καὶ τὸ ὕδωρ; τὸ "πῦρ" ἀπορῶ·

ἐννοῶ γὰρ ὅτι πολλὰ οἱ Ἕλληνεσ ὀνόματα ἄλλωσ τε καὶ οἱ ὑπὸ τοῖσ βαρβάροισ οἰκοῦντεσ παρὰ τῶν βαρβάρων εἰλήφασιν. καὶ κινδυνεύει ἤτοι ἡ τοῦ Εὐθύφρονόσ με μοῦσα ἐπιλελοιπέναι, ἢ τοῦτό τι παγχάλεπον εἶναι. σκέψαι οὖν ἣν εἰσάγω μηχανὴν ἐπὶ πάντα τὰ τοιαῦτα ἃ ἂν ἀπορῶ. τίνα δή; ἐγώ σοι ἐρῶ. ἀπόκριναι γάρ μοι· ἔχοισ ἂν εἰπεῖν πῦρ κατὰ τίνα τρόπον καλεῖται; μὰ Δί’ οὐκ ἔγωγε. σκέψαι δὴ ὃ ἐγὼ ὑποπτεύω περὶ αὐτοῦ. τί οὖν δή;

εἴ τισ ζητοῖ ταῦτα κατὰ τὴν Ἑλληνικὴν φωνὴν ὡσ εἰκότωσ κεῖται, ἀλλὰ μὴ κατ’ ἐκείνην ἐξ ἧσ τὸ ὄνομα τυγχάνει ὄν, οἶσθα ὅτι ἀποροῖ ἄν. εἰκότωσ γε. ὁρ́α τοίνυν καὶ τοῦτο τὸ ὄνομα τὸ "πῦρ" μή τι βαρβαρικὸν ᾖ.

τοῦτο γὰρ οὔτε ῥᾴδιον προσάψαι ἐστὶν Ἑλληνικῇ φωνῇ, φανεροί τ’ εἰσὶν οὕτωσ αὐτὸ καλοῦντεσ Φρύγεσ σμικρόν τι παρακλίνοντεσ· καὶ τό γε "ὕδωρ" καὶ τὰσ "κύνασ" καὶ ἄλλα πολλά. ἔστι ταῦτα. οὐ τοίνυν δεῖ ταῦτα προσβιάζεσθαι, ἐπεὶ ἔχοι γ’ ἄν τισ εἰπεῖν περὶ αὐτῶν. τὸ μὲν οὖν πῦρ καὶ τὸ ὕδωρ ταύτῃ ἀπωθοῦμαι· ὁ δὲ δὴ ἀὴρ ἆρά γε, ὦ Ἑρμόγενεσ, ὅτι αἴρει τὰ ἀπὸ τῆσ γῆσ, "ἀὴρ" κέκληται;

ἢ ὅτι ἀεὶ ῥεῖ; ἢ ὅτι πνεῦμα ἐξ αὐτοῦ γίγνεται ῥέοντοσ; οἱ γὰρ ποιηταί που τὰ πνεύματα "ἀήτασ" καλοῦσιν· ἴσωσ οὖν λέγει, ὥσπερ ἂν εἰ εἴποι πνευματόρρουν, "ἀητόρρουν" ὅθεν δὴ βούλεται αὐτὸν οὕτωσ εἰπεῖν, ὅτι ἐστὶν ἀήρ. τὸν δὲ αἰθέρα τῇδέ πῃ ὑπολαμβάνω, ὅτι ἀεὶ θεῖ περὶ τὸν ἀέρα ῥέων "ἀειθεὴρ" δικαίωσ ἂν καλοῖτο. γῆ δὲ μᾶλλον σημαίνει ὃ βούλεται ἐάν τισ "γαῖαν" ὀνομάσῃ· γαῖα γὰρ γεννήτειρα ἂν εἰή ὀρθῶσ κεκλημένη, ὥσ φησιν Ὅμηροσ·

τὸ γὰρ "γεγάασιν" γεγεννῆσθαι λέγει. εἰε͂ν· τί οὖν ἡμῖν ἦν τὸ μετὰ τοῦτο; ὡρ͂αι, ὦ Σώκρατεσ, καὶ ἐνιαυτὸσ καὶ ἔτοσ. αἱ μὲν δὴ ὡρ͂αι Ἀττικιστὶ ὡσ τὸ παλαιὸν ῥητέον, εἴπερ βούλει τὸ εἰκὸσ εἰδέναι· ΗΟΡΑΙ γάρ εἰσι διὰ τὸ ὁρίζειν χειμῶνάσ τε καὶ θέρη καὶ πνεύματα καὶ τοὺσ καρποὺσ τοὺσ ἐκ τῆσ γῆσ· ὁρίζουσαι δὲ δικαίωσ ἂν "ὁρ́αι" καλοῖντο. ἐνιαυτὸσ δὲ καὶ ἔτοσ κινδυνεύει ἕν τι εἶναι.

τὸ γὰρ τὰ φυόμενα καὶ τὰ γιγνόμενα ἐν μέρει ἕκαστον προάγον εἰσ φῶσ καὶ αὐτὸ ἐν αὑτῷ ἐξετάζον, τοῦτο, ὥσπερ ἐν τοῖσ πρόσθεν τὸ τοῦ Διὸσ ὄνομα δίχα διῃρημένον οἱ μὲν Ζῆνα, οἱ δὲ Δία ἐκάλουν, οὕτω καὶ ἐνταῦθα οἱ μὲν "ἐνιαυτόν," ὅτι ἐν ἑαυτῷ, οἱ δὲ "ἔτοσ," ὅτι ἐτάζει· ὁ δὲ ὅλοσ λόγοσ ἐστὶν τὸ "ἐν ἑαυτῷ ἐτάζον" τοῦτο προσαγορεύεσθαι ἓν ὂν δίχα, ὥστε δύο ὀνόματα γεγονέναι, "ἐνιαυτόν" τε καὶ "ἔτοσ," ἐξ ἑνὸσ λόγου. ἀλλὰ δῆτα, ὦ Σώκρατεσ, πολὺ ἐπιδίδωσ.

πόρρω ἤδη οἶμαι φαίνομαι σοφίασ ἐλαύνειν. πάνυ μὲν οὖν. τάχα μᾶλλον φήσεισ. ἀλλὰ μετὰ τοῦτο τὸ εἶδοσ ἔγωγε ἡδέωσ ἂν θεασαίμην ταῦτα τὰ καλὰ ὀνόματα τίνι ποτὲ ὀρθότητι κεῖται, τὰ περὶ τὴν ἀρετήν, οἱο͂ν "φρόνησίσ" τε καὶ "σύνεσισ" καὶ "δικαιοσύνη" καὶ τἆλλα τὰ τοιαῦτα πάντα.

ἐγείρεισ μέν, ὦ ἑταῖρε, οὐ φαῦλον γένοσ ὀνομάτων· ὅμωσ δὲ ἐπειδήπερ τὴν λεοντῆν ἐνδέδυκα, οὐκ ἀποδειλιατέον ἀλλ’ ἐπισκεπτέον, ὡσ ἐοίκε, φρόνησιν καὶ σύνεσιν καὶ γνώμην καὶ ἐπιστήμην καὶ τἆλλα δὴ ἃ φῂσ πάντα ταῦτα τὰ καλὰ ὀνόματα. πάνυ μὲν οὖν οὐ δεῖ ἡμᾶσ προαποστῆναι.

καὶ μήν, νὴ τὸν κύνα, δοκῶ γέ μοι οὐ κακῶσ μαντεύεσθαι, ὃ καὶ νυνδὴ ἐνενόησα, ὅτι οἱ πάνυ παλαιοὶ ἄνθρωποι οἱ τιθέμενοι τὰ ὀνόματα παντὸσ μᾶλλον, ὥσπερ καὶ τῶν νῦν οἱ πολλοὶ τῶν σοφῶν ὑπὸ τοῦ πυκνὰ περιστρέφεσθαι ζητοῦντεσ ὅπῃ ἔχει τὰ ὄντα εἰλιγγιῶσιν, κἄπειτα αὐτοῖσ φαίνεται περιφέρεσθαι τὰ πράγματα καὶ πάντωσ φέρεσθαι. αἰτιῶνται δὴ οὐ τὸ ἔνδον τὸ παρὰ σφίσιν πάθοσ αἴτιον εἶναι ταύτησ τῆσ δόξησ, ἀλλὰ αὐτὰ τὰ πράγματα οὕτω πεφυκέναι, οὐδὲν αὐτῶν μόνιμον εἶναι οὐδὲ βέβαιον, ἀλλὰ ῥεῖν καὶ φέρεσθαι καὶ μεστὰ εἶναι πάσησ φορᾶσ καὶ γενέσεωσ ἀεί.

λέγω δὴ ἐννοήσασ πρὸσ πάντα τὰ νυνδὴ ὀνόματα. πῶσ δὴ τοῦτο, ὦ Σώκρατεσ; οὐ κατενόησασ ἴσωσ τὰ ἄρτι λεγόμενα ὅτι παντάπασιν ὡσ φερομένοισ τε καὶ ῥέουσι καὶ γιγνομένοισ τοῖσ πράγμασι τὰ ὀνόματα ἐπίκειται. οὐ πάνυ ἐνεθυμήθην. καὶ μὴν πρῶτον μὲν τοῦτο ὃ πρῶτον εἴπομεν παντάπασιν ὡσ ἐπὶ τοιούτων ἐστίν.

τὸ ποῖον; ἡ "φρόνησισ" · φορᾶσ γάρ ἐστι καὶ ῥοῦ νόησισ. εἰή δ’ ἂν καὶ ὄνησιν ὑπολαβεῖν φορᾶσ· ἀλλ’ οὖν περί γε τὸ φέρεσθαί ἐστιν. εἰ δὲ βούλει, ἡ "γνώμη" παντάπασιν δηλοῖ γονῆσ σκέψιν καὶ νώμησιν· τὸ γὰρ "νωμᾶν" καὶ τὸ "σκοπεῖν" ταὐτόν. εἰ δὲ βούλει, αὐτὸ ἡ "νόησισ" τοῦ νέου ἐστὶν ἕσισ, τὸ δὲ νέα εἶναι τὰ ὄντα σημαίνει γιγνόμενα ἀεὶ εἶναι· τούτου οὖν ἐφίεσθαι τὴν ψυχὴν μηνύει τὸ ὄνομα ὁ θέμενοσ τὴν "νεόεσιν.

" οὐ γὰρ "νόησισ" τὸ ἀρχαῖον ἐκαλεῖτο, ἀλλ’ ἀντὶ τοῦ ἦτα εἶ ἔδει λέγειν δύο, "νοέεσιν. " "σωφροσύνη" δὲ σωτηρία οὗ νυνδὴ ἐσκέμμεθα, φρονήσεωσ. καὶ μὴν ἥ γε ἐπιστήμη μηνύει ὡσ φερομένοισ τοῖσ πράγμασιν ἑπομένησ τῆσ ψυχῆσ τῆσ ἀξίασ λόγου, καὶ οὔτε ἀπολειπομένησ οὔτε προθεούσησ·

διὸ δὴ ἐμβάλλοντασ δεῖ τὸ εἶ "ἑπεϊστήμην" αὐτὴν ὀνομάζειν. "σύνεσισ" δ’ αὖ οὕτω μὲν δόξειεν ἂν ὥσπερ συλλογισμὸσ εἶναι, ὅταν δὲ συνιέναι λέγῃ, ταὐτὸν παντάπασιν τῷ ἐπίστασθαι συμβαίνει λεγόμενον· συμπορεύεσθαι γὰρ λέγει τὴν ψυχὴν τοῖσ πράγμασι τὸ "συνιέναι. " ἀλλὰ μὴν ἥ γε "σοφία" φορᾶσ ἐφάπτεσθαι σημαίνει.

σκοτωδέστερον δὲ τοῦτο καὶ ξενικώτερον· ἀλλὰ δεῖ ἐκ τῶν ποιητῶν ἀναμιμνῄσκεσθαι ὅτι πολλαχοῦ λέγουσιν περὶ ὅτου ἂν τύχωσιν τῶν ἀρχομένων ταχὺ προϊέναι "ἐσύθη" φασίν. Λακωνικῷ δὲ ἀνδρὶ τῶν εὐδοκίμων καὶ ὄνομα ἦν "Σοῦσ" · τὴν γὰρ ταχεῖαν ὁρμὴν οἱ Λακεδαιμόνιοι τοῦτο καλοῦσιν. ταύτησ οὖν τῆσ φορᾶσ ἐπαφὴν σημαίνει ἡ σοφία, ὡσ φερομένων τῶν ὄντων. καὶ μὴν τό γε "ἀγαθόν," τοῦτο τῆσ φύσεωσ πάσησ τῷ ἀγαστῷ βούλεται τὸ ὄνομα ἐπικεῖσθαι.

ἐπειδὴ γὰρ πορεύεται τὰ ὄντα, ἔνι μὲν ἄρ’ αὐτοῖσ τάχοσ, ἔνι δὲ βραδυτήσ. ἔστιν οὖν οὐ πᾶν τὸ ταχὺ ἀλλὰ τὶ αὐτοῦ ἀγαστόν. τοῦ θοοῦ δὴ τῷ ἀγαστῷ αὕτη ἡ ἐπωνυμία ἐστίν, "τἀγαθόν. "δικαιοσύνη" δέ, ὅτι μὲν ἐπὶ τῇ τοῦ δικαίου συνέσει τοῦτο κεῖται τὸ ὄνομα, ῥᾴδιον συμβαλεῖν·

αὐτὸ δὲ τὸ "δίκαιον" χαλεπόν. καὶ γὰρ δὴ καὶ ἐοίκε μέχρι μέν του ὁμολογεῖσθαι παρὰ πολλῶν, ἔπειτα δὲ ἀμφισβητεῖσθαι. ὅσοι γὰρ ἡγοῦνται τὸ πᾶν εἶναι ἐν πορείᾳ, τὸ μὲν πολὺ αὐτοῦ ὑπολαμβάνουσιν τοιοῦτόν τι εἶναι οἱο͂ν οὐδὲν ἄλλο ἢ χωρεῖν, διὰ δὲ τούτου παντὸσ εἶναί τι διεξιόν, δι’ οὗ πάντα τὰ γιγνόμενα γίγνεσθαι·

εἶναι δὲ τάχιστον τοῦτο καὶ λεπτότατον. οὐ γὰρ ἂν δύνασθαι ἄλλωσ διὰ τοῦ ὄντοσ ἰέναι παντόσ, εἰ μὴ λεπτότατόν τε ἦν ὥστε αὐτὸ μηδὲν στέγειν, καὶ τάχιστον ὥστε χρῆσθαι ὥσπερ ἑστῶσι τοῖσ ἄλλοισ. ἄλλα πάντα διαϊόν, τοῦτο τὸ ὄνομα ἐκλήθη ὀρθῶσ "δίκαιον," εὐστομίασ ἕνεκα τὴν τοῦ κάππα δύναμιν προσλαβόν.

μέχρι μὲν οὖν ἐνταῦθα, ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν, παρὰ πολλῶν ὁμολογεῖται τοῦτο εἶναι τὸ δίκαιον· ἐγὼ δέ, ὦ Ἑρμόγενεσ, ἅτε λιπαρὴσ ὢν περὶ αὐτοῦ, ταῦτα μὲν πάντα διαπέπυσμαι ἐν ἀπορρήτοισ, ὅτι τοῦτό ἐστι τὸ δίκαιον καὶ τὸ αἴτιον ‐ δι’ ὃ γὰρ γίγνεται, τοῦτ’ ἔστι τὸ αἴτιον ‐ καὶ "Δία" καλεῖν ἔφη τισ τοῦτο ὀρθῶσ ἔχειν διὰ ταῦτα.

ἐπειδὰν δ’ ἠρέμα αὐτοὺσ ἐπανερωτῶ ἀκούσασ ταῦτα μηδὲν ἧττον· "τί οὖν ποτ’ ἔστιν, ὦ ἄριστε, δίκαιον, εἰ τοῦτο οὕτωσ ἔχει; δοκῶ τε ἤδη μακρότερα τοῦ προσήκοντοσ ἐρωτᾶν καὶ ὑπὲρ τὰ ἐσκαμμένα ἅλλεσθαι. ἱκανῶσ γάρ μέ φασι πεπύσθαι ἀκηκοέναι καὶ ἐπιχειροῦσιν, βουλόμενοι ἀποπιμπλάναι με, ἄλλοσ ἄλλα ἤδη λέγειν, καὶ οὐκέτι συμφωνοῦσιν.

ὁ μὲν γὰρ τίσ φησιν τοῦτο εἶναι δίκαιον, τὸν ἥλιον· τοῦτον γὰρ μόνον διαϊόντα καὶ κάοντα ἐπιτροπεύειν τὰ ὄντα. ἐπειδὰν οὖν τῳ λέγω αὐτὸ ἅσμενοσ ὡσ καλόν τι ἀκηκοώσ, καταγελᾷ μου οὗτοσ ἀκούσασ καὶ ἐρωτᾷ εἰ οὐδὲν δίκαιον οἶμαι εἶναι ἐν τοῖσ ἀνθρώποισ ἐπειδὰν ὁ ἥλιοσ δύῃ. λιπαροῦντοσ οὖν ἐμοῦ ὅτι αὖ ἐκεῖνοσ λέγει αὐτό, τὸ πῦρ φησιν· τοῦτο δὲ οὐ ῥᾴδιόν ἐστιν εἰδέναι.

ὁ δὲ οὐκ αὐτὸ τὸ πῦρ φησιν, ἀλλ’ αὐτὸ τὸ θερμὸν τὸ ἐν τῷ πυρὶ ἐνόν. ὁ δὲ τούτων μὲν πάντων καταγελᾶν φησιν, εἶναι δὲ τὸ δίκαιον ὃ λέγει Ἀναξαγόρασ, νοῦν εἶναι τοῦτο· αὐτοκράτορα γὰρ αὐτὸν ὄντα καὶ οὐδενὶ μεμειγμένον πάντα φησὶν αὐτὸν κοσμεῖν τὰ πράγματα διὰ πάντων ἰόντα. ἐνταῦθα δὴ ἐγώ, ὦ φίλε, πολὺ ἐν πλείονι ἀπορίᾳ εἰμὶ ἢ πρὶν ἐπιχειρῆσαι μανθάνειν περὶ τοῦ δικαίου ὅτι ποτ’ ἔστιν. ἀλλ’ οὖν οὗπερ ἕνεκα ἐσκοποῦμεν, τό γε ὄνομα τοῦτο φαίνεται αὐτῷ διὰ ταῦτα κεῖσθαι.

φαίνῃ μοι, ὦ Σώκρατεσ, ταῦτα μὲν ἀκηκοέναι του καὶ οὐκ αὐτοσχεδιάζειν. τί δὲ τἆλλα; οὐ πάνυ. ἄκουε δή· ἴσωσ γὰρ ἄν σε καὶ τὰ ἐπίλοιπα ἐξαπατήσαιμι ὡσ οὐκ ἀκηκοὼσ λέγω. μετὰ γὰρ δικαιοσύνην τί ἡμῖν λείπεται; ἀνδρείαν οἶμαι οὔπω διήλθομεν. δῆλον ὅτι ἐστὶν ὄντοσ ἐμπόδισμα τοῦ διαϊόντοσ, ἀνδρεία δὲ σημαίνει ὡσ ἐν μάχῃ ἐπονομαζομένησ τῆσ ἀνδρείασ ‐ μάχην δ’ εἶναι ἐν τῷ ὄντι, εἴπερ ῥεῖ, οὐκ ἄλλο τι ἢ τὴν ἐναντίαν ῥοήν ‐ ἐὰν οὖν τισ ἐξέλῃ τὸ δέλτα τοῦ ὀνόματοσ τῆσ ἀνδρείασ, αὐτὸ μηνύει τὸ ἔργον τὸ ὄνομα ἡ "ἀνρεία.

" δῆλον οὖν ὅτι οὐ πάσῃ ῥοῇ ἡ ἐναντία ῥοὴ ἀνδρεία ἐστίν, ἀλλὰ τῇ παρὰ τὸ δίκαιον ῥεούσῃ· οὐ γὰρ ἂν ἐπῃνεῖτο ἡ ἀνδρεία.

καὶ τὸ "ἄρρεν" καὶ ὁ "ἀνὴρ" ἐπὶ παραπλησίῳ τινὶ τούτῳ ἐστί, τῇ ἄνῳ ῥοῇ. "γυνὴ" δὲ γονή μοι φαίνεται βούλεσθαι εἶναι. τὸ δὲ "θῆλυ" ἀπὸ τῆσ θηλῆσ τι φαίνεται ἐπωνομάσθαι· ἡ δὲ "θηλὴ" ἆρά γε, ὦ Ἑρμόγενεσ, ὅτι τεθηλέναι ποιεῖ ὥσπερ τὰ ἀρδόμενα; ἐοίκέν γε, ὦ Σώκρατεσ. καὶ μὴν αὐτό γε τὸ "θάλλειν" τὴν αὔξην μοι δοκεῖ ἀπεικάζειν τὴν τῶν νέων, ὅτι ταχεῖα καὶ ἐξαιφνιδία γίγνεται. οἱο͂́νπερ οὖν μεμίμηται τῷ ὀνόματι, συναρμόσασ ἀπὸ τοῦ θεῖν καὶ ἅλλεσθαι τὸ ὄνομα.

ἀλλ’ οὐ γὰρ ἐπισκοπεῖσ με ὥσπερ ἐκτὸσ δρόμου φερόμενον ἐπειδὰν λείου ἐπιλάβωμαι· ἐπίλοιπα δὲ ἡμῖν ἔτι συχνὰ τῶν δοκούντων σπουδαίων εἶναι. ἀληθῆ λέγεισ. ὧν γ’ ἔστιν ἓν καὶ "τέχνην" ἰδεῖν ὅτι ποτὲ βούλεται εἶναι. πάνυ μὲν οὖν. οὐκοῦν τοῦτό γε ἕξιν νοῦ σημαίνει, τὸ μὲν ταῦ ἀφελόντι, ἐμβαλόντι δὲ οὖ μεταξὺ τοῦ χεῖ καὶ τοῦ νῦ καὶ <τοῦ νῦ καὶ> τοῦ ἦτα; καὶ μάλα γε γλίσχρωσ, ὦ Σώκρατεσ.

ὦ μακάριε, οὐκ οἶσθ’ ὅτι τὰ πρῶτα ὀνόματα τεθέντα κατακέχωσται ἤδη ὑπὸ τῶν βουλομένων τραγῳδεῖν αὐτά, περιτιθέντων γράμματα καὶ ἐξαιρούντων εὐστομίασ ἕνεκα καὶ πανταχῇ στρεφόντων, καὶ ὑπὸ καλλωπισμοῦ καὶ ὑπὸ χρόνου. ἐπεὶ ἐν τῷ "κατόπτρῳ" οὐ δοκεῖ σοι ἄτοπον εἶναι τὸ ἐμβεβλῆσθαι τὸ ῥῶ; ἀλλὰ τοιαῦτα οἶμαι ποιοῦσιν οἱ τῆσ μὲν ἀληθείασ οὐδὲν φροντίζοντεσ, τὸ δὲ στόμα πλάττοντεσ, ὥστ’ ἐπεμβάλλοντεσ πολλὰ ἐπὶ τὰ πρῶτα ὀνόματα τελευτῶντεσ ποιοῦσιν μηδ’ ἂν ἕνα ἀνθρώπων συνεῖναι ὅτι ποτὲ βούλεται τὸ ὄνομα· ὥσπερ καὶ τὴν Σφίγγα ἀντὶ "φικὸσ" "σφίγγα" καλοῦσιν, καὶ ἄλλα πολλά.

ταῦτα μὲν ἔστιν οὕτωσ, ὦ Σώκρατεσ. εἰ δ’ αὖ τισ ἐάσει καὶ ἐντιθέναι καὶ ἐξαιρεῖν ἅττ’ ἂν βούληταί τισ εἰσ τὰ ὀνόματα, πολλὴ εὐπορία ἔσται καὶ πᾶν ἂν παντί τισ ὄνομα πράγματι προσαρμόσειεν. ἀληθῆ λέγεισ.

ἀληθῆ μέντοι. ἀλλὰ τὸ μέτριον οἶμαι δεῖ φυλάττειν καὶ τὸ εἰκὸσ σὲ τὸν σοφὸν ἐπιστάτην. βουλοίμην ἄν. καὶ ἐγώ σοι συμβούλομαι, ὦ Ἑρμόγενεσ. ἀλλὰ μὴ λίαν, ὦ δαιμόνιε, ἀκριβολογοῦ, "μή μ’ ἀπογυιώσῃσ μένεοσ. " ἔρχομαι γὰρ ἐπὶ τὴν κορυφὴν ὧν εἴρηκα, ἐπειδὰν μετὰ τέχνην μηχανὴν ἐπισκεψώμεθα.

"μηχανὴ" γάρ μοι δοκεῖ τοῦ ἄνειν ἐπὶ πολὺ σημεῖον εἶναι· τὸ γὰρ "μῆκόσ" πωσ τὸ πολὺ σημαίνει· ἐξ ἀμφοῖν οὖν τούτοιν σύγκειται, "μήκουσ" τε καὶ τοῦ "ἄνειν," τὸ ὄνομα ἡ "μηχανή. " ἀλλ’, ὅπερ νυνδὴ εἶπον, ἐπὶ τὴν κορυφὴν δεῖ τῶν εἰρημένων ἐλθεῖν· "ἀρετὴ" γὰρ καὶ "κακία" ὅτι βούλεται τὰ ὀνόματα ζητητέα. τὸ μὲν οὖν ἕτερον οὔπω καθορῶ, τὸ δ’ ἕτερον δοκεῖ μοι κατάδηλον εἶναι. συμφωνεῖ γὰρ τοῖσ ἔμπροσθεν πᾶσιν.

ἅτε γὰρ ἰόντων τῶν πραγμάτων, πᾶν τὸ κακῶσ ἰὸν "κακία" ἂν εἰή· τοῦτο δὲ ὅταν ἐν ψυχῇ ᾖ, τὸ κακῶσ ἰέναι ἐπὶ τὰ πράγματα, μάλιστα τὴν τοῦ ὅλου ἐπωνυμίαν ἔχει τῆσ κακίασ. τὸ δὲ κακῶσ ἰέναι ὅτι ποτ’ ἔστιν, δοκεῖ μοι δηλοῦν καὶ ἐν τῇ "δειλίᾳ," ὃ οὔπω διήλθομεν ἀλλ’ ὑπερέβημεν, δέον αὐτὸ μετὰ τὴν ἀνδρείαν σκέψασθαι· δοκοῦμεν δέ μοι καὶ ἄλλα πολλὰ ὑπερβεβηκέναι.

ἡ δ’ οὖν δειλία τῆσ ψυχῆσ σημαίνει δεσμὸν εἶναι ἰσχυρόν· τὸ γὰρ "λίαν" ἰσχύσ τίσ ἐστιν. δεσμὸσ οὖν ὁ λίαν καὶ ὁ μέγιστοσ τῆσ ψυχῆσ ἡ δειλία ἂν εἰή· ὥσπερ γε καὶ ἡ ἀπορία κακόν, καὶ πᾶν, ὡσ ἐοίκεν, ὅτι ἂν ἐμποδὼν ᾖ τῷ ἰέναι καὶ πορεύεσθαι. τοῦτ’ οὖν φαίνεται τὸ κακῶσ ἰέναι δηλοῦν, τὸ ἰσχομένωσ τε καὶ ἐμποδιζομένωσ πορεύεσθαι, ὃ δὴ ψυχὴ ὅταν ἔχῃ, κακίᾳ μεστὴ γίγνεται. εἰ δ’ ἐπὶ τοιούτοισ ἡ "κακία" ἐστὶν τοὔνομα, τοὐναντίον τούτου ἡ "ἀρετὴ" ἂν εἰή, σημαῖνον πρῶτον μὲν εὐπορίαν, ἔπειτα δὲ λελυμένην τὴν ῥοὴν τῆσ ἀγαθῆσ ψυχῆσ εἶναι ἀεί, ὥστε τὸ ἀσχέτωσ καὶ τὸ ἀκωλύτωσ ἀεὶ ῥέον ἐπωνυμίαν εἴληφεν, ὡσ ἐοίκε, τοῦτο τοὔνομα, <ὃ> ὀρθῶσ μὲν ἔχει "ἀειρείτην" καλεῖν, ἴσωσ δὲ αἱρετὴν λέγει, ὡσ οὔσησ ταύτησ τῆσ ἕξεωσ αἱρετωτάτησ, συγκεκρότηται δὲ καὶ καλεῖται "ἀρετή. " καὶ ἴσωσ με αὖ φήσεισ πλάττειν· καὶ τοῦτο τὸ ὄνομα τὴν "ἀρετὴν" ὀρθῶσ ἔχειν.

τὸ δὲ δὴ "κακόν," δι’ οὗ πολλὰ τῶν ἔμπροσθεν εἴρηκασ, τί ἂν νοοῖ τοὔνομα;

ἄτοπόν τι νὴ Δία ἔμοιγε δοκεῖ καὶ χαλεπὸν συμβαλεῖν. ἐπάγω οὖν καὶ τούτῳ ἐκείνην τὴν μηχανήν. ποίαν ταύτην; τὴν τοῦ βαρβαρικόν τι καὶ τοῦτο φάναι εἶναι. καὶ ἐοίκάσ γε ὀρθῶσ λέγοντι. ἀλλ’ εἰ δοκεῖ, ταῦτα μὲν ἐῶμεν, τὸ δὲ "καλὸν" καὶ τὸ "αἰσχρὸν" πειρώμεθα ἰδεῖν πῇ εὐλόγωσ ἔχει. τὸ μὲν τοίνυν "αἰσχρὸν" καὶ δὴ κατάδηλόν μοι φαίνεται ὃ νοεῖ· καὶ τοῦτο γὰρ τοῖσ ἔμπροσθεν ὁμολογεῖται.

πῶσ λέγεισ; τὸ γὰρ ἐμποδίζον καὶ ἴσχον τῆσ ῥοῆσ τὰ ὄντα λοιδορεῖν μοι φαίνεται διὰ παντὸσ ὁ τὰ ὀνόματα τιθείσ, καὶ νῦν τῷ ἀεὶ ἴσχοντι τὸν ῥοῦν τοῦτο τὸ ὄνομα ἔθετο <τὸ> "ἀεισχοροῦν" · νῦν δὲ συγκροτήσαντεσ "αἰσχρὸν" καλοῦσιν. τί δὲ τὸ "καλόν" ; τοῦτο χαλεπώτερον κατανοῆσαι. καίτοι λέγει γε αὐτό· ἁρμονίᾳ μόνον καὶ μήκει τοῦ οὖ παρῆκται. πῶσ δή; τῆσ διανοίασ τισ ἐοίκεν ἐπωνυμία εἶναι τοῦτο τὸ ὄνομα. φέρε, τί οἰεί σὺ εἶναι τὸ αἴτιον κληθῆναι ἑκάστῳ τῶν ὄντων;

ἆρ’ οὐκ ἐκεῖνο τὸ τὰ ὀνόματα θέμενον; πάντωσ που. οὐκοῦν διάνοια ἂν εἰή τοῦτο ἤτοι θεῶν ἢ ἀνθρώπων ἢ ἀμφότερα; ναί. οὐκοῦν τὸ καλέσαν τὰ πράγματα καὶ τὸ καλοῦν ταὐτόν ἐστιν τοῦτο, διάνοια; φαίνεται. οὐκοῦν καὶ ὅσα μὲν ἂν νοῦσ τε καὶ διάνοια ἐργάσηται, ταῦτά ἐστι τὰ ἐπαινετά, ἃ δὲ μή, ψεκτά; πάνυ γε. τὸ οὖν ἰατρικὸν ἰατρικὰ ἐργάζεται καὶ τὸ τεκτονικὸν τεκτονικά;

ἢ πῶσ λέγεισ; οὕτωσ ἔγωγε. καὶ τὸ καλοῦν ἄρα καλά; δεῖ γέ τοι. ἔστι δέ γε τοῦτο, ὥσ φαμεν, διάνοια; πάνυ γε. ὀρθῶσ ἄρα φρονήσεωσ αὕτη ἡ ἐπωνυμία ἐστὶν τὸ "καλὸν" τῆσ τὰ τοιαῦτα ἀπεργαζομένησ, ἃ δὴ καλὰ φάσκοντεσ εἶναι ἀσπαζόμεθα. φαίνεται. τί οὖν ἔτι ἡμῖν λοιπὸν τῶν τοιούτων;

ταῦτα τὰ περὶ τὸ ἀγαθόν τε καὶ καλόν, συμφέροντά τε καὶ λυσιτελοῦντα καὶ ὠφέλιμα καὶ κερδαλέα καὶ τἀναντία τούτων. οὐκοῦν τὸ μὲν "συμφέρον" ἤδη που κἂν σὺ εὑρ́οισ ἐκ τῶν πρότερον ἐπισκοπῶν·

τῆσ γὰρ ἐπιστήμησ ἀδελφόν τι φαίνεται. οὐδὲν γὰρ ἄλλο δηλοῖ ἢ τὴν ἅμα φορὰν τῆσ ψυχῆσ μετὰ τῶν πραγμάτων, καὶ τὰ ὑπὸ τοῦ τοιούτου πραττόμενα "συμφέροντά" τε καὶ "σύμφορα" κεκλῆσθαι ἀπὸ τοῦ συμπεριφέρεσθαι ἐοίκε, τὸ δέ γε "κερδαλέον" ἀπὸ τοῦ κέρδουσ. "κέρδοσ" δὲ νῦ ἀντὶ τοῦ δέλτα ἀποδιδόντι ἐσ τὸ ὄνομα δηλοῖ ὃ βούλεται·

τὸ γὰρ ἀγαθὸν κατ’ ἄλλον τρόπον ὀνομάζει. ὅτι γὰρ κεράννυται ἐσ πάντα διεξιόν, ταύτην αὐτοῦ τὴν δύναμιν ἐπονομάζων ἔθετο τοὔνομα· δέλτα <δ’> ἐνθεὶσ ἀντὶ τοῦ νῦ "κέρδοσ" ἐφθέγξατο. "Λυσιτελοῦν" δὲ τί δή; ἐοίκεν, ὦ Ἑρμόγενεσ, οὐχὶ καθάπερ οἱ κάπηλοι αὐτῷ χρῶνται, ἐὰν τὸ ἀνάλωμα ἀπολύῃ, οὐ ταύτῃ λέγειν μοι δοκεῖ τὸ "λυσιτελοῦν," ἀλλ’ ὅτι τάχιστον ὂν τοῦ ὄντοσ ἵστασθαι οὐκ ἐᾷ τὰ πράγματα, οὐδὲ τέλοσ λαβοῦσαν τὴν φορὰν τοῦ φέρεσθαι στῆναί τε καὶ παύσασθαι, ἀλλ’ ἀεὶ λύει αὐτῆσ ἄν τι ἐπιχειρῇ τέλοσ ἐγγίγνεσθαι, καὶ παρέχει ἄπαυστον καὶ ἀθάνατον αὐτήν, ταύτῃ μοι δοκεῖ ἐπιφημίσαι τὸ ἀγαθὸν λυσιτελοῦν· τὸ γὰρ τῆσ φορᾶσ λύον τὸ τέλοσ "λυσιτελοῦν" καλέσαι.

"ὠφέλιμον" δὲ ξενικὸν τοὔνομα, ᾧ καὶ Ὅμηροσ πολλαχοῦ κέχρηται, τῷ "ὀφέλλειν" · ἔστι δὲ τοῦτο τοῦ αὔξειν καὶ ποιεῖν ἐπωνυμία. τὰ δὲ δὴ τούτων ἐναντία πῶσ ἔχει ἡμῖν;

ὅσα μὲν ἀπόφησιν αὐτῶν, ὥσ γέ μοι δοκεῖ, οὐδὲν δεῖ ταῦτα διεξιέναι. ποῖα ταῦτα; "ἀσύμφορον" καὶ "ἀνωφελὲσ" καὶ "ἀλυσιτελὲσ" καὶ "ἀκερδέσ. " ἀληθῆ λέγεισ. ἀλλὰ "βλαβερόν" γε καὶ "ζημιῶδεσ. " ναί. καὶ τὸ μέν γε "βλαβερὸν" τὸ βλάπτον τὸν ῥοῦν εἶναι λέγει· τὸ δὲ "βλάπτον" αὖ σημαίνει βουλόμενον ἅπτειν·

τὸ δὲ "ἅπτειν" καὶ δεῖν ταὐτόν ἐστι, τοῦτο δὲ πανταχοῦ ψέγει. τὸ βουλόμενον οὖν ἅπτειν ῥοῦν ὀρθότατα μὲν ἂν εἰή "βουλαπτεροῦν," καλλωπισθὲν δὲ καλεῖσθαί μοι φαίνεται "βλαβερόν. " ποικίλα γέ σοι, ὦ Σώκρατεσ, ἐκβαίνει τὰ ὀνόματα. καὶ γὰρ νῦν μοι ἔδοξασ ὥσπερ τοῦ τῆσ Ἀθηνάασ νόμου προαύλιον στομαυλῆσαι, τοῦτο τὸ ὄνομα προειπὼν τὸ "βουλαπτεροῦν. " οὐκ ἐγώ, ὦ Ἑρμόγενεσ, αἴτιοσ, ἀλλ’ οἱ θέμενοι τὸ ὄνομα. ἀληθῆ λέγεισ·

ἀλλὰ δὴ τὸ "ζημιῶδεσ" τί ἂν εἰή; τί δ’ ἂν εἰή ποτὲ "ζημιῶδεσ" ; θέασαι, ὦ Ἑρμόγενεσ, ὡσ ἐγὼ ἀληθῆ λέγω λέγων ὅτι προστιθέντεσ γράμματα καὶ ἐξαιροῦντεσ σφόδρα ἀλλοιοῦσι τὰσ τῶν ὀνομάτων διανοίασ, οὕτωσ ὥστε σμικρὰ πάνυ παραστρέφοντεσ ἐνίοτε τἀναντία ποιεῖν σημαίνειν. οἱο͂ν καὶ ἐν τῷ "δέοντι" ·

ἐνενόησα γὰρ αὐτὸ καὶ ἀνεμνήσθην ἄρτι ἀπὸ τοῦδε ὃ ἔμελλόν σοι ἐρεῖν ὅτι ἡ μὲν νέα φωνὴ ἡμῖν ἡ καλὴ αὑτηὶ καὶ τοὐναντίον περιέτρεψε μηνύειν τὸ "δέον" καὶ τὸ "ζημιῶδεσ," ἀφανίζουσα ὅτι νοεῖ, ἡ δὲ παλαιὰ ἀμφότερον δηλοῖ ὃ βούλεται τοὔνομα. πῶσ λέγεισ; ἐγώ σοι ἐρῶ. οἶσθα ὅτι οἱ παλαιοὶ οἱ ἡμέτεροι τῷ ἰῶτα καὶ τῷ δέλτα εὖ μάλα ἐχρῶντο, καὶ οὐχ ἥκιστα αἱ γυναῖκεσ, αἵπερ μάλιστα τὴν ἀρχαίαν φωνὴν σῴζουσι. νῦν δὲ ἀντὶ μὲν τοῦ ἰῶτα ἢ εἶ ἢ ἦτα μεταστρέφουσιν, ἀντὶ δὲ τοῦ δέλτα ζῆτα, ὡσ δὴ μεγαλοπρεπέστερα ὄντα.

πῶσ δή; οἱο͂ν οἱ μὲν ἀρχαιότατοι "ἱμέραν" τὴν ἡμέραν ἐκάλουν, οἱ δὲ "ἑμέραν," οἱ δὲ νῦν "ἡμέραν. " ἔστι ταῦτα. οἶσθα οὖν ὅτι μόνον τούτων δηλοῖ τὸ ἀρχαῖον ὄνομα τὴν διάνοιαν τοῦ θεμένου; ὅτι γὰρ ἁσμένοισ τοῖσ ἀνθρώποισ καὶ ἱμείρουσιν ἐκ τοῦ σκότουσ τὸ φῶσ ἐγίγνετο, ταύτῃ ὠνόμασαν "ἱμέραν. " φαίνεται.

νῦν δέ γε τετραγῳδημένον οὐδ’ ἂν κατανοήσαισ ὅτι βούλεται ἡ "ἡμέρα. " καίτοι τινὲσ οἰόνται, ὡσ δὴ ἡ ἡμέρα ἥμερα ποιεῖ, διὰ ταῦτα ὠνομάσθαι αὐτὴν οὕτωσ. δοκεῖ μοι. καὶ τό γε "ζυγὸν" οἶσθα ὅτι "δυογὸν" οἱ παλαιοὶ ἐκάλουν. πάνυ γε. καὶ τὸ μέν γε "ζυγὸν" οὐδὲν δηλοῖ, τὸ δὲ τοῖν δυοῖν ἕνεκα τῆσ δέσεωσ ἐσ τὴν ἀγωγὴν ἐπωνόμασται "δυογὸν" δικαίωσ· νῦν δὲ "ζυγόν.

" καὶ ἄλλα πάμπολλα οὕτωσ ἔχει. φαίνεται. κατὰ ταὐτὰ τοίνυν πρῶτον μὲν τὸ "δέον" οὕτω λεγόμενον τοὐναντίον σημαίνει πᾶσι τοῖσ περὶ τὸ ἀγαθὸν ὀνόμασιν· ἀγαθοῦ γὰρ ἰδέα οὖσα τὸ δέον φαίνεται δεσμὸσ εἶναι καὶ κώλυμα φορᾶσ, ὥσπερ ἀδελφὸν ὂν τοῦ βλαβεροῦ. καὶ μάλα, ὦ Σώκρατεσ, οὕτω φαίνεται. ἀλλ’ οὐκ ἐὰν τῷ ἀρχαίῳ ὀνόματι χρῇ, ὃ πολὺ μᾶλλον εἰκόσ ἐστιν ὀρθῶσ κεῖσθαι ἢ τὸ νῦν, ἀλλ’ ὁμολογήσει τοῖσ πρόσθεν ἀγαθοῖσ, ἐὰν ἀντὶ τοῦ εἶ τὸ ἰῶτα ἀποδιδῷσ, ὥσπερ τὸ παλαιόν· διϊὸν γὰρ αὖ σημαίνει, ἀλλ’ οὐ δέον, τἀγαθόν, ὅπερ δὴ ἐπαινεῖ.

καὶ οὕτω οὐκ ἐναντιοῦται αὐτὸσ αὑτῷ ὁ τὰ ὀνόματα τιθέμενοσ, ἀλλὰ "δέον" καὶ "ὠφέλιμον" καὶ "λυσιτελοῦν" καὶ "κερδαλέον" καὶ "ἀγαθὸν" καὶ "συμφέρον" καὶ "εὔπορον" τὸ αὐτὸ φαίνεται, ἑτέροισ ὀνόμασι σημαῖνον τὸ διακοσμοῦν καὶ ἰὸν πανταχοῦ ἐγκεκωμιασμένον, τὸ δὲ ἴσχον καὶ δοῦν ψεγόμενον. καὶ δὴ καὶ τὸ "ζημιῶδεσ," ἐὰν κατὰ τὴν ἀρχαίαν φωνὴν ἀποδῷσ ἀντὶ τοῦ ζῆτα δέλτα, φανεῖταί σοι κεῖσθαι τὸ ὄνομα ἐπὶ τῷ δοῦντι τὸ ἰόν, ἐπονομασθὲν "δημιῶδεσ.

" τί δὲ δὴ "ἡδονὴ" καὶ "λύπη" καὶ "ἐπιθυμία" καὶ τὰ τοιαῦτα, ὦ Σώκρατεσ; οὐ πάνυ χαλεπά μοι φαίνεται, ὦ Ἑρμόγενεσ. ἥ τε γὰρ "ἡδονή," ἡ πρὸσ τὴν ὄνησιν ἐοίκε τείνουσα πρᾶξισ τοῦτο ἔχειν τὸ ὄνομα ‐ τὸ δέλτα δὲ ἔγκειται, ὥστε "ἡδονὴ" ἀντὶ "ἡονῆσ" καλεῖται ‐ ἥ τε "λύπη" ἀπὸ τῆσ διαλύσεωσ τοῦ σώματοσ ἐοίκεν ἐπωνομάσθαι ἣν ἐν τούτῳ τῷ πάθει ἴσχει τὸ σῶμα. καὶ ἥ γε "ἀνία" τὸ ἐμποδίζον τοῦ ἰέναι.

ἡ δὲ "ἀλγηδὼν" ξενικόν τι φαίνεταί μοι ἀπὸ τοῦ ἀλγεινοῦ ὠνομασμένον. "ὀδύνη" δὲ ἀπὸ τῆσ ἐνδύσεωσ τῆσ λύπησ κεκλημένῃ ἐοίκεν. "ἀχθηδὼν" δὲ καὶ παντὶ δῆλον ἀπεικασμένον τὸ ὄνομα τῷ τῆσ φορᾶσ βάρει. "χαρὰ" δὲ τῇ διαχύσει καὶ εὐπορίᾳ τῆσ ῥοῆσ τῆσ ψυχῆσ ἐοίκε κεκλημένῃ. "τέρψισ" δὲ ἀπὸ τοῦ τερπνοῦ·

τὸ δὲ "τερπνὸν" ἀπὸ τῆσ διὰ τῆσ ψυχῆσ ἑρ́ψεωσ πνοῇ ἀπεικασθὲν κέκληται, ἐν δίκῃ μὲν ἂν "ἑρ́πνουν" καλούμενον, ὑπὸ χρόνου δὲ "τερπνὸν" παρηγμένον. "εὐφροσύνη" δὲ οὐδὲν προσδεῖται τοῦ διότι ῥηθῆναι· παντὶ γὰρ δῆλον ὅτι ἀπὸ τοῦ εὖ τοῖσ πράγμασι τὴν ψυχὴν συμφέρεσθαι τοῦτο ἔλαβε τὸ ὄνομα, "εὐφεροσύνην" τό γε δίκαιον· ὅμωσ δὲ αὐτὸ καλοῦμεν "εὐφροσύνην. " οὐδ’ "ἐπιθυμία" χαλεπόν· τῇ γὰρ ἐπὶ τὸν θυμὸν ἰούσῃ δυνάμει δῆλον ὅτι τοῦτο ἐκλήθη τὸ ὄνομα. "θυμὸσ" δὲ ἀπὸ τῆσ θύσεωσ καὶ ζέσεωσ τῆσ ψυχῆσ ἔχοι ἂν τοῦτο τὸ ὄνομα.

ἀλλὰ μὴν "ἵμερόσ" γε τῷ μάλιστα ἕλκοντι τὴν ψυχὴν ῥῷ ἐπωνομάσθη· ὅτι γὰρ ἱέμενοσ ῥεῖ καὶ ἐφιέμενοσ τῶν πραγμάτων, καὶ οὕτω δὴ ἐπισπᾷ σφόδρα τὴν ψυχὴν διὰ τὴν ἕσιν τῆσ ῥοῆσ, ἀπὸ ταύτησ οὖν πάσησ τῆσ δυνάμεωσ "ἵμεροσ" ἐκλήθη.

καὶ μὴν "πόθοσ" αὖ καλεῖται σημαίνων οὐ τοῦ παρόντοσ εἶναι ἱμέρου τε καὶ ῥεύματοσ ἀλλὰ τοῦ ἄλλοθί που ὄντοσ καὶ ἀπόντοσ, ὅθεν "πόθοσ" ἐπωνόμασται ὃσ τότε, ὅταν παρῇ οὗ τισ ἐφίετο, "ἵμεροσ" ἐκαλεῖτο· ἀπογενομένου δὲ ὁ αὐτὸσ οὗτοσ "πόθοσ" ἐκλήθη. "ἔρωσ" δέ, ὅτι εἰσρεῖ ἔξωθεν καὶ οὐκ οἰκεία ἐστὶν ἡ ῥοὴ αὕτη τῷ ἔχοντι ἀλλ’ ἐπείσακτοσ διὰ τῶν ὀμμάτων, διὰ ταῦτα ἀπὸ τοῦ ἐσρεῖν "ἔσροσ" τό γε παλαιὸν ἐκαλεῖτο ‐ τῷ γὰρ οὖ ἀντὶ τοῦ ὦ ἐχρώμεθα ‐ νῦν δ’ "ἔρωσ" κέκληται διὰ τὴν τοῦ ὦ ἀντὶ τοῦ οὖ μεταλλαγήν. ἀλλὰ τί ἔτι σὺ λέγεισ ὅτι σκοπῶμεν; "δόξα" καὶ τὰ τοιαῦτα πῇ σοι φαίνεται;

"δόξα" δὴ ἤτοι τῇ διώξει ἐπωνόμασται, ἣν ἡ ψυχὴ διώκουσα τὸ εἰδέναι ὅπῃ ἔχει τὰ πράγματα πορεύεται, ἢ τῇ ἀπὸ τοῦ τόξου βολῇ. ἐοίκε δὲ τούτῳ μᾶλλον. ἡ γοῦν "οἰήσισ" τούτῳ συμφωνεῖ. "οἶσιν" γὰρ τῆσ ψυχῆσ ἐπὶ πᾶν πρᾶγμα, οἱο͂́ν ἐστιν ἕκαστον τῶν ὄντων, δηλούσῃ προσέοικεν, ὥσπερ γε καὶ ἡ "βουλή" πωσ τὴν βολήν, καὶ τὸ "βούλεσθαι" τὸ ἐφίεσθαι σημαίνει καὶ <τὸ> "βουλεύεσθαι" · πάντα ταῦτα δόξῃ ἑπόμεν’ ἄττα φαίνεται τῆσ βολῆσ ἀπεικάσματα, ὥσπερ αὖ καὶ τοὐναντίον ἡ "ἀβουλία" ἀτυχία δοκεῖ εἶναι, ὡσ οὐ βαλόντοσ οὐδὲ τυχόντοσ οὗ τ’ ἔβαλλε καὶ ὃ ἐβούλετο καὶ περὶ οὗ ἐβουλεύετο καὶ οὗ ἐφίετο.

ταῦτα ἤδη μοι δοκεῖσ, ὦ Σώκρατεσ, πυκνότερα ἐπάγειν.

τέλοσ γὰρ ἤδη θέω. "ἀνάγκην" δ’ οὖν ἔτι βούλομαι διαπερᾶναι, ὅτι τούτοισ ἑξῆσ ἐστι, καὶ τὸ "ἑκούσιον. " τὸ μὲν οὖν "ἑκούσιον," τὸ εἶκον καὶ μὴ ἀντιτυποῦν ἀλλ’, ὥσπερ λέγω, εἶκον τῷ ἰόντι δεδηλωμένον ἂν εἰή τούτῳ τῷ ὀνόματι, τῷ κατὰ τὴν βούλησιν γιγνομένῳ· τὸ δὲ "ἀναγκαῖον" καὶ ἀντίτυπον, παρὰ τὴν βούλησιν ὄν, τὸ περὶ τὴν ἁμαρτίαν ἂν εἰή καὶ ἀμαθίαν, ἀπείκασται δὲ τῇ κατὰ τὰ ἄγκη πορείᾳ, ὅτι δύσπορα καὶ τραχέα καὶ λάσια ὄντα ἴσχει τοῦ ἰέναι. ἐντεῦθεν οὖν ἴσωσ ἐκλήθη "ἀναγκαῖον," τῇ διὰ τοῦ ἄγκουσ ἀπεικασθὲν πορείᾳ.

ἑώσ δὲ πάρεστιν ἡ ῥώμη, μὴ ἀνιῶμεν αὐτήν· ἀλλὰ καὶ σὺ μὴ ἀνίει, ἀλλὰ ἐρώτα. ἐρωτῶ δὴ τὰ μέγιστα καὶ τὰ κάλλιστα, τήν τε "ἀλήθειαν" καὶ τὸ "ψεῦδοσ" καὶ τὸ "ὂν" καὶ αὐτὸ τοῦτο περὶ ὧν νῦν ὁ λόγοσ ἡμῖν ἐστιν, "ὄνομα," δι’ ὅτι τὸ ὄνομα ἔχει.

μαίεσθαι οὖν καλεῖσ τι; ἔγωγε, τό γε ζητεῖν. ἐοίκε τοίνυν ἐκ λόγου ὀνόματι συγκεκροτημένῳ, λέγοντοσ ὅτι τοῦτ’ ἔστιν ὄν, οὗ τυγχάνει ζήτημα <ὄν>, τὸ "ὄνομα. " μᾶλλον δὲ ἂν αὐτὸ γνοίησ ἐν ᾧ λέγομεν τὸ "ὀνομαστόν" · ἐνταῦθα γὰρ σαφῶσ λέγει τοῦτο εἶναι ὂν οὗ μάσμα ἐστίν. ἡ δ’ "ἀλήθεια," καὶ τοῦτο τοῖσ ἄλλοισ ἐοίκε συγκεκροτῆσθαι·

ἡ γὰρ θεία τοῦ ὄντοσ φορὰ ἐοίκε προσειρῆσθαι τούτῳ τῷ ῥήματι, τῇ "ἀληθείᾳ," ὡσ θεία οὖσα ἄλη. τὸ <δὲ> "ψεῦδοσ" τοὐναντίον τῇ φορᾷ· πάλιν γὰρ αὖ λοιδορούμενον ἥκει τὸ ἰσχόμενον καὶ τὸ ἀναγκαζόμενον ἡσυχάζειν, ἀπείκασται δὲ τοῖσ καθεύδουσι· τὸ ψεῖ δὲ προσγενόμενον ἐπικρύπτει τὴν βούλησιν τοῦ ὀνόματοσ. τὸ δὲ "ὂν" καὶ ἡ "οὐσία" ὁμολογεῖ τῷ ἀληθεῖ, τὸ ἰῶτα ἀπολαβόν· ἰὸν γὰρ σημαίνει, καὶ τὸ "οὐκ ὂν" αὖ, ὥσ τινεσ καὶ ὀνομάζουσιν αὐτό, "οὐκ ἰόν. " ταῦτα μέν μοι δοκεῖσ, ὦ Σώκρατεσ, ἀνδρείωσ πάνυ διακεκροτηκέναι· εἰ δέ τίσ σε ἔροιτο τοῦτο τὸ "ἰὸν" καὶ τὸ "ῥέον" καὶ τὸ "δοῦν," τίνα ἔχει ὀρθότητα ταῦτα τὰ ὀνόματα ‐ "τί ἂν αὐτῷ ἀποκριναίμεθα;

λέγεισ; ἦ γάρ; πάνυ μὲν οὖν. ἓν μὲν τοίνυν ἄρτι που ἐπορισάμεθα ὥστε δοκεῖν τὶ λέγειν ἀποκρινόμενοι. τὸ ποῖον τοῦτο; φάναι, ὃ ἂν μὴ γιγνώσκωμεν, βαρβαρικόν τι τοῦτ’ εἶναι. εἰή μὲν οὖν ἴσωσ ἄν τι τῇ ἀληθείᾳ καὶ τοιοῦτον αὐτῶν, εἰή δὲ κἂν ὑπὸ παλαιότητοσ τὰ πρῶτα τῶν ὀνομάτων ἀνεύρετα εἶναι·

διὰ γὰρ τὸ πανταχῇ στρέφεσθαι τὰ ὀνόματα, οὐδὲν θαυμαστὸν ἂν εἰ ἡ παλαιὰ φωνὴ πρὸσ τὴν νυνὶ βαρβαρικῆσ μηδὲν διαφέρει. καὶ οὐδέν γε ἀπὸ τρόπου λέγεισ. λέγω γὰρ οὖν εἰκότα. οὐ μέντοι μοι δοκεῖ προφάσεισ ἀγὼν δέχεσθαι, ἀλλὰ προθυμητέον ταῦτα διασκέψασθαι. ἐνθυμηθῶμεν δέ, εἴ τισ ἀεί, δι’ ὧν ἂν λέγηται τὸ ὄνομα, ἐκεῖνα ἀνερήσεται τὰ ῥήματα, καὶ αὖθισ αὖ δι’ ὧν ἂν τὰ ῥήματα λεχθῇ, ἐκεῖνα πεύσεται, καὶ τοῦτο μὴ παύσεται ποιῶν, ἆρ’ οὐκ ἀνάγκη τελευτῶντα ἀπειπεῖν τὸν ἀποκρινόμενον; ἔμοιγε δοκεῖ.

πότε οὖν ἀπειπὼν ὁ ἀπαγορεύων δικαίωσ παύοιτο ἄν;

ἆρ’ οὐκ ἐπειδὰν ἐπ’ ἐκείνοισ γένηται τοῖσ ὀνόμασιν, ἃ ὡσπερεὶ στοιχεῖα τῶν ἄλλων ἐστὶ καὶ λόγων καὶ ὀνομάτων; ταῦτα γάρ που οὐκέτι δίκαιον φανῆναι ἐξ ἄλλων ὀνομάτων συγκείμενα, ἃν οὕτωσ ἔχῃ. οἱο͂ν νυνδὴ τὸ "ἀγαθὸν" ἔφαμεν ἐκ τοῦ ἀγαστοῦ καὶ ἐκ τοῦ θοοῦ συγκεῖσθαι, τὸ δὲ "θοὸν" ἴσωσ φαῖμεν ἂν ἐξ ἑτέρων, ἐκεῖνα δὲ ἐξ ἄλλων· ἀλλ’ ἐάν ποτέ γε λάβωμεν ὃ οὐκέτι ἔκ τινων ἑτέρων σύγκειται ὀνομάτων, δικαίωσ ἂν φαῖμεν ἐπὶ στοιχείῳ τε ἤδη εἶναι καὶ οὐκέτι τοῦτο ἡμᾶσ δεῖν εἰσ ἄλλα ὀνόματα ἀναφέρειν.

ἔμοιγε δοκεῖσ ὀρθῶσ λέγειν. ἆρ’ οὖν καὶ νῦν ἅ γ’ ἐρωτᾷσ τὰ ὀνόματα στοιχεῖα ὄντα τυγχάνει, καὶ δεῖ αὐτῶν ἄλλῳ τινὶ τρόπῳ ἤδη τὴν ὀρθότητα ἐπισκέψασθαι ἥτισ ἐστίν; εἰκόσ γε. εἰκὸσ δῆτα, ὦ Ἑρμόγενεσ· πάντα γοῦν φαίνεται τὰ ἔμπροσθεν εἰσ ταῦτα ἀνεληλυθέναι. εἰ δὲ τοῦτο οὕτωσ ἔχει, ὥσ μοι δοκεῖ ἔχειν, δεῦρο αὖ συνεπίσκεψαι μετ’ ἐμοῦ μή τι παραληρήσω λέγων οἱάν δεῖ τὴν τῶν πρώτων ὀνομάτων ὀρθότητα εἶναι.

λέγε μόνον, ὡσ ὅσον γε δυνάμεωσ παρ’ ἐμοί ἐστιν συνεπισκέψομαι. ὅτι μὲν τοίνυν μία γέ τισ ἡ ὀρθότησ παντὸσ ὀνόματοσ καὶ πρώτου καὶ ὑστάτου, καὶ οὐδὲν διαφέρει τῷ ὄνομα εἶναι οὐδὲν αὐτῶν, οἶμαι καὶ σοὶ συνδοκεῖ. πάνυ γε. ἀλλὰ μὴν ὧν γε νυν<δὴ> διεληλύθαμεν τῶν ὀνομάτων ἡ ὀρθότησ τοιαύτη τισ ἐβούλετο εἶναι, οἱά δηλοῦν οἱο͂ν ἕκαστόν ἐστι τῶν ὄντων.

πῶσ γὰρ οὔ; τοῦτο μὲν ἄρα οὐδὲν ἧττον καὶ τὰ πρῶτα δεῖ ἔχειν καὶ τὰ ὕστερα, εἴπερ ὀνόματα ἔσται. πάνυ γε. ἀλλὰ τὰ μὲν ὕστερα, ὡσ ἐοίκε, διὰ τῶν προτέρων οἱᾶ́ τε ἦν τοῦτο ἀπεργάζεσθαι. φαίνεται. εἰε͂ν· τὰ δὲ δὴ πρῶτα, οἷσ οὔπω ἕτερα ὑπόκειται, τίνι τρόπῳ κατὰ τὸ δυνατὸν ὅτι μάλιστα φανερὰ ἡμῖν ποιήσει τὰ ὄντα, εἴπερ μέλλει ὀνόματα εἶναι; ἀπόκριναι δέ μοι τόδε·

εἰ φωνὴν μὴ εἴχομεν μηδὲ γλῶτταν, ἐβουλόμεθα δὲ δηλοῦν ἀλλήλοισ τὰ πράγματα, ἆρ’ οὐκ ἄν, ὥσπερ νῦν οἱ ἐνεοί, ἐπεχειροῦμεν ἂν σημαίνειν ταῖσ χερσὶ καὶ κεφαλῇ καὶ τῷ ἄλλῳ σώματι; πῶσ γὰρ ἂν ἄλλωσ, ὦ Σώκρατεσ; εἰ μέν γ’ οἶμαι τὸ ἄνω καὶ τὸ κοῦφον ἐβουλόμεθα δηλοῦν, ᾔρομεν ἂν πρὸσ τὸν οὐρανὸν τὴν χεῖρα, μιμούμενοι αὐτὴν τὴν φύσιν τοῦ πράγματοσ·

εἰ δὲ τὰ κάτω καὶ τὰ βαρέα, πρὸσ τὴν γῆν. καὶ εἰ ἵππον θέοντα ἤ τι ἄλλο τῶν ζῴων ἐβουλόμεθα δηλοῦν, οἶσθα ὅτι ὡσ ὁμοιότατ’ ἂν τὰ ἡμέτερα αὐτῶν σώματα καὶ σχήματα ἐποιοῦμεν ἐκείνοισ. ἀνάγκη μοι δοκεῖ ὡσ λέγεισ ἔχειν. οὕτω γὰρ ἂν οἶμαι δήλωμά του σώματοσ ἐγίγνετο, μιμησαμένου, ὡσ ἐοίκε, τοῦ σώματοσ ἐκεῖνο ὃ ἐβούλετο δηλῶσαι. ναί.

ἐπειδὴ δὲ φωνῇ τε καὶ γλώττῃ καὶ στόματι βουλόμεθα δηλοῦν, ἆρ’ οὐ τότε ἑκάστου δήλωμα ἡμῖν ἔσται τὸ ἀπὸ τούτων γιγνόμενον, ὅταν μίμημα γένηται διὰ τούτων περὶ ὁτιοῦν; ἀνάγκη μοι δοκεῖ. ὄνομ’ ἄρ’ ἐστίν, ὡσ ἐοίκε, μίμημα φωνῇ ἐκείνου ὃ μιμεῖται, καὶ ὀνομάζει ὁ μιμούμενοσ τῇ φωνῇ ὃ ἂν μιμῆταιδοκεῖ μοι. μὰ Δί’ ἀλλ’ οὐκ ἐμοί πω δοκεῖ καλῶσ λέγεσθαι, ὦ ἑταῖρε.

τί δή; τοὺσ τὰ πρόβατα μιμουμένουσ τούτουσ καὶ τοὺσ ἀλεκτρυόνασ καὶ τὰ ἄλλα ζῷα ἀναγκαζοίμεθ’ ἂν ὁμολογεῖν ὀνομάζειν ταῦτα ἅπερ μιμοῦνται. ἀληθῆ λέγεισ. καλῶσ οὖν ἔχειν δοκεῖ σοι; οὐκ ἔμοιγε. ἀλλὰ τίσ ἄν, ὦ Σώκρατεσ, μίμησισ εἰή τὸ ὄνομα; πρῶτον μέν, ὡσ ἐμοὶ δοκεῖ, οὐκ ἐὰν καθάπερ τῇ μουσικῇ μιμούμεθα τὰ πράγματα οὕτω μιμώμεθα, καίτοι φωνῇ γε καὶ τότε μιμούμεθα· ἔπειτα οὐκ ἐὰν ἅπερ ἡ μουσικὴ μιμεῖται καὶ ἡμεῖσ μιμώμεθα, οὔ μοι δοκοῦμεν ὀνομάσειν.

λέγω δέ τοι τοῦτο· ἔστι τοῖσ πράγμασι φωνὴ καὶ σχῆμα ἑκάστῳ, καὶ χρῶμά γε πολλοῖσ; πάνυ γε. ἐοίκε τοίνυν οὐκ ἐάν τισ ταῦτα μιμῆται, οὐδὲ περὶ ταύτασ τὰσ μιμήσεισ ἡ τέχνη ἡ ὀνομαστικὴ εἶναι. αὗται μὲν γάρ εἰσιν ἡ μὲν μουσική, ἡ δὲ γραφική· ἦ γάρ; ναί. τί δὲ δὴ τόδε;

οὐ καὶ οὐσία δοκεῖ σοι εἶναι ἑκάστῳ, ὥσπερ καὶ χρῶμα καὶ ἃ νυνδὴ ἐλέγομεν; πρῶτον αὐτῷ τῷ χρώματι καὶ τῇ φωνῇ οὐκ ἔστιν οὐσία τισ ἑκατέρῳ αὐτῶν καὶ τοῖσ ἄλλοισ πᾶσιν ὅσα ἠξίωται ταύτησ τῆσ προσρήσεωσ, τοῦ εἶναι; ἔμοιγε δοκεῖ. τί οὖν; εἴ τισ αὐτὸ τοῦτο μιμεῖσθαι δύναιτο ἑκάστου, τὴν οὐσίαν, γράμμασί τε καὶ συλλαβαῖσ, ἆρ’ οὐκ ἂν δηλοῖ ἕκαστον ὃ ἔστιν; ἢ οὔ; πάνυ μὲν οὖν.

καὶ τί ἂν φαίησ τὸν τοῦτο δυνάμενον, ὥσπερ τοὺσ προτέρουσ τὸν μὲν μουσικὸν ἔφησθα, τὸν δέ τινα γραφικόν. τοῦτον δὲ τίνα; τοῦτο ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ, ὅπερ πάλαι ζητοῦμεν, οὗτοσ ἂν εἶναι ὁ ὀνομαστικόσ. εἰ ἄρα τοῦτο ἀληθέσ, ἤδη ἐοίκεν ἐπισκεπτέον περὶ ἐκείνων τῶν ὀνομάτων ὧν σὺ ἤρου, περὶ "ῥοῆσ" τε καὶ τοῦ "ἰέναι" καὶ "σχέσεωσ," εἰ τοῖσ γράμμασι καὶ ταῖσ συλλαβαῖσ τοῦ ὄντοσ ἐπιλαμβάνεται αὐτῶν ὥστε ἀπομιμεῖσθαι τὴν οὐσίαν, εἴτε καὶ οὔ; πάνυ μὲν οὖν.

φέρε δὴ ἴδωμεν πότερον ἄρα ταῦτα μόνα ἐστὶ τῶν πρώτων ὀνομάτων ἢ καὶ ἄλλα πολλά. οἶμαι ἔγωγε καὶ ἄλλα. εἰκὸσ γάρ. ἀλλὰ τίσ ἂν εἰή ὁ τρόποσ τῆσ διαιρέσεωσ ὅθεν ἄρχεται μιμεῖσθαι ὁ μιμούμενοσ; ἆρα οὐκ ἐπείπερ συλλαβαῖσ τε καὶ γράμμασιν ἡ μίμησισ τυγχάνει οὖσα τῆσ οὐσίασ, ὀρθότατόν ἐστι διελέσθαι τὰ στοιχεῖα πρῶτον, ὥσπερ οἱ ἐπιχειροῦντεσ τοῖσ ῥυθμοῖσ τῶν στοιχείων πρῶτον τὰσ δυνάμεισ διείλοντο, ἔπειτα τῶν συλλαβῶν, καὶ οὕτωσ ἤδη ἔρχονται ἐπὶ τοὺσ ῥυθμοὺσ σκεψόμενοι, πρότερον δ’ οὔ; ναί.

ἆρ’ οὖν καὶ ἡμᾶσ οὕτω δεῖ πρῶτον μὲν τὰ φωνήεντα διελέσθαι, ἔπειτα τῶν ἑτέρων κατὰ εἴδη τά τε ἄφωνα καὶ ἄφθογγα ‐ οὑτωσὶ γάρ που λέγουσιν οἱ δεινοὶ περὶ τούτων ‐ καὶ τὰ αὖ φωνήεντα μὲν οὔ, οὐ μέντοι γε ἄφθογγα; καὶ αὐτῶν τῶν φωνηέντων ὅσα διάφορα εἴδη ἔχει ἀλλήλων; καὶ ἐπειδὰν ταῦτα διελώμεθα τὰ ὄντα εὖ πάντα αὖ οἷσ δεῖ ὀνόματα ἐπιθεῖναι, εἰ ἔστιν εἰσ ἃ ἀναφέρεται πάντα ὥσπερ τὰ στοιχεῖα, ἐξ ὧν ἔστιν ἰδεῖν αὐτά τε καὶ εἰ ἐν αὐτοῖσ ἔνεστιν εἴδη κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον ὥσπερ ἐν τοῖσ στοιχείοισ· ὁτιοῦν ἄλλο τῶν φαρμάκων, ἔστι δὲ ὅτε πολλὰ συγκεράσαντεσ, οἱο͂ν ὅταν ἀνδρείκελον σκευάζωσιν ἢ ἄλλο τι τῶν τοιούτων ‐ ὡσ ἂν οἶμαι δοκῇ ἑκάστη ἡ εἰκὼν δεῖσθαι ἑκάστου φαρμάκου ‐ οὕτω δὴ καὶ ἡμεῖσ τὰ στοιχεῖα ἐπὶ τὰ πράγματα ἐποίσομεν, καὶ ἓν ἐπὶ ἕν, οὗ ἂν δοκῇ δεῖν, καὶ σύμπολλα, ποιοῦντεσ ὃ δὴ συλλαβὰσ καλοῦσιν, καὶ συλλαβὰσ αὖ συντιθέντεσ, ἐξ ὧν τά τε ὀνόματα καὶ τὰ ῥήματα συντίθενται·

καὶ πάλιν ἐκ τῶν ὀνομάτων καὶ ῥημάτων μέγα ἤδη τι καὶ καλὸν καὶ ὅλον συστήσομεν, ὥσπερ ἐκεῖ τὸ ζῷον τῇ γραφικῇ, ἐνταῦθα τὸν λόγον τῇ ὀνομαστικῇ ἢ ῥητορικῇ ἢ ἥτισ ἐστὶν ἡ τέχνη.

μᾶλλον δὲ οὐχ ἡμεῖσ, ἀλλὰ λέγων ἐξηνέχθην. συνέθεσαν μὲν γὰρ οὕτωσ ᾗπερ σύγκειται οἱ παλαιοί· ἡμᾶσ δὲ δεῖ, εἴπερ τεχνικῶσ ἐπιστησόμεθα σκοπεῖσθαι αὐτὰ πάντα, οὕτω διελομένουσ, εἴτε κατὰ τρόπον τά τε πρῶτα ὀνόματα κεῖται καὶ τὰ ὕστερα εἴτε μή, οὕτω θεᾶσθαι· ἄλλωσ δὲ συνείρειν μὴ φαῦλον ᾖ καὶ οὐ καθ’ ὁδόν, ὦ φίλε Ἑρμόγενεσ.

ἴσωσ νὴ Δί’, ὦ Σώκρατεσ. τί οὖν; σὺ πιστεύεισ σαυτῷ οἱο͂́σ τ’ ἂν εἶναι ταῦτα οὕτω διελέσθαι; ἐγὼ μὲν γὰρ οὔ. πολλοῦ ἄρα δέω ἔγωγε. ἐάσομεν οὖν, ἢ βούλει οὕτωσ ὅπωσ ἂν δυνώμεθα, καὶ ἂν σμικρόν τι αὐτῶν οἱοῖ́ τ’ ὦμεν κατιδεῖν, ἐπιχειρῶμεν, προειπόντεσ, ὥσπερ ὀλίγον πρότερον τοῖσ θεοῖσ, ὅτι οὐδὲν εἰδότεσ τῆσ ἀληθείασ τὰ τῶν ἀνθρώπων δόγματα περὶ αὐτῶν εἰκάζομεν, οὕτω δὲ καὶ νῦν αὖ εἰπόντεσ ἡμῖν αὐτοῖσ ἰώμεν, ὅτι εἰ μέν τι χρῆν ἔδει αὐτὰ διελέσθαι εἴτε ἄλλον ὁντινοῦν εἴτε ἡμᾶσ, οὕτωσ ἔδει αὐτὰ διαιρεῖσθαι, νῦν δὲ τὸ λεγόμενον κατὰ δύναμιν δεήσει ἡμᾶσ περὶ αὐτῶν πραγματεύεσθαι; δοκεῖ ταῦτα, ἢ πῶσ λέγεισ;

πάνυ μὲν οὖν σφόδρα ἔμοιγε δοκεῖ. γελοῖα μὲν οἶμαι φανεῖσθαι, ὦ Ἑρμόγενεσ, γράμμασι καὶ συλλαβαῖσ τὰ πράγματα μεμιμημένα κατάδηλα γιγνόμενα·

ὅμωσ δὲ ἀνάγκη. οὐ γὰρ ἔχομεν τούτου βέλτιον εἰσ ὅτι ἐπανενέγκωμεν περὶ ἀληθείασ τῶν πρώτων ὀνομάτων, εἰ μὴ ἄρα <βού>λει, ὥσπερ οἱ τραγῳδοποιοὶ ἐπειδάν τι ἀπορῶσιν ἐπὶ τὰσ μηχανὰσ καταφεύγουσι θεοὺσ αἴροντεσ, καὶ ἡμεῖσ οὕτωσ εἰπόντεσ ἀπαλλαγῶμεν, ὅτι τὰ πρῶτα ὀνόματα οἱ θεοὶ ἔθεσαν καὶ διὰ ταῦτα ὀρθῶσ ἔχει. ἆρα καὶ ἡμῖν κράτιστοσ οὗτοσ τῶν λόγων; ἢ ἐκεῖνοσ, ὅτι παρὰ βαρβάρων τινῶν αὐτὰ παρειλήφαμεν, εἰσὶ δὲ ἡμῶν ἀρχαιότεροι βάρβαροι;

ἢ ὅτι ὑπὸ παλαιότητοσ ἀδύνατον αὐτὰ ἐπισκέψασθαι, ὥσπερ καὶ τὰ βαρβαρικά; αὗται γὰρ ἂν πᾶσαι ἐκδύσεισ εἰε͂ν καὶ μάλα κομψαὶ τῷ μὴ ἐθέλοντι λόγον διδόναι περὶ τῶν πρώτων ὀνομάτων ὡσ ὀρθῶσ κεῖται.

καίτοι ὅτῳ τισ τρόπῳ τῶν πρώτων ὀνομάτων τὴν ὀρθότητα μὴ οἶδεν, ἀδύνατόν που τῶν γε ὑστέρων εἰδέναι, ἃ ἐξ ἐκείνων ἀνάγκη δηλοῦσθαι ὧν τισ πέρι μηδὲν οἶδεν· ἀλλὰ δῆλον ὅτι τὸν φάσκοντα περὶ αὐτῶν τεχνικὸν εἶναι περὶ τῶν πρώτων ὀνομάτων μάλιστά τε καὶ καθαρώτατα δεῖ ἔχειν ἀποδεῖξαι, ἢ εὖ εἰδέναι ὅτι τά γε ὕστερα ἤδη φλυαρήσει. ἢ σοὶ ἄλλωσ δοκεῖ;

οὐδ’ ὁπωστιοῦν, ὦ Σώκρατεσ, ἄλλωσ. ἃ μὲν τοίνυν ἐγὼ ᾔσθημαι περὶ τῶν πρώτων ὀνομάτων πάνυ μοι δοκεῖ ὑβριστικὰ εἶναι καὶ γελοῖα. τούτων οὖν σοι μεταδώσω, ἂν βούλῃ· σὺ δ’ ἄν τι ἔχῃσ βέλτιόν ποθεν λαβεῖν, πειρᾶσθαι καὶ ἐμοὶ μεταδιδόναι. ποιήσω ταῦτα. ἀλλὰ θαρρῶν λέγε. πρῶτον μὲν τοίνυν τὸ ῥῶ ἔμοιγε φαίνεται ὥσπερ ὄργανον εἶναι πάσησ τῆσ κινήσεωσ, ἣν οὐδ’ εἴπομεν δι’ ὅτι ἔχει τοῦτο τοὔνομα·

ἀλλὰ γὰρ δῆλον ὅτι ἕσισ βούλεται εἶναι· οὐ γὰρ ἦτα ἐχρώμεθα ἀλλὰ εἶ τὸ παλαιόν. ἡ δὲ ἀρχὴ ἀπὸ τοῦ "κίειν" ‐ ξενικὸν δὲ τοὔνομα ‐ τοῦτο δ’ ἐστὶν ἰέναι. εἰ οὖν τισ τὸ παλαιὸν αὐτῆσ εὑρ́οι ὄνομα εἰσ τὴν ἡμετέραν φωνὴν συμβαῖνον, "ἕσισ" ἂν ὀρθῶσ καλοῖτο· νῦν δὲ ἀπό τε τοῦ ξενικοῦ τοῦ κίειν καὶ ἀπὸ τῆσ τοῦ ἦτα μεταβολῆσ καὶ τῆσ τοῦ νῦ ἐνθέσεωσ "κίνησισ" κέκληται, ἔδει δὲ "κιείνησιν" καλεῖσθαι ἢ εἶσιν. ἡ δὲ στάσισ ἀπόφασισ τοῦ ἰέναι βούλεται εἶναι, διὰ δὲ τὸν καλλωπισμὸν "στάσισ" ὠνόμασται.

τὸ δὲ οὖν ῥῶ τὸ στοιχεῖον, ὥσπερ λέγω, καλὸν ἔδοξεν ὄργανον εἶναι τῆσ κινήσεωσ τῷ τὰ ὀνόματα τιθεμένῳ πρὸσ τὸ ἀφομοιοῦν τῇ φορᾷ, πολλαχοῦ γοῦν χρῆται αὐτῷ εἰσ αὐτήν· πρῶτον μὲν ἐν αὐτῷ τῷ "ῥεῖν" καὶ "ῥοῇ" διὰ τούτου τοῦ γράμματοσ τὴν φορὰν μιμεῖται, εἶτα ἐν τῷ "τρόμῳ," εἶτα ἐν τῷ "τρέχειν," ἔτι δὲ ἐν τοῖσ τοιοῖσδε ῥήμασιν οἱο͂ν "κρούειν," "θραύειν," "ἐρείκειν," "θρύπτειν," "κερματίζειν," "ῥυμβεῖν," πάντα ταῦτα τὸ πολὺ ἀπεικάζει διὰ τοῦ ῥῶ. ἑώ<ρα> γὰρ οἶμαι τὴν γλῶτταν ἐν τούτῳ ἥκιστα μένουσαν, μάλιστα δὲ σειομένην· διὸ φαίνεταί μοι τούτῳ πρὸσ ταῦτα κατακεχρῆσθαι.

τῷ δὲ αὖ ἰῶτα πρὸσ τὰ λεπτὰ πάντα, ἃ δὴ μάλιστα διὰ πάντων ἰοί ἄν. διὰ ταῦτα τὸ "ἰέναι" καὶ τὸ "ἱέσθαι" διὰ τοῦ ἰῶτα ἀπομιμεῖται, ὥσπερ γε διὰ τοῦ φεῖ καὶ τοῦ ψεῖ καὶ τοῦ σῖγμα καὶ τοῦ ζῆτα, ὅτι πνευματώδη τὰ γράμματα, πάντα τὰ τοιαῦτα μεμίμηται αὐτοῖσ ὀνομάζων, οἱο͂ν τὸ "ψυχρὸν" καὶ τὸ "ζέον" καὶ τὸ "σείεσθαι" καὶ ὅλωσ σεισμόν. καὶ ὅταν που τὸ φυσῶδεσ μιμῆται, πανταχοῦ ἐνταῦθα ὡσ τὸ πολὺ τὰ τοιαῦτα γράμματα ἐπιφέρειν φαίνεται ὁ τὰ ὀνόματα τιθέμενοσ. τῆσ δ’ αὖ τοῦ δέλτα συμπιέσεωσ καὶ τοῦ ταῦ καὶ ἀπερείσεωσ τῆσ γλώττησ τὴν δύναμιν χρήσιμον φαίνεται ἡγήσασθαι πρὸσ τὴν μίμησιν τοῦ "δεσμοῦ" καὶ τῆσ "στάσεωσ.

" ὅτι δὲ ὀλισθάνει μάλιστα ἐν τῷ λάβδα ἡ γλῶττα κατιδών, ἀφομοιῶν ὠνόμασε τά τε "λεῖα" καὶ αὐτὸ τὸ "ὀλισθάνειν" καὶ τὸ "λιπαρὸν" καὶ τὸ "κολλῶδεσ" καὶ τἆλλα πάντα τὰ τοιαῦτα.

ᾗ δὲ ὀλισθανούσησ τῆσ γλώττησ ἀντιλαμβάνεται ἡ τοῦ γάμμα δύναμισ, τὸ "γλίσχρον" ἀπεμιμήσατο καὶ "γλυκὺ" καὶ "γλοιῶδεσ. τοῦ δ’ αὖ νῦ τὸ εἴσω αἰσθόμενοσ τῆσ φωνῆσ, τὸ "ἔνδον" καὶ τὰ "ἐντὸσ" ὠνόμασεν, ὡσ ἀφομοιῶν τοῖσ γράμμασι τὰ ἔργα.

τὸ δ’ αὖ ἄλφα τῷ "μεγάλῳ" ἀπέδωκε, καὶ τῷ "μήκει" τὸ ἦτα, ὅτι μεγάλα τὰ γράμματα. εἰσ δὲ τὸ "γογγύλον" τοῦ οὖ δεόμενοσ σημείου, τοῦτο πλεῖστον αὐτῷ εἰσ τὸ ὄνομα ἐνεκέρασεν. καὶ τἆλλα οὕτω φαίνεται προσβιβάζειν καὶ κατὰ γράμματα καὶ κατὰ συλλαβὰσ ἑκάστῳ τῶν ὄντων σημεῖόν τε καὶ ὄνομα ποιῶν ὁ νομοθέτησ, ἐκ δὲ τούτων τὰ λοιπὰ ἤδη αὐτοῖσ τούτοισ συντιθέναι ἀπομιμούμενοσ. αὕτη μοι φαίνεται, ὦ Ἑρμόγενεσ, βούλεσθαι εἶναι ἡ τῶν ὀνομάτων ὀρθότησ, εἰ μή τι ἄλλο Κρατύλοσ ὅδε λέγει. καὶ μήν, ὦ Σώκρατεσ, πολλά γέ μοι πολλάκισ πράγματα παρέχει Κρατύλοσ, ὥσπερ κατ’ ἀρχὰσ ἔλεγον, φάσκων μὲν εἶναι ὀρθότητα ὀνομάτων, ἥτισ δ’ ἐστὶν οὐδὲν σαφὲσ λέγων, ὥστε με μὴ δύνασθαι εἰδέναι πότερον ἑκὼν ἢ ἄκων οὕτωσ ἀσαφῶσ ἑκάστοτε περὶ αὐτῶν λέγει.

νῦν οὖν μοι, ὦ Κρατύλε, ἐναντίον Σωκράτουσ εἰπὲ πότερον ἀρέσκει σοι ᾗ λέγει Σωκράτησ περὶ ὀνομάτων, ἢ ἔχεισ πῃ ἄλλῃ κάλλιον λέγειν; καὶ εἰ ἔχεισ, λέγε, ἵνα ἤτοι μάθῃσ παρὰ Σωκράτουσ ἢ διδάξῃσ ἡμᾶσ ἀμφοτέρουσ.

τί δέ, ὦ Ἑρμόγενεσ; δοκεῖ σοι ῥᾴδιον εἶναι οὕτω ταχὺ μαθεῖν τε καὶ διδάξαι ὁτιοῦν πρᾶγμα, μὴ ὅτι τοσοῦτον, ὃ δὴ δοκεῖ ἐν τοῖσ μεγίστοισ μέγιστον εἶναι; μὰ Δί’, οὐκ ἔμοιγε.

ἀλλὰ τὸ τοῦ Ἡσιόδου καλῶσ μοι φαίνεται ἔχειν, τὸ εἰ καί τισ σμικρὸν ἐπὶ σμικρῷ καταθείη, προὔργου εἶναι. εἰ οὖν καὶ σμικρόν τι οἱο͂́σ τ’ εἶ πλέον ποιῆσαι, μὴ ἀπόκαμνε ἀλλ’ εὐεργέτει καὶ Σωκράτη τόνδε ‐ δίκαιοσ δ’ εἶ ‐ καὶ ἐμέ. καὶ μὲν δὴ ἔγωγε καὶ αὐτόσ, ὦ Κρατύλε, οὐδὲν ἂν ἰσχυρισαίμην ὧν εἴρηκα, ᾗ δέ μοι ἐφαίνετο μεθ’ Ἑρμογένουσ ἐπεσκεψάμην, ὥστε τούτου γε ἕνεκα θαρρῶν λέγε, εἴ τι ἔχεισ βέλτιον, ὡσ ἐμοῦ ἐνδεξομένου. εἰ μέντοι ἔχεισ τι σὺ κάλλιον τούτων λέγειν, οὐκ ἂν θαυμάζοιμι·

δοκεῖσ γάρ μοι αὐτόσ τε ἐσκέφθαι τὰ τοιαῦτα καὶ παρ’ ἄλλων μεμαθηκέναι. ἐὰν οὖν λέγῃσ τι κάλλιον, ἕνα τῶν μαθητῶν περὶ ὀρθότητοσ ὀνομάτων καὶ ἐμὲ γράφου. ἀλλὰ μὲν δή, ὦ Σώκρατεσ, ὥσπερ σὺ λέγεισ, μεμέληκέν τέ μοι περὶ αὐτῶν καὶ ἴσωσ ἄν σε ποιησαίμην μαθητήν. φοβοῦμαι μέντοι μὴ τούτου πᾶν τοὐναντίον ᾖ, ὅτι μοί πωσ ἐπέρχεται λέγειν πρὸσ σὲ τὸ τοῦ Ἀχιλλέωσ, ὃ ἐκεῖνοσ ἐν Λιταῖσ πρὸσ τὸν Αἰάντα λέγει. φησὶ δὲΑἰᾶν διογενὲσ Τελαμώνιε, κοίρανε λαῶν,πάντα τί μοι κατὰ θυμὸν ἐείσω μυθήσασθαι.

καὶ ἐμοὶ σύ, ὦ Σώκρατεσ, ἐπιεικῶσ φαίνῃ κατὰ νοῦν χρησμῳδεῖν, εἴτε παρ’ Εὐθύφρονοσ ἐπίπνουσ γενόμενοσ, εἴτε καὶ ἄλλη τισ Μοῦσα πάλαι σε ἐνοῦσα ἐλελήθει. ὠγαθὲ Κρατύλε, θαυμάζω καὶ αὐτὸσ πάλαι τὴν ἐμαυτοῦ σοφίαν καὶ ἀπιστῶ.

δοκεῖ οὖν μοι χρῆναι ἐπανασκέψασθαι τί καὶ λέγω. τὸ γὰρ ἐξαπατᾶσθαι αὐτὸν ὑφ’ αὑτοῦ πάντων χαλεπώτατον· ὅταν γὰρ μηδὲ σμικρὸν ἀποστατῇ ἀλλ’ ἀεὶ παρῇ ὁ ἐξαπατήσων, πῶσ οὐ δεινόν; δεῖ δή, ὡσ ἐοίκε, θαμὰ μεταστρέφεσθαι ἐπὶ τὰ προειρημένα, καὶ πειρᾶσθαι, τὸ ἐκείνου τοῦ ποιητοῦ, βλέπειν "ἅμα πρόσσω καὶ ὀπίσσω. " καὶ δὴ καὶ νυνὶ ἡμεῖσ ἴδωμεν τί ἡμῖν εἴρηται. ὀνόματοσ, φαμέν, ὀρθότησ ἐστὶν αὕτη, ἥτισ ἐνδείξεται οἱο͂́ν ἐστι τὸ πρᾶγμα·

τοῦτο φῶμεν ἱκανῶσ εἰρῆσθαι; ἐμοὶ μὲν δοκεῖ πάνυ σφόδρα, ὦ Σώκρατεσ. διδασκαλίασ ἄρα ἕνεκα τὰ ὀνόματα λέγεται; πάνυ γε. οὐκοῦν φῶμεν καὶ ταύτην τέχνην εἶναι καὶ δημιουργοὺσ αὐτῆσ; πάνυ γε. τίνασ; οὕσπερ σὺ κατ’ ἀρχὰσ ἔλεγεσ, τοὺσ νομοθέτασ.

πότερον οὖν καὶ ταύτην φῶμεν τὴν τέχνην ἐν τοῖσ ἀνθρώποισ ἐγγίγνεσθαι ὥσπερ καὶ τὰσ ἄλλασ ἢ μή; βούλομαι δὲ λέγειν τὸ τοιόνδε. ζωγράφοι εἰσίν που οἱ μὲν χείρουσ, οἱ δὲ ἀμείνουσ; πάνυ γε. οὐκοῦν οἱ μὲν ἀμείνουσ τὰ αὑτῶν ἔργα καλλίω παρέχονται, τὰ ζῷα, οἱ δὲ φαυλότερα; καὶ οἰκοδόμοι ὡσαύτωσ οἱ μὲν καλλίουσ τὰσ οἰκίασ ἐργάζονται, οἱ δὲ αἰσχίουσ; ναί. ἆρ’ οὖν καὶ νομοθέται οἱ μὲν καλλίω τὰ ἔργα αὑτῶν παρέχονται, οἱ δὲ αἰσχίω;

ὃ καὶ ἄρτι ἐλέγετο, Ἑρμογένει τῷδε πότερον μηδὲ ὄνομα τοῦτο κεῖσθαι φῶμεν, εἰ μή τι αὐτῷ Ἑρμοῦ γενέσεωσ προσήκει, ἢ κεῖσθαι μέν, οὐ μέντοι ὀρθῶσ γε; οὔ μοι δοκεῖ τοῦτο ἔτι. οὐκ ἄρα δοκοῦσί σοι νόμοι οἱ μὲν βελτίουσ, οἱ δὲ φαυλότεροι εἶναι; οὐ δῆτα. οὐδὲ δὴ ὄνομα, ὡσ ἐοίκε, δοκεῖ σοι κεῖσθαι τὸ μὲν χεῖρον, τὸ δὲ ἄμεινον; οὐ δῆτα. πάντα ἄρα τὰ ὀνόματα ὀρθῶσ κεῖται; ὅσα γε ὀνόματά ἐστιν. τί οὖν; οὐδὲ κεῖσθαι ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ, ἀλλὰ δοκεῖν κεῖσθαι, εἶναι δὲ ἑτέρου τοῦτο τοὔνομα, οὗπερ καὶ ἡ φύσισ ἡ τὸ ὄνομα δηλοῦσα.

πότερον οὐδὲ ψεύδεται ὅταν τισ φῇ Ἑρμογένη αὐτὸν εἶναι; μὴ γὰρ οὐδὲ τοῦτο αὖ ᾖ, τὸ τοῦτον φάναι Ἑρμογένη εἶναι, εἰ μὴ ἔστιν; πῶσ λέγεισ; ἆρα ὅτι ψευδῆ λέγειν τὸ παράπαν οὐκ ἔστιν, ἆρα τοῦτό σοι δύναται ὁ λόγοσ;

συχνοὶ γάρ τινεσ οἱ λέγοντεσ, ὦ φίλε Κρατύλε, καὶ νῦν καὶ πάλαι. πῶσ γὰρ ἄν, ὦ Σώκρατεσ, λέγων γέ τισ τοῦτο ὃ λέγει, μὴ τὸ ὂν λέγοι; ἢ οὐ τοῦτό ἐστιν τὸ ψευδῆ λέγειν, τὸ μὴ τὰ ὄντα λέγειν; κομψότεροσ μὲν ὁ λόγοσ ἢ κατ’ ἐμὲ καὶ κατὰ τὴν ἐμὴν ἡλικίαν, ὦ ἑταῖρε. ὅμωσ μέντοι εἰπέ μοι τοσόνδε· πότερον λέγειν μὲν οὐ δοκεῖ σοι εἶναι ψευδῆ, φάναι δέ;

οὔ μοι δοκεῖ οὐδὲ φάναι. οὐδὲ εἰπεῖν οὐδὲ προσειπεῖν; οἱο͂ν εἴ τισ ἀπαντήσασ σοι ἐπὶ ξενίασ, λαβόμενοσ τῆσ χειρὸσ εἴποι· "χαῖρε, ὦ ξένε Ἀθηναῖε, ὑὲ Σμικρίωνοσ Ἑρμόγενεσ," οὗτοσ λέξειεν ἂν ταῦτα ἢ φαίη ἂν ταῦτα ἢ εἴποι ἂν ταῦτα ἢ προσείποι ἂν οὕτω σὲ μὲν οὔ, Ἑρμογένη δὲ τόνδε; ἢ οὐδένα; ἐμοὶ μὲν δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ, ἄλλωσ ἂν οὗτοσ ταῦτα φθέγξασθαι. ἀλλ’ ἀγαπητὸν καὶ τοῦτο.

πότερον γὰρ ἀληθῆ ἂν φθέγξαιτο ταῦτα ὁ φθεγξάμενοσ ἢ ψευδῆ; ἢ τὸ μέν τι αὐτῶν ἀληθέσ, τὸ δὲ ψεῦδοσ; καὶ γὰρ ἂν καὶ τοῦτο ἐξαρκοῖ. ψοφεῖν ἔγωγ’ ἂν φαίην τὸν τοιοῦτον, μάτην αὐτὸν ἑαυτὸν κινοῦντα, ὥσπερ ἂν εἴ τισ χαλκίον κινήσειε κρούσασ. φέρε δή, ἐάν πῃ διαλλαχθῶμεν, ὦ Κρατύλε· ἆρ’ οὐκ ἄλλο μὲν ἂν φαίησ τὸ ὄνομα εἶναι, ἄλλο δὲ ἐκεῖνο οὗ τὸ ὄνομά ἐστιν; ἔγωγε. οὐκοῦν καὶ τὸ ὄνομα ὁμολογεῖσ μίμημά τι εἶναι τοῦ πράγματοσ; πάντων μάλιστα.

οὐκοῦν καὶ τὰ ζωγραφήματα τρόπον τινὰ ἄλλον λέγεισ μιμήματα εἶναι πραγμάτων τινῶν; ναί. φέρε δή ‐ ἴσωσ γὰρ ἐγὼ οὐ μανθάνω ἅττα ποτ’ ἔστιν ἃ λέγεισ, σὺ δὲ τάχ’ ἂν ὀρθῶσ λέγοισ ‐ ἔστι διανεῖμαι καὶ προσενεγκεῖν ταῦτα ἀμφότερα τὰ μιμήματα, τά τε ζωγραφήματα κἀκεῖνα τὰ ὀνόματα, τοῖσ πράγμασιν ὧν μιμήματά ἐστιν, ἢ οὔ; ἔστιν.

ἔμοιγε δοκεῖ. πρῶτον μὲν δὴ σκόπει τόδε. ἆρ’ ἄν τισ τὴν μὲν τοῦ ἀνδρὸσ εἰκόνα τῷ ἀνδρὶ ἀποδοίη, τὴν δὲ τῆσ γυναικὸσ τῇ γυναικί, καὶ τἆλλα οὕτωσ; πάνυ μὲν οὖν. οὐκοῦν καὶ τοὐναντίον τὴν μὲν τοῦ ἀνδρὸσ τῇ γυναικί, τὴν δὲ τῆσ γυναικὸσ τῷ ἀνδρί; ἔστι καὶ ταῦτα. ἆρ’ οὖν αὗται αἱ διανομαὶ ἀμφότεραι ὀρθαί, ἢ ἡ ἑτέρα; ἡ ἑτέρα. ἣ ἂν ἑκάστῳ οἶμαι τὸ προσῆκόν τε καὶ τὸ ὅμοιον ἀποδιδῷ. ἵνα τοίνυν μὴ μαχώμεθα ἐν τοῖσ λόγοισ ἐγώ τε καὶ σὺ φίλοι ὄντεσ, ἀπόδεξαί μου ὃ λέγω.

τὴν τοιαύτην γάρ, ὦ ἑταῖρε, καλῶ ἔγωγε διανομὴν ἐπ’ ἀμφοτέροισ μὲν τοῖσ μιμήμασιν, τοῖσ τε ζῴοισ καὶ τοῖσ ὀνόμασιν, ὀρθήν, ἐπὶ δὲ τοῖσ ὀνόμασι πρὸσ τῷ ὀρθὴν καὶ ἀληθῆ· τὴν δ’ ἑτέραν, τὴν τοῦ ἀνομοίου δόσιν τε καὶ ἐπιφοράν, οὐκ ὀρθήν, καὶ ψευδῆ ὅταν ἐπ’ ὀνόμασιν ᾖ. ἀλλ’ ὅπωσ μή, ὦ Σώκρατεσ, ἐν μὲν τοῖσ ζωγραφήμασιν ᾖ τοῦτο, τὸ μὴ ὀρθῶσ διανέμειν, ἐπὶ δὲ τοῖσ ὀνόμασιν οὔ, ἀλλ’ ἀναγκαῖον ᾖ ἀεὶ ὀρθῶσ. πῶσ λέγεισ; τί τοῦτο ἐκείνου διαφέρει;

ἆρ’ οὐκ ἔστι προσελθόντα ἀνδρί τῳ εἰπεῖν ὅτι "τουτί ἐστι σὸν γράμμα," καὶ δεῖξαι αὐτῷ, ἂν μὲν τύχῃ, ἐκείνου εἰκόνα, ἂν δὲ τύχῃ, γυναικόσ; τὸ δὲ δεῖξαι λέγω εἰσ τὴν τῶν ὀφθαλμῶν αἴσθησιν καταστῆσαι. πάνυ γε. τί δέ; πάλιν αὐτῷ τούτῳ προσελθόντα εἰπεῖν ὅτι "τουτί ἐστιν σὸν ὄνομα" ; ἔστι δέ που καὶ τὸ ὄνομα μίμημα ὥσπερ τὸ ζωγράφημα. τοῦτο δὴ λέγω· ἆρ’ οὐκ ἂν εἰή αὐτῷ εἰπεῖν ὅτι "τουτί ἐστι σὸν ὄνομα," καὶ μετὰ τοῦτο εἰσ τὴν τῆσ ἀκοῆσ αὖ αἴσθησιν καταστῆσαι, ἂν μὲν τύχῃ, τὸ ἐκείνου μίμημα, εἰπόντα ὅτι ἀνήρ, ἂν δὲ τύχῃ, τὸ τοῦ θήλεοσ τοῦ ἀνθρωπίνου γένουσ, εἰπόντα ὅτι γυνή; οὐ δοκεῖ σοι τοῦτο οἱο͂́ν τ’ εἶναι καὶ γίγνεσθαι ἐνίοτε;

ἐθέλω σοι, ὦ Σώκρατεσ, συγχωρῆσαι καὶ ἔστω οὕτωσ. καλῶσ γε σὺ ποιῶν, ὦ φίλε, εἰ ἔστι τοῦτο οὕτωσ· οὐδὲν γὰρ δεῖ νῦν πάνυ διαμάχεσθαι περὶ αὐτοῦ. εἰ δ’ οὖν ἔστι τοιαύτη τισ διανομὴ καὶ ἐνταῦθα, τὸ μὲν ἕτερον τούτων ἀληθεύειν βουλόμεθα καλεῖν, τὸ δ’ ἕτερον ψεύδεσθαι. εἰ δὲ τοῦτο οὕτωσ ἔχει, καὶ ἔστι μὴ ὀρθῶσ διανέμειν τὰ ὀνόματα μηδὲ ἀποδιδόναι τὰ προσήκοντα ἑκάστῳ, ἀλλ’ ἐνίοτε τὰ μὴ προσήκοντα, εἰή ἂν καὶ ῥήματα ταὐτὸν τοῦτο ποιεῖν.

εἰ δὲ ῥήματα καὶ ὀνόματα ἔστιν οὕτω τιθέναι, ἀνάγκη καὶ λόγουσ· λόγοι γάρ που, ὡσ ἐγᾦμαι, ἡ τούτων σύνθεσίσ ἐστιν·

ἢ πῶσ λέγεισ, ὦ Κρατύλε; οὕτω· καλῶσ γάρ μοι δοκεῖσ λέγειν. οὐκοῦν εἰ γράμμασιν αὖ τὰ πρῶτα ὀνόματα ἀπεικάζομεν, ἔστιν ὥσπερ ἐν τοῖσ ζωγραφήμασιν καὶ πάντα τὰ προσήκοντα χρώματά τε καὶ σχήματα ἀποδοῦναι, καὶ μὴ πάντα αὖ, ἀλλ’ ἔνια ἐλλείπειν, ἔνια δὲ καὶ προστιθέναι, καὶ πλείω καὶ μείζω· ἢ οὐκ ἔστιν; ἔστιν. οὐκοῦν ὁ μὲν ἀποδιδοὺσ πάντα καλὰ τὰ γράμματά τε καὶ τὰσ εἰκόνασ ἀποδίδωσιν, ὁ δὲ ἢ προστιθεὶσ ἢ ἀφαιρῶν γράμματα μὲν καὶ εἰκόνασ ἐργάζεται καὶ οὗτοσ, ἀλλὰ πονηράσ; ναί.

τί δὲ ὁ διὰ τῶν συλλαβῶν τε καὶ γραμμάτων τὴν οὐσίαν τῶν πραγμάτων ἀπομιμούμενοσ; ἆρα οὐ κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον, ἂν μὲν πάντα ἀποδῷ τὰ προσήκοντα, καλὴ ἡ εἰκὼν ἔσται ‐ τοῦτο δ’ ἐστὶν ὄνομα ‐ ἐὰν δὲ σμικρὰ ἐλλείπῃ ἢ προστιθῇ ἐνίοτε, εἰκὼν μὲν γενήσεται, καλὴ δὲ οὔ; ὥστε τὰ μὲν καλῶσ εἰργασμένα ἔσται τῶν ὀνομάτων, τὰ δὲ κακῶσ; ἴσωσ. ἴσωσ ἄρα ἔσται ὁ μὲν ἀγαθὸσ δημιουργὸσ ὀνομάτων, ὁ δὲ κακόσ;

ναί. οὐκοῦν τούτῳ ὁ "νομοθέτησ" ἦν ὄνομα. ναί. ἴσωσ ἄρα νὴ Δί’ ἔσται, ὥσπερ ἐν ταῖσ ἄλλαισ τέχναισ, καὶ νομοθέτησ ὁ μὲν ἀγαθόσ, ὁ δὲ κακόσ, ἐάνπερ τὰ ἔμπροσθεν ἐκεῖνα ὁμολογηθῇ ἡμῖν. ἔστι ταῦτα. ἀλλ’ ὁρᾷσ, ὦ Σώκρατεσ, ὅταν ταῦτα τὰ γράμματα, τό τε ἄλφα καὶ τὸ βῆτα καὶ ἕκαστον τῶν στοιχείων, τοῖσ ὀνόμασιν ἀποδιδῶμεν τῇ γραμματικῇ τέχνῃ, ἐάν τι ἀφέλωμεν ἢ προσθῶμεν ἢ μεταθῶμέν τι, <οὐ> γέγραπται μὲν ἡμῖν τὸ ὄνομα, οὐ μέντοι ὀρθῶσ, ἀλλὰ τὸ παράπαν οὐδὲ γέγραπται, ἀλλ’ εὐθὺσ ἕτερόν ἐστιν ἐάν τι τούτων πάθῃ. μὴ γὰρ οὐ καλῶσ σκοπῶμεν οὕτω σκοποῦντεσ, ὦ Κρατύλε. πῶσ δή;

ἴσωσ ὅσα ἔκ τινοσ ἀριθμοῦ ἀναγκαῖον εἶναι ἢ μὴ εἶναι πάσχοι ἂν τοῦτο ὃ σὺ λέγεισ, ὥσπερ καὶ αὐτὰ τὰ δέκα ἢ ὅστισ βούλει ἄλλοσ ἀριθμόσ, ἐὰν ἀφέλῃσ τι ἢ προσθῇσ, ἕτεροσ εὐθὺσ γέγονε· τοῦ δὲ ποιοῦ τινοσ καὶ συμπάσησ εἰκόνοσ μὴ οὐχ αὕτη <ᾖ> ἡ ὀρθότησ, ἀλλὰ τὸ ἐναντίον οὐδὲ τὸ παράπαν δέῃ πάντα ἀποδοῦναι οἱο͂́ν ἐστιν ᾧ εἰκάζει, εἰ μέλλει εἰκὼν εἶναι.

σκόπει δὲ εἰ τὶ λέγω. ἆρ’ ἂν δύο πράγματα εἰή τοιάδε, οἱο͂ν Κρατύλοσ καὶ Κρατύλου εἰκών, εἴ τισ θεῶν μὴ μόνον τὸ σὸν χρῶμα καὶ σχῆμα ἀπεικάσειεν ὥσπερ οἱ ζωγράφοι, ἀλλὰ καὶ τὰ ἐντὸσ πάντα τοιαῦτα ποιήσειεν οἱᾶ́περ τὰ σά, καὶ μαλακότητασ καὶ θερμότητασ τὰσ αὐτὰσ ἀποδοίη, καὶ κίνησιν καὶ ψυχὴν καὶ φρόνησιν οἱάπερ ἡ παρὰ σοὶ ἐνθείη αὐτοῖσ, καὶ ἑνὶ λόγῳ πάντα ἅπερ σὺ ἔχεισ, τοιαῦτα ἕτερα καταστήσειεν πλησίον σου; πότερον Κρατύλοσ ἂν καὶ εἰκὼν Κρατύλου τότ’ εἰή τὸ τοιοῦτον, ἢ δύο Κρατύλοι;

δύο ἔμοιγε δοκοῦσιν, ὦ Σώκρατεσ, Κρατύλοι. ὁρᾷσ οὖν, ὦ φίλε, ὅτι ἄλλην χρὴ εἰκόνοσ ὀρθότητα ζητεῖν καὶ ὧν νυνδὴ ἐλέγομεν, καὶ οὐκ ἀναγκάζειν, ἐάν τι ἀπῇ ἢ προσῇ, μηκέτι αὐτὴν εἰκόνα εἶναι; ἢ οὐκ αἰσθάνῃ ὅσου ἐνδέουσιν αἱ εἰκόνεσ τὰ αὐτὰ ἔχειν ἐκείνοισ ὧν εἰκόνεσ εἰσίν;

ἔγωγε. γελοῖα γοῦν, ὦ Κρατύλε, ὑπὸ τῶν ὀνομάτων πάθοι ἂν ἐκεῖνα ὧν ὀνόματά ἐστιν τὰ ὀνόματα, εἰ πάντα πανταχῇ αὐτοῖσ ὁμοιωθείη. διττὰ γὰρ ἄν που πάντα γένοιτο, καὶ οὐκ ἂν ἔχοι αὐτῶν εἰπεῖν <οὐδεὶσ> οὐδέτερον ὁπότερόν ἐστι τὸ μὲν αὐτό, τὸ δὲ ὄνομα. ἀληθῆ λέγεισ. θαρρῶν τοίνυν, ὦ γενναῖε, ἐά καὶ ὄνομα τὸ μὲν εὖ κεῖσθαι, τὸ δὲ μή, καὶ μὴ ἀνάγκαζε πάντ’ ἔχειν τὰ γράμματα, ἵνα κομιδῇ ᾖ τοιοῦτον οἱο͂́νπερ οὗ ὄνομά ἐστιν, ἀλλ’ ἐά καὶ τὸ μὴ προσῆκον γράμμα ἐπιφέρειν. εἰ δὲ γράμμα, καὶ ὄνομα ἐν λόγῳ·

εἰ δὲ ὄνομα, καὶ λόγον ἐν λόγῳ μὴ προσήκοντα τοῖσ πράγμασιν ἐπιφέρεσθαι, καὶ μηδὲν ἧττον ὀνομάζεσθαι τὸ πρᾶγμα καὶ λέγεσθαι, ἑώσ ἂν ὁ τύποσ ἐνῇ τοῦ πράγματοσ περὶ οὗ ἂν ὁ λόγοσ ᾖ, ὥσπερ ἐν τοῖσ τῶν στοιχείων ὀνόμασιν, εἰ μέμνησαι ἃ νυνδὴ ἐγὼ καὶ Ἑρμογένησ ἐλέγομεν. ἀλλὰ μέμνημαι.

καλῶσ τοίνυν. ὅταν γὰρ τοῦτο ἐνῇ, κἂν μὴ πάντα τὰ προσήκοντα ἔχῃ, λέξεταί γε τὸ πρᾶγμα, καλῶσ ὅταν πάντα, κακῶσ δὲ ὅταν ὀλίγα· λέγεσθαι δ’ οὖν, ὦ μακάριε, ἐῶμεν, ἵνα μὴ ὄφλωμεν ὥσπερ οἱ ἐν Αἰγίνῃ νύκτωρ περιιόντεσ ὀψὲ ὁδοῦ, καὶ ἡμεῖσ ἐπὶ τὰ πράγματα δόξωμεν αὖ τῇ ἀληθείᾳ οὕτω πωσ ἐληλυθέναι ὀψιαίτερον τοῦ δέοντοσ, ἢ ζήτει τινὰ ἄλλην ὀνόματοσ ὀρθότητα, καὶ μὴ ὁμολόγει δήλωμα συλλαβαῖσ καὶ γράμμασι πράγματοσ ὄνομα εἶναι. εἰ γὰρ ταῦτα ἀμφότερα ἐρεῖσ, οὐχ οἱο͂́σ τ’ ἔσῃ συμφωνεῖν σαυτῷ.

ἀλλά μοι δοκεῖσ γε, ὦ Σώκρατεσ, μετρίωσ λέγειν, καὶ οὕτω τίθεμαι. ἐπειδὴ τοίνυν ταῦτα ἡμῖν συνδοκεῖ, μετὰ ταῦτα τάδε σκοπῶμεν· εἰ μέλλει φαμὲν καλῶσ κεῖσθαι τὸ ὄνομα, τὰ προσήκοντα δεῖ αὐτὸ γράμματα ἔχειν; ναί. προσήκει δὲ τὰ ὅμοια τοῖσ πράγμασιν;

πάνυ γε. τὰ μὲν ἄρα καλῶσ κείμενα οὕτω κεῖται· εἰ δὲ μή τι καλῶσ ἐτέθη, τὸ μὲν ἂν πολὺ ἴσωσ ἐκ προσηκόντων εἰή γραμμάτων καὶ ὁμοίων, εἴπερ ἔσται εἰκών, ἔχοι δ’ ἄν τι καὶ οὐ προσῆκον, δι’ ὃ οὐκ ἂν καλὸν εἰή οὐδὲ καλῶσ εἰργασμένον τὸ ὄνομα. οὕτω φαμὲν ἢ ἄλλωσ; οὐδὲν δεῖ οἶμαι διαμάχεσθαι, ὦ Σώκρατεσ· ἐπεὶ οὐκ ἀρέσκει γέ με τὸ φάναι ὄνομα μὲν εἶναι, μὴ μέντοι καλῶσ γε κεῖσθαι. πότερον τοῦτο οὐκ ἀρέσκει σε, τὸ εἶναι τὸ ὄνομα δήλωμα τοῦ πράγματοσ;

ἔμοιγε. ἀλλὰ τὸ εἶναι τῶν ὀνομάτων τὰ μὲν ἐκ προτέρων συγκείμενα, τὰ δὲ πρῶτα, οὐ καλῶσ σοι δοκεῖ λέγεσθαι; ἔμοιγε. ἀλλὰ τὰ πρῶτα εἰ μέλλει δηλώματά τινων γίγνεσθαι, ἔχεισ τινὰ καλλίω τρόπον τοῦ δηλώματα αὐτὰ γενέσθαι ἄλλον ἢ αὐτὰ ποιῆσαι ὅτι μάλιστα τοιαῦτα οἱᾶ ἐκεῖνα ἃ δεῖ δηλοῦν αὐτά; ἢ ὅδε μᾶλλόν σε ἀρέσκει ὁ τρόποσ ὃν Ἑρμογένησ λέγει καὶ ἄλλοι πολλοί, τὸ συνθήματα εἶναι τὰ ὀνόματα καὶ δηλοῦν τοῖσ συνθεμένοισ προειδόσι δὲ τὰ πράγματα, καὶ εἶναι ταύτην ὀρθότητα ὀνόματοσ, συνθήκην, διαφέρειν δὲ οὐδὲν ἐάντε τισ συνθῆται ὥσπερ νῦν σύγκειται, ἐάντε καὶ τοὐναντίον ἐπὶ μὲν ᾧ νῦν σμικρόν, μέγα καλεῖν, ἐπὶ δὲ ᾧ μέγα, σμικρόν;

πότερόσ σε ὁ τρόποσ ἀρέσκει; ὅλῳ καὶ παντὶ διαφέρει, ὦ Σώκρατεσ, τὸ ὁμοιώματι δηλοῦν ὅτι ἄν τισ δηλοῖ ἀλλὰ μὴ τῷ ἐπιτυχόντι.

καλῶσ λέγεισ. οὐκοῦν εἴπερ ἔσται τὸ ὄνομα ὅμοιον τῷ πράγματι, ἀναγκαῖον πεφυκέναι τὰ στοιχεῖα ὅμοια τοῖσ πράγμασιν, ἐξ ὧν τὰ πρῶτα ὀνόματά τισ συνθήσει; ὧδε δὲ λέγω· ἆρά ποτ’ ἄν τισ συνέθηκεν ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν ζωγράφημα ὅμοιόν τῳ τῶν ὄντων, εἰ μὴ φύσει ὑπῆρχε φαρμακεῖα ὅμοια ὄντα, ἐξ ὧν συντίθεται τὰ ζωγραφούμενα, ἐκείνοισ ἃ μιμεῖται ἡ γραφική· ἢ ἀδύνατον;

ἀδύνατον. οὐκοῦν ὡσαύτωσ καὶ ὀνόματα οὐκ ἄν ποτε ὅμοια γένοιτο οὐδενί, εἰ μὴ ὑπάρξει ἐκεῖνα πρῶτον ὁμοιότητά τινα ἔχοντα, ἐξ ὧν συντίθεται τὰ ὀνόματα, ἐκείνοισ ὧν ἐστι τὰ ὀνόματα μιμήματα; ἔστι δέ, ἐξ ὧν συνθετέον, στοιχεῖα; ναί. ἤδη τοίνυν καὶ σὺ κοινώνῃ τοῦ λόγου οὗπερ ἄρτι Ἑρμογένησ. φέρε, καλῶσ σοι δοκοῦμεν λέγειν ὅτι τὸ ῥῶ τῇ φορᾷ καὶ κινήσει καὶ σκληρότητι προσέοικεν, ἢ οὐ καλῶσ;

καλῶσ ἔμοιγε. τὸ δὲ λάβδα τῷ λείῳ καὶ μαλακῷ καὶ οἷσ νυνδὴ ἐλέγομεν; ναί. οἶσθα οὖν ὅτι ἐπὶ τῷ αὐτῷ ἡμεῖσ μέν φαμεν "σκληρότησ," Ἐρετριῆσ δὲ "σκληροτήρ" ; πάνυ γε. πότερον οὖν τό τε ῥῶ καὶ τὸ σῖγμα ἐοίκεν ἀμφότερα τῷ αὐτῷ, καὶ δηλοῖ ἐκείνοισ τε τὸ αὐτὸ τελευτῶντοσ τοῦ ῥῶ καὶ ἡμῖν τοῦ σῖγμα, ἢ τοῖσ ἑτέροισ ἡμῶν οὐ δηλοῖ; δηλοῖ μὲν οὖν ἀμφοτέροισ.

καὶ νῦν ἴσωσ ἀντὶ τοῦ λάβδα ῥῶ δεῖ λέγειν. πότερον ᾗ ὅμοια τυγχάνει ὄντα τὸ ῥῶ καὶ τὸ σῖγμα, ἢ ᾗ μή; ἡῖ ὅμοια. ἦ οὖν ὅμοιά ἐστι πανταχῇ; πρόσ γε τὸ ἴσωσ φορὰν δηλοῦν. ἦ καὶ τὸ λάβδα ἐγκείμενον; οὐ τὸ ἐναντίον δηλοῖ σκληρότητοσ; ἴσωσ γὰρ οὐκ ὀρθῶσ ἔγκειται, ὦ Σώκρατεσ· ὥσπερ καὶ ἃ νυνδὴ σὺ πρὸσ Ἑρμογένη ἔλεγεσ ἐξαιρῶν τε καὶ ἐντιθεὶσ γράμματα οὗ δέοι, καὶ ὀρθῶσ ἐδόκεισ ἔμοιγε. εὖ λέγεισ.

τί οὖν; νῦν ὡσ λέγομεν, οὐδὲν μανθάνομεν ἀλλήλων, ἐπειδάν τισ φῇ "σκληρόν," οὐδὲ οἶσθα σὺ νῦν ὅτι ἐγὼ λέγω; ἔγωγε, διά γε τὸ ἔθοσ, ὦ φίλτατε. ἔθοσ δὲ λέγων οἰεί τι διάφορον λέγειν συνθήκησ; ἢ ἄλλο τι λέγεισ τὸ ἔθοσ ἢ ὅτι ἐγώ, ὅταν τοῦτο φθέγγωμαι, διανοοῦμαι ἐκεῖνο, σὺ δὲ γιγνώσκεισ ὅτι ἐκεῖνο διανοοῦμαι; οὐ τοῦτο λέγεισ; ναί.

οὐκοῦν εἰ γιγνώσκεισ ἐμοῦ φθεγγομένου, δήλωμα σοι γίγνεται παρ’ ἐμοῦ; ναί. ἀπὸ τοῦ ἀνομοίου γε ἢ ὃ διανοούμενοσ φθέγγομαι, εἴπερ τὸ λάβδα ἀνόμοιόν ἐστι τῇ ᾗ φῂσ σὺ σκληρότητι· εἰ δὲ τοῦτο οὕτωσ ἔχει, τί ἄλλο ἢ αὐτὸσ σαυτῷ συνέθου καί σοι γίγνεται ἡ ὀρθότησ τοῦ ὀνόματοσ συνθήκη, ἐπειδή γε δηλοῖ καὶ τὰ ὅμοια καὶ τὰ ἀνόμοια γράμματα, ἔθουσ τε καὶ συνθήκησ τυχόντα; εἰ δ’ ὅτι μάλιστα μή ἐστι τὸ ἔθοσ συνθήκη, οὐκ ἂν καλῶσ ἔτι ἔχοι λέγειν τὴν ὁμοιότητα δήλωμα εἶναι, ἀλλὰ τὸ ἔθοσ· ἐκεῖνο γάρ, ὡσ ἐοίκε, καὶ ὁμοίῳ καὶ ἀνομοίῳ δηλοῖ.

ἐπειδὴ δὲ ταῦτα συγχωροῦμεν, ὦ Κρατύλε ‐ τὴν γὰρ σιγήν σου συγχώρησιν θήσω ‐ ἀναγκαῖόν που καὶ συνθήκην τι καὶ ἔθοσ συμβάλλεσθαι πρὸσ δήλωσιν ὧν διανοούμενοι λέγομεν· ἐπεί, ὦ βέλτιστε, εἰ ’θέλεισ ἐπὶ τὸν ἀριθμὸν ἐλθεῖν, πόθεν οἰεί ἕξειν ὀνόματα ὅμοια ἑνὶ ἑκάστῳ τῶν ἀριθμῶν ἐπενεγκεῖν, ἐὰν μὴ ἐᾷσ τι τὴν σὴν ὁμολογίαν καὶ συνθήκην κῦροσ ἔχειν τῶν ὀνομάτων ὀρθότητοσ πέρι; ἐμοὶ μὲν οὖν καὶ αὐτῷ ἀρέσκει μὲν κατὰ τὸ δυνατὸν ὅμοια εἶναι τὰ ὀνόματα τοῖσ πράγμασιν·

ἀλλὰ μὴ ὡσ ἀληθῶσ, τὸ τοῦ Ἑρμογένουσ, γλίσχρα ᾖ ἡ ὁλκὴ αὕτη τῆσ ὁμοιότητοσ, ἀναγκαῖον δὲ ᾖ καὶ τῷ φορτικῷ τούτῳ προσχρῆσθαι, τῇ συνθήκῃ, εἰσ ὀνομάτων ὀρθότητα. ἐπεὶ ἴσωσ κατά γε τὸ δυνατὸν κάλλιστ’ ἂν λέγοιτο ὅταν ἢ πᾶσιν ἢ ὡσ πλείστοισ ὁμοίοισ λέγηται, τοῦτο δ’ ἐστὶ προσήκουσιν, αἴσχιστα δὲ τοὐναντίον. τόδε δέ μοι ἔτι εἰπὲ μετὰ ταῦτα, τίνα ἡμῖν δύναμιν ἔχει τὰ ὀνόματα καὶ τί φῶμεν αὐτὰ καλὸν ἀπεργάζεσθαι;

διδάσκειν ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ, καὶ τοῦτο πάνυ ἁπλοῦν εἶναι, ὃσ ἂν τὰ ὀνόματα ἐπίστηται, ἐπίστασθαι καὶ τὰ πράγματα. ἴσωσ γάρ, ὦ Κρατύλε, τὸ τοιόνδε λέγεισ, ὡσ ἐπειδάν τισ εἰδῇ τὸ ὄνομα οἱο͂́ν ἐστιν ‐ ἔστι δὲ οἱο͂́νπερ τὸ πρᾶγμα ‐ εἴσεται δὴ καὶ τὸ πρᾶγμα, ἐπείπερ ὅμοιον τυγχάνει ὂν τῷ ὀνόματι, τέχνη δὲ μία ἄρ’ ἐστὶν ἡ αὐτὴ πάντων τῶν ἀλλήλοισ ὁμοίων. κατὰ τοῦτο δή μοι δοκεῖσ λέγειν ὡσ ὃσ ἂν τὰ ὀνόματα εἰδῇ εἴσεται καὶ τὰ πράγματα.

ἀληθέστατα λέγεισ. ἔχε δή, ἴδωμεν τίσ ποτ’ ἂν εἰή ὁ τρόποσ οὗτοσ τῆσ διδασκαλίασ τῶν ὄντων ὃν σὺ λέγεισ νῦν, καὶ πότερον ἔστι μὲν καὶ ἄλλοσ, οὗτοσ μέντοι βελτίων, ἢ οὐδ’ ἔστιν ἄλλοσ ἢ οὗτοσ. ποτέρωσ οἰεί; οὕτωσ ἔγωγε, οὐ πάνυ τι εἶναι ἄλλον, τοῦτον δὲ καὶ μόνον καὶ βέλτιστον.

πότερον δὲ καὶ εὑρ́εσιν τῶν ὄντων τὴν αὐτὴν ταύτην εἶναι, τὸν τὰ ὀνόματα εὑρόντα καὶ ἐκεῖνα ηὑρηκέναι ὧν ἐστι τὰ ὀνόματα· ἢ ζητεῖν μὲν καὶ εὑρίσκειν ἕτερον δεῖν τρόπον, μανθάνειν δὲ τοῦτον; πάντων μάλιστα καὶ ζητεῖν καὶ εὑρίσκειν τὸν αὐτὸν τρόπον τοῦτον κατὰ ταὐτά. φέρε δὴ ἐννοήσωμεν, ὦ Κρατύλε, εἴ τισ ζητῶν τὰ πράγματα ἀκολουθοῖ τοῖσ ὀνόμασι, σκοπῶν οἱο͂ν ἕκαστον βούλεται εἶναι, ἆρ’ ἐννοεῖσ ὅτι οὐ σμικρὸσ κίνδυνόσ ἐστιν ἐξαπατηθῆναι; πῶσ;

δῆλον ὅτι ὁ θέμενοσ πρῶτοσ τὰ ὀνόματα, οἱᾶ ἡγεῖτο εἶναι τὰ πράγματα, τοιαῦτα ἐτίθετο καὶ τὰ ὀνόματα, ὥσ φαμεν. ἦ γάρ; ναί. εἰ οὖν ἐκεῖνοσ μὴ ὀρθῶσ ἡγεῖτο, ἔθετο δὲ οἱᾶ ἡγεῖτο, τί οἰεί ἡμᾶσ τοὺσ ἀκολουθοῦντασ αὐτῷ πείσεσθαι; ἄλλο τι ἢ ἐξαπατηθήσεσθαι; ἀλλὰ μὴ οὐχ οὕτωσ ἔχει, ὦ Σώκρατεσ, ἀλλ’ ἀναγκαῖον ᾖ εἰδότα τίθεσθαι τὸν τιθέμενον τὰ ὀνόματα· εἰ δὲ μή, ὅπερ πάλαι ἐγὼ ἔλεγον, οὐδ’ ἂν ὀνόματα εἰή.

μέγιστον δέ σοι ἔστω τεκμήριον ὅτι οὐκ ἔσφαλται τῆσ ἀληθείασ ὁ τιθέμενοσ· οὐ γὰρ ἄν ποτε οὕτω σύμφωνα ἦν αὐτῷ ἅπαντα. ἢ οὐκ ἐνενόεισ αὐτὸσ λέγων ὡσ πάντα κατὰ ταὐτὸν καὶ ἐπὶ ταὐτὸν ἐγίγνετο τὰ ὀνόματα; ἀλλὰ τοῦτο μέν, ὠγαθὲ Κρατύλε, οὐδέν ἐστιν ἀπολόγημα. εἰ γὰρ τὸ πρῶτον σφαλεὶσ ὁ τιθέμενοσ τἆλλα ἤδη πρὸσ τοῦτ’ ἐβιάζετο καὶ αὑτῷ συμφωνεῖν ἠνάγκαζεν, οὐδὲν ἄτοπον, ὥσπερ τῶν διαγραμμάτων ἐνίοτε τοῦ πρώτου σμικροῦ καὶ ἀδήλου ψεύδουσ γενομένου, τὰ λοιπὰ πάμπολλα ἤδη ὄντα ἑπόμενα ὁμολογεῖν ἀλλήλοισ. δεῖ δὴ περὶ τῆσ ἀρχῆσ παντὸσ πράγματοσ παντὶ ἀνδρὶ τὸν πολὺν λόγον εἶναι καὶ τὴν πολλὴν σκέψιν εἴτε ὀρθῶσ εἴτε μὴ ὑπόκειται·

ἐκείνησ δὲ ἐξετασθείσησ ἱκανῶσ, τὰ λοιπὰ φαίνεσθαι ἐκείνῃ ἑπόμενα. οὐ μέντοι ἀλλὰ θαυμάζοιμ’ ἂν εἰ καὶ τὰ ὀνόματα συμφωνεῖ αὐτὰ αὑτοῖσ. πάλιν γὰρ ἐπισκεψώμεθα ἃ τὸ πρότερον διήλθομεν. ὡσ τοῦ παντὸσ ἰόντοσ τε καὶ φερομένου καὶ ῥέοντόσ φαμεν σημαίνειν ἡμῖν τὴν οὐσίαν τὰ ὀνόματα.

ἄλλο τι οὕτω σοι δοκεῖ δηλοῦν; πάνυ σφόδρα, καὶ ὀρθῶσ γε σημαίνει.

σκοπῶμεν δὴ ἐξ αὐτῶν ἀναλαβόντεσ πρῶτον μὲν τοῦτο τὸ ὄνομα, τὴν "ἐπιστήμην," ὡσ ἀμφίβολόν ἐστι, καὶ μᾶλλον ἐοίκε σημαίνοντι ὅτι ἵστησιν ἡμῶν ἐπὶ τοῖσ πράγμασι τὴν ψυχὴν ἢ ὅτι συμπεριφέρεται, καὶ ὀρθότερόν ἐστιν ὥσπερ νῦν αὐτοῦ τὴν ἀρχὴν λέγειν μᾶλλον ἢ ἐμβάλλοντασ τὸ εἶ "ἑπεϊστήμην," ἀλλὰ τὴν ἐμβολὴν ποιήσασθαι ἀντὶ τῆσ ἐν τῷ εἶ ἐν τῷ ἰῶτα. ἔπειτα τὸ "βέβαιον," ὅτι βάσεώσ τινόσ ἐστιν καὶ στάσεωσ μίμημα ἀλλ’ οὐ φορᾶσ. ἔπειτα ἡ "ἱστορία" αὐτό που σημαίνει ὅτι ἵστησι τὸν ῥοῦν.

καὶ τὸ "πιστὸν" ἱστὰν παντάπασι σημαίνει. ἔπειτα δὲ ἡ "μνήμη" παντί που μηνύει ὅτι μονή ἐστιν ἐν τῇ ψυχῇ ἀλλ’ οὐ φορά. εἰ δὲ βούλει, ἡ "ἁμαρτία" καὶ ἡ "συμφορά," εἰ κατὰ τὸ ὄνομά τισ ἀκολουθήσει, φανεῖται ταὐτὸν τῇ "συνέσει" ταύτῃ καὶ "ἐπιστήμῃ" καὶ τοῖσ ἄλλοισ πᾶσι τοῖσ περὶ τὰ σπουδαῖα ὀνόμασιν. ἔτι τοίνυν ἡ "ἀμαθία" καὶ ἡ "ἀκολασία" παραπλησία τούτοισ φαίνεται· ἡ μὲν γὰρ τοῦ ἅμα θεῷ ἰόντοσ πορεία φαίνεται, ἡ "ἀμαθία," ἡ δ’ "ἀκολασία" παντάπασιν ἀκολουθία τοῖσ πράγμασι φαίνεται. καὶ οὕτωσ, ἃ νομίζομεν ἐπὶ τοῖσ κακίστοισ ὀνόματα εἶναι, ὁμοιότατ’ ἂν φαίνοιτο τοῖσ ἐπὶ τοῖσ καλλίστοισ.

οἶμαι δὲ καὶ ἄλλα πόλλ’ ἄν τισ εὑρ́οι εἰ πραγματεύοιτο, ἐξ ὧν οἰηθείη ἂν αὖ πάλιν τὸν τὰ ὀνόματα τιθέμενον οὐχὶ ἰόντα οὐδὲ φερόμενα ἀλλὰ μένοντα τὰ πράγματα σημαίνειν. ἀλλ’, ὦ Σώκρατεσ, ὁρᾷσ ὅτι τὰ πολλὰ ἐκείνωσ ἐσήμαινεν.

τί οὖν τοῦτο, ὦ Κρατύλε; ὥσπερ ψήφουσ διαριθμησόμεθα τὰ ὀνόματα, καὶ ἐν τούτῳ ἔσται ἡ ὀρθότησ; ὁπότερα ἂν πλείω φαίνηται τὰ ὀνόματα σημαίνοντα, ταῦτα δὴ ἔσται τἀληθῆ; οὔκουν εἰκόσ γε. οὐδ’ ὁπωστιοῦν, ὦ φίλε. καὶ ταῦτα μέν γε αὐτοῦ ἐάσωμεν, ἐπανέλθωμεν δὲ πάλιν ὅθεν δεῦρο μετέβημεν. ἄρτι γὰρ ἐν τοῖσ πρόσθεν, εἰ μέμνησαι, τὸν τιθέμενον τὰ ὀνόματα ἀναγκαῖον ἔφησθα εἶναι εἰδότα τίθεσθαι οἷσ ἐτίθετο.

πότερον οὖν ἔτι σοι δοκεῖ οὕτωσ ἢ οὔ; ἔτι. ἦ καὶ τὸν τὰ πρῶτα τιθέμενον εἰδότα φῂσ τίθεσθαι; εἰδότα. ἐκ ποίων οὖν ὀνομάτων ἢ μεμαθηκὼσ ἢ ηὑρηκὼσ ἦν τὰ πράγματα, εἴπερ τά γε πρῶτα μήπω ἔκειτο, μαθεῖν δ’ αὖ φαμεν τὰ πράγματα καὶ εὑρεῖν ἀδύνατον εἶναι ἄλλωσ ἢ τὰ ὀνόματα μαθόντασ ἢ αὐτοὺσ ἐξευρόντασ οἱᾶ́ ἐστι; δοκεῖσ τί μοι λέγειν, ὦ Σώκρατεσ.

τίνα οὖν τρόπον φῶμεν αὐτοὺσ εἰδότασ θέσθαι ἢ νομοθέτασ εἶναι, πρὶν καὶ ὁτιοῦν ὄνομα κεῖσθαί τε καὶ ἐκείνουσ εἰδέναι, εἴπερ μὴ ἔστι τὰ πράγματα μαθεῖν ἀλλ’ ἢ ἐκ τῶν ὀνομάτων; οἶμαι μὲν ἐγὼ τὸν ἀληθέστατον λόγον περὶ τούτων εἶναι, ὦ Σώκρατεσ, μείζω τινὰ δύναμιν εἶναι ἢ ἀνθρωπείαν τὴν θεμένην τὰ πρῶτα ὀνόματα τοῖσ πράγμασιν, ὥστε ἀναγκαῖον εἶναι αὐτὰ ὀρθῶσ ἔχειν.

εἶτα οἰεί ἐναντία ἂν ἐτίθετο αὐτὸσ αὑτῷ ὁ θείσ, ὢν δαίμων τισ ἢ θεόσ; ἢ οὐδέν σοι ἐδοκοῦμεν ἄρτι λέγειν; ἀλλὰ μὴ οὐκ ἦν τούτων τὰ ἕτερα ὀνόματα. πότερα, ὦ ἄριστε, τὰ ἐπὶ τὴν στάσιν ἄγοντα ἢ τὰ ἐπὶ τὴν φοράν; οὐ γάρ που κατὰ τὸ ἄρτι λεχθὲν πλήθει κριθήσεται. οὔτοι δὴ δίκαιόν γε, ὦ Σώκρατεσ.

ὀνομάτων οὖν στασιασάντων, καὶ τῶν μὲν φασκόντων ἑαυτὰ εἶναι τὰ ὅμοια τῇ ἀληθείᾳ, τῶν δ’ ἑαυτά, τίνι ἔτι διακρινοῦμεν, ἢ ἐπὶ τί ἐλθόντεσ; οὐ γάρ που ἐπὶ ὀνόματά γε ἕτερα ἄλλα τούτων· οὐ γὰρ ἔστιν, ἀλλὰ δῆλον ὅτι ἄλλ’ ἄττα ζητητέα πλὴν ὀνομάτων, ἃ ἡμῖν ἐμφανιεῖ ἄνευ ὀνομάτων ὁπότερα τούτων ἐστὶ τἀληθῆ, δείξαντα δῆλον ὅτι τὴν ἀλήθειαν τῶν ὄντων. δοκεῖ μοι οὕτω.

ἔστιν ἄρα, ὡσ ἐοίκεν, ὦ Κρατύλε, δυνατὸν μαθεῖν ἄνευ ὀνομάτων τὰ ὄντα, εἴπερ ταῦτα οὕτωσ ἔχει. φαίνεται. διὰ τίνοσ ἄλλου οὖν ἔτι προσδοκᾷσ ἂν ταῦτα μαθεῖν; ἆρα δι’ ἄλλου του ἢ οὗπερ εἰκόσ τε καὶ δικαιότατον, δι’ ἀλλήλων γε, εἴ πῃ συγγενῆ ἐστιν, καὶ αὐτὰ δι’ αὑτῶν; τὸ γάρ που ἕτερον ἐκείνων καὶ ἀλλοῖον ἕτερον ἄν τι καὶ ἀλλοῖον σημαίνοι ἀλλ’ οὐκ ἐκεῖνα. ἀληθῆ μοι φαίνῃ λέγειν. ἔχε δὴ πρὸσ Διόσ·

τὰ δὲ ὀνόματα οὐ πολλάκισ μέντοι ὡμολογήσαμεν τὰ καλῶσ κείμενα ἐοικότα εἶναι ἐκείνοισ ὧν ὀνόματα κεῖται, καὶ εἶναι εἰκόνασ τῶν πραγμάτων; ναί. εἰ οὖν ἔστι μὲν ὅτι μάλιστα δι’ ὀνομάτων τὰ πράγματα μανθάνειν, ἔστι δὲ καὶ δι’ αὐτῶν, ποτέρα ἂν εἰή καλλίων καὶ σαφεστέρα ἡ μάθησισ; ἐκ τῆσ εἰκόνοσ μανθάνειν αὐτήν τε αὐτὴν εἰ καλῶσ εἴκασται, καὶ τὴν ἀλήθειαν ἧσ ἦν εἰκών, ἢ ἐκ τῆσ ἀληθείασ αὐτήν τε αὐτὴν καὶ τὴν εἰκόνα αὐτῆσ εἰ πρεπόντωσ εἴργασται; ἐκ τῆσ ἀληθείασ μοι δοκεῖ ἀνάγκη εἶναι.

ὅντινα μὲν τοίνυν τρόπον δεῖ μανθάνειν ἢ εὑρίσκειν τὰ ὄντα, μεῖζον ἴσωσ ἐστὶν ἐγνωκέναι ἢ κατ’ ἐμὲ καὶ σέ· ἀγαπητὸν δὲ καὶ τοῦτο ὁμολογήσασθαι, ὅτι οὐκ ἐξ ὀνομάτων ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον αὐτὰ ἐξ αὑτῶν καὶ μαθητέον καὶ ζητητέον ἢ ἐκ τῶν ὀνομάτων. φαίνεται, ὦ Σώκρατεσ. ἔτι τοίνυν τόδε σκεψώμεθα, ὅπωσ μὴ ἡμᾶσ τὰ πολλὰ ταῦτα ὀνόματα ἐσ ταὐτὸν τείνοντα ἐξαπατᾷ, εἰ τῷ ὄντι μὲν οἱ θέμενοι αὐτὰ διανοηθέντεσ γε ἔθεντο ὡσ ἰόντων ἁπάντων ἀεὶ καὶ ῥεόντων ‐ φαίνονται γὰρ ἔμοιγε καὶ αὐτῷ οὕτω διανοηθῆναι ‐ τὸ δ’, εἰ ἔτυχεν, οὐχ οὕτωσ ἔχει, ἀλλ’ οὗτοι αὐτοί τε ὥσπερ εἴσ τινα δίνην ἐμπεσόντεσ κυκῶνται καὶ ἡμᾶσ ἐφελκόμενοι προσεμβάλλουσιν. σκέψαι γάρ, ὦ θαυμάσιε Κρατύλε, ὃ ἔγωγε πολλάκισ ὀνειρώττω.

πότερον φῶμέν τι εἶναι αὐτὸ καλὸν καὶ ἀγαθὸν καὶ ἓν ἕκαστον τῶν ὄντων οὕτω, ἢ μή; ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατεσ, εἶναι.

αὐτὸ τοίνυν ἐκεῖνο σκεψώμεθα, μὴ εἰ πρόσωπόν τί ἐστιν καλὸν ἤ τι τῶν τοιούτων, καὶ δοκεῖ ταῦτα πάντα ῥεῖν· ἀλλ’ αὐτό, φῶμεν, τὸ καλὸν οὐ τοιοῦτον ἀεί ἐστιν οἱο͂́ν ἐστιν; ἀνάγκη. ἆρ’ οὖν οἱο͂́ν τε προσειπεῖν αὐτὸ ὀρθῶσ, εἰ ἀεὶ ὑπεξέρχεται, πρῶτον μὲν ὅτι ἐκεῖνό ἐστιν, ἔπειτα ὅτι τοιοῦτον, ἢ ἀνάγκη ἅμα ἡμῶν λεγόντων ἄλλο αὐτὸ εὐθὺσ γίγνεσθαι καὶ ὑπεξιέναι καὶ μηκέτι οὕτωσ ἔχειν; ἀνάγκη. πῶσ οὖν ἂν εἰή τὶ ἐκεῖνο ὃ μηδέποτε ὡσαύτωσ ἔχει;

εἰ γάρ ποτε ὡσαύτωσ ἴσχει, ἔν γ’ ἐκείνῳ τῷ χρόνῳ δῆλον ὅτι οὐδὲν μεταβαίνει· εἰ δὲ ἀεὶ ὡσαύτωσ ἔχει καὶ τὸ αὐτό ἐστι, πῶσ ἂν τοῦτό γε μεταβάλλοι ἢ κινοῖτο, μηδὲν ἐξιστάμενον τῆσ αὑτοῦ ἰδέασ; οὐδαμῶσ. ἀλλὰ μὴν οὐδ’ ἂν γνωσθείη γε ὑπ’ οὐδενόσ. ἅμα γὰρ ἂν ἐπιόντοσ τοῦ γνωσομένου ἄλλο καὶ ἀλλοῖον γίγνοιτο, ὥστε οὐκ ἂν γνωσθείη ἔτι ὁποῖόν γέ τί ἐστιν ἢ πῶσ ἔχον· γνῶσισ δὲ δήπου οὐδεμία γιγνώσκει ὃ γιγνώσκει μηδαμῶσ ἔχον.

ἔστιν ὡσ λέγεισ. ἀλλ’ οὐδὲ γνῶσιν εἶναι φάναι εἰκόσ, ὦ Κρατύλε, εἰ μεταπίπτει πάντα χρήματα καὶ μηδὲν μένει. εἰ μὲν γὰρ αὐτὸ τοῦτο, ἡ γνῶσισ, τοῦ γνῶσισ εἶναι μὴ μεταπίπτει, μένοι τε ἂν ἀεὶ ἡ γνῶσισ καὶ εἰή γνῶσισ. εἰ δὲ καὶ αὐτὸ τὸ εἶδοσ μεταπίπτει τῆσ γνώσεωσ, ἅμα τ’ ἂν μεταπίπτοι εἰσ ἄλλο εἶδοσ γνώσεωσ καὶ οὐκ ἂν εἰή γνῶσισ· εἰ δὲ ἀεὶ μεταπίπτει, ἀεὶ οὐκ ἂν εἰή γνῶσισ, καὶ ἐκ τούτου τοῦ λόγου οὔτε τὸ γνωσόμενον οὔτε τὸ γνωσθησόμενον ἂν εἰή.

οὐδὲν οὐδὲ φορᾷ.

ταῦτ’ οὖν πότερόν ποτε οὕτωσ ἔχει ἢ ἐκείνωσ ὡσ οἱ περὶ Ἡράκλειτόν τε λέγουσιν καὶ ἄλλοι πολλοί, μὴ οὐ ῥᾴδιον ᾖ ἐπισκέψασθαι, οὐδὲ πάνυ νοῦν ἔχοντοσ ἀνθρώπου ἐπιτρέψαντα ὀνόμασιν αὑτὸν καὶ τὴν αὑτοῦ ψυχὴν θεραπεύειν, πεπιστευκότα ἐκείνοισ καὶ τοῖσ θεμένοισ αὐτά, διισχυρίζεσθαι ὥσ τι εἰδότα, καὶ αὑτοῦ τε καὶ τῶν ὄντων καταγιγνώσκειν ὡσ οὐδὲν ὑγιὲσ οὐδενόσ, ἀλλὰ πάντα ὥσπερ κεράμια ῥεῖ, καὶ ἀτεχνῶσ ὥσπερ οἱ κατάρρῳ νοσοῦντεσ ἄνθρωποι οὕτωσ οἰέσθαι καὶ τὰ πράγματα διακεῖσθαι, ὑπὸ ῥεύματόσ τε καὶ κατάρρου πάντα τὰ χρήματα ἔχεσθαι. ἴσωσ μὲν οὖν δή, ὦ Κρατύλε, οὕτωσ ἔχει, ἴσωσ δὲ καὶ οὔ.

σκοπεῖσθαι οὖν χρὴ ἀνδρείωσ τε καὶ εὖ, καὶ μὴ ῥᾳδίωσ ἀποδέχεσθαι ‐ ἔτι γὰρ νέοσ εἶ καὶ ἡλικίαν ἔχεισ ‐ σκεψάμενον δέ, ἐὰν εὑρ́ῃσ, μεταδιδόναι καὶ ἐμοί. ἀλλὰ ποιήσω ταῦτα. εὖ μέντοι ἴσθι, ὦ Σώκρατεσ, ὅτι οὐδὲ νυνὶ ἀσκέπτωσ ἔχω, ἀλλά μοι σκοπουμένῳ καὶ πράγματα ἔχοντι πολὺ μᾶλλον ἐκείνωσ φαίνεται ἔχειν ὡσ Ἡράκλειτοσ λέγει. εἰσ αὖθισ τοίνυν με, ὦ ἑταῖρε, διδάξεισ, ἐπειδὰν ἥκῃσ·

νῦν δέ, ὥσπερ παρεσκεύασαι, πορεύου εἰσ ἀγρόν· προπέμψει δέ σε καὶ Ἑρμογένησ ὅδε. ταῦτ’ ἔσται, ὦ Σώκρατεσ, ἀλλὰ καὶ σὺ πειρῶ ἔτι ἐννοεῖν ταῦτα ἤδη.

상위

Plato (플라톤)

목록

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION