Flavius Josephus, Antiquitates Judaicae, Book 15

(플라비우스 요세푸스, Antiquitates Judaicae, Book 15)

Σόσσιοσ μὲν οὖν καὶ Ἡρώδησ ὡσ κατὰ κράτοσ ἔλαβον Ιἑροσόλυμα καὶ πρὸσ τούτοισ αἰχμάλωτον Ἀντίγονον, ἡ πρὸ ταύτησ ἡμῖν ἐδήλωσεν βίβλοσ· τὰ δ’ ἐκείνῃ συνεχῆ νῦν ἐροῦμεν. ἐπειδὴ γὰρ τῆσ ὅλησ Ιοὐδαίασ ἐνεχειρίσθη τὴν ἀρχὴν Ἡρώδησ, τοῦ κατὰ τὴν πόλιν πλήθουσ ὅσοι μὲν ἦσαν ἰδιωτεύοντεσ ἔτι τἀκείνου φρονοῦντεσ ἐν προαγωγῇ τούτουσ ἐποιεῖτο, τοὺσ δὲ τὰ τῶν ἐναντίων ἑλομένουσ οὐκ ἐπέλιπε τιμωρούμενοσ καὶ κολάζων καθ’ ἑκάστην ἡμέραν.

ἐτιμῶντο δὲ μάλιστα παρ’ αὐτῷ Πολλίων ὁ Φαρισαῖοσ καὶ Σαμαίασ ὁ τούτου μαθητήσ·

πολιορκουμένων γὰρ τῶν Ιἑροσολύμων οὗτοι συνεβούλευον τοῖσ πολίταισ δέξασθαι τὸν Ἡρώδην, ἀνθ’ ὧν καὶ τὰσ ἀμοιβὰσ ἀπελάμβανον. ὁ δὲ Πολλίων οὗτοσ καὶ κρινομένου ποτὲ Ἡρώδου τὴν ἐπὶ θανάτῳ προεῖπεν ὀνειδίζων Ὑρκανῷ καὶ τοῖσ δικάζουσιν, ὡσ περισωθεὶσ Ἡρώδησ ἅπαντασ αὐτοὺσ ἐπεξελεύσεται·

καὶ τοῦτο χρόνῳ προύβη τοῦ θεοῦ τοὺσ λόγουσ αὐτοῦ τελειώσαντοσ. Ἐν δὲ τῷ τότε κρατήσασ τῶν Ιἑροσολύμων πάντα συνεφόρει τὸν ἐν τῇ βασιλείᾳ κόσμον ἔτι καὶ τοὺσ εὐπόρουσ ἀφαιρούμενοσ, καὶ συναγαγὼν πλῆθοσ ἀργυρίου καὶ χρυσίου παντὶ τούτῳ τὸν Ἀντώνιον ἐδωρεῖτο καὶ τοὺσ περὶ αὐτὸν φίλουσ.

ἀπέκτεινε δὲ τεσσαρακονταπέντε τοὺσ πρώτουσ ἐκ τῆσ αἱρέσεωσ Ἀντιγόνου φύλακασ περιστήσασ ταῖσ πύλαισ τῶν τειχῶν, ἵνα μή τισ συνεκκομισθῇ τοῖσ τεθνεῶσι, καὶ τοὺσ νεκροὺσ ἠρεύνων, καὶ πᾶν τὸ εὑρισκόμενον ἀργύριον ἢ χρυσίον ἤ τι κειμήλιον ἀνεφέρετο τῷ βασιλεῖ, πέρασ τε κακῶν οὐδὲν ἦν·

τὰ μὲν γὰρ ἡ πλεονεξία τοῦ κρατοῦντοσ ἐν χρείᾳ γεγενημένου διεφόρει, τὴν δὲ χώραν μένειν ἀγεώργητον τὸ ἑβδοματικὸν ἠνάγκαζεν ἔτοσ·

ἐνεστήκει γὰρ τότε, καὶ σπείρειν ἐν ἐκείνῳ τὴν γῆν ἀπηγορευμένον ἐστὶν ἡμῖν. Ἀντώνιοσ δὲ λαβὼν αἰχμάλωτον τὸν Ἀντίγονον δέσμιον ἔγνω μέχρι θριάμβου φυλάττειν, ἐπεὶ δ’ ἤκουσεν νεωτερίζειν τὸ ἔθνοσ κἀκ τοῦ πρὸσ Ἡρώδην μίσουσ εὔνουν Ἀντιγόνῳ διαμένον, ἔγνω τοῦτον ἐν Ἀντιοχείᾳ πελεκίσαι·

σχεδὸν γὰρ οὐδαμῶσ ἠρεμεῖν ἠδύναντο οἱ Ιοὐδαῖοι. μαρτυρεῖ δέ μου τῷ λόγῳ Στράβων ὁ Καππάδοξ λέγων οὕτωσ·

"Ἀντώνιοσ δὲ Ἀντίγονον τὸν Ιοὐδαῖον ἀχθέντα εἰσ Ἀντιόχειαν πελεκίζει. καὶ ἔδοξε μὲν οὗτοσ πρῶτοσ Ῥωμαίων βασιλέα πελεκίσαι, οὐκ οἰηθεὶσ ἕτερον τρόπον μεταθεῖναι ἂν τὰσ γνώμασ τῶν Ιοὐδαίων, ὥστε δέξασθαι τὸν ἀντ’ ἐκείνου καθεσταμένον Ἡρώδην· οὐδὲ γὰρ βασανιζόμενοι βασιλέα ἀναγορεύειν αὐτὸν ὑπέμειναν· οὕτωσ μέγα τι ἐφρόνουν περὶ τοῦ πρώτου βασιλέωσ.

τὴν οὖν ἀτιμίαν ἐνόμισε μειώσειν τῆσ πρὸσ αὐτὸν μνήμησ, μειώσειν δὲ καὶ τὸ πρὸσ Ἡρώδην μῖσοσ. " ταῦτα μὲν ὁ Στράβων. Κατασχόντοσ δὲ τὴν βασιλείαν Ἡρώδου πυθόμενοσ Ὑρκανὸσ ὁ ἀρχιερεύσ, ἦν δὲ παρὰ Πάρθοισ αἰχμάλωτοσ, ἀφικνεῖται πρὸσ Ἡρώδην τῆσ αἰχμαλωσίασ ἀπολυθεὶσ τρόπῳ τοιούτῳ·

Βαζαφράνησ καὶ Πάκοροσ οἱ τῶν Πάρθων στρατηγοί, λαβόντεσ αἰχμαλώτουσ Ὑρκανὸν τὸν πρῶτον ἀρχιερέα γενόμενον εἶτα βασιλέα καὶ τὸν ἀδελφὸν Ἡρώδου Φασάηλον εἰσ Πάρθουσ ἀνῆγον.

καὶ Φασάηλοσ μὲν οὐ φέρων τὴν ἐν τοῖσ δεσμοῖσ αἰσχύνην, πάσησ δὲ ζωῆσ κρείττονα τὸν μετὰ δόξησ ἡγούμενοσ θάνατον αὐτὸσ ἑαυτοῦ γίνεται φονεύσ, καθὼσ προεῖπον.

Ὑρκανῷ δ’ ἀναχθέντι Φραάτησ ὁ τῶν Πάρθων βασιλεὺσ ἐπ’ αὐτὸν ἐπιεικέστερον προσηνέχθη, τὸ τῆσ εὐγενείασ αὐτοῦ διάσημον προπεπυσμένοσ.

διὰ τοῦτο δεσμῶν μὲν ἀφῆκεν, ἐν Βαβυλῶνι δὲ κατάγεσθαι παρεῖχεν, ἔνθα καὶ πλῆθοσ ἦν Ιοὐδαίων. οὗτοι τὸν Ὑρκανὸν ἐτίμων ὡσ ἀρχιερέα καὶ βασιλέα καὶ πᾶν τὸ μέχρισ Εὐφράτου νεμόμενον Ιοὐδαίων ἔθνοσ·

τῷ δ’ ἦν ἀγαπητὰ ταῦτα. πυθόμενοσ δὲ τὸν Ἡρώδην παρειληφέναι τὴν βασιλείαν ἀντιμετεχώρει ταῖσ ἐλπίσιν ἐξ ἀρχῆσ τε φιλοστόργωσ διακείμενοσ καὶ τῆσ χάριτοσ ἀπομνησθήσεσθαι προσδοκῶν, κρινόμενον ὅτι καὶ μέλλοντα θανάτῳ ζημιοῦσθαι τοῦ κινδύνου καὶ τῆσ κολάσεωσ ἐρρύσατο.

λόγουσ οὖν προσέφερε τοῖσ Ιοὐδαίοισ ἰέναι παρ’ αὐτὸν ἐσπουδακώσ. οἱ δὲ περιείχοντο καὶ μένειν ἠξίουν τὰσ ὑπουργίασ ἅμα καὶ τὰσ τιμὰσ λέγοντεσ, ὡσ οὐδὲν ἐνδεὲσ αὐτῷ τῆσ εἰσ τοὺσ ἀρχιερεῖσ ἢ βασιλεῖσ τιμῆσ ἐξ αὐτῶν εἰή, καὶ τὸ μεῖζον, ὅτι μηδὲ ἐκεῖ τούτων μεταλαβεῖν δύναται κατὰ λώβην τοῦ σώματοσ, ἣν ὑπ’ Ἀντιγόνου πάθοι, τάσ τε χάριτασ οὐχ ὁμοίωσ ἀποδίδοσθαι παρὰ τῶν βασιλέων, ἃσ ἔλαβον ἰδιωτεύοντεσ, ἐξαλλαττούσησ αὐτοὺσ οὐκ ἀλόγωσ τῆσ τύχησ.

Τοιαῦτα κατὰ τὸ συμφέρον ὑποτεινόντων Ὑρκανὸσ πόθον εἶχεν ἀπιέναι, καὶ γράφων Ἡρώδησ παρεκάλει δεῖσθαι Φραάτου καὶ τῶν ἐκεῖ Ιοὐδαίων μὴ φθονῆσαι δυνάμει κοινὴν ἕξοντι τὴν βασιλείαν·

ἄρτι γὰρ εἶναι καιρὸν αὐτῷ μὲν ἐκτῖσαι τὰσ χάριτασ ὧν εὖ πάθοι καὶ τραφεὶσ ὑπ’ αὐτοῦ καὶ περισωθείσ, ἐκείνῳ δὲ κομίζεσθαι. ταῦτα γράφων Ὑρκανῷ πέμπει καὶ παρὰ τὸν Φραάτην πρεσβευτὴν Σαραμάλλαν καὶ δῶρα πλείω, μὴ διακωλῦσαι τὰσ εἰσ τὸν εὐεργέτην αὐτοῦ χάριτασ ὁμοίωσ φιλανθρωπευόμενον.

ἦν δ’ οὐκ ἐντεῦθεν ἡ σπουδή, διὰ δὲ τὸ μὴ κατ’ ἀξίαν αὐτὸσ ἄρχειν δεδοίκει τὰσ ἐξ εὐλόγων μεταβολὰσ καὶ τὸν Ὑρκανὸν ὑποχείριον ἔχειν ἔσπευδεν ἢ καὶ παντάπασιν ἐκποδὼν ποιήσασθαι·

τοῦτο γὰρ ἔπραξεν ἐν ὑστέρῳ. Τότε μέντοι γε ἐπειδὴ παρῆν πεπεισμένοσ ἐφέντοσ τε τοῦ Πάρθου καὶ τῶν Ιοὐδαίων χρήματα παρασχομένων, ἁπάσῃ τιμῇ δεξάμενοσ αὐτὸν ἔν τε τοῖσ συλλόγοισ τὸν πρῶτον ἔνεμε τόπον καὶ παρὰ τὰσ ἑστιάσεισ προκατακλίνων ἐξηπάτα πατέρα καλῶν καὶ παντοδαπῶσ τὸ τῆσ ἐπιβουλῆσ ἀνύποπτον πραγματευόμενοσ.

ὑποκαθίστατο δὲ καὶ τἆλλα πρὸσ τὸ συμφέρον τῆσ ἀρχῆσ, ἐξ ὧν αὐτῷ καὶ τὰ περὶ τὴν οἰκίαν ἐστασιάσθη·

φυλαττόμενοσ γάρ τινα τῶν ἐπισήμων ἀποδεικνύειν ἀρχιερέα τοῦ θεοῦ, μεταπεμψάμενοσ ἐκ τῆσ Βαβυλῶνοσ ἱερέα τῶν ἀσημοτέρων Ἀνάνηλον ὀνόματι τούτῳ τὴν ἀρχιερωσύνην δίδωσιν. Εὐθὺσ οὖν οὐκ ἤνεγκεν Ἀλεξάνδρα τὴν ἐπήρειαν, θυγάτηρ μὲν Ὑρκανοῦ, γυνὴ δὲ Ἀλεξάνδρου τοῦ Ἀριστοβούλου βασιλέωσ, ἐξ Ἀλεξάνδρου παῖδασ ἔχουσα τὸν μὲν ὡρ́ᾳ κάλλιστον Ἀριστόβουλον καλούμενον, τὴν δὲ Ἡρώδῃ συνοικοῦσαν Μαριάμμην εὐμορφίᾳ διάσημον.

ἐτετάρακτο δὲ καὶ χαλεπῶσ ἔφερεν τὴν ἀτιμίαν τοῦ παιδόσ, εἰ περιόντοσ ἐκείνου τῶν ἐπικλήτων τισ ἀξιοῦται τῆσ ἀρχιερωσύνησ, καὶ γράφει Κλεοπάτρᾳ μουσουργοῦ τινοσ αὐτῇ συμπραγματευομένου τὰ περὶ τὴν κομιδὴν τῶν γραμμάτων αἰτεῖσθαι παρ’ Ἀντωνίου τῷ παιδὶ τὴν ἀρχιερωσύνην.

Ἀντωνίου δὲ ῥαθυμότερον ὑπακούοντοσ, ὁ φίλοσ αὐτοῦ Δέλλιοσ εἰσ Ιοὐδαίαν ἐλθὼν ἐπί τινασ χρείασ ὡσ εἶδεν τὸν Ἀριστόβουλον, ἠγάσθη τε τῆσ ὡρ́ασ καὶ τὸ μέγεθοσ καὶ κάλλοσ τοῦ παιδὸσ ἐθαύμασεν, οὐχ ἧττον δὲ τὴν Μαριάμμην συνοικοῦσαν τῷ βασιλεῖ, καὶ δῆλοσ ἦν καλλίπαιδά τινα τὴν Ἀλεξάνδραν διειληφώσ.

ἐκείνησ δὲ εἰσ λόγουσ ἐλθούσησ αὐτῷ πείθει γραψαμένην ἀμφοτέρων εἰκόνασ Ἀντωνίῳ διαπέμψασθαι·

θεασαμένου γὰρ οὐδενὸσ ἀτευκτήσειν ὧν ἀξιοῖ. τούτοισ ἐπαρθεῖσα τοῖσ λόγοισ Ἀλεξάνδρα πέμπει τὰσ εἰκόνασ Ἀντωνίῳ·

καὶ Δέλλιοσ ἐτερατεύετο λέγων οὐκ ἐξ ἀνθρώπων αὐτῷ δοκεῖν, ἀλλά τινοσ θεοῦ γενέσθαι τοὺσ παῖδασ. ἐπραγματεύετο δὲ δι’ ἑαυτοῦ πρὸσ τὰσ ἡδονὰσ ἑλκύσαι τὸν Ἀντώνιον. ὁ δὲ τὴν μὲν κόρην ᾐδέσθη μεταπέμπεσθαι γεγαμημένην Ἡρώδῃ καὶ τὰσ εἰσ Κλεοπάτραν ἐκ τοῦ τοιούτου διαβολὰσ φυλαττόμενοσ, ἐπέστελλε δὲ πέμπειν τὸν παῖδα σὺν εὐπρεπείᾳ προστιθείσ, εἰ μὴ βαρὺ δοκοίη.

τούτων ἀπενεχθέντων πρὸσ Ἡρώδην οὐκ ἀσφαλὲσ ἔκρινεν ὡρ́ᾳ τε κάλλιστον ὄντα τὸν Ἀριστόβουλον ἑκκαιδεκαέτησ γὰρ ὢν ἐτύγχανεν, καὶ γένει προύχοντα πέμπειν παρὰ τὸν Ἀντώνιον, ἰσχύοντα μὲν ὡσ οὐκ ἄλλοσ ἐν τῷ τότε Ῥωμαίων, ἕτοιμον δὲ τοῖσ ἐρωτικοῖσ αὐτὸν ὑποθεῖναι καὶ τὰσ ἡδονὰσ ἀπαρακαλύπτωσ ἐκ τοῦ δύνασθαι ποριζόμενον.

ἀντέγραψεν οὖν ὡσ, εἰ μόνον ἐξέλθοι τῆσ χώρασ τὸ μειράκιον, ἅπαντα πολέμου καὶ ταραχῆσ ἀναπλησθήσεται Ιοὐδαίων ἐλπισάντων μεταβολὴν καὶ νεωτερισμὸν ἐπ’ ἄλλῳ βασιλεῖ.

κρύφα τε ἐπιβουλεῦσαι λέγων τῇ βασιλείᾳ καὶ διὰ τῆσ Κλεοπάτρασ πράττειν, ὅπωσ αὐτὸσ μὲν ἀφαιρεθῇ τὴν ἀρχήν, τὸ δὲ μειράκιον ἀντ’ αὐτοῦ παραλάβῃ τὰ πράγματα δι’ Ἀντωνίου.

καὶ ταῦτα βούλεσθαι μὲν ἐκείνην οὐ δικαίωσ, ὁπότε καὶ τὴν θυγατέρα συναποστεροίη τῆσ οὔσησ αὐτῇ τιμῆσ καὶ ταραχὰσ ἐπὶ τῇ βασιλείᾳ πραγματεύοιτο, πολλὰ πονήσαντοσ αὐτοῦ καὶ κτησαμένου κινδύνοισ οὐ τοῖσ τυχοῦσιν.

οὐ μὴν ἀπομνημονεύσασ αὐτὸσ ὧν οὐ καλῶσ ἐκείνη πράξειεν ἀποστήσεσθαι τοῦ δίκαιοσ εἶναι περὶ αὐτούσ, ἀλλὰ καὶ νῦν ἔφη διδόναι τῷ παιδὶ τὴν ἀρχιερωσύνην καὶ πάλαι προκαταστήσασθαι τὸν Ἀνάνηλον παιδίου παντάπασιν ὄντοσ Ἀριστοβούλου.

περὶ μὲν τῆσ ἱερωσύνησ φαμένη πᾶν ὁτιοῦν ὑπ’ ἀδοξίασ σπουδάσαι, βασιλείᾳ δὲ μήτε ἐπιτίθεσθαι μήτ’ ἄν, εἰ καὶ προσίοι, βούλεσθαι λαβεῖν, καὶ νῦν ἀποχρώντωσ τιμῆσ ἔχουσα διὰ τὴν ἀρχὴν τὴν ἐκείνου καὶ τὴν ἀσφάλειαν τὴν ἐκ τοῦ δύνασθαι μᾶλλον ἑτέρων ἄρχειν αὐτὸν ἅπαντι τῷ γένει περιοῦσαν.

νῦν τε νενικημένη ταῖσ εὐεργεσίαισ δέχεσθαι μὲν εἰσ τὸν υἱὸν τὴν τιμήν, ἔσεσθαι δὲ πρὸσ πᾶν ὑπήκοοσ, παραιτεῖσθαι δὲ κἂν εἴ τι διὰ γένοσ καὶ τὴν οὖσαν αὐτῇ παρρησίαν προπετέστερον ὑπ’ ἀναξιοπαθείασ δράσειεν.

οὕτωσ ἀλλήλοισ ὁμιλήσαντεσ καὶ σπουδαιότερον ἢ θᾶττον ἐν δεξιαῖσ διελύοντο πάσησ ὑποψίασ, ὡσ ἐδόκουν, ἐξῃρημένησ.

Ὁ δὲ βασιλεὺσ Ἡρώδησ εὐθὺσ μὲν ἀφαιρεῖται τὴν ἀρχιερωσύνην Ἀνάνηλον ὄντα μέν, ὡσ καὶ πρότερον εἴπομεν, οὐκ ἐπιχώριον, ἀλλὰ τῶν ὑπὲρ Εὐφράτην ἀπῳκισμένων Ιοὐδαίων·

οὐ γὰρ ὀλίγαι μυριάδεσ τοῦδε τοῦ λαοῦ περὶ τὴν Βαβυλωνίαν ἀπῳκίσθησαν. ἔνθεν ἦν Ἀνάνηλοσ ἀρχιερατικοῦ γένουσ καὶ πάλαι κατὰ συνήθειαν Ἡρώδῃ σπουδαζόμενοσ.

τοῦτον αὐτὸσ μὲν ἐτίμησεν, ὅτε τὴν βασιλείαν παρέλαβεν, αὐτὸσ δὲ κατέλυσεν ἐπὶ τῷ παῦσαι τὰσ οἰκείασ ταραχὰσ παράνομα ποιῶν· οὐ γὰρ ἄλλοσ γέ τισ ἀφῃρέθη τὴν τιμὴν ἅπαξ παραλαβών. ἀλλὰ πρῶτοσ μὲν Ἀντίοχοσ ὁ Ἐπιφανὴσ ἔλυσε τὸν νόμον ἀφελόμενοσ μὲν Ιἠσοῦν, καταστήσασ δὲ τὸν ἀδελφὸν Ὀνίαν, δεύτεροσ δὲ Ἀριστόβουλοσ Ὑρκανὸν ἀφείλετο τὸν ἀδελφόν, Ἡρώδησ δὲ τρίτοσ ἀντιπαρέδωκεν τὴν ἀρχὴν Ἀριστοβούλῳ τῷ παιδί.

Καὶ τότε μὲν ἐδόκει τεθεραπευκέναι τὰ περὶ τὴν οἰκίαν.

οὐ μὴν ὅπερ εἰκὸσ ἦν ἐν διαλλαγαῖσ ἀνυπόπτωσ διετέλει, τὴν Ἀλεξάνδραν ἐπί τε τοῖσ ἐγχειρηθεῖσιν ἤδη καὶ καιρὸν εἰ λάβοιτο νεωτέρων πραγμάτων ἠξιωκὼσ δεδοικέναι. προσέταττεν οὖν ἔν τε τοῖσ βασιλείοισ διατρίβειν καὶ μηδὲν ἀπ’ ἐξουσίασ δρᾶν, ἐπιμελεῖσ τε ἦσαν φυλακαί, λανθάνοντοσ οὐδ’ εἴ τι πρὸσ τὴν καθ’ ἡμέραν δίαιταν ἐπιτηδεύοιτο.

ταῦτα πάντα κατὰ μικρὸν ἐξηγρίου αὐτὴν καὶ μῖσοσ ἐπεφύετο·

φρονήματοσ γὰρ ἔμπλεωσ οὖσα γυναικείου τὰσ ἐκ τῆσ ὑποψίασ ἐπιμελείασ ἀνηξιοπάθει, παντὸσ οὑτινοσοῦν ἀξιοῦσα μᾶλλον ἢ τῆσ παρρησίασ στερομένη τιμῆσ εὐπρεπείᾳ μετὰ δουλείασ καὶ φόβων καταζῆν. ἔπεμπεν οὖν παρὰ τὴν Κλεοπάτραν ἐν οἷσ εἰή συνεχὲσ ὀδυρομένη καὶ παρακαλοῦσα προσβοηθεῖν αὐτῇ κατὰ δύναμιν.

ἡ δὲ λαθοῦσαν ἐκέλευσεν ἐπ’ Αἰγύπτου σὺν τῷ παιδὶ πρὸσ αὐτὴν ἀποδιδράσκειν. ἐδόκει ταῦτα καὶ τεχνάζεται τοιάδε·

δύο λάρνακασ ὡσ εἰσ ἐκκομιδὴν νεκρῶν παρασκευασαμένη ταύταισ αὐτὴν καὶ τὸν υἱὸν ἐνέβαλεν, ἐπιτάξασα τῶν οἰκετῶν τοῖσ συνειδόσιν διὰ νυκτὸσ ἐκφέρειν. ἦν δὲ τοὐντεῦθεν ἐπὶ θάλατταν ὁδὸσ αὐτοῖσ καὶ πλοῖον, ὃ διαπλεύσειν εἰσ τὴν Αἴγυπτον ἔμελλεν, παρεσκευασμένον. ταῦτα Σαββίωνι τῶν ἐκείνησ φίλων Αἴσωποσ οἰκέτησ αὐτῆσ ἀπαγγέλλει προπεσὼν ὡσ εἰδότι φράσαι.

πυθόμενοσ δὲ Σαββίων, καὶ γὰρ ἦν ἐχθρὸσ Ἡρώδου [πρότερον], ὅτι τῶν ἐπιβουλευσάντων Ἀντιπάτρῳ κατὰ τὴν φαρμακείαν εἷσ ἐνομίζετο, τὸ μῖσοσ ὑπαλλάξεσθαι τῇ περὶ τὴν μήνυσιν εὐνοίᾳ προσεδόκησεν καὶ καταλέγει τῷ βασιλεῖ τὴν τῆσ Ἀλεξάνδρασ ἐπιβουλήν. ὁ δὲ τὴν μὲν ἑώσ τῆσ ἐγχειρήσεωσ ἐάσασ προελθεῖν ἐπ’ αὐτοφώρῳ τοῦ δρασμοῦ συνέλαβεν, παρῆκεν δὲ τὴν ἁμαρτίαν, χαλεπὸν μὲν οὐδέν, εἰ καὶ σφόδρα βουλομένῳ ἦν αὐτῷ, διαθεῖναι τολμήσασ, οὐ γὰρ ἂν ἀνασχέσθαι Κλεοπάτραν αἰτίαν ἐπὶ τῷ πρὸσ αὐτὸν μίσει λαβοῦσαν, ἐμφαίνων δὲ μεγαλοψυχίαν μᾶλλον ἐξ ἐπιεικείασ αὐτοῖσ συνεγνωκέναι.

προύκειτο μέντοι παντάπασιν αὐτῷ τὸ μειράκιον ἐκποδὼν ποιεῖσθαι, τὸ δὲ μὴ ταχὺ μηδ’ ἅμα τοῖσ πεπραγμένοισ ἐδόκει πιθανώτερον εἰσ τὸ λανθάνειν.

Καὶ τῆσ σκηνοπηγίασ ἐπεχούσησ, ἑορτὴ δέ ἐστιν αὕτη παρ’ ἡμῖν εἰσ τὰ μάλιστα τηρουμένη, ταύτασ τὰσ ἡμέρασ ὑπερεβάλλετο καὶ πρὸσ εὐφροσύναισ αὐτόσ τε καὶ τὸ λοιπὸν πλῆθοσ ἦν.

ἐκίνησεν δ’ αὐτὸν ὅμωσ κἀκ τῶν τοιούτων ἐπισπεῦσαι τὰ περὶ τὴν προαίρεσιν ἐμφανῶσ παροξύνων ὁ φθόνοσ. ὁρμή τε τῷ πλήθει πρὸσ αὐτὸν εὐνοίασ ἐγένετο καὶ τῶν Ἀριστοβούλῳ τῷ πάππῳ πεπραγμένων ἐναργὴσ ἡ μνήμη παρέστη, νικώμενοί τε κατὰ μικρὸν ἐξηλέγχοντο τὰσ διαθέσεισ χαίροντεσ ὁμοῦ καὶ συγχεόμενοι καὶ φωνὰσ εὐφήμουσ εἰσ αὐτὸν ἀφιέντεσ εὐχαῖσ μεμιγμένασ, ὡσ ἐμφανῆ γενέσθαι τὴν εὔνοιαν τῶν ὄχλων καὶ προπετεστέραν ἐν βασιλείᾳ δοκεῖν τὴν ὧν πεπόνθεσαν ὁμολογίαν.

ἐπὶ τούτοισ ἅπασιν Ἡρώδησ ἔγνω τὴν προαίρεσιν, ἣν εἶχεν εἰσ τὸ μειράκιον, ἐξεργάσασθαι.

καὶ τῆσ ἑορτῆσ παρελθούσησ εἱστιᾶτο μὲν ἐν Ιἑριχοῦντι δεχομένησ αὐτοὺσ τῆσ Ἀλεξάνδρασ, φιλοφρονούμενοσ δὲ τὸ μειράκιον καὶ προέλκων εἰσ ἀδεῆ πότον ἕτοιμοσ ἦν συμπαίζειν καὶ νεανιεύεσθαι κεχαρισμένωσ ἐκείνῳ. τοῦ δὲ περὶ τὸν τόπον ἰδιώματοσ θερινωτέρου τυγχάνοντοσ συνειλεγμένοι τάχιον ἐξῆλθον ἀλύοντεσ, καὶ ταῖσ κολυμβήθραισ ἐπιστάντεσ, αἳ μεγάλαι περὶ τὴν αὐλὴν ἐτύγχανον, ἀνέψυχον τὸ θερμότατον τῆσ μεσημβρίασ.

καὶ πρῶτον μὲν ἑώρων τοὺσ νέοντασ τῶν οἰκετῶν καὶ φίλων, ἔπειτα προαχθέντοσ καὶ τοῦ μειρακίου τῷ καὶ τὸν Ἡρώδην παροξῦναι, τῶν φίλων οἷσ ταῦτα ἐπιτέτακτο σκότουσ ἐπέχοντοσ βαροῦντεσ ἀεὶ καὶ βαπτίζοντεσ ὡσ ἐν παιδιᾷ νηχόμενον οὐκ ἀνῆκαν, ἑώσ καὶ παντάπασιν ἀποπνῖξαι.

καὶ διεφθάρη μὲν οὕτωσ Ἀριστόβουλοσ, ὀκτωκαίδεκα μὲν οὐ πάντα βιοὺσ ἔτη, τὴν δ’ ἱερωσύνην κατασχὼν ἐνιαυτόν, ἣν Ἀνάνηλοσ ἐκομίσατο πάλιν.

Ἐξαγγελθέντοσ δὲ τοῦ πάθουσ ταῖσ γυναιξὶν εὐθὺσ μὲν ἐκ μεταβολῆσ θρῆνοσ ἦν ἐπὶ προκειμένῳ τῷ νεκρῷ καὶ πένθοσ ἄσχετον, ἥ τε πόλισ τοῦ λόγου διαδοθέντοσ ὑπερήλγει πάσησ ἑστίασ οἰκειουμένησ τὴν συμφορὰν ὡσ οὐκ ἐπ’ ἀλλοτρίῳ γενομένην.

Ἀλεξάνδρα δὲ καὶ μᾶλλον ἐκπαθὴσ ἦν συνέσει τῆσ ἀπωλείασ, τὸ μὲν ἀλγοῦν ἐκ τοῦ γινώσκειν ὅπωσ ἐπράχθη πλεῖον ἔχουσα, τὸ δ’ ἐγκαρτερεῖν ἀναγκαῖον ἐπὶ μείζονοσ κακοῦ προσδοκίᾳ ποιουμένη.

καὶ πολλάκισ μὲν ἦλθεν αὐτοχειρίᾳ περιγράψασθαι τὸν βίον, ἐπέστη δ’ ὅμωσ, εἰ δύναιτο ζῶσα προσαρκέσαι τῷ κατ’ ἐπιβουλὰσ ἀνόμωσ διεφθαρμένῳ, τό τε πλέον ἐντεῦθεν αὐτῇ παρεκρότει τὸν βίον, καὶ τὸ μηδεμίαν ὑποψίαν ἐνδοῦναι τοῦ κατὰ πρόνοιαν ἀπολέσθαι τὸν υἱὸν ἱκανὸν εἰσ εὐκαιρίαν ἀμύνησ ἐνόμιζε.

κἀκείνη μὲν ἐγκρατῶσ ἔφερε τὴν ὑποψίαν.

Ἡρώδησ δὲ πᾶσι τοῖσ ἔξωθεν πιθανῶσ ἀπεσκευάζετο, μὴ μετὰ προνοίασ γενέσθαι τῷ παιδὶ τὸν θάνατον, οὐχ ὅσα πρὸσ πένθοσ ἐπιτηδεύων μόνον, ἀλλὰ καὶ δάκρυσι χρώμενοσ καὶ σύγχυσιν τῆσ ψυχῆσ ἐμφαίνων ἀληθινήν, τάχα μὲν καὶ τοῦ πάθουσ ἀπονικῶντοσ αὐτὸν ἐν ὄψει τῆσ τε ὡρ́ασ καὶ τοῦ κάλλουσ, εἰ καὶ πρὸσ ἀσφάλειαν ὁ θάνατοσ τοῦ παιδὸσ ἐνομίζετο, δῆλον δ’ ὡσ ἀπολογίαν αὐτὰ πραγματευόμενοσ. τά γε μὴν εἰσ τὴν πολυτέλειαν τῆσ ἐκφορᾶσ καὶ μᾶλλον ἐπεδείξατο, πολλὴν μὲν τὴν παρασκευὴν περί τε τὰσ θήκασ καὶ τὸ πλῆθοσ τῶν θυμιαμάτων ποιησάμενοσ, πολὺν δὲ συγκαταθάπτων κόσμον, ὡσ ἐκπλῆξαι τὸ λυπηρὸν τῆσ ἐν ταῖσ γυναιξὶν ἀλγηδόνοσ καὶ παραμυθήσασθαι τούτῳ τῷ μέρει.

Τὴν δ’ Ἀλεξάνδραν ἥττησε μὲν οὐδὲν τῶν τοιούτων, ἀεὶ δὲ καὶ μᾶλλον ἡ μνήμη τοῦ κακοῦ παρέχουσα τὴν ὀδύνην ὀδυρτικὴν ἐποίει καὶ φιλόνεικον, καὶ γράφει τὴν ἐπιβουλὴν Ἡρώδου τῇ Κλεοπάτρᾳ καὶ τὴν ἀπώλειαν τοῦ παιδόσ.

ἡ δὲ καὶ πάλαι σπεύδουσα προσαρκέσαι δεομένῃ καὶ τὰσ ἀτυχίασ οἰκτείρουσα τῆσ Ἀλεξάνδρασ αὐτῆσ ἐποιεῖτο τὸ πᾶν πρᾶγμα καὶ Ἀντώνιον οὐκ ἀνίει τίσασθαι τὸν φόνον τοῦ παιδὸσ παροξύνουσα·

οὐ γὰρ ἄξιον Ἡρώδην δι’ αὐτοῦ καταστάντα βασιλέα τῆσ οὐδὲν προσηκούσησ ἀρχῆσ εἰσ τοὺσ ὄννωσ βασιλεῖσ τοιαύτασ ἐπιδείκνυσθαι παρανομίασ. τούτοισ ἀναπειθόμενοσ Ἀντώνιοσ ὡσ ἐπὶ Λαοδικείασ ἐστάλη, πέμπει κελεύων Ἡρώδην ἐλθόντα τῶν εἰσ Ἀριστόβουλον ἀπολύσασθαι·

πεπρᾶχθαι γὰρ οὐκ ὀρθῶσ τὴν ἐπιβουλήν, εἰ δι’ αὐτοῦ γέγονεν. ὁ δὲ τήν τε αἰτίαν δεδοικὼσ καὶ τὴν Κλεοπάτρασ δυσμένειαν, ὡσ οὐκ ἀνῆκεν ἐξεργαζομένη κακῶσ αὐτῷ τὸν Ἀντώνιον ἔχειν, ἔγνω μὲν ὑπακούειν, οὐδὲ γὰρ ἄλλο τι πράττειν ἐνῆν, καταλιπὼν δὲ τὸν θεῖον αὐτοῦ Ιὤσηπον ἐπίτροπον τῆσ ἀρχῆσ καὶ τῶν ἐκεῖ πραγμάτων ἐνετείλατο λεληθότωσ, εἰ πάθοι τι παρ’ Ἀντωνίῳ, παραχρῆμα καὶ τὴν Μαριάμμην ἀνελεῖν·

αὐτόσ τε γὰρ ἔχειν φιλοστόργωσ πρὸσ τὴν γυναῖκα καὶ δεδοικέναι τὴν ὕβριν, εἰ καὶ τεθνηκότοσ ἐκείνη κατ’ εὐμορφίαν ἄλλῳ τινὶ σπουδάζοιτο.

τὸ δὲ σύμπαν ἐνέφαινεν ὁρμὴν Ἀντωνίου περὶ τὴν ἄνθρωπον, ὅτι καὶ πάλαι παρακηκοὼσ ὑπὲρ τῆσ εὐμορφίασ ἐτύγχανεν.

Ἡρώδησ μὲν [οὖν] ἐπιστείλασ ταῦτα καὶ τὰσ ἐλπίδασ οὐκ ἀσφαλεῖσ ἔχων ὑπὲρ τῶν ὅλων ἀπῄει πρὸσ Ἀντώνιον. Ὁ δὲ Ιὤσηποσ ἐπὶ τῆσ διοικήσεωσ ὢν τῶν ἐν τῇ βασιλείᾳ πραγμάτων καὶ διὰ τοῦτο συνεχὲσ ἐντυγχάνων τῇ Μαριάμμῃ περί τε τὰσ πραγματείασ καὶ τιμῆσ ἕνεκεν, ἣν ἔδει βασιλευούσῃ παρ’ αὐτοῦ γενέσθαι, καθίει συνεχεῖσ ὁμιλίασ ὑπὲρ τῆσ Ἡρώδου πρὸσ αὐτὴν εὐνοίασ καὶ φιλοστοργίασ.

ἐξειρωνευομένων δὲ γυναικείωσ τοὺσ λόγουσ καὶ μάλιστα τῆσ Ἀλεξάνδρασ, ὑπερεσπουδακὼσ ὁ Ιὤσηποσ ἐπιδεῖξαι τὴν διάνοιαν τοῦ βασιλέωσ προήχθη καὶ τὰ περὶ τὴν ἐντολὴν εἰπεῖν, πίστιν αὐτὰ ποιούμενοσ ὡσ οὐδὲ χωρὶσ ἐκείνησ ζῆν δύναται κἂν εἰ πάσχοι δεινόν τι οὐκ ἀξιοῦντοσ οὐδὲ θανάτῳ διεζεῦχθαι.

ταῦτα μὲν Ιὤσηποσ.

αἱ δὲ γυναῖκεσ, ὡσ εἰκόσ, οὐ τὸ φιλόστοργον τῆσ περὶ τὸν Ἡρώδην διαθέσεωσ, τὸ δὲ χαλεπόν, εἰ μηδ’ ἀποθνήσκοντοσ ὑστερήσειεν ἀπωλείασ καὶ θανάτου τυραννικοῦ, προλαμβάνουσαι χαλεπὴν τὴν ὑπόνοιαν τοῦ ῥηθέντοσ εἶχον. Ἐν δὲ τούτῳ καὶ λόγοσ ἐγένετο κατὰ τὴν πόλιν τῶν Ιἑροσολυμιτῶν παρὰ τῶν ἐν ἔχθει τὸν Ἡρώδην ἐχόντων, ὡσ Ἀντώνιοσ αἰκισάμενοσ αὐτὸν ἀποκτείνειεν.

ἡ δὲ φήμη πάντασ μὲν ἐτάραξεν, ὡσ εἰκόσ, τοὺσ περὶ τὸ βασίλειον, μάλιστα δὲ καὶ τὰσ γυναῖκασ. Ἀλεξάνδρα δὲ καὶ τὸν Ιὤσηπον ἀναπείθει τῶν βασιλείων ἐξελθόντα σὺν αὐταῖσ προσφυγεῖν τοῖσ σημείοισ τοῦ Ῥωμαϊκοῦ τάγματοσ, ὃ τότε περὶ τὴν πόλιν ἐπὶ φρουρᾷ τῆσ βασιλείασ ἐστρατοπέδευεν ἡγουμένου υἱοῦ ἰούδα·

διὰ γὰρ τοῦτο πρῶτον μέν, εἰ καί τισ ἀπαντήσειεν ταραχὴ περὶ τὴν αὐλήν, ἐν ἀσφαλεστέρῳ διάξειν αὐτοὶ Ῥωμαίουσ εὐμενεῖσ ἔχοντεσ·

ἔπειτα καὶ τεύξεσθαι παντὸσ ἠλπικέναι τὴν Μαριάμμην Ἀντωνίου θεασαμένου, δι’ οὗ καὶ τὴν ἀρχὴν ἀναλήψεσθαι καὶ μηδενὸσ ὑστερήσειν ὧν εἰκὸσ τοῖσ ἐν εὐγενείᾳ βασιλικῇ γεγονόσιν. Ἐπὶ τούτων δὲ τῶν λογισμῶν τετυχηκόσιν αὐτοῖσ γράμματα παρ’ Ἡρώδου περὶ τῶν ὅλων ἀφίκετο τῆσ φήμησ ἐναντία καὶ τῶν προλαληθέντων.

ἐπειδὴ γὰρ ἐγένετο παρ’ Ἀντωνίῳ, ταχὺ μὲν αὐτὸν ἀνεκτήσατο τοῖσ δώροισ ἃ φέρων ἧκεν ἐκ τῶν Ιἑροσολύμων, ταχὺ δὲ ταῖσ ὁμιλίαισ παρεστήσατο χαλεπῶσ ἔχειν εἰσ αὐτόν, οἵ τε τῆσ Κλεοπάτρασ λόγοι πρὸσ τὴν ἐξ ἐκείνου θεραπείαν ἧττον ἠδυνήθησαν·

οὐ γὰρ ἔφη καλῶσ ἔχειν Ἀντώνιοσ βασιλέα περὶ τῶν κατὰ τὴν ἀρχὴν γεγενημένων εὐθύνασ ἀπαιτεῖν·

οὕτωσ γὰρ ἂν οὐδὲ βασιλεὺσ εἰή· δόντασ δὲ τὴν τιμὴν καὶ τῆσ ἐξουσίασ καταξιώσαντασ ἐᾶν αὐτῇ χρῆσθαι. τὸ δ’ αὐτὸ καὶ τῇ Κλεοπάτρᾳ μὴ πολυπραγμονεῖσθαι τὰ περὶ τὰσ ἀρχὰσ συμφέρειν. ὑπὲρ τούτων Ἡρώδησ ἔγραφεν καὶ τὰσ ἄλλασ διεξῄει τιμάσ, ἃσ ἔχοι παρ’ Ἀντωνίῳ συνθακῶν ἐν ταῖσ διαγνώσεσιν καὶ συνεστιώμενοσ ἐφ’ ἑκάστησ ἡμέρασ, καὶ τούτων ὅπωσ τυγχάνοι χαλεπῆσ εἰσ τὰσ διαβολὰσ αὐτῷ τῆσ Κλεοπάτρασ οὔσησ·

πόθῳ γὰρ τῆσ χώρασ ἐξαιτουμένη τὴν βασιλείαν αὐτῇ προσγενέσθαι πάντα τρόπον ἐκποδὼν αὐτὸν ἐσπουδάκει ποιεῖσθαι. δικαίου μέντοι τυγχάνων Ἀντωνίου μηδὲν ἔτι δυσχερὲσ προσδοκᾶν, ἀλλὰ καὶ θᾶττον ἥξειν βεβαιοτέραν τὴν εὔνοιαν τὴν παρ’ αὐτοῦ προσειληφὼσ τῇ βασιλείᾳ καὶ τοῖσ πράγμασιν.

καὶ τῇ Κλεοπάτρᾳ μηκέτι προσεῖναι τὴν ἐλπίδα τῆσ πλεονεξίασ Ἀντωνίου δόντοσ ἀνθ’ ὧν ἠξίου τὴν κοίλην Συρίαν καὶ διὰ τούτου παρηγορήσαντοσ ὁμοῦ καὶ ἀποσκευασαμένου τὰσ ἐντεύξεισ, ἃσ ὑπὲρ τῆσ Ιοὐδαίασ ἐποιεῖτο.

ἡ δὲ Σαλώμη καὶ κατὰ τἀνδρὸσ Ιὠσήπου λόγον εἶπεν τὸ ἐν διαβολῇ ποιοῦσα καὶ τῇ Μαριάμμῃ συγγενόμενον διατελεῖν.

ἔλεγεν δὲ ταῦτα χαλεπῶσ ἔχουσα πρὸσ αὐτὴν ἐκ πλείονοσ, ὅτι κατὰ τὰσ διαφορὰσ φρονήματι χρωμένη μείζονι τὴν ἐκείνων ἐξωνείδιζεν δυσγένειαν. Ἡρώδησ δὲ θερμῶσ ἀεὶ καὶ ἐρωτικῶσ πρὸσ τὴν Μαριάμμην ἔχων εὐθὺσ ἐξετετάρακτο καὶ τὴν ζηλοτυπίαν οὐκ ἔφερεν, ἐπικρατούμενοσ δ’ ἀεὶ τοῦ μὴ προπετέσ τι ποιῆσαι διὰ τὸν ἔρωτα, συντόνῳ τῷ πάθει καὶ τῷ ζήλῳ παρωξυμμένοσ ἰδίᾳ τὴν Μαριάμμην ἀνέκρινεν ὑπὲρ τῶν πρὸσ τὸν Ιὤσηπον.

ἀπομνυμένησ δ’ ἐκείνησ καὶ πάνθ’ ὅσα τῇ μηδὲν ἁμαρτούσῃ προσῆν εἰσ ἀπολογίαν καταλογιζομένησ, ἀνεπείθετο κατὰ μικρὸν ὁ βασιλεὺσ καὶ μετέβαινεν ἐκ τῆσ ὀργῆσ ἡττώμενοσ τῆσ περὶ τὴν γυναῖκα φιλοστοργίασ, ὡσ ἀπολογεῖσθαι περὶ ὧν ἔδοξεν ἀκούσασ πεπιστευκέναι καὶ περὶ τῆσ κοσμιότητοσ αὐτῇ πολλὴν ὁμολογεῖν χάριν.

αὐτόσ τε ὅπωσ ἔχοι στοργῆσ καὶ εὐνοίασ πρὸσ αὐτὴν ἀνωμολογεῖτο καὶ τέλοσ, ὡσ ἐν τοῖσ ἐρωτικοῖσ φιλεῖ, προύπιπτον εἰσ δάκρυα μετὰ πολλῆσ σπουδῆσ ἐμπεφυκότεσ ἀλλήλοισ.

ἀεὶ δὲ καὶ μᾶλλον τοῦ βασιλέωσ πιστουμένου τὴν αὐτοῦ διάθεσιν "οὐ φιλοῦντοσ, εἶπεν ἡ Μαριάμμη, τὸ κατὰ τὴν ἐντολήν, εἰ πάσχοι τι χαλεπὸν ὑπ’ Ἀντωνίου, κἀμὲ συναπολέσθαι τὴν οὐδενὸσ αἰτίαν" .

τούτου προπεσόντοσ τοῦ λόγου περιπαθήσασ ὁ βασιλεὺσ εὐθὺσ μὲν ἐκ τῶν χειρῶν αὐτὴν ἀφῆκεν, ἐβόα δὲ καὶ τῶν αὐτὸσ ἑαυτοῦ τριχῶν ἐδράττετο, περιφανὲσ φώριον ἔχειν τῆσ τοῦ Ιὠσήπου πρὸσ αὐτὴν κοινωνίασ λέγων·

οὐ γὰρ ἂν ἐξειπεῖν ἃ κατ’ ἰδίαν ἤκουσεν μὴ μεγάλησ αὐτοῖσ πίστεωσ ἐγγενομένησ.

οὕτωσ δ’ ἔχων ὀλίγου μὲν ἀπέκτεινε τὴν γυναῖκα, νικώμενοσ δὲ τῷ πρὸσ αὐτὴν ἔρωτι ταύτησ μὲν τῆσ ὁρμῆσ ἐκράτησεν ἑαυτοῦ διακαρτερήσασ ὀδυνηρῶσ καὶ δυσχερῶσ, τὸν μέντοι Ιὤσηπον οὐδ’ εἰσ ὄψιν ἐλθόντα διαχρήσασθαι προσέταξεν καὶ τὴν Ἀλεξάνδραν ὡσ ἁπάντων παραιτίαν δήσασ ἐφύλαττεν. Ἐν δὲ τούτῳ καὶ τὰ περὶ τὴν Συρίαν ταραχὰσ εἶχεν οὐκ ἀνιείσησ τῆσ Κλεοπάτρασ τὸν Ἀντώνιον μὴ πᾶσιν ἐπιχειρεῖν·

ἔπειθεν γὰρ ἀφαιρούμενον ἑκάστων τὰσ δυναστείασ αὐτῇ διδόναι καὶ πλεῖστον ἴσχυεν ἐκ τῆσ ἐκείνου πρὸσ αὐτὴν ἐπιθυμίασ. φύσει δὲ πλεονεξίᾳ χαίρουσα παρανομίασ οὐδὲν ἔλιπεν, τὸν μὲν ἀδελφόν, ᾧ τὴν βασιλείαν ᾔδει γενησομένην, προανελοῦσα φαρμάκοισ πεντεκαιδέκατον ἔτοσ ἔχοντα, τὴν δ’ ἀδελφὴν Ἀρσινόην ἱκετεύουσαν ἐν Ἐφέσῳ πρὸσ τῷ τῆσ Ἀρτέμιδοσ ἀποκτείνασα δι’ Ἀντωνίου·

χρημάτων μὲν γὰρ εἵνεκεν, εἴ που μόνον ἐλπισθείη, καὶ ναοὶ καὶ τάφοι παρενομήθησαν, οὔθ’ ἱεροῦ τινοσ οὕτωσ ἀσύλου δόξαντοσ, ὡσ μὴ περιαιρεθῆναι τὸν ἐν αὐτῷ κόσμον, οὔτε βεβήλου μὴ πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἀπηγορευμένων παθόντοσ, εἰ μέλλοι μόνον εἰσ εὐπορίαν τῇ τῆσ ἀδικούσησ πλεονεξίᾳ.

τὸ δ’ ὅλον οὐδὲν αὔταρκεσ ἦν γυναικὶ καὶ πολυτελεῖ καὶ δουλευούσῃ ταῖσ ἐπιθυμίαισ, μὴ καὶ τὰ πάντα πρὸσ τὴν ἐπίνοιαν ἐνδεῖν ὧν ἐσπουδάκει.

διὰ ταῦτα καὶ τὸν Ἀντώνιον ἤπειγεν ἀεί τι τῶν ἄλλων ἀφαιρούμενον αὐτῇ χαρίζεσθαι, καὶ διαβᾶσα σὺν ἐκείνῳ τὴν Συρίαν ἐπενόει κτῆμα ποιήσασθαι. Λυσανίαν μὲν οὖν τὸν Πτολεμαίου Πάρθουσ αἰτιασαμένη τοῖσ πράγμασιν ἐπάγειν ἀποκτίννυσιν, ᾔτει δὲ παρ’ Ἀντωνίου τήν τε Ιοὐδαίαν καὶ τὴν τῶν Ἀράβων ἀξιοῦσα τοὺσ βασιλεύοντασ αὐτῶν ἀφελέσθαι.

τῷ δ’ Ἀντωνίῳ τὸ μὲν ὅλον ἡττᾶσθαι συνέβαινεν τῆσ γυναικόσ, ὡσ μὴ μόνον ἐκ τῆσ ὁμιλίασ, ἀλλὰ καὶ φαρμάκοισ δοκεῖν ὑπακούειν εἰσ ὅ τι ἂν ἐκείνη θέλῃ, τὸ μέντοι περιφανὲσ τῆσ ἀδικίασ ἐξεδυσώπει μὴ μέχρι τοσούτου κατήκοον γινόμενον ἐπὶ μεγίστοισ ἁμαρτάνειν.

ἵν’ οὖν μήτ’ ἀρνηθῇ παντάπασιν μήθ’ ὅσα προσέταττεν ἐκείνη διαπραξάμενοσ ἐκ φανεροῦ δόξῃ κακόσ, μέρη τῆσ χώρασ ἑκατέρου παρελόμενοσ τούτοισ αὐτὴν ἐδωρήσατο.

δίδωσιν δὲ καὶ τὰσ ἐντὸσ Ἐλευθέρου ποταμοῦ πόλεισ ἄχρισ Αἰγύπτου χωρὶσ Τύρου καὶ Σιδῶνοσ, ἐκ προγόνων εἰδὼσ ἐλευθέρασ, πολλὰ λιπαρούσησ αὐτῆσ αὐτῇ δοθῆναι.

Τούτων ἡ Κλεοπάτρα τυχοῦσα καὶ παραπέμψασα μέχρισ Εὐφράτου τὸν Ἀντώνιον ἐπ’ Ἀρμενίαν στρατευόμενον ἀνέστρεφεν καὶ γίνεται μὲν ἐν Ἀπαμείᾳ καὶ Δαμασκῷ, παρῆλθεν δὲ καὶ εἰσ τὴν Ιοὐδαίαν Ἡρώδου συντυχόντοσ αὐτῇ καὶ τῆσ τε Ἀραβίασ τὰ δοθέντα καὶ τὰσ περὶ τὸν Ιἑριχοῦντα προσόδουσ [Ἡρώδου] μισθωσαμένου·

φέρει δ’ ἡ χώρα τὸ βάλσαμον, ὃ τιμιώτατον τῶν ἐκεῖ καὶ παρὰ μόνοισ φύεται, τόν τε φοίνικα πολὺν καὶ καλόν. ἐν τούτοισ οὖσα καὶ πλείονοσ αὐτῇ συνηθείασ πρὸσ τὸν Ἡρώδην γινομένησ διεπείραζεν εἰσ συνουσίαν ἐλθεῖν τῷ βασιλεῖ, φύσει μὲν ἀπαρακαλύπτωσ ταῖσ ἐντεῦθεν ἡδοναῖσ χρωμένη, τάχα δέ τι καὶ παθοῦσα πρὸσ αὐτὸν ἐρωτικὸν ἢ καὶ τὸ πιθανώτερον ἀρχὴν ἐνέδρασ τὴν ἐπ’ αὐτῇ γενησομένην ὕβριν ὑποκατασκευάζουσα·

τὸ δὲ σύμπαν ἐξ ἐπιθυμίασ ἡττῆσθαι διέφαινεν. Ἡρώδησ δὲ καὶ πάλαι μὲν οὐκ εὔνουσ ἦν τῇ Κλεοπάτρᾳ χαλεπὴν εἰσ ἅπαντασ ἐπιστάμενοσ, τότε δὲ καὶ μισεῖν ἀξιῶν, εἰ δι’ ἀσέλγειαν εἰσ τοῦτο πρόεισιν, καὶ φθῆναι τιμωρούμενοσ, εἰ ἐνεδρεύουσα τοιούτοισ ἐγχειροίη, τοὺσ μὲν λόγουσ αὐτῆσ διεκρούσατο, βουλὴν δ’ ἐποιήσατο σὺν τοῖσ φίλοισ ὑποχείριον ἔχων ἀποκτεῖναι·

πολλῶν γὰρ ἀπαλλάξειν κακῶν ἅπαντασ οἷσ ἐγένετό τε ἤδη χαλεπὴ καὶ προσεδοκᾶτο·

τὸ δ’ αὐτὸ τοῦτο καὶ Ἀντωνίῳ λυσιτελήσειν οὐδ’ ἐκείνῳ πιστῆσ ἐσομένησ, εἴ τισ αὐτὸν καιρὸσ ἢ χρεία κατάσχοι τοιούτων δεησόμενον. ταῦτα βουλευόμενον ἐκώλυον οἱ φίλοι, πρῶτον μὲν διδάσκοντεσ, ὡσ οὐκ ἄξιον μείζω πράττοντα κινδύνων τὸν φανερώτατον ἀναλαμβάνειν, ἐγκείμενοι δὲ καὶ δεόμενοι μηδὲν ἐκ προπετείασ ἐπιτηδεύειν·

οὐ γὰρ ἂν ἀνασχέσθαι τὸν Ἀντώνιον, οὐδ’ εἰ σφόδρα τισ αὐτῷ τὸ συμφέρον στήσειε πρὸ τῶν ὀμμάτων·

τόν τε γὰρ ἔρωτα μᾶλλον ὑπεκκαύσειν τὸ δοκεῖν βίᾳ καὶ κατ’ ἐπιβουλὴν αὐτῆσ στέρεσθαι, μέτριον δὲ οὐδὲν εἰσ τὴν ἀπολογίαν φανεῖσθαι, τοῦ μὲν ἐπιχειρήματοσ εἰσ γυναῖκα γεγενημένου μέγιστον ἀξίωμα τῶν κατ’ ἐκεῖνον ἐσχηκυῖαν τὸν χρόνον, τῆσ δ’ ὠφελείασ, εἰ καὶ ταύτην τισ οἰηθείη, σὺν αὐθαδείᾳ καὶ καταγνώσει τῆσ ἐκείνου διαθέσεωσ φανουμένησ. ἐξ ὧν οὐκ ἄδηλον, ὡσ μεγάλων καὶ ἀπαύστων κακῶν ἀναπλησθήσεται τὰ περὶ τὴν ἀρχὴν αὐτῷ καὶ τὸ γένοσ, ἐξὸν ἀποκρουσάμενον τὴν ἁμαρτίαν, εἰσ ἣν ἐκείνη παρακαλεῖ, θέσθαι τὸν καιρὸν εὐσχημόνωσ.

τοιαῦτα δεδιττόμενοι καὶ τὸ κινδυνῶδεσ ἐξ εἰκότοσ παραδηλοῦντεσ ἐπέσχον αὐτὸν τῆσ ἐπιχειρήσεωσ.

ὁ δὲ τὴν Κλεοπάτραν δωρεαῖσ θεραπεύσασ ἐπ’ Αἰγύπτου προύπεμψεν. Ἀντώνιοσ δὲ τὴν Ἀρμενίαν λαβὼν Ἀρταβάζην τὸν Τιγράνου σὺν τοῖσ παισὶν σατράπαισ δέσμιον εἰσ Αἴγυπτον ἀποπέμπει, δωρούμενοσ τούτοισ τὴν Κλεοπάτραν καὶ τῷ παντὶ κόσμῳ τῆσ βασιλείασ, ὃν ἐξ αὐτῆσ ἔλαβεν.

Ἀρμενίασ δὲ ἐβασίλευσεν Ἀρταξίασ ὁ πρεσβύτατοσ τῶν ἐκείνου παίδων διαδρὰσ ἐν τῷ τότε.

καὶ τοῦτον Ἀρχέλαοσ καὶ Νέρων Καῖσαρ ἐκβαλόντεσ Τιγράνην τὸν νεώτερον ἀδελφὸν ἐπὶ τὴν βασιλείαν κατήγαγον. ταῦτα μὲν οὖν ἐν ὑστέρῳ. Περὶ δὲ τοὺσ φόρουσ, οὓσ ἔδει τελεῖν τῆσ ὑπ’ Ἀντωνίου δοθείσησ χώρασ, ὁ μὲν Ἡρώδησ δίκαιοσ ἦν οὐκ ἀσφαλὲσ ἡγούμενοσ διδόναι τῇ Κλεοπάτρᾳ μίσουσ αἰτίαν.

ὁ δ’ Ἄραψ Ἡρώδου τὴν φορὰν ἐπιδεξαμένου χρόνον μέν τινα παρεῖχεν ἐκείνῳ τὰ διακόσια τάλαντα, μετὰ ταῦτα δὲ κακοήθησ ἦν καὶ βραδὺσ εἰσ τὰσ ἀποδόσεισ καὶ μόλισ εἰ καὶ μέρη τινὰ διαλύσειεν οὐδὲ ταῦτα διδόναι δοκῶν ἀζημίωσ.

Ἡρώδησ δὲ τοῦτον τὸν τρόπον ἀγνωμονοῦντοσ καὶ τὸ τελευταῖον οὐδὲν ἔτι τῶν δικαίων ποιεῖν ἐθέλοντοσ εἶχεν μὲν ὡσ ἐπεξελευσόμενοσ, προθεσμίᾳ δὲ ἐχρήσατο τῷ Ῥωμαϊκῷ πολέμῳ.

τῆσ γὰρ ἐπ’ Ἀκτίῳ μάχησ προσδοκωμένησ, ἣν ἐπὶ τῆσ ἑβδόμησ καὶ ὀγδοηκοστῆσ πρὸσ ταῖσ ἑκατὸν ὀλυμπιάδοσ συνέβη γενέσθαι, Καῖσαρ μὲν Ἀντωνίῳ περὶ τῶν ὅλων ἔμελλεν ἀγωνιεῖσθαι πραγμάτων, Ἡρώδησ δὲ καὶ τῆσ χώρασ εὐβοτουμένησ αὐτῷ πολὺν ἤδη χρόνον καὶ προσόδων καὶ δυνάμεωσ εὑρημένων, Ἀντωνίῳ συμμαχίαν κατέλεξεν ἐπιμελέστατα ταῖσ παρασκευαῖσ χρησάμενοσ.

Ἀντώνιοσ δὲ τῆσ μὲν ἐκείνου συμμαχίασ οὐδὲν ἔφη δεῖσθαι, τὸν δὲ Ἄραβα, καὶ γὰρ ἀκηκόει παρ’ αὐτοῦ καὶ τῆσ Κλεοπάτρασ τὴν ἀπιστίαν, ἐπεξελθεῖν προσέταττεν.

ἠξίου γὰρ ἡ Κλεοπάτρα ταῦτα λυσιτελεῖν αὐτῇ τὸν ἕτερον ὑπὸ θατέρου κακῶσ πάσχειν ἡγουμένη. τούτων αὐτῷ παρ’ Ἀντωνίου λεχθέντων ὑποστρέψασ Ἡρώδησ συνεῖχεν τὸ στρατιωτικὸν ὡσ εὐθὺσ εἰσ τὴν Ἀραβίαν ἐμβαλῶν, καὶ παρασκευασθέντοσ ἱππικοῦ καὶ πεζῆσ δυνάμεωσ εἰσ Διόσπολιν ἀφικνεῖται τῶν Ἀράβων ἐκεῖ συναντώντων·

οὐ γὰρ ἐλελήθει τὰ περὶ τὸν πόλεμον αὐτούσ· καὶ μάχησ καρτερᾶσ γενομένησ ἐκράτησαν οἱ Ιοὐδαῖοι. μετὰ δὲ ταῦτα πολλὴ στρατιὰ τῶν Ἀράβων εἰσ Κάνατα συνῄει·

χωρία δ’ ἐστὶ ταῦτα τῆσ κοίλησ Συρίασ· Ἡρώδησ τε προπεπυσμένοσ ἧκεν ἄγων ἐπ’ αὐτοὺσ τὸ πλεῖστον ἧσ εἶχεν δυνάμεωσ, καὶ πλησιάσασ ἐν καλῷ στρατοπεδεύεσθαι διεγνώκει χάρακά τε βαλόμενοσ ἐξ εὐκαίρου ταῖσ μάχαισ ἐπιχειρεῖν. ταῦτα δὲ αὐτοῦ διατάττοντοσ ἐβόα τὸ πλῆθοσ τῶν Ιοὐδαίων παρελόμενον τῆσ τριβῆσ ἄγειν ἐπὶ τοὺσ Ἄραβασ·

ὡρ́μητο δὲ καὶ τῷ συντετάχθαι πιστεύειν καλῶσ καὶ ταῖσ προθυμίαισ ἄμεινον ἐχόντων ὅσοι τὴν πρώτην μάχην νενικήκεσαν οὐδ’ εἰσ χεῖρασ ἐλθεῖν ἐπιτρέψαντεσ τοῖσ ἐναντίοισ. θορυβούντων οὖν καὶ πᾶσαν ἐπιδεικνυμένων σπουδὴν ἔγνω τῇ προθυμίᾳ τοῦ πλήθουσ ὁ βασιλεὺσ ἀποχρήσασθαι, καὶ προειπών, ὡσ οὐ λελείψεται τῆσ ἐκείνων ἀρετῆσ, πρῶτοσ ἐν τοῖσ ὅπλοισ ἡγήσατο πάντων κατ’ οἰκεῖα τέλη συνακολουθησάντων.

ἔκπληξισ δ’ εὐθὺσ ἐμπίπτει τοῖσ Ἄραψιν·

ἀντιστάντεσ γὰρ εἰσ ὀλίγον ὡσ ἑώρων ἀμάχουσ ὄντασ καὶ μεστοὺσ φρονήματοσ, ἔφευγον οἱ πλείουσ ἐγκλίναντεσ κἂν διεφθάρησαν Ἀθηνίωνοσ μὴ κακώσαντοσ Ἡρώδην καὶ τοὺσ Ιοὐδαίουσ. οὗτοσ γὰρ ὢν στρατηγὸσ μὲν Κλεοπάτρασ ἐπὶ τῶν ἐκεῖ, διάφοροσ δὲ Ἡρώδῃ, τὸ μέλλον οὐκ ἀπαρασκεύωσ ἐσκόπει, δρασάντων μέν τι λαμπρὸν τῶν Ἀράβων ἐγνωκὼσ ἡσυχίαν ἄγειν, ἡττωμένων δέ, ὃ καὶ συνέβη, τοῖσ ἀπὸ τῆσ χώρασ συνεληλυθόσι τῶν οἰκείων παρεσκευασμένοσ ἐπιτίθεσθαι τοῖσ Ιοὐδαίοισ.

καὶ τότε κεκμηκόσι τε καὶ νικᾶν οἰομένοισ ἀπροσδοκήτωσ ἐπιπεσὼν πολὺν ἐποίει φόνον·

τάσ τε γὰρ προθυμίασ εἰσ τοὺσ ὁμολογουμένουσ ἐχθροὺσ ἐκδαπανήσαντεσ οἱ Ιοὐδαῖοι καὶ τῷ νικᾶν ἐπ’ ἀδείασ χρώμενοι ταχὺ τῶν ἐπιχειρησάντων ἡττῶντο καὶ πολλὰσ ἐλάμβανον πληγὰσ ἐν χωρίοισ ἀφίπποισ καὶ πετρώδεσιν, ὧν πλείω τὴν ἐμπειρίαν εἶχον οἱ τὴν ἐπίθεσιν ποιησάμενοι. κακῶσ δὲ πασχόντων οἵ τε Ἄραβεσ αὑτοὺσ ἀνειλήφεσαν καὶ πάλιν ὑποστρέψαντεσ ἔκτεινον ἤδη τετραμμένουσ.

ἐγένοντο δὲ παντοδαπαὶ κτιννυμένων ἀπώλειαι, καὶ τῶν διαπιπτόντων οὐ πολλοὶ συνέφευγον εἰσ τὸ στρατόπεδον. ὁ δὲ βασιλεὺσ Ἡρώδησ ἀπεγνωκὼσ τὰ κατὰ τὴν μάχην ἀφιππάζεται βοήθειαν ἄξων·

οὐ μὴν ἔφθη καίπερ ἐσπουδακὼσ ἐπαρκεῖν, ἀλλὰ τὸ μὲν στρατόπεδον ἥλω τῶν Ιοὐδαίων, οἱ δ’ Ἄραβεσ οὐδὲ μετρίωσ εὐτυχήκεσαν ἐκ παραλόγου νίκην τε ἧσ πλεῖστον ἀπεδέησαν ἀνειληφότεσ καὶ πολλὴν τῶν ἐναντίων ἀφῃρημένοι δύναμιν. τοὐντεῦθεν ὁ μὲν Ἡρώδησ λῃστείαισ ἐχρῆτο καὶ τὰ πολλὰ κατατρέχων τὴν τῶν Ἀράβων ἐκάκου ταῖσ ἐπιδρομαῖσ στρατοπεδευόμενοσ ἐπὶ τῶν ὁρ́ων, καὶ τὸ μὲν σύμπαν ἐξίστατο κατὰ τοὐμφανὲσ εἰσ χεῖρασ ἐλθεῖν, οὐκ ἀζήμιοσ δὲ γινόμενοσ τῇ συνεχείᾳ καὶ τῷ φιλοπόνῳ τῶν τε οἰκείων ἐπεμελεῖτο παντὶ τρόπῳ τὸ πταῖσμα διορθούμενοσ.

Ἐν τούτῳ καὶ τῆσ ἐπ’ Ἀκτίῳ μάχησ συνεσταμένησ Καίσαρι πρὸσ Ἀντώνιον ἑβδόμου δ’ ὄντοσ Ἡρώδῃ τῆσ βασιλείασ ἔτουσ σεισθεῖσα ἡ γῆ τῶν Ιοὐδαίων, ὡσ οὐκ ἄλλοτε ἐδόκει, τῶν ἐν τῇ χώρᾳ κτηνῶν πολὺν φθόρον ἐποίησεν.

ἐφθάρησαν δὲ καὶ τῶν ἀνθρώπων ὑπὸ ταῖσ πεπτωκυίαισ οἰκίαισ περὶ τρισμυρίουσ·

τὸ μέντοι στρατιωτικὸν ἐν ὑπαίθρῳ διαιτώμενον οὐδὲν ὑπὸ τοῦ πάθουσ κατεβλάβη. ταῦτα πυνθανομένοισ τοῖσ Ἄραψιν καὶ μᾶλλον ἢ κατ’ ἀλήθειαν ἐξαγγελλόντων αὐτοῖσ ὅσοι τοὺσ ὑπὲρ τῶν γεγονότων λόγουσ τῷ μίσει τῶν ἀκουσομένων ἐχαρίζοντο μεῖζον ἐπῄει φρονεῖν, ὡσ τῆσ τε χώρασ ἀνατετραμμένησ τοῖσ πολεμίοισ καὶ διεφθορότων τῶν ἀνθρώπων μηδὲν ἔτι μηδ’ εἰσ αὐτοὺσ ἀντίπαλον καταλελεῖφθαι δοκεῖν.

καὶ τῶν τε Ιοὐδαίων τοὺσ πρέσβεισ, ἧκον γὰρ ἐπὶ τοῖσ γεγενημένοισ, συλλαβόντεσ ἀπέκτειναν καὶ μετὰ πάσησ προθυμίασ ἐχώρουν ἐπὶ τὸ στρατιωτικὸν αὐτῶν.

οἱ δ’ οὔτε τὴν ἔφοδον ἐξεδέξαντο καὶ πρὸσ τὰσ συμφορὰσ ἀθύμωσ διακείμενοι προί̈εντο τὰ πράγματα, πλεῖστον ἀπογνώσεωσ ἐπ’ αὐτοῖσ πεπονθότεσ·

οὐ γὰρ ἦν οὔτε ἰσοτιμίασ ἐλπὶσ προηττημένοισ ἐν ταῖσ μάχαισ οὔτε βοηθείασ κεκακωμένων αὐτοῖσ τῶν οἴκοι πραγμάτων. οὕτωσ οὖν ἐχόντων ἐπῆγεν ὁ βασιλεὺσ λόγῳ τε πείθων τοὺσ ἡγεμόνασ καὶ πειρώμενοσ ἀναλαμβάνειν αὐτῶν πεπτωκότα τὰ φρονήματα.

προδιακινήσασ δὲ καὶ παραθαρρύνασ τινὰσ τῶν ἀμεινόνων ἐτόλμησεν ἤδη καὶ τῷ πλήθει διαλέγεσθαι πρότερον ὀκνῶν αὐτό, μὴ καὶ χαλεπῷ χρήσηται διὰ τὰσ ἀτυχίασ. παρεκάλει δὲ τοιούτουσ ποιούμενοσ εἰσ τὸν ὄχλον τοὺσ λόγουσ· "Οὐκ ἀγνοῶ μὲν, ἄνδρεσ, ὅτι πολλὰ παρὰ τόνδε τὸν καιρὸν γεγένηται πρὸσ τὰσ πράξεισ ἡμῖν ἐναντιώματα, καὶ θαρρεῖν εἰκὸσ ἐν τοῖσ τοιούτοισ οὐδὲ τοὺσ πλεῖστον ἀνδραγαθίᾳ διενηνοχότασ.

ἀλλ’ ἐπειδὴ κατεπείγει τε πολεμεῖν καὶ τῶν γεγονότων οὐδέν ἐστιν τοιοῦτον, ὃ μὴ δι’ ἑνὸσ ἔργου καλῶσ πραχθέντοσ ἐπανορθώσεται, παρακαλέσαι προειλόμην ὑμᾶσ ἅμα καὶ διδάξαι δι’ ὧν ἂν ἐμμείναιτε τοῖσ οἰκείοισ φρονήμασιν.

βούλομαι δὲ πρῶτον μὲν ὑπὲρ τοῦ πολεμεῖν ὡσ δικαίωσ αὐτὸ ποιοῦμεν ἐπιδεῖξαι, διὰ τὴν ὕβριν τῶν ἐναντίων ἠναγκασμένοι·

μέγιστον γὰρ εἰ μάθοιτε τοῦτο προθυμίασ ὑμῖν αἴτιον ἔσται· μετὰ δὲ τοῦτο δεῖξαι, διότι καὶ τῶν ἐν ἡμῖν δεινὸν οὐδέν ἐστιν καὶ πλείστασ εἰσ τὸ νικᾶν ἔχομεν τὰσ ἐλπίδασ. ἄρξομαι δ’ ἀπὸ τοῦ πρώτου μάρτυρασ ὑμᾶσ ποιούμενοσ ὧν λέγω·

τὴν γὰρ τῶν Ἀράβων παρανομίαν ἴστε μὲν δήπου καὶ πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ ἅπαντασ οὕτωσ ἀπίστωσ διακειμένων, ὡσ εἰκὸσ ἔχειν τὸ βάρβαρον καὶ ἀνεννόητον θεοῦ, πλεῖστα μέντοι προσέκρουσαν ἡμῖν πλεονεξίᾳ καὶ φθόνῳ καὶ ταῖσ ταραχαῖσ ἐφεδρεύοντεσ ἐξ ὑπογύου. καὶ τὰ μὲν πολλὰ τί δεῖ λέγειν;

ἀλλὰ κινδυνεύοντασ αὐτοὺσ τῆσ οἰκείασ ἀρχῆσ ἐκπεσεῖν καὶ δουλεύειν Κλεοπάτρᾳ τίνεσ ἄλλοι τοῦ δέουσ ἀπήλλαξαν; ἡ γὰρ ἐμὴ πρὸσ Ἀντώνιον φιλία κἀκείνου πρὸσ ἡμᾶσ διάθεσισ αἰτία γεγένηται μηδὲ τούτουσ ἀνήκεστόν τι παθεῖν, φυλαττομένου τἀνδρὸσ μηδὲν ἐπιτηδεύειν, ὃ δύναιτ’ ἂν ὕποπτον ἡμῖν γενέσθαι. βουληθέντοσ δὲ ὅμωσ Κλεοπάτρᾳ μέρη τινὰ παρασχεῖν ἀφ’ ἑκατέρασ τῆσ ἀρχῆσ, καὶ τοῦτο διῳκησάμην ἐγώ, καὶ πολλὰ δῶρα δοὺσ ἰδίᾳ τὸ μὲν ἀσφαλὲσ ἀμφοτέροισ ἐπορισάμην, τὰσ δὲ δαπάνασ αὐτὸσ ἀνέλαβον, διακόσια μὲν δοὺσ τάλαντα, διακοσίων δ’ ἐγγυητὴσ γενόμενοσ, ἃ τῇ μὲν προσοδευομένῃ γέγονεν, αὐτοὶ δ’ ὑπὸ τούτων ἀπεστερήμεθα.

καίτοι γε ἄξιον ἦν μηδενὶ τῶν ὄντων Ιοὐδαίουσ φόρον ἢ τῆσ χώρασ ἀπόμοιραν τελεῖν, εἰ δ’ οὖν, ἀλλ’ οὐχ ὑπέρ γε τούτων οὓσ αὐτοὶ σεσώκαμεν, οὐδὲ τοὺσ Ἄραβασ ὁμολογήσαντασ ἐντεύξεωσ καὶ χάριτοσ ὅτι τὴν ἀρχὴν ἐδόκουν τυγχάνειν ἀδικεῖν ἡμᾶσ ἀποστεροῦντασ, καὶ ταῦτα οὐ πολεμίουσ ὄντασ, ἀλλὰ φίλουσ.

ὡσ ἥ γε πίστισ ἔχουσα καὶ πρὸσ τοὺσ πολεμιωτάτουσ τόπον τοῖσ γε φίλοισ ἀναγκαιοτάτη τετηρῆσθαι, ἀλλ’ οὐ παρὰ τούτοισ, οἳ τὸ μὲν κερδαίνειν ἐκ παντὸσ τρόπου κάλλιστον ὑπειλήφασιν, τὸ δ’ ἄδικον οὐκ ἐπιζήμιον, εἰ μόνον κερδαίνειν δυνηθεῖεν.

ἔστιν οὖν ἔτι ζήτησισ ὑμῖν, εἰ δεῖ τοὺσ ἀδίκουσ τιμωρεῖσθαι, τοῦτο καὶ τοῦ θεοῦ βουλομένου καὶ παραγγέλλοντοσ ἀεὶ μισεῖν τὴν ὕβριν καὶ τὴν ἀδικίαν, καὶ ταῦτα οὐ μόνον δίκαιον, ἀλλὰ καὶ ἀναγκαῖον πόλεμον ἐξιόντων;

ἃ γὰρ ὁμολογεῖται παρανομώτατα τοῖσ τε Ἕλλησιν καὶ τοῖσ βαρβάροισ, ταῦτα ἔπραξαν εἰσ τοὺσ ἡμετέρουσ πρέσβεισ ἀποσφάξαντεσ αὐτούσ, τῶν μὲν Ἑλλήνων ἱεροὺσ καὶ ἀσύλουσ εἶναι φαμένων τοὺσ κήρυκασ, ἡμῶν δὲ τὰ κάλλιστα τῶν δογμάτων καὶ τὰ ὁσιώτατα τῶν ἐν τοῖσ νόμοισ δι’ ἀγγέλων παρὰ τοῦ θεοῦ μαθόντων·

τοῦτο γὰρ τὸ ὄνομα καὶ ἀνθρώποισ θεὸν εἰσ ἐμφάνειαν ἄγει καὶ πολεμίουσ πολεμίοισ διαλλάττειν δύναται. ποῖον οὖν μεῖζον ἂν γένοιτο ἀσέβημα ἢ πρέσβεισ ἀποκτεῖναι τοὺσ ὑπὲρ τοῦ δικαίου διαλεγομένουσ;

πῶσ δ’ ἂν ἔτι δύναιντο ἢ περὶ τὸν βίον εὐσταθεῖν ἢ περὶ τὸν πόλεμον εὐτυχεῖν τοιούτων αὐτοῖσ πεπραγμένων; ἐμοὶ μὲν οὐδαμῶσ δοκοῦσιν. ἴσωσ τοίνυν τὸ μὲν ὅσιον καὶ δίκαιόν ἐστιν μεθ’ ἡμῶν, ἀνδρειότεροι δὲ ἢ πλείουσ ἐκεῖνοι τετυχήκασιν.

ἀλλὰ πρῶτον μὲν ἀνάξιον ὑμῖν ταῦτα λέγειν· μεθ’ ὧν γὰρ τὸ δίκαιόν ἐστιν μετ’ ἐκείνων ὁ θεόσ, θεοῦ δὲ παρόντοσ καὶ πλῆθοσ καὶ ἀνδρεία πάρεστιν. ἵνα δὲ καὶ τὰ καθ’ αὑτοὺσ ἐξετάσωμεν, ἐνικήσαμεν τῇ πρώτῃ μάχῃ·

συμβαλόντεσ τὴν δευτέραν οὐδὲ ἀντέσχον ἡμῖν, ἀλλ’ ἔφυγον εὐθὺσ οὐχ ὑπομείναντεσ τὴν ἔφοδον καὶ τὰ φρονήματα· νικῶσιν ἡμῖν Ἀθηνίων ἐπέθετο πόλεμον ἀκήρυκτον ἐπάγων. πότερον ἀνδραγαθία τοῦτ’ ἔστιν ἐκείνων ἢ δευτέρα παρανομία καὶ ἐνέδρα;

τί οὖν ἔλαττον φρονοῦμεν ἐφ’ οἷσ μείζουσ ἔχειν δεῖ τὰσ ἐλπίδασ; πῶσ δ’ ἂν καταπλαγείημεν τοὺσ ὅταν μὲν ἐξ ἀληθείασ ἀγωνίζωνται πάντοτε νικωμένουσ, ὅταν δὲ κρατεῖν νομισθῶσιν ἐξ ἀδικίασ αὐτὸ ποιοῦντασ; πῶσ δ’ ἄν, εἰ καὶ γενναίουσ ἡγεῖταί τισ αὐτούσ, οὐ παρ’ αὐτὸ τοῦτο καὶ μᾶλλον ὁρμηθείη;

τὸ γὰρ εὔψυχον οὐκ ἐν τῷ τοῖσ ἀσθενεστέροισ ἐπιχειρεῖν, ἀλλ’ ἐν τῷ δύνασθαι καὶ τῶν ἰσχυροτέρων κρατεῖν. εἰ δέ τινα καταπλήξεται τὰ οἰκεῖα πάθη καὶ τὰ περὶ τὸν σεισμὸν συμβεβηκότα, πρῶτον μὲν ἐννοηθήτω, διότι τοῦτ’ αὐτὸ καὶ τοὺσ Ἄραβασ ἐξαπατᾷ μείζω τὰ γενόμενα τῆσ ἀληθείασ ὑπειληφότασ, ἔπειτα ὡσ οὐ καλὸν ἐκείνοισ τε τόλμησ καὶ ἡμῖν δειλίασ τὴν αὐτὴν αἰτίαν γενέσθαι·

οἱ μὲν γὰρ οὐκ ἐξ οἰκείου τινὸσ ἀγαθοῦ τὸ εὔψυχον ἔχουσιν, ἀλλ’ ἐκ τῆσ περὶ ἡμᾶσ ὡσ κάμνοντασ ἤδη τοῖσ κακοῖσ ἐλπίδοσ, ἡμεῖσ δὲ χωρήσαντεσ ἐπ’ αὐτοὺσ παραιρησόμεθα μὲν ἐκείνων τὸ μεῖζον φρονεῖν, ἀναληψόμεθα δ’ αὐτοὶ τὸ μηκέτι θαρροῦσιν μάχεσθαι.

καὶ γὰρ οὔτε κεκακώμεθα τοσοῦτον οὔθ’, ὅπερ οἰόνταί τινεσ, ὀργὴν θεοῦ παρέχει τὸ γεγονόσ, ἀλλὰ ταῦτα συμπτώματα γίνεται καὶ πάθη τινά.

καὶ εἰ κατὰ θεοῦ γνώμην πέπρακται, δῆλον ὡσ καὶ πέπαυται κατὰ τὴν ἐκείνου γνώμην ἀρκουμένου τοῖσ γεγονόσιν· βουλόμενοσ γὰρ ἔτι μᾶλλον ἀδικεῖν, οὐκ ἂν μετεβάλετο. τὸν δὲ πόλεμον ὅτι καὶ θέλει τοῦτον ἐνεργεῖσθαι καὶ δίκαιον οἶδεν, δεδήλωκεν αὐτόσ·

ἐνίων γὰρ ἐν τῷ σεισμῷ περὶ τὴν χώραν ἀπολομένων οὐδεὶσ οὐδὲν ἔπαθεν τῶν ἐν τοῖσ ὅπλοισ, ἀλλὰ πάντεσ ἐσώθητε, φανερὸν ποιοῦντοσ τοῦ θεοῦ, διότι κἂν εἰ πανδημεὶ μετὰ τέκνων καὶ γυναικῶν ἐστρατεύεσθε, περιῆν ἂν ὑμῖν μηδὲν ἀνήκεστον παθεῖν. ταῦτα ἐνθυμηθέντεσ καὶ τὸ μεῖζον ὅτι παρὰ πάντα καιρὸν προϊστάμενον ἔχετε τὸν θεόν, ἐπεξέλθετε δικαίαισ ἀνδραγαθίαισ τοὺσ ἀδίκουσ μὲν πρὸσ φιλίαν, ἀσπόνδουσ δὲ ἐν ταῖσ μάχαισ, ἀνοσίουσ δὲ εἰσ πρέσβεισ, ἀεὶ δὲ τῆσ ὑμετέρασ ἀρετῆσ ἡττημένουσ.

Ταῦτα ἀκούσαντεσ οἱ Ιοὐδαῖοι πολὺ τὰσ ψυχὰσ ἀμείνουσ ἐγίνοντο πρὸσ τὴν μάχην.

Ἡρώδησ δὲ θυσίασ κατὰ τὰ νομιζόμενα ποιήσασ καὶ μετὰ σπουδῆσ ἀναλαβὼν αὐτοὺσ ἦγεν ἐπὶ τοὺσ Ἄραβασ διαβὰσ τὸν Ιὀρδάνην ποταμὸν καὶ τῶν πολεμίων στρατοπεδεύεται πλησίον. ἐδόκει δ’ αὐτῷ φρούριον ἐν μέσῳ κείμενον καταλαβεῖν·

οὕτωσ γὰρ αὐτὸσ μὲν ὠφεληθήσεσθαι καὶ πρὸσ τὸ θᾶττον συνάψαι τὴν μάχην καὶ εἰ παρέλκειν δέοι ἐρυμνὸν αὐτῷ πεπορισμένοσ τὸ στρατόπεδον. τὸ δ’ αὐτὸ καὶ τῶν Ἀράβων προνοούντων ἅμιλλα γίνεται περὶ τοῦ χωρίου καὶ πρῶτον μὲν ἀκροβολισμοῖσ, εἶτα δὴ καὶ πλείουσ εἰσ χεῖρασ ἐρχόμενοι παρ’ ἀμφοτέρων ἑώσ ἡττηθέντεσ οἱ παρὰ τῶν Ἀράβων ἀπεχώρουν.

τοῦτο εὐθὺσ εἰσ ἐλπίδασ τοῖσ Ιοὐδαίοισ οὐ μικρὸν ἐγεγόνει.

καὶ τὴν δύναμιν αὐτοῦ ἐννοούμενον πάντα μᾶλλον ἢ πρὸσ μάχην ἰέναι βουλόμενον θρασύτερον ἐπεχείρησεν αὐτῶν τὸν χάρακα διασπᾶν καὶ τοῦ στρατοπέδου προσάγων ἅπτεσθαι· τούτοισ γὰρ ἐκβιασθέντεσ προῄεσαν ἄτακτοι καὶ προθυμίασ ἢ τῆσ εἰσ τὸ νικᾶν ἐλπίδοσ οὐδ’ ὁτιοῦν ἐσχηκότεσ. ὅμωσ δ’ οὖν εἰσ χεῖρασ ᾔεσαν πλείουσ τε ὄντεσ καὶ διὰ τὸ κατεπείγειν ἐπὶ τὸ τολμηρὸν ὑπὸ τῆσ ἀνάγκησ στρατηγούμενοι, καὶ μάχη γίνεται καρτερὰ πιπτόντων ἑκατέρωθεν οὐκ ὀλίγων, τέλοσ δὲ τραπέντεσ οἱ Ἄραβεσ ἔφευγον.

ἦν δὲ φόνοσ ἐγκλινάντων, ὡσ μὴ μόνον ὑπὸ τῶν πολεμίων θνήσκειν, ἀλλὰ καὶ σφίσιν αὐτοῖσ παραιτίουσ γίνεσθαι τῶν κακῶν, ὑπό τε πλήθουσ καὶ φορᾶσ ἀτάκτου συμπατουμένων καὶ περιπιπτόντων τοῖσ οἰκείοισ ὅπλοισ·

πεντακισχίλιοι γοῦν αὐτῶν ἐγένοντο νεκροί.

τὸ δ’ ἄλλο πλῆθοσ ἔφθη μὲν εἰσ τὸ χαράκωμα συμφυγεῖν, εἶχεν δ’ οὐκ ἐν βεβαίῳ τὴν ἐλπίδα τῆσ σωτηρίασ ἀπορίᾳ τῶν ἐπιτηδείων καὶ μᾶλλον ὕδατοσ. περικαθεζόμενοι δὲ τῷ χάρακι καὶ παρατηροῦντεσ εἰσόδου τε τοὺσ ἐπαρκοῦντασ καὶ ἐξόδου φυγεῖν βουλομένουσ εἶργον.

Ἐν τοιούτοισ οὖν ὄντεσ οἱ Ἄραβεσ ἐπρεσβεύοντο πρὸσ τὸν Ἡρώδην, τὸ μὲν πρῶτον ὑπὲρ διαλύσεωσ, ἔπειτα, τὸ γὰρ δίψοσ ἤπειγεν, πᾶν ὁτιοῦν ὑφιστάμενοι καὶ τυχεῖν εἰσ τὸ παρὸν ἀδείασ ἠξιωκότεσ.

ὁ δ’ οὔτε πρέσβεισ οὔτε λύτρα τῶν ἡλωκότων οὔτ’ ἄλλο τι μέτριον προσίετο φιλόνεικοσ ὢν ἐκδικῆσαι τὰσ παρανομίασ τὰσ εἰσ αὐτοὺσ ἐξ ἐκείνων γεγενημένασ.

[καὶ] πέντε μὲν ἡμέραισ τετρακισχίλιοι τὸ πλῆθοσ οὕτωσ ἑάλωσαν, τῇ δ’ ἕκτῃ πάντεσ οἱ λοιποὶ διέγνωσαν ἐξιέναι πολέμου νόμῳ χωρήσαντεσ ἐπὶ τοὺσ ἐναντίουσ ἐγχειρεῖν, καὶ εἰ δέοι τι πάσχειν, αἱρούμενοι καὶ μὴ διαφθείρεσθαι κατ’ ὀλίγουσ ἀδόξωσ.

ταῦτα δὲ γνόντεσ ἐξῆλθον μὲν τοῦ χαρακώματοσ, διήρκεσαν δ’ οὐδαμῶσ τῇ μάχῃ, λαμπρῶσ μὲν ἀγωνίσασθαι κεκακωμένοι καὶ τὰσ ψυχὰσ καὶ τὰ σώματα τόπον οὐκ ἔχοντεσ, κέρδοσ δ’ εἰ θνήσκοιεν ἐν συμφορᾷ τὸ ζῆν ποιούμενοι, καὶ πίπτουσιν αὐτῶν ἐν τῇ προτέρᾳ μάχῃ περὶ ἑπτακισχιλίουσ.

τοιαύτῃ δὲ πληγῇ χρησαμένων φρονήματοσ μὲν ὅσον ἦν πρότερον αὐτοῖσ ἀφῄρηντο, τεθαυμακότεσ δὲ ἐν ταῖσ οἰκείαισ συμφοραῖσ τὴν Ἡρώδου στρατηγίαν εἴσ τε τὸ λοιπὸν εἶξαν καὶ προστάτην ἀπεφήναντο τοῦ ἔθνουσ.

ὁ δὲ πλεῖστον ἐπὶ τοῖσ εὐημερήμασιν ἠξιωκὼσ φρονεῖν ἀνέστρεψεν εἰσ τὴν οἰκείαν, προσειληφὼσ ἀξίωμα καὶ διὰ ταύτην τὴν ἀνδραγαθίαν.

Τὰ μὲν οὖν ἄλλα καλῶσ εἶχεν αὐτῷ δυσεπιχειρήτῳ κατὰ πάντα γεγενημένῳ, κίνδυνοσ δ’ ἐμπίπτει τὴν ὑπὲρ τῶν ὅλων κρίσιν ἐξάγων Ἀντώνιον Καίσαροσ ἐν τῇ κατ’ Ἄκτιον μάχῃ νενικηκότοσ·

τότε γὰρ ἀπέγνωστο αὐτῷ τε Ἡρώδῃ τὰ πράγματα καὶ τοῖσ περὶ αὐτὸν ὁμοίωσ ἐχθροῖσ τε καὶ φίλοισ·

οὐ γὰρ ἦν εἰκὸσ ἀτιμώρητον μενεῖν τοσαύτησ αὐτῷ φιλίασ πρὸσ Ἀντώνιον γεγενημένησ. ἦν οὖν τοῖσ μὲν φίλοισ ἀπόγνωσισ τῶν κατ’ αὐτὸν ἐλπίδων, ὅσοι δ’ ἐχθρῶσ εἶχον ἐδόκουν μὲν ἐξ ἐμφανοῦσ συνάχθεσθαι, πάθοσ δὲ λεληθὸσ ἐφηδομένων εἶχον ὡσ ἀμείνονοσ τευξόμενοι τῆσ μεταβολῆσ.

αὐτόσ τε Ἡρώδησ τὸν Ὑρκανὸν ὁρῶν μόνον ἐπ’ ἀξιώματοσ βασιλικοῦ συμφέρειν ᾤετο μηκέτ’ ἐμποδὼν ἐᾶν, εἰ μὲν περισωθείη καὶ διαφύγοι τὸν κίνδυνον, ἀσφαλὲσ ἡγούμενοσ πρὸσ τὸ μὴ τοῖσ τοιούτοισ αὐτοῦ καιροῖσ ἐφορμεῖν ἄνδρα τυχεῖν τῆσ βασιλείασ ἀξιώτερον, εἰ δὲ καὶ πάσχοι τι διὰ Καίσαροσ, φθόνῳ τὸν μόνον ἐπὶ τῆσ βασιλείασ γενησόμενον ἐπιθυμῶν ἐξελεῖν.

Ταῦτα δ’ αὐτοῦ δι’ ἐννοίασ ἔχοντοσ ἐνεδόθη τι καὶ παρ’ ἐκείνων·

ὁ μὲν γὰρ Ὑρκανὸσ ἐπιεικείᾳ τρόπου καὶ τότε καὶ τὸν ἄλλον χρόνον οὐκ ἠξίου πολυπραγμονεῖν οὐδὲ νεωτέρων ἅπτεσθαι, συγχωρῶν τῇ τύχῃ πᾶν τὸ δι’ ἐκείνησ γινόμενον ἠγαπηκέναι. φιλόνεικοσ δ’ ἦν Ἀλεξάνδρα καὶ τὴν ἐλπίδα τῆσ μεταβολῆσ ἀκρατῶσ φέρουσα λόγουσ ἐποιεῖτο πρὸσ τὸν πατέρα, μὴ μέχρι παντὸσ ἀναμεῖναι τὴν Ἡρώδου παρανομίαν εἰσ τὸν αὐτῶν οἶκον, ἀλλὰ προλαβεῖν ἀσφαλείᾳ τὰσ αὖθισ ἐλπίδασ, καὶ γράφειν ἠξίου περὶ τούτων Μάλχῳ τῷ τὴν ἀραβαρχίαν ἔχοντι δέξασθαί τε αὐτὸν καὶ δι’ ἀσφαλείασ ἔχειν·

ὑπεξελθόντων γὰρ εἰ τὰ περὶ τὸν Ἡρώδην οὕτωσ χωρήσειεν, ὡσ εἰκὸσ ἐν ἔχθρᾳ Καίσαροσ, αὐτοὺσ ἔσεσθαι τοὺσ τὴν ἀρχὴν ἀπολαμβάνοντασ μόνουσ καὶ διὰ τὸ γένοσ καὶ διὰ τὴν εὔνοιαν τῶν ὄχλων.

ταῦτα πειθούσησ ὁ μὲν Ὑρκανὸσ διωθεῖτο τοὺσ λόγουσ, φιλόνεικον δέ τι καὶ γυναικεῖον αὐτῆσ πεπονθυίασ καὶ μήτε νύκτα μήθ’ ἡμέραν ἀπολειπομένησ, ἀλλ’ ἀεὶ περὶ τούτων καὶ τῆσ Ἡρώδου πρὸσ αὐτοὺσ ἐπιβουλῆσ διαλεγομένησ, ἀνεπείσθη τέλοσ ἐπιστολὴν δοῦναι Δοσιθέῳ τινὶ τῶν περὶ αὐτὸν φίλων, ἐν ᾗ συντέτακτο πέμπειν αὐτῷ τὸν Ἄραβα τοὺσ ἀναληψομένουσ καὶ παραπέμψοντασ ἱππέασ ἐπὶ τὴν Ἀσφαλτῖτιν λίμνην·

αὕτη δ’ ἀπέχει τῶν Ιἑροσολυμιτῶν ὁρ́ων σταδίουσ τριακοσίουσ. ἐπίστευεν δὲ τῷ Δοσιθέῳ θεραπεύοντοσ αὐτοῦ καὶ αὐτὸν καὶ τὴν Ἀλεξάνδραν καὶ τῆσ πρὸσ Ἡρώδην δυσνοίασ οὐ μικρὰσ αἰτίασ ἔχοντοσ·

Ιὠσήπου τε γάρ, ὃν ἐκεῖνοσ ἀνῃρήκει, συγγενὴσ ἦν καὶ τῶν ἐν Τύρῳ φονευθέντων ὑπ’ Ἀντωνίου πρότερον ἀδελφόσ. οὐ μὴν ἐπήγαγεν ταῦτα τὸν Δοσίθεον Ὑρκανῷ πιστὸν εἰσ τὴν ὑπηρεσίαν γενέσθαι, προτιμήσασ δὲ τῶν ἐκείνου τὰσ ἐκ τοῦ βασιλεύοντοσ ἐλπίδασ ἐπιδίδωσιν Ἡρώδῃ τὴν ἐπιστολήν.

ὁ δὲ τῆσ εὐνοίασ ἀποδεξάμενοσ ἔτι καὶ τοῦτο προσυπουργῆσαι παρεκελεύετο, πτύξαντα τὴν ἐπιστολὴν καὶ κατασημηνάμενον ἀποδοῦναι τῷ Μάλχῳ καὶ τὰ παρ’ ἐκείνου γράμματα λαβεῖν·

οὐ γὰρ μικρὸν τὸ διάφορον καὶ τὴν ἐκείνου γνώμην αὐτὸν εἰδέναι. ταῦτα δὲ τοῦ Δοσιθέου προθύμωσ ὑπουργήσαντοσ ὁ μὲν Ἄραψ ἀντεπέστελλεν αὐτόν τε Ὑρκανὸν δέχεσθαι καὶ τοὺσ σὺν αὐτῷ πάντασ καὶ Ιοὐδαίων ὅσοι τὰ ἐκείνου φρονοῦσιν, δύναμίν τε πέμψειν τὴν μετ’ ἀσφαλείασ αὐτοὺσ κομιοῦσαν καὶ πρὸσ μηδὲν ἐνδεήσειν ὧν ἠξίου.

ὡσ δὲ καὶ ταύτην Ἡρώδησ ἐδέξατο τὴν ἐπιστολήν, εὐθύσ τε μεταπέμπεται τὸν Ὑρκανὸν καὶ περὶ τῶν γενομένων αὐτῷ συνθηκῶν πρὸσ τὸν Μάλχον ἀνέκρινεν.

ἀρνησαμένου δὲ τὰσ ἐπιστολὰσ δείξασ τῷ συνεδρίῳ διεχειρίσατο τὸν ἄνδρα. Ταῦτα δὲ γράφομεν ἡμεῖσ, ὡσ ἐν τοῖσ ὑπομνήμασιν τοῖσ τοῦ βασιλέωσ Ἡρώδου περιείχετο.

τοῖσ δ’ ἄλλοισ οὐ κατὰ ταῦτα συμφωνεῖ· τὸν γὰρ Ἡρώδην οὐκ ἐπὶ τοιούτοισ δοκοῦσιν, ἀλλ’ ἐξ ἐπιβουλῆσ μᾶλλον Ὑρκανῷ τὴν αἰτίαν ἐπάγοντα κατὰ τὸν αὐτοῦ τρόπον ἀποκτεῖναι· γράφουσι γὰρ οὕτωσ, ἐν συμποσίῳ τινὶ μηδὲν ὑποψίασ ἐνδιδόντα λόγον Ὑρκανῷ προσφέρειν, εἴ τινασ ἐπιστολὰσ παρὰ τοῦ Μάλχου λάβοι, καὶ τὸν μὲν ὁμολογῆσαι προσαγορευτικὰ γράμματα κομίσασθαι, τὸν δ’, εἰ καί τινα δωρεὰν εἰληφὼσ εἰή, πάλιν ἐπερέσθαι·

τοῦ δὲ μηδὲν πλέον ἢ κτηνῶν ἀναβατικῶν τέτταρα πέμψαντοσ αὐτῷ λαβεῖν, εἰσ αἰτίαν τὸ τοιοῦτον ἐπαναφέροντα δωροδοκίασ καὶ προδοσίασ ἀπάγχειν προστάξαι τὸν ἄνδρα.

τεκμήρια δὲ τοῦ μηδὲν ἁμαρτόντα τοιούτῳ τέλει περιπεσεῖν καταλογίζονται τὴν ἐπιείκειαν τοῦ τρόπου καὶ τὸ μήτ’ ἐν νεότητι θράσουσ ἢ προπετείασ ἐπίδειξιν πεποιῆσθαι μήθ’ ὅτε τὴν βασιλείαν αὐτὸσ εἶχεν, ἀλλὰ κἀν ταύτῃ τὰ πλεῖστα τῶν κατὰ τὴν διοίκησιν Ἀντιπάτρῳ παρακεχωρηκέναι.

τότε δ’ ἐντῶ πλείω μὲν ἢ ὀγδοήκοντα γεγονὼσ ἐτύγχανεν ἔτη, κρατοῦντα δὲ μετὰ πάσησ ἀσφαλείασ τὸν Ἡρώδην ἠπίστατο, διαβεβήκει δὲ καὶ τὸν Εὐφράτην τοὺσ ἐν τῷ πέραν τιμῶντασ αὐτὸν καταλιπὼν ὡσ ὅλοσ ἐπ’ ἐκείνῳ γενησόμενοσ·

ἐγχειρεῖν οὖν τι καὶ καινοτέρων ἅπτεσθαι πάντων ἀπιθανώτατον καὶ οὐ πρὸσ τῆσ ἐκείνου φύσεωσ, ἀλλὰ ταῦτα σκῆψιν Ἡρώδου γενέσθαι. Τοῦτο μὲν τὸ τέλοσ Ὑρκανῷ συνέπεσεν τοῦ βίου ποικίλαισ καὶ πολυτρόποισ χρησαμένῳ ταῖσ ἐν τῷ ζῆν τύχαισ·

εὐθὺσ μὲν [γὰρ] ἐν ἀρχῇ βασιλευούσησ αὐτῷ τῆσ μητρὸσ Ἀλεξάνδρασ ἀρχιερεὺσ καταστὰσ τοῦ Ιοὐδαίων ἔθνουσ ἔτεσιν ἐννέα τὴν τιμὴν κατέσχεν. παραλαβὼν δὲ τὴν βασιλείαν ἀποθανούσησ τῆσ μητρὸσ αὐτῷ καὶ ταύτην κατασχὼν τρεῖσ μῆνασ ἐκπίπτει μὲν ὑπ’ Ἀριστοβούλου τοῦ ἀδελφοῦ, κατάγεται δ’ αὖθισ ὑπὸ Πομπηίου καὶ πάσασ τὰσ τιμὰσ ἀπολαβὼν ἔτη τεσσαράκοντα διετέλεσεν ἐν αὐτοῖσ.

ἀφαιρεθεὶσ δὲ τὸ δεύτερον ὑπ’ Ἀντιγόνου καὶ λωβηθεὶσ τὸ σῶμα παρὰ Πάρθοισ αἰχμάλωτοσ ἐγένετο.

κἀκεῖθεν εἰσ τὴν οἰκείαν ἐπανῄει χρόνῳ διὰ τὰσ ἐξ Ἡρώδου προτεινομένασ ἐλπίδασ, ὧν οὐδὲν αὐτῷ κατὰ προσδοκίαν ἀπήντα πολυπαθείᾳ βίου χρησαμένῳ, τὸ δυσχερέστατον δέ, ὡσ προειρήκαμεν, ἐν γήρᾳ τέλουσ οὐκ ἀξίου τυχεῖν· δοκεῖ γὰρ ἐπιεικὴσ καὶ μέτριοσ ἐν πᾶσιν γενέσθαι καὶ τὰ πλεῖστα τῆσ ἀρχῆσ ὑπὸ διοικηταῖσ ἄγειν, οὐ πολυπράγμων οὐδὲ δεινὸσ ὢν βασιλείασ ἐπιστατεῖν, Ἀντιπάτρῳ τε καὶ Ἡρώδῃ μέχρι τοῦδε προελθεῖν ἐγένετο διὰ τὴν ἐπιείκειαν τὴν ἐκείνου, καὶ τὸ πέρασ οὔτε δίκαιον οὔτ’ εὐσεβὲσ ἐξ αὐτῶν εὑρ́ατο τοιούτου τέλουσ.

Ὁ δὲ Ἡρώδησ ὡσ καὶ τὸν Ὑρκανὸν ἐκποδὼν ἐποιήσατο, σπεύδων πρὸσ Καίσαρα καὶ μηδὲν ἐλπίσαι περὶ τῶν αὐτοῦ πραγμάτων δυνάμενοσ χρηστὸν ἐκ τῆσ γενομένησ αὐτῷ πρὸσ Ἀντώνιον φιλίασ, ὕποπτον μὲν εἶχεν τὴν Ἀλεξάνδραν, μὴ τῷ καιρῷ συνεπιθεμένη τὸ πλῆθοσ ἀποστήσῃ καὶ στασιάσῃ τὰ περὶ τὴν βασιλείαν πράγματα.

παρετίθετο δὲ πάντα Φερώρᾳ τἀδελφῷ, καὶ τὴν μητέρα Κύπρον καὶ τὴν ἀδελφὴν καὶ τὴν γενεὰν ἅπασαν ἐν Μασάδοισ κατεστήσατο παρακελευσάμενοσ, εἴ τι περὶ αὐτὸν ἀκούσαιεν δυσχερέσ, ἔχεσθαι τῶν πραγμάτων.

Μαριάμμην δὲ τὴν αὐτοῦ γυναῖκα, δυνατὸν γὰρ οὐκ ἦν ἐν διαφορᾷ τῇ πρὸσ τὴν ἀδελφὴν καὶ τὴν μητέρα τὴν ἐκείνου δίαιταν τὴν αὐτὴν ἔχειν, ἐν Ἀλεξανδρείῳ σὺν Ἀλεξάνδρᾳ τῇ μητρὶ κατεστήσατο Ιὤσηπον τὸν ταμιαίαν καὶ τὸν Ἰτουραῖον Σόαιμον ἐπ’ αὐτῶν καταλιπών, πιστοτάτουσ μὲν ἐξ ἀρχῆσ γενομένουσ αὐτῷ, τότε δὲ προφάσει τιμῆσ φρουρεῖν ἀπολειφθέντασ τὰσ γυναῖκασ.

ἦν δὲ κἀκείνοισ ἐντολὴ μαθόντασ τι περὶ αὐτοῦ δυσχερὲσ ἐξ αὐτῆσ ἀμφοτέρασ μεταχειρίσασθαι, τὴν δὲ βασιλείαν εἰσ δύναμιν τοῖσ παισὶν αὐτοῦ σὺν τἀδελφῷ Φερώρᾳ διατηρεῖν.

Ταύτασ δοὺσ τὰσ ἐντολὰσ αὐτὸσ εἰσ Ῥόδον ἠπείγετο Καίσαρι συντυχεῖν.

οὔτ’ εἰσ ἱκεσίαν, ὡσ εἰκὸσ ἐπὶ τοιούτοισ, τραπόμενοσ οὔτε δέησίν τινα προτείνων ὡσ ἐφ’ ἡμαρτημένοισ, ἀποδοὺσ δὲ τὸν λογισμὸν τῶν πεπραγμένων ἀνυποτιμήτωσ.

ἔλεγεν γὰρ τῷ Καίσαρι καὶ φιλίαν αὐτῷ γενέσθαι μεγίστην πρὸσ Ἀντώνιον καὶ πάντα πρᾶξαι κατὰ τὴν αὐτοῦ δύναμιν, ὡσ ἐπ’ ἐκείνῳ γενήσεται τὰ πράγματα, στρατείασ μὲν οὐ κοινωνήσασ κατὰ περιολκὰσ τῶν Ἀράβων, πέμψασ δὲ καὶ χρήματα καὶ σῖτον ἐκείνῳ.

καὶ ταῦτ’ εἶναι μετριώτερα τῶν ἐπιβαλλόντων αὐτῷ γενέσθαι·

μηδὲ συμμεταβῆναι ταῖσ ἐλπίσιν φανερῶσ ἤδη μεταβαινούσησ καὶ τῆσ τύχησ, φυλάξαι δ’ αὑτὸν, εἰ καὶ μὴ συναγωνιστὴν ἀξιόχρεων, ἀλλὰ σύμβουλόν γε δεξιώτατον Ἀντωνίῳ τὴν μίαν αἰτίαν τοῦ κἂν σώζεσθαι καὶ μὴ τῶν πραγμάτων ἐκπεσεῖν ὑποδεικνύντα, Κλεοπάτραν ἐπανελέσθαι·

προανῃρημένησ γὰρ ἐκείνησ αὐτῷ τε τῶν πραγμάτων ἄρχειν ὑπεῖναι καὶ τὰσ πρὸσ σὲ συμβάσεισ ῥᾷον εὑρίσκεσθαι τῆσ ἔχθρασ.

ὧν οὐδὲν ἐκεῖνοσ ἐννοηθεὶσ ἀλυσιτελῶσ μὲν αὐτῷ, συμφερόντωσ δὲ σοὶ προετίμησεν τὴν ἀβουλίαν. νῦν οὖν εἰ μὲν τῇ πρὸσ Ἀντώνιον ὀργῇ κρίνεισ καὶ τὴν ἐμὴν προθυμίαν, οὐκ ἂν εἰή μοι τῶν πεπραγμένων ἄρνησισ οὐδ’ ἀπαξιώσω τὴν ἐμαυτοῦ πρὸσ ἐκεῖνον εὔνοιαν ἐκ τοῦ φανεροῦ λέγειν, εἰ δὲ τὸ πρόσωπον ἀνελών, τίσ εἰμι πρὸσ τοὺσ εὐεργέτασ καὶ ποῖοσ φίλοσ ἐξετάζοισ, ἐνέσται σοι πείρᾳ τῶν ἤδη γεγενημένων ἡμᾶσ εἰδέναι·

τοῦ γὰρ ὀνόματοσ ὑπαλλαγέντοσ οὐδὲν ἔλαττον αὐτὸ τὸ τῆσ φιλίασ βέβαιον ἐν ἡμῖν εὐδοκιμεῖν δυνήσεται. Τοιαῦτα λέγων καὶ παράπαν ἐμφαίνων τὸ τῆσ ψυχῆσ ἐλευθέριον οὐ μετρίωσ ἐπεσπᾶτο τὸν Καίσαρα φιλότιμον ὄντα καὶ λαμπρόν, ὥστ’ αὐτῷ τὰσ τῶν ἐγκλημάτων αἰτίασ σύστασιν ἤδη τῆσ πρὸσ ἐκεῖνον εὐνοίασ πραγματεύεσθαι.

καὶ τό τε διάδημα πάλιν ἀποκαθίστησιν αὐτῷ καὶ προτρεψάμενοσ μηδὲν ἐλάττω περὶ αὐτὸν ἢ πρότερον ἦν περὶ τὸν Ἀντώνιον φαίνεσθαι, διὰ πάσησ ἦγε τιμῆσ, προσθεὶσ ὅτι καιταιδιοσ γράψειεν, ἁπάσῃ προθυμίᾳ τὰ πρὸσ τοὺσ μονομάχουσ αὐτῷ συλλαβέσθαι τὸν Ἡρώδην.

τοσαύτησ ἀποδοχῆσ ἠξιωμένοσ καὶ παρ’ ἐλπίδασ ὁρῶν αὐτῷ πάλιν ἐξ ὑπαρχῆσ βεβαιοτέραν τὴν βασιλείαν δόσει Καίσαροσ καὶ δόγματι Ῥωμαίων, ὅπερ ἐκεῖνοσ αὐτῷ πρὸσ τὸ βέβαιον ἐπραγματεύσατο, παρέπεμψεν ἐπ’ Αἰγύπτου Καίσαρα, δωρησάμενοσ ὑπὲρ δύναμιν αὐτόν τε καὶ τοὺσ φίλουσ καὶ πᾶσαν ἐμφαίνων μεγαλοψυχίαν.

ᾐτεῖτο δὲ καὶ τῶν Ἀντωνίῳ συνήθων Ἀλέξανδρον ὡσ μηδὲν ἀνήκεστον παθεῖν, ἀλλὰ τούτου μὲν οὐκ ἔτυχεν ὁρ́κῳ προκατειλημμένου Καίσαροσ·

ἐπανῄει δὲ πάλιν εἰσ τὴν Ιοὐδαίαν πλείονί τε τιμῇ καὶ παρρησίᾳ καὶ τοῖσ τὰ ἐναντία προσδοκήσασιν ἔκπληξιν παρέσχεν ὡσ ἀεὶ τὸ λαμπρότερον ἐκ τῶν κινδύνων κατ’ εὐμένειαν τοῦ θεοῦ προσεπικτώμενοσ.

εὐθὺσ οὖν περὶ τὴν ὑποδοχὴν ἐγεγόνει Καίσαροσ ἀπὸ Συρίασ εἰσ Αἴγυπτον εἰσβαλεῖν μέλλοντοσ. κἀπειδὴ παρῆν, δέχεται μὲν αὐτὸν ἐν Πτολεμαί̈δι πάσῃ τῇ βασιλικῇ θεραπείᾳ, παρέσχεν δὲ καὶ τῷ στρατεύματι ξένια καὶ τῶν ἐπιτηδείων ἀφθονίαν.

κἀν τοῖσ εὐνουστάτοισ ἐξητάζετο τάσ τε δυνάμεισ ἐκτάττοντοσ συνιππαζόμενοσ καὶ δεχόμενοσ αὐτὸν καὶ φίλουσ ἀνδρῶσιν ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα πᾶσιν εἰσ πολυτέλειαν καὶ πλοῦτον ὑπηρεσίασ ἠσκημένοισ. παρέσχεν δὲ καὶ τὴν ἄνυδρον διερχομένοισ τὴν τῶν ἐπειγόντων χορηγίαν, ὡσ μήτε οἴνου μήτε ὕδατοσ, ὃ καὶ μᾶλλον ἦν ἐν χρείᾳ τοῖσ στρατιώταισ, ὑστερηθῆναι.

αὐτόν γε μὴν Καίσαρα ταλάντοισ ὀκτακοσίοισ ἐδωρήσατο καὶ παρέστησεν ἅπασιν ἔννοιαν λαβεῖν, ὅτι τῆσ βασιλείασ ἧσ εἶχεν πολὺ μείζω καὶ λαμπρότερα κατὰ τὰσ ὑπουργίασ ἐπεδείκνυτο. τοῦτ’ αὐτὸν καὶ μᾶλλον εἰσ πίστιν εὐνοίασ καὶ προθυμίασ ἐπισυνίστη καὶ πλεῖστον ἠνέγκατο τῇ χρείᾳ τοῦ καιροῦ τὸ μεγαλόψυχον ἁρμόσασ.

ὁ δὲ καὶ πάλιν ἐπανιόντων ἀπ’ Αἰγύπτου τῶν πρώτων οὐδενὸσ τὰσ ὑπηρεσίασ ἥττων ἐφάνη. Τότε μέντοι γενόμενοσ ἐν τῇ βασιλείᾳ τεταραγμένην αὐτῷ τὴν οἰκίαν καταλαμβάνει καὶ χαλεπῶσ ἐχούσασ τήν τε γυναῖκα Μαριάμμην καὶ τὴν μητέρα τὴν ἐκείνησ Ἀλεξάνδραν.

οἰηθεῖσαι γάρ, ὅπερ ἦν ὕποπτον, οὐκ εἰσ ἀσφάλειαν τῶν σωμάτων εἰσ ἐκεῖνο κατατεθῆναι τὸ χωρίον, ἀλλ’ ὡσ φρουρᾷ μηθενὸσ μήτε τῶν ἄλλων μήθ’ αὑτῶν ἐξουσίαν ἔχοιεν, χαλεπῶσ ἔφερον.

ἥ τε Μαριάμμη τὸν μὲν ἔρωτα τοῦ βασιλέωσ ὑπόκρισιν ἄλλωσ καὶ πρὸσ τὸ συμφέρον αὐτῷ γινομένην ἀπάτην ὑπελάμβανεν, ἤχθετο δὲ τῷ μηδ’ εἰ πάσχοι τι δεινὸν ἐκεῖνοσ ἐλπίδα τοῦ βιώσεσθαι δι’ αὐτὸν ἐσχηκέναι καὶ τὰσ Ιὠσήπῳ δοθείσασ ἐντολὰσ ἀνεμνημόνευεν, ὥστ’ ἤδη διὰ θεραπείασ εἶχεν τοὺσ φρουροὺσ καὶ μᾶλλον τὸν Σόαιμον, ἐν ἐκείνῳ τὸ πᾶν ἐπισταμένη.

Σόαιμοσ δὲ κατὰ μὲν τὰσ ἀρχὰσ πιστὸσ ἦν οὐδὲν ὧν Ἡρώδησ ἐνετέταλτο παριείσ, λόγοισ δὲ καὶ δωρεαῖσ λιπαρέστερον τῶν γυναικῶν ἐκθεραπευουσῶν αὐτὸν ἡττᾶτο κατὰ μικρὸν ἤδη καὶ τέλοσ ἐξεῖπεν ἁπάσασ τὰσ ἐντολὰσ τοῦ βασιλέωσ, μάλιστα μὲν οὐδ’ ἐλπίσασ αὐτὸν ἐπὶ τῆσ αὐτῆσ ὑποστρέψειν ἐξουσίασ·

ἐν ᾧ καὶ μᾶλλον ἐκφυγὼν τὸν ἀπ’ αὐτοῦ κίνδυνον οὐ μικρὰ χαριεῖσθαι ταῖσ γυναιξὶν ὑπελάμβανεν, αἷσ ἦν εἰκὸσ οὐκ ἀποτεύξεσθαι τοῦ περιόντοσ ἀξιώματοσ, ἀλλὰ καὶ πλέον εἰσ τὴν ἀμοιβὴν ἕξειν εἰ βασιλευούσασ ἢ τοῦ βασιλεύοντοσ ἀγχοῦ γενησομένασ.

ἐπήλπιζε δ’ αὐτὸν οὐχ ἧττον, εἰ καὶ πάντα κατὰ νοῦν πράξασ ὑποστρέψειεν Ἡρώδησ, μηδὲν ὅτι τῇ γυναικὶ δυνήσεσθαι βουλομένῃ γε ἀντειπεῖν·

ἠπίστατο γὰρ τὸν πρὸσ τὴν Μαριάμμην ἔρωτα μείζονα λόγου τῷ βασιλεῖ. ταῦτα προσεκλύσαντα τὰσ ἐντολὰσ ἐξαγγεῖλαι Μαριάμμη χαλεπῶσ ἤκουσεν, εἰ μηδὲν πέρασ αὐτῇ τῶν ἐξ Ἡρώδου κινδύνων ἔσται, χαλεπῶσ δὲ διέκειτο, μηδενὸσ μὲν τυχεῖν αὐτὸν τῶν ἴσων εὐχομένη, δυσύποιστον δ’ εἰ τύχοι τὸν μετ’ αὐτοῦ βίον κρίνουσα.

καὶ τοῦτο διέδειξεν ἐν ὑστέρῳ μηδὲν ἐπικρυψαμένη τοῦ κατ’ αὐτὴν πάθουσ. Ὁ μὲν γὰρ ἐπὶ μεγάλοισ οἷσ παρ’ ἐλπίδασ εὐτυχήκει καταπεπλευκὼσ πρώτῃ μέν, ὡσ εἰκόσ, τῇ γυναικὶ περὶ τούτων εὐηγγελίζετο, μόνην δὲ ἐκ πάντων διὰ τὸν ἔρωτα καὶ τὴν οὖσαν αὐτῷ συνήθειαν προτιμῶν ἠσπάζετο.

τῇ δ’ οὔτε τὰσ εὐημερίασ διηγουμένου χαίρειν μᾶλλον ἢ χαλεπῶσ φέρειν συνέβαινεν οὔτ’ ἐπικρύπτεσθαι τὸ πάθοσ δυνατὸν ἦν.

ἀλλ’ ὑπ’ ἀδοξίασ καὶ τῆσ περιούσησ εὐγενείασ πρὸσ μὲν τοὺσ ἀσπασμοὺσ ἀνέστενεν, τοῖσ δὲ διηγήμασιν ἄχθεσθαι μᾶλλον ἢ συγχαίρειν ἐνέφαινεν, ὡσ οὐχ ὕποπτα μόνον ἀλλὰ καὶ καταφανῆ γινόμενα τὸν Ἡρώδην ἐπιταράττειν. ἠδημόνει μὲν γὰρ ὁρῶν τὸ παράλογον τῆσ γυναικὸσ εἰσ αὐτὸν μῖσοσ οὐκ ἀποκεκρυμμένον, ἤχθετο δὲ τῷ πράγματι καὶ τὸν ἔρωτα φέρειν ἀδυνατῶν ταῖσ τε ὀργαῖσ καὶ ταῖσ διαλλαγαῖσ οὐκ ἐνέμενεν, ἀεὶ δὲ ἀπὸ θατέρου μεταβαίνων εἰσ θάτερον ἐφ’ ἑκατέρῳ πολλὴν εἶχεν ἀπορίαν.

οὕτωσ οὖν ἐν μέσῳ τοῦ στυγεῖν καὶ στέργειν ἀποληφθεὶσ καὶ πολλάκισ ἕτοιμοσ ὢν ἀμύνασθαι τῆσ ὑπερηφανίασ αὐτὴν διὰ τὸ προκατειλῆφθαι τὴν ψυχὴν ἀσθενέστεροσ εἰσ τὸ μεταστήσασθαι τὴν ἄνθρωπον ἐγίνετο.

τὸ δὲ σύμπαν ἡδέωσ ἂν ἐκείνην κολάσασ ἐδεδοίκει, μὴ λάθοι μείζονα παρ’ αὐτοῦ τὴν τιμωρίαν ἀποθανούσησ εἰσπραττόμενοσ. Συνιδοῦσαι δ’ οὕτωσ αὐτὸν ἔχοντα πρὸσ τὴν Μαριάμμην ἥ τε ἀδελφὴ καὶ ἡ μήτηρ κάλλιστον ᾠήθησαν τὸν καιρὸν τοῦ πρὸσ ἐκείνην μίσουσ εἰληφέναι καὶ διελάλουν οὐ μικρῶσ παροξύνουσαι τὸν Ἡρώδην διαβολαῖσ μῖσοσ ὁμοῦ καὶ ζηλοτυπίαν ἐμποιεῖν δυνησομέναισ.

ὁ δ’ οὔτε τῶν τοιούτων ἀηδῶσ ἤκουσεν λόγων οὔτε δρᾶν τι κατὰ τῆσ γυναικὸσ ὡσ πεπιστευκὼσ ἀπεθάρρει, χεῖρον μέντοι πρὸσ αὐτὴν εἶχεν ἀεὶ καὶ τὸ πάθοσ ἀντεξεκαίετο, τῆσ μὲν οὐκ ἀποκρυπτομένησ τὴν διάθεσιν, τοῦ δὲ τὸν ἔρωτα πρὸσ ὀργὴν ἀεὶ μεταλαμβάνοντοσ.

κἂν εὐθὺσ ἐπράχθη τι τῶν ἀνηκέστων·

νῦν δὲ Καίσαροσ ἀγγελθέντοσ κρατεῖν τῷ πολέμῳ καὶ τεθνηκότων Ἀντωνίου καὶ Κλεοπάτρασ ἔχειν Αἴγυπτον, ἐπειγόμενοσ εἰσ τὸ Καίσαρι ἀπαντᾶν κατέλιπεν ὡσ εἶχεν τὰ περὶ τὴν οἰκίαν. ἐξιόντι δὲ Μαριάμμη παραστησομένη τὸν Σόαιμον πολλήν τε χάριν τῆσ ἐπιμελείασ ὡμολόγει καὶ μεριδαρχίαν αὐτῷ παρὰ τοῦ βασιλέωσ ᾐτήσατο.

κἀκεῖνοσ μὲν τυγχάνει τῆσ τιμῆσ.

Ἡρώδησ δὲ γενόμενοσ ἐν Αἰγύπτῳ Καίσαρί τε μετὰ πλείονοσ παρρησίασ εἰσ λόγουσ ἦλθεν ὡσ ἤδη φίλοσ καὶ μεγίστων ἠξιώθη· τῶν τε γὰρ Κλεοπάτραν δορυφορούντων Γαλατῶν τετρακοσίοισ αὐτὸν ἐδωρήσατο καὶ τὴν χώραν ἀπέδωκεν αὐτῷ πάλιν, ἣν δι’ ἐκείνησ ἀφῃρέθη. προσέθηκεν δὲ καὶ τῇ βασιλείᾳ Γάδαρα καὶ Ἵππον καὶ Σαμάρειαν ἔτι δὲ τῆσ παραλίου Γάζαν καὶ Ἀνθηδόνα καὶ Ιὄπην καὶ Στράτωνοσ πύργον. Ἐπιτυχὼν δὲ καὶ τούτων λαμπρότεροσ ἦν, καὶ τὸν μὲν Καίσαρα παρέπεμψεν ἐπ’ Ἀντιοχείασ, αὐτὸσ δ’ ἐπανελθὼν ὅσον ᾤετο τὰ πράγματα αὐτῷ διὰ τῶν ἔξωθεν ἐπιδιδόναι πρὸσ εὐδαιμονίαν, τοσοῦτον ἔκαμνεν τοῖσ οἰκείοισ καὶ μάλιστα περὶ τὸν γάμον, ἐν ᾧ καὶ μᾶλλον εὐτυχεῖν ἐδόκει πρότερον·

ἔρωτα γὰρ οὐδενὸσ ἐλάττω τῶν ἱστορουμένων ἐπεπόνθει μετὰ τοῦ δικαίου τῆσ Μαριάμμησ. ἀναφανδὸν δὲ τήν τε μητέρα καὶ τὴν ἀδελφὴν ἐπὶ δυσγενείᾳ διεχλεύαζεν καὶ κακῶσ ἔλεγεν, ὥστ’ ἤδη στάσιν ἐν ταῖσ γυναιξὶν εἶναι καὶ μῖσοσ ἄσπονδον, ἐν δὲ τῷ τότε καὶ διαβολὰσ μείζονασ.

ἥ τε ὑποψία τρεφομένη παρέτεινεν ἐνιαυτοῦ μῆκοσ ἐξ οὗ παρὰ Καίσαροσ Ἡρώδησ ὑπεστρόφει.

τέλεον μέντοι προοικονομούμενον ἐκ πλείονοσ ἐξερράγη τοιαύτησ ἀφορμῆσ ἐγγενομένησ· κατακλινόμενοσ ὁ βασιλεὺσ ὡσ ἀναπαύσασθαι μεσημβρίασ οὔσησ ἐκάλει τὴν Μαριάμμην ὑπὸ φιλοστοργίασ, ἧσ ἀεὶ περὶ αὐτὴν εἶχεν.

ἡ δὲ εἰσῆλθεν μέν, οὐ μὴν καὶ κατεκλίθη σπουδάζοντοσ ἐκφαυλίσασα καὶ προσλοιδορηθεῖσα, τόν τε πατέρα καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτῆσ ὡσ ἀπεκτόνοι. χαλεπῶσ δ’ ἐκείνου τὴν ὕβριν ἐνηνοχότοσ καὶ γεγονότοσ εἰσ προπέτειαν ἑτοίμου, τῆσ ταραχῆσ αἰσθομένη μείζονοσ ἡ τοῦ βασιλέωσ ἀδελφὴ Σαλώμη παρεσκευασμένον ἐκ πλείστου τὸν οἰνοχόον εἰσπέμπει κελεύουσα λέγειν, ὡσ πείθοι Μαριάμμη φίλτρον αὐτῇ συγκατασκευάσαι τῷ βασιλεῖ.

κἂν ταραχθῇ καὶ πυνθάνηται, τί ποτε τοῦτ’ ἦν, λέγειν ὅτι φάρμακον ἐκείνησ μὲν ἐχούσησ αὐτοῦ δὲ διακονῆσαι παρακαλουμένου, μὴ κινηθέντοσ δ’ ἐπὶ τῷ φίλτρῳ τὸν λόγον ἀργὸν ἐᾶν·

οὐδένα γὰρ αὐτῷ κίνδυνον φέρειν. τοιαῦτα προδιδάξασα κατ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν εἰσπέμπει διαλεξόμενον. ὁ δὲ πιθανῶσ ἅμα καὶ μετὰ σπουδῆσ εἰσῄει, δῶρα μὲν αὐτῷ τὴν Μαριάμμην παρεσχῆσθαι λέγων, ἀναπείθειν δὲ φίλτρον αὐτῷ διδόναι.

πρὸσ τοῦτο διακινηθέντοσ καὶ τί τὸ φίλτρον εἰή ἐρωτήσαντοσ, φάρμακον εἶπεν ὑπ’ ἐκείνησ διδόμενον, οὗ τὴν δύναμιν αὐτὸσ οὐκ εἰδέναι, διὸ καὶ προσαγγεῖλαι τοῦτ’ ἀσφαλέστερον αὐτῷ καὶ τῷ βασιλεῖ διειληφότα. τοιούτων ἀκούσασ Ἡρώδησ λόγων καὶ πρότερον κακῶσ διακείμενοσ ἔτι μᾶλλον ἠρεθίσθη, τόν τ’ εὐνοῦχον, ὃσ ἦν τῇ Μαριάμμῃ πιστότατοσ, ἐβασάνιζεν ὑπὲρ τοῦ φαρμάκου γινώσκων, ὡσ οὐ χωρὶσ ἐκείνου τι δυνατὸν ἦν οὔτε μεῖζον οὔτε ἔλαττόν τι πεπρᾶχθαι.

γενόμενοσ δὲ ἐν ταῖσ ἀνάγκαισ ὁ ἄνθρωποσ, οὐδὲν μὲν ὧν ἕνεκεν ἐβασανίζετο λέγειν εἶχεν, τὸ μέντοι τῆσ γυναικὸσ ἔχθοσ εἰσ αὐτὸν ἔφη γενέσθαι διὰ τοὺσ λόγουσ, οὓσ ὁ Σόαιμοσ αὐτῇ φράσαι.

ταῦτα δ’ ἔτι λέγοντοσ μέγα βοήσασ ὁ βασιλεὺσ οὐκ ἂν ἔφη Σόαιμον πιστότατον ὄντα τόν γε ἄλλον χρόνον αὐτῷ καὶ τῇ βασιλείᾳ καταπροδοῦναι τὰσ ἐντολάσ, εἰ μὴ καὶ περαιτέρω προεληλύθει τῆσ πρὸσ τὴν Μαριάμμην κοινωνίασ.

καὶ τὸν μὲν Σόαιμον εὐθὺσ ἐκέλευσεν ἀποκτεῖναι συλλαβόντασ·

τῇ δὲ γυναικὶ κρίσιν ἀπεδίδου συναγαγὼν τοὺσ οἰκειοτάτουσ αὐτῷ καὶ τὴν κατηγορίαν ἐσπουδασμένην ποιούμενοσ ὑπὲρ τῶν κατὰ τὰσ διαβολὰσ φίλτρων καὶ φαρμάκων. ἦν δὲ ἀκρατὴσ ἐν τῷ λόγῳ καὶ κρίσεωσ ὀργιλαίτεροσ, καὶ τέλοσ οὕτωσ ἔχοντα γινώσκοντεσ αὐτὸν οἱ παρόντεσ θάνατον αὐτῆσ κατεψηφίσαντο. διενεχθείσησ δὲ τῆσ γνώμησ ὑπεγίνετο μέν τι καὶ τοιοῦτον αὐτῷ τε καί τισιν τῶν παρόντων μὴ προπετῶσ οὕτωσ ἀναιρεῖν, καταθέσθαι δὲ εἰσ ἕν τι τῶν ἐν τῇ βασιλείᾳ φρουρίων.

ἐσπουδάσθη δὲ ταῖσ περὶ τὴν Σαλώμην ἐκποδὼν ποιήσασθαι τὴν ἄνθρωπον καὶ μᾶλλον ἔπεισαν τὸν βασιλέα τὰσ ταραχὰσ τοῦ πλήθουσ, εἰ ζῶσα τύχοι, φυλάξασθαι συμβουλεύουσαι.

Μαριάμμη μὲν οὖν οὕτωσ ἤγετο τὴν ἐπὶ θανάτῳ. Συνθεωρήσασα δὲ τὸν καιρὸν ἡ Ἀλεξάνδρα, καὶ διότι μικρὰσ ἐλπίδασ ἔχοι μὴ καὶ αὐτὴ τῶν ὁμοίων ἐξ Ἡρώδου τυχεῖν, ἐναντίωσ πρὸσ τὸ πρῶτον θράσοσ καὶ λίαν ἀπρεπῶσ μετεβάλετο·

βουλομένη γὰρ ἐμφῆναι τὴν ἄγνοιαν ὧν ἐκείνη τὰσ αἰτίασ εἶχεν, ἐκπηδήσασα καὶ λοιδορουμένη τῇ θυγατρὶ πάντων ἀκουόντων ἐβόα κακὴν πρὸσ τὸν ἄνδρα καὶ ἀχάριστον γενέσθαι καὶ δίκαια πάσχειν ἐπὶ τοῖσ τοιούτοισ τολμήσασαν·

οὐ γὰρ ἀμείψασθαι δεόντωσ τὸν πάντων αὐτῶν εὐεργέτην. τοιαῦτα μεταξὺ καθυποκρινομένησ ἀσχημόνωσ καὶ τολμώσησ ἐφάπτεσθαι καὶ τῶν τριχῶν, πολλὴ μέν, ὡσ εἰκόσ, καὶ παρὰ τῶν ἄλλων ἡ κατάγνωσισ ἦν τῆσ ἀπρεποῦσ προσποιήσεωσ, μᾶλλον δὲ ἐνεφάνη παρ’ αὐτῆσ τῆσ ἀπολλυμένησ·

οὔτε γὰρ λόγον δοῦσα τὴν ἀρχὴν οὔτε ταραχθεῖσα πρὸσ τὴν ἐκείνησ δυσχέρειαν ἐπέβλεπεν ἀλλ’ ὡσ ὑπὸ φρονήματοσ τὴν ἁμαρτίαν καὶ μᾶλλον ἄχθεσθαι περιφανῶσ ἀσχημονούσησ ἐνέφηνεν.

αὐτή γε μὴν ἀτρεμαίῳ τῷ καταστήματι καὶ τῇ χρόᾳ τῆσ σαρκὸσ ἀμεταβλήτῳ πρὸσ τὸν θάνατον ἀπῄει, τὴν εὐγένειαν οὐδ’ ἐν τοῖσ ἐσχάτοισ ἄδηλον τοῖσ ἐπιθεωροῦσιν αὐτὴν ἐμφαίνουσα.

Κἀκείνη μὲν οὕτωσ ἀπέθανεν γυνὴ καὶ πρὸσ ἐγκράτειαν καὶ πρὸσ μεγαλοψυχίαν ἄριστα γεγενημένη, τὸ δ’ ἐπιεικὲσ ἔλιπεν αὐτῇ καὶ πλεῖον ἦν ἐν τῇ φύσει τὸ φιλόνεικον·

κάλλει δὲ σώματοσ καὶ τῷ περὶ τὰσ ἐντεύξεισ ἀξιώματι μειζόνωσ φράσαι τὰσ κατ’ αὐτὴν ὑπερῆγεν, ἥ τε πλείων ἀφορμὴ τοῦ μὴ κεχαρισμένωσ τῷ βασιλεῖ μηδὲ πρὸσ ἡδονὴν ζῆν ἐντεῦθεν ἐγεγόνει· θεραπευομένη γὰρ διὰ τὸν ἔρωτα καὶ δυσχερὲσ οὐδὲν ἐξ ἐκείνου προσδοκῶσα τὴν παρρησίαν ἀσύμμετρον εἶχεν.

ἠνία δ’ αὐτὴν καὶ τὰ περὶ τοὺσ οἰκείουσ καὶ ταῦτα πάντα πρὸσ ἐκεῖνον ὡσ ἐπεπόνθει λέγειν ἠξίου, καὶ πέρασ ἐξενίκησεν ἐχθρὰσ αὐτῇ γενέσθαι τήν τε μητέρα καὶ τὴν ἀδελφὴν τοῦ βασιλέωσ κἀκεῖνον αὐτόν, ᾧ μόνῳ τὸ μὴ παθεῖν τι δυσχερὲσ ἀπεπίστευεν.

Ἀναιρεθείσησ δ’ αὐτῆσ τότε καὶ μᾶλλον ἐξήφθη τὰ περὶ τὴν ἐπιθυμίαν τοῦ βασιλέωσ ἔχοντοσ μὲν οὕτωσ, ὡσ καὶ πρότερον ἐδηλώσαμεν·

οὐ γὰρ ἀπαθὴσ οὐδ’ οἱο͂σ ἂν ἐκ συνηθείασ ἦν ὁ πρὸσ αὐτὴν ἔρωσ, ἀλλὰ καὶ πρότερον ἦρξεν ἐνθουσιαστικῶσ καὶ τῇ παρρησίᾳ τῆσ συμβιώσεωσ οὐκ ἀπενικήθη μὴ πλείων ἀεὶ γίνεσθαι· τότε μέντοι καὶ μᾶλλον ἐδόκει κατὰ νέμεσίν τινα τῆσ κατὰ τὴν Μαριάμμην ἀπωλείασ ἐπιθέσθαι, καὶ πολλάκισ μὲν ἀνακλήσεισ ἦσαν αὐτῆσ, πολλάκισ δὲ καὶ θρῆνοσ ἀσχήμων, ἐπενόει δὲ πᾶν εἴ τι δυνατὸν εἰσ ψυχαγωγίαν πότουσ καὶ συνουσίασ αὐτῷ πραγματευόμενοσ, καὶ τούτων οὐδὲν ἤρκει.

τὰσ οὖν διοικήσεισ τῶν κατὰ τὴν βασιλείαν παρῃτεῖτο καὶ τοσοῦτον ἥττητο τοῦ πάθουσ, ὥστ’ αὐτὸν ἤδη καὶ καλεῖν τὴν Μαριάμμην προστάξαι τοῖσ ὑπηρέταισ ὡσ ζῶσαν ἔτι καὶ δυναμένην ὑπακούειν.

οὕτωσ δὲ ἔχοντοσ ἐπιγίνεται λοιμώδησ νόσοσ, ἣ καὶ τῶν ὄχλων τοὺσ πλείουσ καὶ τῶν φίλων αὐτοῦ τοὺσ ἐντιμοτάτουσ διέφθειρεν καὶ παρέσχεν ἅπασιν ἐξυπονοῆσαι κατὰ μῆνιν τοῦτο συνενεχθῆναι τῶν κατὰ τὴν γενομένην παρανομίαν ἐπὶ τῇ Μαριάμμῃ.

χεῖρον οὖν διετίθει καὶ τοῦτ’ αὐτὸ τὸν βασιλέα, καὶ τέλοσ εἰσ τὰσ ἐρημίασ αὑτὸν διδοὺσ καὶ προφάσει κυνηγεσίων ταύταισ ἐναδημονῶν οὐκ ἔφθη πλείουσ διενεγκεῖν ἡμέρασ καὶ περιπίπτει νόσῳ δυσχερεστάτῃ·

φλόγωσισ γὰρ ἦν καὶ πεῖσισ ἰνίου καὶ τῆσ διανοίασ παραλλαγή·

τῶν τε θεραπευμάτων οὐδὲν ὅ τι καὶ πρὸσ ὠφέλειαν ἐξήνυεν, ἀλλ’ ἐναντιούμενα τέωσ εἰσ ἀπόγνωσιν ἦγεν. ὅσοι τε περὶ αὐτὸν ἦσαν ἰατροὶ τὰ μὲν οἷσ αὐτοὶ προσέφερον βοηθήμασιν οὐδὲν ὑπεικούσησ τῆσ νόσου, τὰ δὲ καὶ τοῦ βασιλέωσ οὐκ ἔχοντοσ ἄλλωσ ἢ κατὰ τὸ βιαζόμενον τῆσ ἀρρωστίασ διαιτᾶσθαι, πάνθ’ οἷσ ἐκεῖνοσ ἐπενεχθείη παρέχειν ἠξίουν, τὸ δύσελπι τῆσ σωτηρίασ ἐν ἐξουσίᾳ τῆσ διαίτησ ἀνατιθέντεσ τῇ τύχῃ.

κἀκεῖνοσ μὲν ἐν Σαμαρείᾳ τῇ κληθείσῃ Σεβαστῇ τοῦτον τὸν τρόπον ἐνοσηλεύετο. Διατρίβουσα δὲ ἐν τοῖσ Ιἑροσολύμοισ Ἀλεξάνδρα καὶ πυνθανομένη τὰ κατ’ αὐτὸν ἐσπουδάκει τῶν περὶ τὴν πόλιν φρουρίων ἐγκρατὴσ γενέσθαι.

δύο δ’ ἦν, ἓν μὲν αὐτῆσ τῆσ πόλεωσ, ἕτερον δὲ τοῦ ἱεροῦ, καὶ τούτων οἱ κρατοῦντεσ ὑποχείριον τὸ πᾶν ἔθνοσ ἐσχήκασιν·

τὰσ μὲν γὰρ θυσίασ οὐκ ἄνευ τούτων οἱο͂́ν τε γενέσθαι, τὸ δὲ μὴ ταύτασ συντελεῖν οὐδενὶ Ιοὐδαίων δυνατὸν τοῦ ζῆν ἑτοιμότερον ἂν παραχωρησάντων ἢ τῆσ θρησκείασ, ἣν εἰσ τὸν θεὸν εἰώθασιν συντελεῖν. τοῖσ οὖν ἐπὶ τούτων τῶν φυλακτηρίων Ἀλεξάνδρα προσήνεγκεν τοὺσ λόγουσ, ὡσ δέον αὐτῇ καὶ τοῖσ ἐξ Ἡρώδου παιδίοισ παραδοῦναι, μὴ καὶ φθῇ τισ ἐκείνου μεταλλάξαντοσ ἕτεροσ ἀντιλαμβάνεσθαι τῶν πραγμάτων·

ῥωσθέντι μὲν γὰρ οὐδεὶσ ἀσφαλέστερον τῶν οἰκειοτάτων διατηρήσει. τούτουσ τοὺσ λόγουσ αὐτῆσ οὐκ ἐπιεικῶσ ἤνεγκαν, ἀλλὰ πιστοὶ καὶ τὸν ἔμπροσθεν χρόνον ὄντεσ ἔτι μᾶλλον ἐν τῷ τότε διέμειναν μίσει τε τῆσ Ἀλεξάνδρασ καὶ τῷ μηδ’ ὅσιον ὑπολαμβάνειν ζῶντα τὸν Ἡρώδην ἀπεγνωκέναι·

φίλοι γὰρ ἄνωθεν ἦσαν, εἷσ δ’ αὐτῶν καὶ ἀνεψιὸσ τοῦ βασιλέωσ Ἀχίαβοσ. εὐθὺσ οὖν ἐξήγγειλαν πέμψαντεσ ἐκείνῳ τὴν γνώμην τῆσ Ἀλεξάνδρασ.

ὁ δὲ τὴν μὲν οὐδὲν ἀναβαλλόμενοσ ἀποκτεῖναι προσέταξεν, αὐτὸσ δὲ μόλισ καὶ σὺν κακοπαθείᾳ διαφυγὼν τὴν νόσον χαλεπὸσ ἦν ψυχῇ καὶ σώματι κεκακωμένοσ ὁμοῦ πρὸσ τὸ δυσάρεστον καὶ πάσαισ ταῖσ αἰτίαισ ἑτοιμοτέρωσ εἰσ τιμωρίαν τῶν ὑποπεσόντων ἐχρῆτο. φονεύει δὲ καὶ τοὺσ ἀναγκαιοτάτουσ αὐτῷ φίλουσ Κοστόβαρον καὶ Λυσίμαχον καὶ τὸν Γαδία καλούμενον Ἀντίπατρον ἔτι δὲ Δοσίθεον ἐξ αἰτίασ τοιαύτησ·

Κοστόβαροσ ἦν γένει μὲν Ἰδουμαῖοσ, ἀξιώματοσ τῶν πρώτων παρ’ αὐτοῖσ καὶ προγόνων ἱερατευσάντων τῷ Κωζαι·

θεὸν δὲ τοῦτον Ἰδουμαῖοι νομίζουσιν. Ὑρκανοῦ δὲ τὴν πολιτείαν αὐτῶν εἰσ τὰ Ιοὐδαίων ἔθη καὶ νόμιμα μεταστήσαντοσ Ἡρώδησ παραλαβὼν τὴν βασιλείαν ἄρχοντα τῆσ Ἰδουμαίασ καὶ Γάζησ ἀποδείκνυσιν τὸν Κοστόβαρον καὶ δίδωσιν αὐτῷ τὴν ἀδελφὴν Σαλώμην Ιὤσηπον ἀνελὼν τὸν εἰληφότα πρότερον αὐτήν, ὡσ ἐδηλώσαμεν.

Κοστόβαροσ δὲ τούτων τυχὼν ἀσμένωσ καὶ παρὰ δόξαν ἤρθη μᾶλλον ὑπὸ τῆσ εὐτυχίασ καὶ κατὰ μικρὸν ἐξέβαινεν, οὔθ’ αὑτῷ καλὸν ἡγούμενοσ ἄρχοντοσ Ἡρώδου τὸ προσταττόμενον ποιεῖν οὔτε τοῖσ Ἰδουμαίοισ τὰ Ιοὐδαίων μεταλαβοῦσιν ὑπ’ ἐκείνοισ εἶναι.

καὶ διαπέμπεται πρὸσ Κλεοπάτραν τὴν Ἰδουμαίαν φάμενοσ ἀεὶ τῶν ἐκείνησ προγόνων γεγενῆσθαι, καὶ διὰ τοῦτ’ εἶναι δίκαιον αἰτεῖσθαι παρ’ Ἀντωνίου τὴν χώραν·

αὐτὸσ γὰρ ἕτοιμοσ εἶναι μεταφέρειν τὴν εὔνοιαν εἰσ ἐκείνην. ἔπραττεν δὲ ταῦτα τῇ Κλεοπάτρᾳ μὲν οὐδέν τι μᾶλλον εἰσ τὴν ἀρχὴν ἀρεσκόμενοσ, εἰ δὲ παραιρεθείη τῶν πλειόνων Ἡρώδησ, εὐεπιχείρητον ἤδη νομίζων καὶ κατ’ αὐτὸν ἄρξαι τοῦ τῶν Ἰδουμαίων γένουσ καὶ μεῖζον πράξειν·

ἐπιδιέβαινεν γὰρ ταῖσ ἐλπίσιν οὐκ ὀλίγασ ἀφορμὰσ ἔχων γένουσ καὶ χρημάτων, ἃ μετὰ διηνεκοῦσ αἰσχροκερδείασ ἐπεπόριστο, καὶ μικρὸν οὐδὲν ἐπενόει. Κλεοπάτρα μὲν οὖν Ἀντωνίου δεηθεῖσα περὶ τῆσ χώρασ ταύτησ ἀποτυγχάνει.

λέγονται δὲ πρὸσ Ἡρώδην οἱ λόγοι κἀκεῖνοσ ἕτοιμοσ ὢν ἀποκτεῖναι τὸν Κοστόβαρον ὅμωσ τῆσ ἀδελφῆσ αὐτοῦ δεηθείσησ καὶ τῆσ μητρὸσ ἀφίησιν καὶ συγγνώμησ ἠξίωσεν, οὐκ ἀνύποπτον αὐτὸν εἰσ τὸ λοιπὸν ἔχων τῆσ ἐπιχειρήσεωσ τῆσ τότε. Χρόνου δὲ διελθόντοσ ἐπισυνέβη τὴν Σαλώμην στασιάσαι πρὸσ τὸν Κοστόβαρον, καὶ πέμπει μὲν εὐθὺσ αὐτῷ γραμμάτιον ἀπολυομένη τὸν γάμον οὐ κατὰ τοὺσ Ιοὐδαίων νόμουσ·

ἀνδρὶ μὲν γὰρ ἔξεστιν παρ’ ἡμῖν τοῦτο ποιεῖν, γυναικὶ δὲ οὐδὲ διαχωρισθείσῃ καθ’ αὑτὴν γαμηθῆναι μὴ τοῦ πρότερον ἀνδρὸσ ἐφιέντοσ. οὐ μὴν ἡ Σαλώμη τὸν ἐγγενῆ νόμον, ἀλλὰ τὸν ἀπ’ ἐξουσίασ ἑλομένη τήν τε συμβίωσιν προαπηγόρευσεν καὶ πρὸσ τὸν ἀδελφὸν Ἡρώδην ἔλεγεν ὑπὸ τῆσ εἰσ ἐκεῖνον εὐνοίασ ἀποστῆναι τἀνδρόσ·

ἐγνωκέναι γὰρ αὐτὸν μετ’ Ἀντιπάτρου καὶ Λυσιμάχου καὶ Δοσιθέου νεωτέρων ἐφιέμενον. καὶ πίστιν παρεῖχεν τοῦ λόγου τοὺσ Σάββα παῖδασ, ὅτι διασώζοιντο παρ’ αὐτῷ χρόνον ἐνιαυτῶν ἤδη δεκαδύο. τοῦτο δὲ εἶχεν οὕτωσ καὶ πολλὴν ἔκπληξιν ἐνεποίησεν τῷ βασιλεῖ παρ’ ἐλπίδασ ἀκουσθέν, ἐκεκίνητό τε μᾶλλον ἐπὶ τῷ παραδόξῳ τοῦ λόγου·

τὰ γὰρ περὶ τοὺσ Σάββα παῖδασ ἐσπουδάσθη μὲν αὐτῷ πρότερον ἐπεξελθεῖν αὐτοὺσ δυσμενεῖσ γενομένουσ τῇ διαθέσει, τότε δὲ διὰ τὸ μῆκοσ τοῦ χρόνου καὶ τῆσ μνήμησ ἐξεληλύθεσαν. ἡ δὲ ἔχθρα πρὸσ αὐτοὺσ καὶ τὸ μῖσοσ ἀπὸ τοιούτων ἦν·

Ἀντιγόνου τὴν βασιλείαν ἔχοντοσ Ἡρώδησ μὲν ἐπολιόρκει δυνάμει τὴν τῶν Ιἑροσολυμιτῶν πόλιν, ὑπὸ δὲ χρείασ κακῶν, ὅσα τοῖσ πολιορκουμένοισ παρίσταται, πλείουσ ἦσαν οἱ τὸν Ἡρώδην ἐπικαλούμενοι καὶ πρὸσ ἐκεῖνον ἀπονεύοντεσ ἤδη ταῖσ ἐλπίσιν. ὄντεσ δὲ ἐπ’ ἀξιώματοσ οἱ τοῦ Σάββα παῖδεσ καὶ παρὰ τῷ πλήθει δυνατοί, πιστοὶ διετέλουν Ἀντιγόνῳ τόν τε Ἡρώδην διέβαλλον ἀεὶ καὶ συμφυλάττειν τοῖσ βασιλεῦσιν τὴν ἐκ γένουσ ἀρχὴν προύτρεπον.

ἐκεῖνοι μὲν οὖν ἅμα καὶ συμφέρειν αὐτὰ νομίζοντεσ ἐπὶ τοιούτων ἐπολιτεύοντο. τῆσ δὲ πόλεωσ ἁλισκομένησ καὶ κρατοῦντοσ τῶν πραγμάτων Ἡρώδου Κοστόβαροσ ἀποδειχθεὶσ τὰσ διεκβολὰσ ἀναφράττειν καὶ φρουρεῖν τὴν πόλιν, ὡσ μὴ διαπίπτειν ἐξ αὐτῆσ τοὺσ ὑπόχρεωσ τῶν πολιτῶν ἢ τἀναντία τῷ βασιλεῖ πολιτευομένουσ, εἰδὼσ ἐν ὑπολήψει καὶ τιμῇ τοὺσ Σάββα τῷ παντὶ πλήθει καὶ νομίζων μέγα μέροσ αὐτῷ γενήσεσθαι πρὸσ τὰσ μεταβολὰσ τῶν πραγμάτων τὴν ἐκείνων σωτηρίαν ὑπεξέθετο καὶ κατέκρυψεν ἐν οἰκείοισ χωρίοισ.

καὶ τότε μὲν Ἡρώδην, διεληλύθει γὰρ ἡ τῆσ ἀληθείασ ὑποψία, πιστωσάμενοσ ὁρ́κοισ ἦ μὴν οὐδὲν εἰδέναι τῶν κατ’ ἐκείνουσ ἀφεῖτο τῆσ ὑπονοίασ.

αὖθισ δὲ κηρύγματα καὶ μήνυτρα τοῦ βασιλέωσ ἐκτιθέντοσ καὶ πάντα τρόπον ἐρεύνησ ἐπινοοῦντοσ οὐκ ἦλθεν εἰσ ὁμολογίαν, ἀλλὰ τῷ τὸ πρῶτον ἔξαρνοσ γενέσθαι τὸ φωραθῆναι τοὺσ ἄνδρασ οὐκ ἀνυποτίμητον αὐτῷ πεπεισμένοσ οὐ μόνον ἐκ τῆσ εὐνοίασ, ἀλλὰ καὶ τῆσ ἀνάγκησ ἤδη τοῦ λανθάνειν αὐτοὺσ περιείχετο. περὶ τούτων ἐξαγγελθέντων αὐτῷ διὰ τῆσ ἀδελφῆσ ὁ βασιλεὺσ πέμψασ εἰσ τοὺσ τόπουσ, ἐν οἷσ διατρίβειν ἐμηνύθησαν, ἐκείνουσ τε καὶ τοὺσ συγκαταιτιαθέντασ ἀπέκτεινεν, ὥστ’ εἶναι μηδὲν ὑπόλοιπον ἐκ τῆσ Ὑρκανοῦ συγγενείασ, ἀλλὰ τὴν βασιλείαν αὐτεξούσιον αὐτῷ μηδενὸσ ὄντοσ ἐπ’ ἀξιώματοσ ἐμποδὼν ἵστασθαι τοῖσ παρανομουμένοισ.

Διὰ τοῦτο καὶ μᾶλλον ἐξέβαινεν τῶν πατρίων ἐθῶν καὶ ξενικοῖσ ἐπιτηδεύμασιν ὑποδιέφθειρεν τὴν πάλαι κατάστασιν ἀπαρεγχείρητον οὖσαν, ἐξ ὧν οὐ μικρὰ καὶ πρὸσ τὸν αὖθισ χρόνον ἠδικήθημεν ἀμεληθέντων ὅσα πρότερον ἐπὶ τὴν εὐσέβειαν ἦγεν τοὺσ ὄχλουσ·

πρῶτον μὲν γὰρ ἀγῶνα πενταετηρικὸν ἀθλημάτων κατεστήσατο Καίσαρι καὶ θέατρον ἐν Ιἑροσολύμοισ ᾠκοδόμησεν, αὖθίσ τ’ ἐν τῷ πεδίῳ μέγιστον ἀμφιθέατρον, περίοπτα μὲν ἄμφω τῇ πολυτελείᾳ, τοῦ δὲ κατὰ τοὺσ Ιοὐδαίουσ ἔθουσ ἀλλότρια·

χρῆσίσ τε γὰρ αὐτῶν καὶ θεαμάτων τοιούτων ἐπίδειξισ οὐ παραδίδοται. τὴν μέντοι πανήγυριν ἐκεῖνοσ ἐπιφανεστάτην τὴν τῆσ πενταετηρίδοσ συνετέλει καταγγείλασ τε τοῖσ πέριξ καὶ συγκαλῶν ἀπὸ τοῦ παντὸσ ἔθνουσ.

οἱ δ’ ἀθληταὶ καὶ τὰ λοιπὰ τῶν ἀγωνισμάτων ἀπὸ πάσησ γῆσ ἐκαλοῦντο κατ’ ἐλπίδα τῶν προκειμένων καὶ τῆσ νίκησ εὐδοξίᾳ, συνελέγησάν τε οἱ κορυφαιότατοι τῶν ἐν τοῖσ ἐπιτηδεύμασιν· οὐ γὰρ μόνον τοῖσ περὶ τὰσ γυμνικὰσ ἀσκήσεισ, ἀλλὰ καὶ τοῖσ ἐν τῇ μουσικῇ διαγινομένοισ καὶ θυμελικοῖσ καλουμένοισ προυτίθει μέγιστα νικητήρια·

καὶ διεσπούδαστο πάντασ τοὺσ ἐπισημοτάτουσ ἐλθεῖν ἐπὶ τὴν ἅμιλλαν. προύθηκεν δὲ καὶ τεθρίπποισ καὶ συνωρίσιν καὶ κέλησιν οὐ μικρὰσ δωρεάσ, καὶ πάνθ’, ὅσα κατὰ πολυτέλειαν ἢ σεμνοπρέπειαν παρ’ ἑκάστοισ ἐσπούδαστο φιλοτιμίᾳ τοῦ διάσημον αὐτῷ γενέσθαι τὴν ἐπίδειξιν ἐξεμιμήσατο.

τό γε μὴν θέατρον ἐπιγραφαὶ κύκλῳ περιεῖχον Καίσαροσ καὶ τρόπαια τῶν ἐθνῶν, ἃ πολεμήσασ ἐκεῖνοσ ἐκτήσατο, χρυσοῦ τε ἀπέφθου καὶ ἀργύρου πάντων αὐτῷ πεποιημένων.

τὰ δ’ εἰσ ὑπηρεσίαν οὐδὲν οὕτωσ ἦν οὔτ’ ἐσθῆτοσ τίμιον οὔτε σκευῆσ λίθων, ὃ μὴ τοῖσ ὁρωμένοισ ἀγωνίσμασιν συνεπεδείκνυτο.

παρασκευὴ δὲ καὶ θηρίων ἐγένετο λεόντων τε πλείστων αὐτῷ συναχθέντων καὶ τῶν ἄλλων, ὅσα καὶ τὰσ ἀλκὰσ ὑπερβαλλούσασ ἔχει καὶ τὴν φύσιν ἐστὶν σπανιώτερα· τούτων αὐτῶν τε πρὸσ ἄλληλα συμπλοκαὶ καὶ μάχαι πρὸσ αὐτὰ τῶν κατεγνωσμένων ἀνθρώπων ἐπετηδεύοντο, τοῖσ μὲν ξένοισ ἔκπληξισ ὁμοῦ τῆσ δαπάνησ καὶ ψυχαγωγία τῶν περὶ τὴν θέαν κινδύνων, τοῖσ δ’ ἐπιχωρίοισ φανερὰ κατάλυσισ τῶν τιμωμένων παρ’ αὐτοῖσ ἐθῶν·

ἀσεβὲσ μὲν γὰρ ἐκ προδήλου κατεφαίνετο θηρίοισ ἀνθρώπουσ ὑπορρίπτειν ἐπὶ τέρψει τῆσ ἀνθρώπων θέασ, ἀσεβὲσ δὲ ξενικοῖσ ἐπιτηδεύμασιν ἐξαλλάττειν τοὺσ ἐθισμούσ.

πάντων δὲ μᾶλλον ἐλύπει τὰ τρόπαια·

δοκοῦντεσ γὰρ εἰκόνασ εἶναι τὰσ τοῖσ ὅπλοισ περιειλημμένασ, ὅτι μὴ πάτριον ἦν αὐτοῖσ τὰ τοιαῦτα σέβειν, οὐ μετρίωσ ἐδυσχέραινον. Ἐλάνθανον δ’ οὐδὲ τὸν Ἡρώδην ἐκταραττόμενοι·

καὶ βίαν μὲν ἐπάγειν ἄκαιρον ᾤετο, καθωμίλει δ’ ἐνίουσ καὶ παρηγόρει τῆσ δεισιδαιμονίασ ἀφαιρούμενοσ. οὐ μὴν ἔπειθεν, ἀλλ’ ὑπὸ δυσχερείασ ὧν ἐδόκουν ἐκεῖνον πλημμελεῖν ὁμοθυμαδὸν ἐξεβόων, εἰ καὶ πάντα δοκοῖεν οἰστά, μὴ φέρειν εἰκόνασ ἀνθρώπων ἐν τῇ πόλει, τὰ τρόπαια λέγοντεσ· οὐ γὰρ εἶναι πάτριον αὐτοῖσ. Ἡρώδησ δὲ τεταραγμένουσ ὁρῶν καὶ μὴ ῥᾳδίωσ ἂν μεταπεσόντασ, εἰ μὴ τύχοιεν παρηγορίασ, καλέσασ αὐτῶν τοὺσ ἐπιφανεστάτουσ εἰσ τὸ θέατρον παρήγαγεν καὶ δείξασ τὰ τρόπαια, τί ποτ’ ἔστιν ὃ δοκεῖ ταῦτα αὐτοῖσ ἐπύθετο.

τῶν δὲ ἐκβοησάντων ἀνθρώπων εἰκόνεσ, ἐπιτάξασ ἀφαιρεθῆναι τὸν περιθέσιμον κόσμον ἐπιδείκνυσιν αὐτοῖσ γυμνὰ τὰ ξύλα.

τὰ δ’ εὐθὺσ ἦν ἀποσυληθέντα γέλωσ καὶ πλεῖστον εἰσ διάχυσιν ἐδυνήθη τὸ καὶ πρότερον αὐτοὺσ ἐν εἰρωνείᾳ τίθεσθαι τὰσ κατασκευὰσ τῶν ἀγαλμάτων. τινὲσ δ’ αὐτῶν ἐπέμενον τῇ δυσχερείᾳ τῶν οὐκ ἐξ ἔθουσ ἐπιτηδευμάτων, καὶ τὸ καταλύεσθαι τὰ πάτρια μεγάλων ἡγούμενοι ἀρχὴν κακῶν ὅσιον ᾠήθησαν ἀποκινδυνεῦσαι μᾶλλον ἢ δοκεῖν ἐξαλλαττομένησ αὐτοῖσ τῆσ πολιτείασ περιορᾶν Ἡρώδην πρὸσ βίαν ἐπεισάγοντα τὰ μὴ δι’ ἔθουσ ὄντα, καὶ λόγῳ μὲν βασιλέα, τῷ δ’ ἔργῳ πολέμιον φαινόμενον τοῦ παντὸσ ἔθνουσ.

ἦν δ’ αὐτοῖσ δι’ ἀναξιοπάθειαν ὧν ἤκουεν καὶ τῶν διεφθορότων τισ τοὺσ ὀφθαλμοὺσ συνομωμοσμένοσ, οὐχ ὡσ ἐνεργῆσαί τι καὶ δρᾶν εἰσ τὴν ἐπιχείρησιν ἱκανόσ, ἀλλ’ ἐν ἑτοίμῳ κατατιθεὶσ αὑτὸν παθεῖν εἴ τι κἀκείνοισ συμβαίνοι δυσχερέσ, ὥστε μὴ μετρίαν τὴν ὁρμὴν τοῖσ ἐπιχειροῦσι δι’ αὐτὸν γενέσθαι, ταῦτα γνόντεσ ἀπὸ συνθήματοσ εἰσ τὸ θέατρον ἐχώρουν, ἐλπίσαντεσ μὲν οὐδ’ αὐτὸν Ἡρώδην διαφευξεῖσθαι προσπεσόντων ἐξ ἀφανοῦσ, πολλοὺσ δ’, εἰ καὶ μὴ τυγχάνοιεν ἐκείνου, τῶν περὶ αὐτὸν ἀναιρήσειν οἰόμενοι·

καὶ ταῦτ’ αὐτοῖσ ἀρκέσειν, εἰ καὶ θνήσκοιεν, εἰσ ἔννοιαν ὧν ὁ βασιλεὺσ ἐξυβρίζειν ἐδόκει τὸ πλῆθοσ καὶ αὐτὸν ἐκεῖνον ἀγαγεῖν.

ἐκεῖνοι μὲν οὖν προκαταστάντεσ ἐπὶ τοιαύτησ ἦσαν προθυμίασ·

εἷσ δὲ τῶν ὑφ’ Ἡρώδου πολυπραγμονεῖν καὶ διαγγέλλειν τὰ τοιαῦτα τεταγμένων ἐξευρηκὼσ ὅλην τὴν ἐπίθεσιν εἰσ τὸ θέατρον εἰσιέναι μέλλοντι τῷ βασιλεῖ κατεμήνυσεν. ὁ δ’, οὐ γὰρ ἀνοίκειον ᾠήθη τὸν λόγον εἴσ τε τὸ μῖσοσ ἀφορῶν, ὃ συνῄδει παρὰ τῶν πλειόνων αὐτῷ, καὶ τὰσ ταραχὰσ τὰσ ἐπὶ τοῖσ καθ’ ἕκαστα γινομένοισ παρυφισταμένασ, ἀναχωρήσασ εἰσ τὸ βασίλειον ὀνομαστὶ τοὺσ ἐν ταῖσ αἰτίαισ ἐκάλει.

προσπιπτόντων δ’ αὐτοῖσ τῶν ὑπηρετῶν αὐτόφωροι λαμβανόμενοι τὸ μὲν ὡσ οὐκ ἂν διαφύγοιεν ᾔδεσαν, ἐπεκόσμησαν δὲ τὴν ἀναγκαίαν καταστροφὴν τοῦ τέλουσ τῷ μηδὲν ὑφιέναι τοῦ φρονήματοσ·

οὐ γὰρ ἐντραπέντεσ οὐδ’ ἀρνησάμενοι τὴν πρᾶξιν ἀνέδειξαν μὲν ἤδη κρατούμενα τὰ ξίφη, διωμολογήσαντο δὲ καλῶσ καὶ σὺν εὐσεβείᾳ τὴν συνωμοσίαν αὐτοῖσ γενέσθαι, κέρδουσ μὲν οὐδενὸσ οὐδ’ οἰκείων ἕνεκεν παθῶν, τὸ δὲ πλέον ὑπὲρ τῶν κοινῶν ἐθῶν, ἃ καὶ πᾶσιν ἢ φυλάττειν ἢ θνήσκειν πρὸ αὐτῶν ἄξιον.

τοιαῦτα μὲν ἐκεῖνοι τῇ προαιρέσει τῆσ ἐπιβουλῆσ ἐμπαρρησιασάμενοι περιστάντων αὐτοῖσ τῶν βασιλικῶν ἤγοντο καὶ πᾶσαν αἰκίαν ὑπομείναντεσ διεφθάρησαν.

μετ’ οὐ πολὺ δὲ καὶ τὸν ταῦτα μηνύσαντα κατὰ μῖσοσ ἁρπασάμενοί τινεσ οὐκ ἀπέκτειναν μόνον, ἀλλὰ καὶ μελιστὶ διελόντεσ προύθεσαν κυσίν. ἑωρᾶτο δὲ πολλοῖσ τῶν πολιτῶν τὰ γινόμενα καὶ κατεμήνυσεν οὐδείσ, ἑώσ Ἡρώδου πικροτέραν καὶ φιλόνεικον ποιουμένου τὴν ἔρευναν ἐκβασανισθεῖσαι γυναῖκέσ τινεσ ὡμολόγησαν ἃ πραχθέντα εἶδον.

ἡ δ’ ἐπιμονὴ τοῦ πάθουσ καὶ τὸ τῆσ ὑπὲρ τῶν νόμων πίστεωσ ἀκατάπληκτον οὐ ῥᾴδιον ἐποίει τὸν Ἡρώδην, εἰ μὴ μετὰ πάσησ ἀσφαλείασ κρατοίη, καὶ διέγνω πάντοθεν περιειληφέναι τὸ πλῆθοσ, ὡσ μὴ νεωτεριζόντων φανερὰν γενέσθαι τὴν ἀπόστασιν.

Ἐξωχυρωμένησ οὖν αὐτῷ τῆσ πόλεωσ μὲν ὑπὸ τῆσ αὐλῆσ, ἐν ᾗ διῃτᾶτο, τοῦ δὲ ἱεροῦ τῇ περὶ τὸ φρούριον ὀχυρότητι τὸ καλούμενον Ἀντωνίαν κατασκευασθὲν δι’ αὐτοῦ, τρίτον παντὶ τῷ λαῷ τὴν Σαμάρειαν ἐνόησεν ἐπιτείχισμα, καλέσασ μὲν αὐτὴν Σεβαστήν, οἰόμενοσ δὲ κατὰ τῆσ χώρασ οὐδὲν ἔλαττον ἰσχυροποιεῖν τὸν τόπον, ἀπέχοντα μὲν Ιἑροσολύμων μιᾶσ ὁδὸν ἡμέρασ, εὔχρηστον δ’ ὄντα καὶ κοινὸν ἐπί τε τοῖσ ἐν τῇ πόλει καὶ τῇ χώρᾳ γενησόμενον.

τῷ δὲ ἔθνει παντὶ φρούριον ἐνῳκοδόμησεν τὸ πάλαι μὲν καλούμενον Στράτωνοσ πύργον, Καισάρειαν δ’ ὑπ’ αὐτοῦ προσαγορευθέν.

ἔν τε τῷ μεγάλῳ πεδίῳ τῶν ἐπιλέκτων ἱππέων περὶ αὐτὸν ἀποκληρώσασ χωρίον συνέκτισεν ἐπί τε τῇ Γαλιλαίᾳ Γάβα καλούμενον καὶ τῇ Περαίᾳ τὴν Ἐσεβωνῖτιν.

ταῦτα μὲν οὖν ἐν τοῖσ κατὰ μέροσ αἰεί τι πρὸσ ἀσφάλειαν ἐπεξευρίσκων καὶ διαλαμβάνων φυλακαῖσ τὸ πᾶν ἔθνοσ, ὡσ ἥκιστα μὲν ἀπ’ ἐξουσίασ εἰσ ταραχὰσ προπίπτειν, αἷσ καὶ μικροῦ κινήματοσ ἐγγενομένου συνεχὲσ ἐχρῶντο, λανθάνειν δὲ μηδ’ εἰ παρακινοῖεν ἐφεστηκότων αἰεί τινων πλησίον, οἳ καὶ γινώσκειν καὶ κωλύειν ἐδύναντο.

τότε δὲ τὴν Σαμάρειαν ὡρμημένοσ τειχίζειν πολλοὺσ μὲν τῶν συμμαχησάντων αὐτῷ κατὰ τοὺσ πολέμουσ, πολλοὺσ δὲ τῶν ὁμόρων συμπολίζειν ἐπετήδευεν, ὑπό τε φιλοτιμίασ τοῦ νέον ἐγείρειν καὶ δι’ αὐτοῦ πρότερον οὐκ ἐν ταῖσ ἐπισήμοισ οὖσαν, καὶ μᾶλλον ὅτι πρὸσ ἀσφάλειαν αὐτῷ τὸ φιλότιμον ἐπετηδεύετο, τήν τε προσηγορίαν ὑπήλλαττε Σεβαστὴν καλῶν καὶ τῆσ χώρασ ἀρίστην οὖσαν τὴν πλησίον κατεμέριζεν τοῖσ οἰκήτορσιν, ὡσ εὐθὺσ ἐν εὐδαιμονίᾳ συνιόντασ οἰκεῖν, καὶ τείχει καρτερῷ τὴν πόλιν περιέβαλεν τό τε τοῦ χωρίου πρόσαντεσ εἰσ ἐρυμνότητα κατασκευαζόμενοσ καὶ μέγεθοσ οὐχ ὡσ τὸ πρῶτον ἀλλ’ ὥστε μηδὲν ἀποδεῖν τῶν ἐλλογιμωτάτων πόλεων περιλαμβάνων·

στάδιοι γὰρ ἦσαν εἴκοσιν.

ἐντὸσ δὲ καὶ κατὰ μέσην τριῶν ἡμισταδίων τέμενοσ ἀνῆκεν παντοίωσ κεκοσμημένον καὶ ναὸν ἐν αὐτῷ μεγέθει καὶ κάλλει τῶν ἐλλογιμωτάτων ἤγειρεν, ἔν τε τοῖσ κατὰ μέροσ διὰ πάντων ἐκόσμει τὴν πόλιν, τὸ μὲν ἀναγκαῖον τῆσ ἀσφαλείασ ὁρῶν καὶ τῇ τῶν περιβόλων ἐρυμνότητι φρούριον αὐτὴν ποιούμενοσ ἐπὶ τῇ μείζονι, τὸ δ’ εὐπρεπὲσ ὡσ ἂν ἐκ τοῦ φιλοκαλεῖν καὶ μνημεῖα φιλανθρωπίασ ἀπολιπεῖν ἐν ὑστέρῳ.

Κατὰ τοῦτον μὲν οὖν τὸν ἐνιαυτὸν τρισκαιδέκατον ὄντα τῆσ Ἡρώδου βασιλείασ πάθη μέγιστα τὴν χώραν ἐπέλαβεν, εἴτε δὴ τοῦ θεοῦ μηνίσαντοσ ἢ καὶ κατὰ περιόδουσ οὕτωσ ἀπαντήσαντοσ τοῦ κακοῦ·

πρῶτον μὲν γὰρ αὐχμοὶ διηνεκεῖσ ἐγένοντο, καὶ διὰ τὸ τοιοῦτον ἄκαρποσ ἡ γῆ μηδ’ ὅσα κατ’ αὐτὴν ἀναβλαστάνειν, ἔπειτα καὶ τῆσ διαίτησ κατὰ τὴν ἔνδειαν τῶν σιτίων ἐξαλλαττομένησ νόσοι τῶν σωμάτων καὶ πάθοσ ἤδη λοιμικὸν ἐκράτει, διηνεκῶσ ἀντεφοδιαζομένων αὐτοῖσ τῶν κακῶν.

τό τε γὰρ ἠπορῆσθαι θεραπείασ καὶ τροφῆσ ἐπέτεινεν εἰσ πλέον ἀρξαμένην ἰσχυρῶσ τὴν λοιμώδη νόσον ἥ τε φθορὰ τῶν οὕτωσ ἀπολλυμένων ἀφῃρεῖτο καὶ τοὺσ περιόντασ εὐθυμίασ, ἐπεὶ προσαρκεῖν ταῖσ ἀπορίαισ ἐξ ἐπιμελείασ [οὐκ] ἐδύναντο.

φθαρέντων γε μὴν τῶν ἐπ’ ἔτοσ καρπῶν καὶ τῶν ὅσοι πρότερον ἀπέκειντο δεδαπανημένων, οὐδὲν εἰσ ἐλπίδα χρηστὴν ὑπελείπετο μᾶλλον ἢ κατὰ προσδοκίαν ἐπιτείνοντοσ τοῦ κακοῦ καὶ οὐδὲ κατ’ ἐκεῖνον τὸν ἐνιαυτὸν μόνον, ὥστ’ αὐτοῖσ εἶναι μὲν οὐδὲν ὑπόλοιπον, ἀπολωλέναι δὲ καὶ τῶν περιόντων τὰ σπέρματα μηδὲ τὸ δεύτερον ἀνείσησ τῆσ γῆσ.

ἥ τε ἀνάγκη πολλὰ διὰ τὰσ χρείασ ἐκαινούργει.

καὶ τὰσ ἀπορίασ οὐκ ἐλάττουσ εἶναι συνέβαινεν αὐτῷ τῷ βασιλεῖ, τῶν τε φόρων, οὓσ ἐλάμβανεν ἀπὸ τῆσ γῆσ, ἀφῃρημένῳ καὶ τὰ χρήματα δεδαπανηκότι πρὸσ φιλοτιμίαν ὧν τὰσ πόλεισ ἐπεσκεύαζεν. ἦν δὲ οὐδὲν ὅ τι καὶ βοηθείασ ἄξιον ἐδόκει προκατειληφότοσ τοῦ κακοῦ καὶ μῖσοσ εἰσ αὐτὸν ἐκ τῶν ἀρχομένων·

τὸ γὰρ οὐκ εὖ πράττειν φιλαίτιον αἰεὶ κατὰ τῶν προεστηκότων. Ἐν τοιούτοισ διενοεῖτο βοηθεῖν τῷ καιρῷ·

χαλεπὸν δ’ ἦν οὔτε τῶν πλησίον ἐχόντων ἀποδόσθαι σιτία τῷ μηδ’ αὐτοὺσ ἐλάττω πεπονθέναι, χρημάτων τε οὐκ ὄντων, εἰ καὶ δυνατὸν ὀλίγων ἐπὶ πολλοῖσ εὐπορηθῆναι. καλῶσ μέντοι νομίζων ἔχειν πάντωσ εἰσ τὴν βοήθειαν [μὴ] ἀμελεῖν, τὸν ὄντα κόσμον ἐν τοῖσ βασιλείοισ αὐτοῦ συνέκοψεν ἀργύρου καὶ χρυσοῦ, μήτε τῆσ ἐν ταῖσ κατασκευαῖσ ἐπιμελείασ μήτ’ εἴ τι τέχνῃ τίμιον ἦν τούτου φεισάμενοσ.

ἔπεμπε δ’ ἐπ’ Αἰγύπτου τὰ χρήματα Πετρωνίου τὴν ἐπαρχίαν ἀπὸ Καίσαροσ εἰληφότοσ.

οὗτοσ οὐκ ὀλίγων ἐπ’ αὐτὸν καταπεφευγότων διὰ τὰσ αὐτὰσ χρείασ, ἰδίᾳ τε φίλοσ ὢν Ἡρώδῃ καὶ διασώσασθαι θέλων τοὺσ ὑπ’ αὐτῷ, πρώτοισ μὲν ἔδωκεν ἐξάγειν τὸν σῖτον, εἰσ ἅπαντα δὲ κατὰ τὴν ὠνὴν καὶ τὸν ἔκπλουν συνήργησεν, ὡσ μέγα μέροσ ἢ τὸ πᾶν γενέσθαι ταύτησ τῆσ βοηθείασ. ὁ γὰρ Ἡρώδησ, τούτων ἀφικομένων ἐν ἀφορμῇ τὴν ἐπιμέλειαν τὴν αὐτοῦ προστιθεὶσ οὐ μόνον ἀντιμετέστησεν τὰσ γνώμασ τῶν πρότερον χαλεπῶσ ἐχόντων, ἀλλὰ καὶ μεγίστην ἐποιήσατο τὴν ἐπίδειξιν τῆσ εὐνοίασ καὶ τῆσ προστασίασ.

πρῶτον μὲν γὰρ ὅσοισ οἱο͂́ν τε δι’ αὐτῶν τὰ περὶ τὰσ τροφὰσ ἐκπονεῖν ἔνειμε τοῦ σίτου τὴν ἔκταξιν ἀκριβεστάτην ποιούμενοσ, ἔπειτα πολλῶν ὄντων, οἳ κατὰ γῆρασ ἤ τινα προσοῦσαν ἄλλην ἀσθένειαν οὐχ ἱκανῶσ εἶχον αὐτοῖσ παρασκευάζειν τὰ σιτία, προυνόει καταστήσασ ἀρτοποιοὺσ καὶ παρέχων ἑτοίμασ τὰσ τροφάσ.

ἐπιμέλειαν δὲ καὶ τοῦ μὴ διαχειμάσαι μετὰ κινδύνων αὐτοὺσ ἐποιήσατο συγκατειληφυίασ καὶ τῆσ περὶ τὰσ ἐσθῆτασ ἀπορίασ, ἐφθαρμένων καὶ παντάπασιν ἐξαναλωθέντων τῶν βοσκημάτων, ὡσ οὔτε ἐρίων εἶναι χρῆσιν οὔτε τῶν ἄλλων σκεπασμάτων.

ἐκπορισθέντων δὲ αὐτῷ καὶ τούτων ταῖσ πλησίον ἤδη πόλεσιν ἐπεβάλλετο τὰσ ὠφελείασ παρέχειν σπέρματα τοῖσ ἐν Συρίᾳ διαδούσ.

καὶ τοῦτ’ ὤνησεν οὐχ ἧττον αὐτὸν εὐστοχηθείσησ εἰσ εὐφορίαν τῆσ χάριτοσ, ὡσ ἅπασιν ἱκανὰ τὰ περὶ τὰσ τροφὰσ γενέσθαι. τὸ δὲ σύμπαν ἀμήτου περὶ τὴν γῆν ὑποφανέντοσ οὐκ ἔλαττον ἢ πέντε μυριάδασ ἀνθρώπων, οὓσ αὐτὸσ ἔθρεψεν καὶ περιεποίησεν, εἰσ τὴν χώραν διέπεμψεν, καὶ τοῦτον τὸν τρόπον κακωθεῖσαν αὐτῷ τὴν βασιλείαν ὑπὸ πάσησ φιλοτιμίασ καὶ σπουδῆσ ἀναλαβὼν οὐχ ἥκιστα καὶ τοὺσ πέριξ ἐν ταῖσ αὐταῖσ κακοπαθείαισ ὄντασ ἐπεκούφισεν.

οὐ γὰρ ἔσθ’ ὅστισ ὑπὸ χρείασ ἐντυχὼν ἀπελείφθη μὴ βοήθειαν εὑρ́ασθαι κατὰ τὴν ἀξίαν.

ὥστε γενέσθαι λογιζομένων τοὺσ μὲν ἔξω τῆσ ἀρχῆσ δοθέντασ σίτου κόρουσ μυρίουσ, ὁ δὲ κόροσ δύναται μεδίμνουσ Ἀττικοὺσ δέκα, τοὺσ δ’ εἰσ αὐτὴν τὴν βασιλείαν περὶ ὀκτάκισ μυρίουσ.

ταύτην δ’ αὐτοῦ τὴν ἐπιμέλειαν καὶ τὴν τῆσ χάριτοσ εὐκαιρίαν οὕτωσ ἐν αὐτοῖσ τε τοῖσ Ιοὐδαίοισ ἰσχῦσαι συνέβη καὶ διαβοηθῆναι παρὰ τοῖσ ἄλλοισ, ὥστε τὰ μὲν πάλαι μίση κινηθέντα διὰ τὸ παραχαράττειν ἔνια τῶν ἐθῶν καὶ τῆσ βασιλείασ ἐξαιρεθῆναι καὶ τοῦ παντὸσ ἔθνουσ, ἀντικατάλλαγμα δὲ φαίνεσθαι τὴν ἐν τῇ βοηθείᾳ τῶν δεινοτάτων φιλοτιμίαν.

εὔκλεια δὲ καὶ παρὰ τῶν ἔξωθεν ἦν, καὶ δοκεῖ τὰ δυσχερῆ συμβῆναι μὲν αὐτῷ μείζω λόγου, κακώσαντα δὲ τὴν βασιλείαν οὐχ ἥκιστα πρὸσ εὐδοξίαν ὠφελῆσαι·

τὸ γὰρ ἐν ταῖσ ἀπορίαισ μεγαλόψυχον παρὰ δόξαν ἐπιδειξάμενοσ ἀντιμετέστησε τοὺσ πολλούσ, ὡσ ἐξ ὑπαρχῆσ δοκεῖν οὐχ οἱο͂ν ἡ πεῖρα τῶν πάλαι γεγενημένων, ἀλλ’ οἱο͂ν ἡ μετὰ τῆσ χρείασ ἐπιμέλεια παρεστήσατο. Περὶ δὲ τὸν χρόνον ἐκεῖνον καὶ συμμαχικὸν ἔπεμψεν Καίσαρι πεντακοσίουσ ἐπιλέκτουσ τῶν σωματοφυλάκων, οὓσ Γάλλοσ Αἴλιοσ ἐπὶ τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν ἦγεν εἰσ πολλὰ χρησίμουσ αὐτῷ γενομένουσ.

πάλιν οὖν αὐτῷ τῶν πραγμάτων πρὸσ ἐπίδοσιν εὐθηνουμένων βασίλειον ἐξῳκοδόμει περὶ τὴν ἄνω πόλιν ὑπερμεγέθεισ οἴκουσ ἐγείρων καὶ κόσμῳ κατασκευάζων πολυτελεστάτῳ χρυσοῦ καὶ λίθων καὶ περιαλειμμάτων ὡσ ἕκαστον αὐτῶν κλισίασ μὲν ἔχειν παμπόλλουσ ἄνδρασ ὑποδέχεσθαι κατὰ μέτρα δὲ καὶ τὰσ προσηγορίασ·

ὁ μὲν γὰρ Καίσαροσ, ὁ δὲ Ἀγρίππα κέκλητο. προσέλαβεν δὲ καὶ γάμον αὐτῷ κινηθεὶσ ἐξ ἐρωτικῆσ ἐπιθυμίασ μηδένα τοῦ κατὰ τὴν οἰκείαν ἡδονὴν ζῆν ὑπολογισμὸν ποιούμενοσ.

ἀρχὴ δ’ αὐτῷ τῶν γάμων ἐγένετο τοιάδε· Σίμων ἦν Ιἑροσολυμίτησ υἱὸσ Βοηθοῦ τινοσ Ἀλεξανδρέωσ, ἱερεὺσ ἐν τοῖσ γνωρίμοισ, εἶχεν δὲ θυγατέρα καλλίστην τῶν τότε νομιζομένην.

ὄντοσ οὖν λόγου παρὰ τοῖσ Ιἑροσολυμίταισ αὐτῆσ τὸ μὲν πρῶτον ὑπὸ τῆσ ἀκοῆσ τὸν Ἡρώδη κεκινῆσθαι συνέβαινεν, ὡσ δὲ καὶ θεασάμενον ἡ τῆσ παιδὸσ ἐξέπληξεν ὡρ́α, τὸ μὲν ἀπ’ ἐξουσίασ χρώμενον διατελεῖν ἅπαν ἀπεδοκίμαζεν ὑποπτεύων ὅπερ ἦν, εἰσ βίαν καὶ τυραννίδα διαβληθήσεσθαι, βέλτιον δ’ ᾤετο γάμῳ τὴν κόρην λαβεῖν.

καὶ τοῦ Σίμωνοσ ὄντοσ ἀδοξοτέρου μὲν ἢ πρὸσ οἰκειότητα, μείζονοσ δὲ ἢ καταφρονεῖσθαι, τὸν ἐπιεικέστερον τρόπον μετῄει τὴν ἐπιθυμίαν αὔξων αὐτοὺσ καὶ τιμιωτέρουσ ἀποφαίνων·

αὐτίκα γοῦν Ιἠσοῦν μὲν τὸν τοῦ Φοαβιτοσ ἀφαιρεῖται τὴν ἀρχιερωσύνην, Σίμωνα δὲ καθίστησιν ἐπὶ τῆσ τιμῆσ καὶ τὸ κῆδοσ πρὸσ αὐτὸν συνάπτεται. Τελεσθέντοσ δ’ αὐτῷ τοῦ γάμου προσκατεσκευάσατο φρούριον ἐπὶ τῶν τόπων, ἐν οἷσ ἐνίκα Ιοὐδαίουσ, ὅτε τῆσ ἀρχῆσ ἐκπεσόντοσ Ἀντίγονοσ ἐπὶ τῶν πραγμάτων ἦν.

τοῦτο δὲ τὸ φρούριον ἀπέχει μὲν Ιἑροσολύμων περὶ ἑξήκοντα σταδίουσ, φύσει δὲ ἐχυρὸν καὶ πρὸσ κατασκευὴν ἐπιτηδειότατόν ἐστιν ἐγγὺσ ἐπιεικῶσ κολωνὸσ εἰσ ὕψοσ ἀνιὼν χειροποίητον, ὡσ εἶναι μαστοειδὴσ τὴν περιφοράν, διείληπται δὲ κυκλοτερέσι πύργοισ ὀρθίαν ἔχων ἄνοδον ξεσταῖσ βαθμίσιν ἐξῳκοδομημένην εἰσ διακοσίουσ.

ἐντὸσ δ’ αὐτοῦ καταγωγαὶ βασίλειοι πολυτελεῖσ εἰσ ἀσφάλειαν ὁμοῦ καὶ κόσμον πεποιημέναι· περὶ δὲ τὴν βάσιν τοῦ λόφου διατριβαὶ κατασκευῆσ ἀξιοθεάτου τά τε ἄλλα καὶ τῆσ εἰσαγωγῆσ τῶν ὑδάτων, οὐ γὰρ οὗτοσ ὁ τόποσ ἔσχηκεν, ἐκ μακροῦ καὶ διὰ πλειόνων ἀναλωμάτων πεποιημένησ.

τὰ δ’ ἐπίπεδα περιῳκοδόμηται πόλισ οὐδεμιᾶσ ἐλάσσων τὸν λόφον ἀκρόπολιν ἔχουσα τῆσ ἄλλησ οἰκήσεωσ. Πάντων δ’ αὐτῷ προκεχωρηκότων εἰσ δέον ὧν ἠλπίκει τὰσ μὲν ἐν αὐτῇ τῇ βασιλείᾳ ταραχὰσ οὐδ’ ὁπωσοῦν δι’ ὑποψίασ εἶχεν ἑκατέρωθεν ὑπηκόουσ παραστησάμενοσ, φόβῳ μὲν ὧν ἀπαραίτητοσ εἰσ τὰσ τιμωρίασ, τὴν ἐπιμέλειαν δὲ ὧν μεγαλόψυχοσ ἐν ταῖσ περιπετείαισ εὑρίσκετο.

περιεβάλλετο δὲ τὴν ἔξωθεν ἀσφάλειαν ὥσπερ ἐπιτείχισμα καὶ τοῦτο τοῖσ ἀρχομένοισ ποιούμενοσ·

πόλεσίν τε γὰρ ὡμίλει δεξιῶσ καὶ φιλανθρώπωσ καὶ τοὺσ δυνάστασ ἐθεράπευεν εὐκαιρίαισ ὧν ἑκάστουσ ἐδωρεῖτο μείζουσ τὰσ χάριτασ ἐμποιῶν καὶ τὸ μεγαλόψυχον φύσει πρὸσ τὴν βασιλείαν εὐπρεπὲσ ἔχων, ὥστ’ αὐτῷ πάντα διὰ πάντων αὔξεσθαι πρὸσ τὸ πλεῖον ἀεὶ προχωρούντων. οὐδὲ γὰρ ἂν ἠνέσχοντο τῶν τοιούτων ἀπηγορευμένων ἡμῖν ὡσ ἀγάλματα καὶ τύπουσ μεμορφωμένουσ τιμᾶν πρὸσ τὸν Ἑλληνικὸν τρόπον, τὴν δ’ ἔξω χώραν καὶ τὰ πέριξ οὕτωσ κατεσκευάζετο, Ιοὐδαίοισ μὲν ἀπολογούμενοσ μὴ καθ’ αὑτὸν, ἀλλ’ ἐξ ἐντολῆσ καὶ προσταγμάτων αὐτὰ ποιεῖν, Καίσαρι δὲ καὶ Ῥωμαίοισ τὸ μηδὲ τῶν οἰκείων ἐθῶν ὅσον τῆσ ἐκείνων τιμῆσ ἐστοχάσθαι χαριζόμενοσ, αὐτὸσ μέντοι τὸ σύμπαν αὐτοῦ στοχαζόμενοσ ἢ καὶ φιλοτιμούμενοσ μείζω τὰ μνημεῖα τῆσ ἀρχῆσ τοῖσ αὖθισ ὑπολιπέσθαι.

ὅθεν καὶ περὶ τὰσ ἐπισκευὰσ τῶν πόλεων ἐκεκίνητο καὶ πλείστασ εἰσ τοῦτο τὰσ δαπάνασ ἐποιεῖτο.

τὸ δὲ μέγιστον καὶ πλείστην ἐργασίαν παρασχόν, ἀκλύστῳ λιμένι, μέγεθοσ μὲν κατὰ τὸν Πειραιᾶ, καταγωγὰσ δ’ ἔνδον ἔχοντι καὶ δευτέρουσ ὑφόρμουσ, τῇ δὲ δομήσει περίβλεπτον, ὅτι μηδ’ ἐκ τοῦ τόπου τὴν ἐπιτηδειότητα τῆσ μεγαλουργίασ εἶχεν, ἀλλ’ ἐπεισάκτοισ καὶ πολλαῖσ ἐξετελειώθη ταῖσ δαπάναισ.

κεῖται μὲν γὰρ ἡ πόλισ ἐν τῇ Φοινίκῃ κατὰ τὸν εἰσ Αἴγυπτον παράπλουν Ιὄππησ μεταξὺ καὶ Δώρων, πολισμάτια ταῦτ’ ἐστὶν παράλια δύσορμα διὰ τὰσ κατὰ λίβα προσβολάσ, αἳ ἀεὶ τὰσ ἐκ τοῦ πόντου θῖνασ ἐπὶ τὴν ᾐόνα σύρουσαι καταγωγὴν οὐ διδόασιν, ἀλλ’ ἔστιν ἀναγκαῖον ἀποσαλεύειν τὰ πολλὰ τοὺσ ἐμπόρουσ ἐπ’ ἀγκύρασ.

τοῦτο τὸ δυσδιάθετον τῆσ χώρασ διορθούμενοσ καὶ περιγράψασ τὸν κύκλον τοῦ λιμένοσ ἐφ’ ὅσον ἦν αὔταρκεσ πρὸσ τῇ χέρσῳ μεγάλοισ στόλοισ ἐνορμεῖσθαι λίθουσ ὑπερμεγέθεισ καθίει εἰσ τὸ βάθοσ εἰσ ὀργυιὰσ εἴκοσι.

πεντήκοντα ποδῶν ἦσαν οἱ πλείουσ τὸ μῆκοσ καὶ πλάτοσ οὐκ ἔλαττον δεκαοκτώ, βάθοσ δὲ ἐννέα, τούτων δὲ οἱ μὲν μείζουσ οἱ δὲ ἐλάττουσ. ἡ δὲ ἐνδόμησισ ὅσον ἦν ἐβάλλετο κατὰ τῆσ θαλάσσησ διακοσίουσ πόδασ.

τούτων τὸ μὲν ἥμισυ προβέβλητο κυματωγαῖσ, ὡσ ἀπομάχεσθαι περικλώμενον ἐκεῖ τὸν κλύδωνα· προκυμία γοῦν ἐκαλεῖτο· ὧν ὁ μέγιστοσ Δρούσιον ὀνομάζεται, πάνυ καλόν τι χρῆμα, τὴν προσηγορίαν εἰληφὼσ ἀπὸ Δρούσου τοῦ Καίσαροσ προγόνου τελευτήσαντοσ νέου.

ψαλίδεσ δὲ ἐμπεποίηνται συνεχεῖσ καταγωγαὶ τοῖσ ναυτίλοισ, τὸ δὲ πρὸ αὐτῶν ἀπόβασισ πλατεῖα κύκλῳ περιεστεφάνωκεν τὸν πάντα λιμένα, περίπατοσ τοῖσ ἐθέλουσιν ἥδιστοσ.

ὁ δ’ εἴσπλουσ καὶ τὸ στόμα πεποίηται πρὸσ βορέαν ἀνέμων αἰθριώτατον. βάσισ δὲ τοῦ περιβόλου παντὸσ ἐν ἀριστερᾷ μὲν εἰσπλεόντων πύργοσ νενασμένοσ ἐπὶ πολὺ στερρῶσ ἀντέχειν, κατὰ δεξιὰν δὲ δύο λίθοι μεγάλοι καὶ τοῦ κατὰ θάτερα πύργου μείζουσ, ὀρθοὶ καὶ συνεζευγμένοι.

περίκεινται δὲ ἐν κύκλῳ τὸν λιμένα λειοτάτου λίθου κατασκευὴ συνεχεῖσ οἰκήσεισ κἀν τῷ μέσῳ κολωνόσ τισ, ἐφ’ οὗ νεὼσ Καίσαροσ ἄποπτοσ τοῖσ εἰσπλέουσιν ἄγαλμά τε τὸ μὲν Ῥώμησ, τὸ δὲ Καίσαροσ·

ἥ τε πόλισ αὐτὴ Καισάρεια καλεῖται καλλίστησ καὶ τῆσ ὕλησ καὶ τῆσ κατασκευῆσ τετυχηκυῖα. τὰ δ’ ὑπ’ αὐτὴν ὑπόνομοί τε καὶ λαῦραι πραγματείαν οὐκ ἐλάττω τῶν ὑπερῳκοδομημένων ἔχουσαι.

τούτων αἱ μὲν κατὰ σύμμετρα διαστήματα φέρουσιν εἰσ τὸν λιμένα καὶ τὴν θάλατταν, μία δ’ ἐγκαρσία πάσασ ὑπέζωκεν, ὡσ τούσ τε ὄμβρουσ εὐμαρῶσ καὶ τὰ λύματα τῶν οἰκητόρων συνεκδίδοσθαι τήν τε θάλατταν, ὅταν ἔξωθεν ἐπείγηται, διαρρεῖν καὶ τὴν σύμπασαν ὑποκλύζειν πόλιν. κατεσκεύαζεν δ’ ἐν αὐτῇ καὶ θέατρον καὶ πρὸσ τῷ νοτίῳ τοῦ λιμένοσ ὄπισθεν ἀμφιθέατρον πολὺν ὄχλον ἀνθρώπων δέχεσθαι δυνάμενον καὶ κείμενον ἐπιτηδείωσ ἀποπτεύειν εἰσ τὴν θάλασσαν.

ἡ μὲν δὴ πόλισ οὕτωσ ἐξετελέσθη δωδεκαετεῖ χρόνῳ καὶ ταῖσ ἐργασίαισ οὐκ ἐγκαμόντοσ καὶ ταῖσ δαπάναισ ἐπαρκέσαντοσ τοῦ βασιλέωσ. Ἐπὶ τοιούτοισ δὲ ὢν καὶ τῆσ Σεβαστῆσ ἤδη πεπολισμένησ ἔγνω τοὺσ παῖδασ αὐτοῦ πέμπειν εἰσ Ῥώμην Ἀλέξανδρον καὶ Ἀριστόβουλον, συντευξομένουσ Καίσαρι.

τούτοισ ἀνελθοῦσιν καταγωγὴ μὲν ἦν Πολλίωνοσ οἶκοσ ἀνδρὸσ τῶν μάλιστα σπουδασάντων περὶ τὴν Ἡρώδου φιλίαν, ἐφεῖτο δὲ κἀν τοῖσ Καίσαροσ κατάγεσθαι·

καὶ γὰρ ἐξεδέξατο μετὰ πάσησ φιλανθρωπίασ τοὺσ παῖδασ· καὶ δίδωσιν Ἡρώδῃ τὴν βασιλείαν ὅτῳ βούλεται βεβαιοῦν τῶν ἐξ αὐτοῦ γεγονότων, καὶ χώραν ἔτι τόν τε Τράχωνα καὶ Βαταναίαν καὶ Αὐρανῖτιν· ἔδωκεν δὲ διὰ τοιαύτην αἰτίαν παραλαβών. Ζηνόδωρόσ τισ ἐμεμίσθωτο τὸν οἶκον τὸν Λυσανίου.

τούτῳ τὰ μὲν κατὰ τὰσ προσόδουσ οὐκ ἤρκει, τὰ λῃστήρια δὲ ἔχων ἐν τῷ Τράχωνι πλείω τὴν πρόσοδον ἔφερεν· οἰκοῦσι γὰρ ἄνδρεσ ἐξ ἀπονοίασ ζῶντεσ τοὺσ τόπουσ, οἳ τὰ Δαμασκηνῶν ἐλῄζοντο, καὶ Ζηνόδωροσ οὔτ’ εἶργεν αὐτόσ τε τῶν ὠφελειῶν ἐκοινώνει. κακῶσ δὲ πάσχοντεσ οἱ πλησιόχωροι Οὐάρρωνοσ κατεβόων τοῦ τότε ἡγεμονεύοντοσ καὶ γράφειν ἠξίουν Καίσαρι τοῦ Ζηνοδώρου τὴν ἀδικίαν.

Καῖσαρ δὲ ἀνενεχθέντων τούτων ἀντέγραφεν ἐξελεῖν τὰ λῃστήρια τήν τε χώραν Ἡρώδῃ προσένειμεν, ὡσ διὰ τῆσ ἐπιμελείασ τῆσ ἐκείνου μηκέτ’ ἂν ὀχληρῶν τῶν περὶ τὸν Τράχωνα γενησομένων τοῖσ πλησίον· οὐδὲ γὰρ ῥᾴδιον ἦν ἐπισχεῖν αὐτοὺσ ἐν ἔθει τὸ λῃστεύειν πεποιημένουσ καὶ βίον οὐκ ἄλλοθεν ἔχοντασ·

οὔτε γὰρ πόλεισ αὐτοῖσ οὔτε κτήσεισ ἀγρῶν, ὑποφυγαὶ δὲ κατὰ τῆσ γῆσ καὶ σπήλαια καὶ κοινὴ μετὰ τῶν βοσκημάτων δίαιτα. μεμηχάνηνται δὲ καὶ συναγωγὰσ ὑδάτων καὶ προπαρασκευὰσ σιτίων αἳ δύνανται πλεῖστον ἐξ ἀφανοῦσ ἀντέχειν. αἵ γε μὴν εἴσοδοι στεναὶ καὶ καθ’ ἕνα παρερχομένων, τὰ δ’ ἔνδον ἀπίστωσ μεγάλα πρὸσ εὐρυχωρίαν ἐξειργασμένων·

τὸ δ’ ὑπὲρ τὰσ οἰκήσεισ ἔδαφοσ οὐχ ὑψηλόν, ἀλλ’ οἱο͂ν ἐξ ἐπιπέδου. πέτρα δὲ τὸ σύμπαν σκληρὰ καὶ δύσοδοσ, εἰ μὴ τρίβῳ χρῷτό τισ ἐξ ὁδηγίασ· οὐδὲ γὰρ αὗται κατ’ ὀρθὸν ἀλλὰ πολλὰσ ἕλικασ ἐξελίττονται.

τούτοισ ἐπειδὴ τῶν εἰσ τοὺσ πλησίον κακουργημάτων ἐκωλύοντο, καὶ κατ’ ἀλλήλων ἦν ὁ τῆσ λῃστείασ τρόποσ, ὡσ μηδὲν ἀνομίασ ἐν τούτῳ λελεῖφθαι. λαβὼν δὲ τὴν χάριν Ἡρώδησ παρὰ Καίσαροσ καὶ παρελθὼν εἰσ τὴν χώραν ὁδηγῶν ἐμπειρίᾳ τούσ τε πονηρευομένουσ αὐτῶν κατέπαυσεν καὶ τοῖσ πέριξ ἀδεῆ τὴν εἰρήνην παρέσχεν. Ὁ δὲ Ζηνόδωροσ ἀχθόμενοσ πρῶτον μὲν ἐπὶ τῇ τῆσ ἐπαρχίασ ἀφαιρέσει, μᾶλλον δὲ καὶ φθόνῳ τὴν ἀρχὴν Ἡρώδου μετειληφότοσ, ἀνῆλθεν εἰσ Ῥώμην κατηγορήσων αὐτοῦ.

κἀκεῖνοσ μὲν ἄπρακτοσ ἀναστρέφει. πέμπεται δ’ Ἀγρίππασ τῶν πέραν Ιὀνίου διάδοχοσ Καίσαρι·

καὶ τούτῳ περὶ Μιτυλήνην χειμάζοντι συντυχὼν Ἡρώδησ, ἦν γὰρ εἰσ τὰ μάλιστα φίλοσ καὶ συνήθησ, πάλιν εἰσ τὴν Ιοὐδαίαν ἀνέστρεφεν. Γαδαρέων δέ τινεσ ἐπ’ Ἀγρίππαν ἦλθον κατηγοροῦντεσ αὐτοῦ, καὶ τούτουσ ἐκεῖνοσ οὐδὲ λόγον αὐτοῖσ δοὺσ ἀναπέμπει τῷ βασιλεῖ δεσμίουσ.

οἵ τε Ἄραβεσ καὶ πάλαι δυσμενῶσ ἔχοντεσ πρὸσ τὴν ἀρχὴν τὴν Ἡρώδου διεκεκίνηντο καὶ στασιάζειν ἐπεχείρουν αὐτῷ τὰ πράγματα τότε καὶ μετ’ αἰτίασ, ὡσ ἐδόκουν, εὐλογωτέρασ· ὁ γὰρ Ζηνόδωροσ ἀπογινώσκων ἤδη τῶν καθ’ αὑτὸν ἔφθη τῆσ ἐπαρχίασ μέροσ τι τὴν Αὐρανῖτιν αὐτοῖσ ἀποδόσθαι ταλάντων πεντήκοντα.

ταύτησ ἐμπεριεχομένησ τῇ δωρεᾷ Καίσαροσ ὡσ μὴ δικαίωσ ἀφαιρούμενοι διημφισβήτουν, πολλάκισ μὲν ταῖσ καταδρομαῖσ καὶ τῷ βιάζεσθαι θέλειν, ἄλλοτε δὲ καὶ πρὸσ δικαιολογίαν ἰόντεσ. ἀνέπειθον δὲ καὶ τοὺσ ἀπόρουσ τῶν στρατιωτῶν καὶ δυσμενεῖσ, ἦσαν δ’ ἐπελπίζοντεσ ἀεὶ καὶ πρὸσ τὸν νεωτερισμὸν ἐνδιδόντεσ, ᾧ μάλιστα χαίρουσιν οἱ κακῶσ πράττοντεσ τῷ βίῳ.

ταῦτα δὲ ἐκ μακροῦ πραττόμενα γινώσκων Ἡρώδησ ὅμωσ οὐκ εἰσ τὸ δυσμενέσ, ἀλλ’ ἐξ ἐπιλογισμοῦ παρηγόρει ταῖσ ταραχαῖσ οὐκ ἀξιῶν ἀφορμὰσ ἐνδιδόναι. Ἤδη δ’ αὐτοῦ τῆσ βασιλείασ ἑπτακαιδεκάτου προελθόντοσ ἔτουσ Καῖσαρ εἰσ Συρίαν ἀφίκετο.

καὶ τότε τῶν Γάδαρα κατοικούντων οἱ πλεῖστοι κατεβόων Ἡρώδου βαρὺν αὐτὸν ἐν τοῖσ ἐπιτάγμασιν καὶ τυραννικὸν εἶναι. ταῦτα δὲ ἀπετόλμων μάλιστα μὲν ἐγκειμένου καὶ διαβάλλοντοσ αὐτὸν Ζηνοδώρου καὶ παρασχόντοσ ὁρ́κουσ, ὡσ οὐκ ἐγκαταλείψει μὴ πάντα τρόπον ἀφελέσθαι μὲν τῆσ Ἡρώδου βασιλείασ, προσθήσειν δὲ τῇ διοικήσει τῇ Καίσαροσ.

τούτοισ ἀναπεισθέντεσ οἱ Γαδαρεῖσ οὐ μικρὰν καταβοὴν ἐποιήσαντο θράσει τοῦ μηδὲ τοὺσ ὑπὸ Ἀγρίππα παραδοθέντασ ἐν τιμωρίᾳ γενέσθαι διιέντοσ Ἡρώδου καὶ μηδὲν κακὸν εἰργασμένου·

καὶ γὰρ εἴ τισ καὶ ἄλλοσ ἐδόκει δυσπαραίτητοσ μὲν ἐπὶ τοῖσ οἰκείοισ, μεγαλόψυχοσ δὲ ἐπὶ τοῖσ ἀλλοτρίοισ ἁμαρτόντασ ἀφιέναι. κατηγορούντων οὖν ὕβρεισ καὶ ἁρπαγὰσ καὶ κατασκαφὰσ ἱερῶν ὁ μὲν Ἡρώδησ ἀταρακτήσασ ἕτοιμοσ ἦν εἰσ τὴν ἀπολογίαν, ἐδεξιοῦτο δὲ Καῖσαρ αὐτὸν οὐδὲν ὑπὸ τῆσ ταραχῆσ τοῦ πλήθουσ μεταβαλὼν τῆσ εὐνοίασ.

καὶ κατὰ μὲν τὴν πρώτην ἡμέραν οἱ περὶ τούτων ἐρρέθησαν λόγοι, ταῖσ δ’ ἑξῆσ οὐ προῆλθεν ἡ διάγνωσισ·

οἱ γὰρ Γαδαρεῖσ ὁρῶντεσ τὴν ῥοπὴν αὐτοῦ τε Καίσαροσ καὶ τοῦ συνεδρίου καὶ προσδοκήσαντεσ ὅπερ ἦν εἰκὸσ ἐκδοθήσεσθαι τῷ βασιλεῖ, κατὰ φόβον αἰκίασ οἱ μὲν ἀπέσφαττον αὑτοὺσ ἐν τῇ νυκτί, τινὲσ δὲ καθ’ ὕψουσ ἠφίεσαν, ἄλλοι δ’ εἰσ τὸν ποταμὸν ἐμπίπτοντεσ ἑκοντὶ διεφθείροντο. ταῦτα δὲ ἐδόκει κατάγνωσισ τῆσ προπετείασ καὶ ἁμαρτίασ, ἔνθεν οὐδὲ μελλήσασ ὁ Καῖσαρ ἀπέλυεν τῶν αἰτιῶν Ἡρώδην.

ἐπισυμπίπτει δὲ οὐ μέτριον εὐτύχημα τοῖσ ἤδη γεγονόσιν· ὁ γὰρ Ζηνόδωροσ ῥαγέντοσ αὐτῷ τοῦ σπλάγχνου καὶ πολλοῦ κατὰ τὴν ἀσθένειαν ὑποχωροῦντοσ αἵματοσ ἐν Ἀντιοχείᾳ τῆσ Συρίασ ἐκλείπει τὸν βίον. Καῖσαρ δὲ καὶ τὴν τούτου μοῖραν οὐκ ὀλίγην οὖσαν Ἡρώδῃ δίδωσιν, ἣ μεταξὺ τοῦ Τράχωνοσ ἦν καὶ τῆσ Γαλιλαίασ, Οὐλάθαν καὶ Πανιάδα καὶ τὴν πέριξ χώραν.

ἐγκαταμίγνυσιν δ’ αὐτὴν τοῖσ ἐπιτροπεύουσιν τῆσ Συρίασ ἐντειλάμενοσ μετὰ τῆσ ἐκείνου γνώμησ τὰ πάντα ποιεῖν. τό τε σύνολον εἰσ τοῦτο προῆλθεν εὐτυχίασ, ὥστε δύο τούτων τὴν ἀρχὴν Ῥωμαίων διεπόντων τοσήνδε τὸ μέγεθοσ οὖσαν, Καίσαροσ καὶ μετ’ αὐτὸν Ἀγρίππου, κατὰ τὴν πρὸσ αὐτὸν εὔνοιαν Καῖσαρ μὲν οὐδένα μετὰ Ἀγρίππαν Ἡρώδου προετίμησεν, Ἀγρίππασ δὲ μετὰ Καίσαρα πρῶτον ἀπεδίδου φιλίασ τόπον Ἡρώδῃ.

τοσαύτησ δὲ ἐχόμενοσ παρρησίασ τῷ μὲν ἀδελφῷ Φερώρᾳ παρὰ Καίσαροσ ᾐτήσατο τετραρχίαν αὐτὸσ ἀπονείμασ ἐκ τῆσ βασιλείασ πρόσοδον ἑκατὸν ταλάντων, ὡσ εἰ καί τι πάσχοι, τὰ κατ’ ἐκεῖνον ἀσφαλῶσ ἔχειν καὶ μὴ τοὺσ υἱεῖσ αὐτῆσ κρατεῖν.

Καίσαρα δ’ ἐπὶ θάλατταν προπέμψασ ὡσ ἐπανῆκεν, ἐν τῇ Ζηνοδώρου περικαλλέστατον αὐτῷ ναὸν ἐγείρει πέτρασ λευκῆσ πλησίον τοῦ Πανίου καλουμένου.

σπήλαιον ἐν ὄρει περικαλλέσ ἐστιν, ὑπ’ αὐτὸ δὲ γῆσ ὀλίσθημα καὶ βάθοσ ἀπερρωγὸσ ἄβατον ὕδατοσ ἀκινήτου πλέον, καθύπερθε δ’ ὄροσ παμμέγεθεσ, ὑπὸ δὲ τὸ σπήλαιον ἀνατέλλουσιν αἱ πηγαὶ τοῦ Ιὀρδάνου ποταμοῦ.

τοῦτον ἐπισημότατον ὄντα τὸν τόπον καὶ τῷ ναῷ προσεκόσμησεν, ὃν ἀφιέρου Καίσαρι. Τότε καὶ τὸ τρίτον μέροσ ἀφῆκε τῶν φόρων τοῖσ ἐν τῇ βασιλείᾳ, πρόφασιν μὲν ὡσ ἀναλάβοιεν ἐκ τῆσ ἀφορίασ, τὸ δὲ πλέον ἀνακτώμενοσ ἔχοντασ δυσμενῶσ·

κατὰ γὰρ τὴν ἐξεργασίαν τῶν τοιούτων ἐπιτηδευμάτων ὡσ ἂν λυομένησ αὐτοῖσ τῆσ εὐσεβείασ καὶ μεταπιπτόντων τῶν ἐθῶν χαλεπῶσ ἔφερον, καὶ λόγοι δὲ πόντων ἐγίνοντο παροξυνομένων ἀεὶ καὶ ταραττομένων. ὁ δὲ καὶ πρὸσ τὸ τοιοῦτον πολλὴν τὴν ἐπιμέλειαν ἐπῆγεν, ἀφαιρούμενοσ μὲν τὰσ εὐκαιρίασ, ἐπιτάττων δ’ ἀεὶ γίνεσθαι πρὸσ τοῖσ πόνοισ, ἦν δ’ οὔτε σύνοδοσ ἐφειμένη τοῖσ περὶ τὴν πόλιν οὔτε κοινωνία περιπάτου καὶ διαίτησ, ἀλλ’ ἐτετήρητο τὰ πάντα.

καὶ χαλεπαὶ τῶν φωραθέντων ἦσαν αἱ κολάσεισ, πολλοί τε καὶ φανερῶσ καὶ λεληθότωσ εἰσ τὸ φρούριον ἀναγόμενοι τὴν Ὑρκανίαν ἐκεῖ διεφθείροντο, κἀν τῇ πόλει κἀν ταῖσ ὁδοιπορίαισ ἦσαν οἱ τοὺσ συνιόντασ εἰσ ταὐτὸν ἐπισκοποῦντεσ. ἤδη δέ φασιν οὐδ’ αὐτὸν ἀμελεῖν τοῦ τοιούτου μέρουσ, ἀλλὰ πολλάκισ ἰδιώτου σχῆμα λαμβάνοντα καταμίγνυσθαι νύκτωρ εἰσ τοὺσ ὄχλουσ, καὶ πεῖραν αὐτῶν, ἣν ἔχουσιν ὑπὲρ τῆσ ἀρχῆσ, λαμβάνειν.

τοὺσ μὲν οὖν παντάπασιν ἐξαυθαδιζομένουσ πρὸσ τὸ μὴ συμπεριφέρεσθαι τοῖσ ἐπιτηδεύμασιν πάντασ ἐπεξῄει τοὺσ τρόπουσ, τὸ δ’ ἄλλο πλῆθοσ ὁρ́κοισ ἠξίου πρὸσ τὴν πίστιν ὑπάγεσθαι καὶ συνηνάγκαζεν ἐνώμοτον αὐτῷ τὴν εὔνοιαν ἦ μὴν διαφυλάξειν ἐπὶ τῆσ ἀρχῆσ ὁμολογεῖν.

οἱ μὲν οὖν πολλοὶ κατὰ θεραπείαν καὶ δέοσ εἶκον οἷσ ἠξίου, τοὺσ δὲ φρονήματοσ μεταποιουμένουσ καὶ δυσχεραίνοντασ ἐπὶ τῷ καταναγκάζεσθαι πάντα τρόπον ἐκποδὼν ἐποιεῖτο.

συνέπειθεν δὲ καὶ τοὺσ περὶ Πολλίωνα τὸν Φαρισαῖον καὶ Σαμαίαν καὶ τῶν ἐκείνοισ συνδιατριβόντων τοὺσ πλείστουσ ὀμνύειν·

οἱ δ’ οὔτε συνεχώρησαν οὔθ’ ὁμοίωσ τοῖσ ἀρνησαμένοισ ἐκολάσθησαν ἐντροπῆσ διὰ τὸν Πολλίωνα τυχόντεσ. ἀφείθησαν δὲ ταύτησ τῆσ ἀνάγκησ καὶ οἱ παρ’ ἡμῖν Ἐσσαῖοι καλούμενοι·

γένοσ δὲ τοῦτ’ ἔστιν διαίτῃ χρώμενον τῇ παρ’ Ἕλλησιν ὑπὸ Πυθαγόρου καταδεδειγμένῃ. περὶ τούτων μὲν οὖν ἐν ἄλλοισ σαφέστερον διέξειμι.

τοὺσ δὲ Ἐσσηνοὺσ ἀφ’ οἱάσ αἰτίασ ἐτίμα μεῖζόν τι φρονῶν ἐπ’ αὐτοῖσ ἢ κατὰ τὴν θνητὴν φύσιν, εἰπεῖν ἄξιον· οὐ γὰρ ἀπρεπὴσ ὁ λόγοσ φανεῖται τῷ τῆσ ἱστορίασ γένει παραδηλῶν καὶ τὴν ὑπὲρ τούτων ὑπόληψιν. Ἦν τισ τῶν Ἐσσηνῶν Μανάημοσ ὄνομα καὶ τἆλλα κατὰ τὴν προαίρεσιν τοῦ βίου καλοκαγαθίαν μαρτυρούμενοσ καὶ πρόγνωσιν ἐκ θεοῦ τῶν μελλόντων ἔχων.

οὗτοσ ἔτι παῖδα τὸν Ἡρώδην εἰσ διδασκάλου φοιτῶντα κατιδὼν βασιλέα Ιοὐδαίων προσηγόρευσεν. ὁ δ’ ἀγνοεῖν ἢ κατειρωνεύεσθαι νομίζων αὐτὸν ἀνεμίμνησκεν ἰδιώτησ ὤν.

Μανάημοσ δὲ μειδιάσασ ἠρέμα καὶ τύπτων τῇ χειρὶ κατὰ τῶν γλουτῶν "ἀλλά τοι καὶ βασιλεύσεισ, ἔφη, καὶ τὴν ἀρχὴν εὐδαιμόνωσ ἀπάξεισ· ἠξίωσαι γὰρ ἐκ θεοῦ. καὶ μέμνησο τῶν Μαναήμου πληγῶν, ὥστε σοι καὶ τοῦτο σύμβολον εἶναι τῶν κατὰ τὴν τύχην μεταπτώσεων. ἄριστοσ γὰρ ὁ τοιοῦτοσ λογισμόσ, εἰ καὶ δικαιοσύνην ἀγαπήσειασ καὶ πρὸσ τὸν θεὸν εὐσέβειαν ἐπιείκειαν δὲ πρὸσ τοὺσ πολίτασ·

ἀλλ’ οὐ γὰρ οἶδά σε τοιοῦτον ἔσεσθαι τὸ πᾶν ἐπιστάμενοσ. εὐτυχίᾳ μὲν γὰρ ὅσον οὐκ ἄλλοσ διοίσεισ καὶ τεύξῃ δόξησ αἰωνίου, λήθην δ’ εὐσεβείασ ἕξεισ καὶ τοῦ δικαίου.

ταῦτα δ’ οὐκ ἂν λάθοι τὸν θεὸν ἐπὶ τῇ καταστροφῇ τοῦ βίου τῆσ ἀντ’ αὐτῶν ὀργῆσ ἀπομνημονευομένησ. " τούτοισ αὐτίκα μὲν ἥκιστα τὸν νοῦν προσεῖχεν ἐλπίδι λειπόμενοσ αὐτῶν Ἡρώδησ, κατὰ μικρὸν δὲ ἀρθεὶσ ἑώσ καὶ τοῦ βασιλεύειν καὶ εὐτυχεῖν ἐν τῷ μεγέθει τῆσ ἀρχῆσ μεταπέμπεται τὸν Μανάημον καὶ περὶ τοῦ χρόνου πόσον ἄρξει διεπυνθάνετο.

Μανάημοσ δὲ τὸ μὲν σύμπαν οὐκ εἶπεν·

ὡσ δὲ σιωπῶντοσ αὐτοῦ, μόνον εἰ δέκα γενήσονται βασιλείασ ἐνιαυτοὶ προσεπύθετο καὶ εἴκοσι καὶ τριάκοντα εἰπὼν τὸν ὁρ́ον οὐκ ἐπέθηκε τῷ τέλει τῆσ προθεσμίασ, Ἡρώδησ δὲ καὶ τούτοισ ἀρκεσθεὶσ τόν τε Μανάημον ἀφῆκεν δεξιωσάμενοσ καὶ πάντασ ἀπ’ ἐκείνου τοὺσ Ἐσσηνοὺσ τιμῶν διετέλει. ταῦτα μὲν οὖν εἰ καὶ παράδοξα δηλῶσαι τοῖσ ἐντυγχάνουσιν ἠξιώσαμεν καὶ περὶ τῶν παρ’ ἡμῖν ἐμφῆναι, διότι πολλοὶ [διὰ] τοιούτων ὑπὸ καλοκαγαθίασ καὶ τῆσ τῶν θείων ἐμπειρίασ ἀξιοῦνται.

Τότε δ’ οὖν ὀκτωκαιδεκάτου τῆσ Ἡρώδου βασιλείασ γεγονότοσ ἐνιαυτοῦ μετὰ τὰσ προειρημένασ πράξεισ ἔργον οὐ τὸ τυχὸν ἐπεβάλετο, τὸν νεὼν τοῦ θεοῦ δι’ αὐτοῦ κατασκευάσασθαι μείζω τε τὸν περίβολον καὶ πρὸσ ὕψοσ ἀξιοπρεπέστερον ἐγείρειν, ἡγούμενοσ ἁπάντων αὐτῷ τῶν πεπραγμένων περισημότερον, ὥσπερ ἦν, ἐκτελεσθήσεσθαι τοῦτο καὶ πρὸσ αἰώνιον μνήμην ἀρκέσειν.

οὐχ ἕτοιμον δὲ τὸ πλῆθοσ ἐπιστάμενοσ οὐδὲ ῥᾴδιον ἔσεσθαι πρὸσ τὸ μέγεθοσ τῆσ ἐπιχειρήσεωσ ἠξίου λόγῳ προκαταστησάμενοσ ἐγχειρῆσαι τῷ παντί, καὶ συγκαλέσασ αὐτοὺσ ἔλεγε τοιάδε·

"τὰ μὲν ἄλλα μοι τῶν κατὰ τὴν βασιλείαν πεπραγμένων, ἄνδρεσ ὁμόφυλοι, περισσὸν ὑπολαμβάνω λέγειν.

καίτοι τοῦτον ἐγένετο τὸν τρόπον, ὡσ ἐλάττω μὲν ἐμοὶ τὸν ἀπ’ αὐτῶν κόσμον, πλείω δὲ ὑμῖν τὴν ἀσφάλειαν φέρειν. οὔτε γὰρ ἐν τοῖσ δυσχερεστάτοισ ἀμελήσασ τῶν εἰσ τὰσ ὑμετέρασ χρείασ διαφερόντων οὔτε ἐν τοῖσ κατασκευάσμασιν ἐπιτηδεύσασ ἐμαυτῷ μᾶλλον ἢ καὶ πᾶσιν ὑμῖν τὸ ἀνεπηρέαστον, οἶμαι σὺν τῇ τοῦ θεοῦ βουλήσει πρὸσ εὐδαιμονίαν ὅσον οὐ πρότερον ἀγηοχέναι τὸ Ιοὐδαίων ἔθνοσ.

τὰ μὲν οὖν κατὰ μέροσ ἐξεργασθέντα περὶ τὴν χώραν καὶ πόλεισ ὅσασ ἐν αὐτῇ καὶ τοῖσ ἐπικτήτοισ ἐγείραντεσ κόσμῳ τῷ καλλίστῳ τὸ γένοσ ἡμῶν ηὐξήσαμεν, περίεργά μοι δοκεῖ λέγειν εἰδόσιν.

τὸ δὲ τῆσ ἐπιχειρήσεωσ, ᾗ νῦν ἐπιχειρεῖν ἐπιβάλλομαι, παντὸσ εὐσεβέστατον καὶ κάλλιστον ἐφ’ ἡμῶν γενέσθαι νῦν ἐκφανῶ· τὸν γὰρ ναὸν τοῦτον ᾠκοδόμησαν μὲν τῷ μεγίστῳ θεῷ πατέρεσ ἡμέτεροι μετὰ τὴν ἐκ Βαβυλῶνοσ ἐπάνοδον, ἐνδεῖ δ’ αὐτῷ πρὸσ τὸ μέγεθοσ εἰσ ὕψοσ ἑξήκοντα πήχεισ·

τοσοῦτον γὰρ ὑπερεῖχεν ὁ πρῶτοσ ἐκεῖνοσ, ὃν Σολομῶν ἀνῳκοδόμησεν. καὶ μηδεὶσ ἀμέλειαν εὐσεβείασ τῶν πατέρων καταγνώτω·

γέγονεν γὰρ οὐ παρ’ ἐκείνουσ ἐλάττων ὁ ναόσ, ἀλλὰ ταῦτα καὶ Κῦροσ καὶ Δαρεῖοσ ὁ Ὑστάσπου τὰ μέτρα τῆσ δομήσεωσ ἔδοσαν, οἷσ ἐκεῖνοι καὶ τοῖσ ἀπογόνοισ δουλεύσαντεσ καὶ μετ’ ἐκείνουσ Μακεδόσιν οὐκ ἔσχον εὐκαιρίαν τὸ πρῶτον τῆσ εὐσεβείασ ἀρχέτυπον εἰσ ταὐτὸν ἀναγαγεῖν μέγεθοσ. ἐπειδὴ δὲ νῦν ἐγὼ μὲν ἄρχω θεοῦ βουλήσει, περίεστιν δὲ καὶ μῆκοσ εἰρήνησ καὶ κτῆσισ χρημάτων καὶ μέγεθοσ προσόδων, τὸ δὲ μέγιστον φίλοι καὶ δι’ εὐνοίασ οἱ πάντων ὡσ ἔποσ εἰπεῖν κρατοῦντεσ Ῥωμαῖοι, πειράσομαι τὸ παρημελημένον ἀνάγκῃ καὶ δουλείᾳ τοῦ πρότερον χρόνου διορθούμενοσ τελείαν ἀποδοῦναι τῷ θεῷ τὴν ἀνθ’ ὧν ἔτυχον τῆσδε τῆσ βασιλείασ εὐσέβειαν.

Ὁ μὲν Ἡρώδησ ταῦτ’ εἶπεν, ἐξέπληξε δὲ τοὺσ πολλοὺσ ὁ λόγοσ παρὰ δόξαν ἐμπεσών.

καὶ τὸ μὲν τῆσ ἐλπίδοσ ἄπιστον οὐκ ἐπήγειρεν αὐτούσ, ἠδημόνουν δέ, μὴ φθάσασ καταλῦσαι τὸ πᾶν ἔργον οὐκ ἐξαρκέσει πρὸσ τέλοσ ἀγαγεῖν τὴν προαίρεσιν· ὅ τε κίνδυνοσ αὐτοῖσ μείζων ἐφαίνετο καὶ δυσεγχείρητον ἐδόκει τὸ μέγεθοσ τῆσ ἐπιβολῆσ. οὕτωσ δ’ αὐτῶν διακειμένων παρεθάρρυνεν ὁ βασιλεύσ, οὐ πρότερον καθαιρήσειν φάμενοσ τὸν ναὸν μὴ πάντων αὐτῷ τῶν εἰσ συντέλειαν παρεσκευασμένων.

καὶ ταῦτα προειπὼν οὐκ ἐψεύσατο· χιλίασ γὰρ εὐτρεπίσασ ἁμάξασ, αἳ βαστάσουσι τοὺσ λίθουσ, ἐργάτασ δὲ μυρίουσ τοὺσ ἐμπειροτάτουσ ἐπιλεξάμενοσ καὶ ἱερεῦσιν τὸν ἀριθμὸν χιλίοισ ἱερατικὰσ ὠνησάμενοσ στολάσ, καὶ τοὺσ μὲν διδάξασ οἰκοδόμουσ, ἑτέρουσ δὲ τέκτονασ, ἥπτετο τῆσ κατασκευῆσ ἁπάντων αὐτῷ προθύμωσ προευτρεπισμένων.

Ἀνελὼν δὲ τοὺσ ἀρχαίουσ θεμελίουσ καὶ καταβαλόμενοσ ἑτέρουσ ἐπ’ αὐτῶν ναὸν ἤγειρεν μήκει μὲν ἑκατὸν ὄντα πηχῶν, τὸ δ’ ὕψοσ εἴκοσι περιττοῖσ, οὓσ τῷ χρόνῳ συνιζησάντων τῶν θεμελίων ὑπέβη.

καὶ τοῦτο μὲν κατὰ τοὺσ Νέρωνοσ καιροὺσ ἐπεγείρειν ἐγνώκειμεν. ᾠκοδομήθη δὲ ὁ ναὸσ ἐκ λίθων λευκῶν τε καὶ κραταιῶν τὸ μέγεθοσ ἑκάστων περὶ πέντε καὶ εἴκοσι πήχεισ ἐπὶ μῆκοσ, ὀκτὼ δὲ ὕψοσ, εὖροσ δὲ περὶ δώδεκα.

καὶ παντὸσ αὐτοῦ καθότι καὶ τῆσ βασιλείου στοᾶσ τὸ μὲν ἔνθεν καὶ ἔνθεν ταπεινότατον, ὑψηλότατον δὲ τὸ μεσαίτατον, ὡσ περίοπτον ἐκ πολλῶν σταδίων εἶναι τοῖσ τὴν χώραν νεμομένοισ, μᾶλλον δ’ εἴ τινεσ κατ’ ἐναντίον οἰκοῦντεσ ἢ προσιόντεσ τύχοιεν.

θύρασ δὲ ἐπὶ τῆσ εἰσόδου σὺν τοῖσ ὑπερθυρίοισ ἴσον ἐχούσασ τῷ ναῷ ποικίλοισ ἐμπετάσμασιν κεκόσμητο, τὰ μὲν ἄνθη ἁλουργέσιν, κίονασ δὲ ἐνυφασμένουσ.

καθύπερθε δ’ αὐτῶν ὑπὸ τοῖσ τριχώμασιν ἄμπελοσ διετέτατο χρυσῆ τοὺσ βότρυασ ἀπαιωρουμένουσ ἔχουσα, θαῦμα καὶ τοῦ μεγέθουσ καὶ τῆσ τέχνησ τοῖσ ἰδοῦσιν, οἱο͂ν ἐν πολυτελείᾳ τῆσ ὕλησ τὸ κατασκευασθὲν ἦν.

περιελάμβανεν δὲ καὶ στοαῖσ μεγίσταισ τὸν ναὸν ἅπαντα πρὸσ τὴν ἀναλογίαν ἐπιτηδεύων καὶ τὰσ δαπάνασ τῶν πρὶν ὑπερβαλλόμενοσ, ὡσ οὐκ ἄλλοσ τισ δοκεῖ ἐπικεκοσμηκέναι τὸν ναόν.

ἄμφω δ’ ἦσαν μετὰ τοῦ τείχουσ, αὐτὸ δὲ τὸ τεῖχοσ ἔργον μέγιστον ἀνθρώποισ ἀκουσθῆναι. λόφοσ ἦν πετρώδησ ἀνάντησ ἠρέμα πρὸσ τοῖσ ἑῴοισ μέρεσιν τῆσ πόλεωσ ὑπτιούμενοσ ἐπὶ τὴν κορυφὴν ἄκραν.

ὥστ’ ἄπειρον εἶναι τό τε μέγεθοσ τῆσ δομῆσ καὶ τὸ ὕψοσ τετραγώνου γεγενημένησ, ὡσ τὰ μὲν μεγέθη τῶν λίθων ἀπὸ μετώπου κατὰ τὴν ἐπιφάνειαν ὁρᾶσθαι, τὰ δ’ ἐντὸσ σιδήρῳ διησφαλισμένα συνέχειν τὰσ ἁρμογὰσ ἀκινήτουσ τῷ παντὶ χρόνῳ.

τῆσ δ’ ἐργασίασ οὕτω συναπτούσησ εἰσ ἄκρον τὸν λόφον ἀπεργασάμενοσ αὐτοῦ τὴν κορυφὴν καὶ τὰ κοῖλα τῶν περὶ τὸ τεῖχοσ ἐμπλήσασ ἰσόπεδον τοῖσ κατὰ τὴν ἐπιφάνειαν τὴν ἄνω καὶ λεῖον ἐποίησεν.

τοῦτ’ ἦν τὸ πᾶν περίβολοσ τεττάρων σταδίων τὸν κύκλον ἔχων, ἑκάστησ γωνίασ στάδιον μῆκοσ ἀπολαμβανούσησ. ἐνδοτέρω δὲ τούτου καὶ παρ’ αὐτὴν τὴν ἄκραν ἄλλο τεῖχοσ ἄνω λίθινον περιθεῖ, κατὰ μὲν ἑῴαν ῥάχιν ἰσομήκη τῷ τείχει στοὰν ἔχον διπλῆν, ἐν μέσῳ τοῦ νεὼ τετυχηκότοσ ἀφορῶσαν εἰσ τὰσ θύρασ αὐτοῦ.

ταύτην πολλοὶ βασιλεῖσ οἱ πρόσθεν κατεσκεύασαν.

τοῦ δ’ ἱεροῦ παντὸσ ἦν ἐν κύκλῳ πεπηγμένα σκῦλα βαρβαρικά, καὶ ταῦτα πάντα βασιλεὺσ Ἡρώδησ ἀνέθηκεν προσθεὶσ ὅσα καὶ τῶν Ἀράβων ἔλαβεν. Κατὰ δὲ τὴν βόρειον πλευρὰν ἀκρόπολισ ἐγγώνιοσ εὐερκὴσ ἐτετείχιστο διάφοροσ ἐχυρότητι.

ταύτην οἱ πρὸ Ἡρώδου τοῦ Ἀσαμωναίων γένουσ βασιλεῖσ καὶ ἀρχιερεῖσ ᾠκοδόμησαν καὶ βᾶριν ἐκάλεσαν, ὡσ ἐκεῖ τὴν ἱερατικὴν αὐτοῖσ ἀποκεῖσθαι στολήν, ἣν ὅταν δέῃ θύειν τότε μόνον ὁ ἀρχιερεὺσ ἀμφιέννυται. ταύτην Ἡρώδησ ὁ βασιλεὺσ ἐφύλαξεν ἐν τῷ τόπῳ καὶ μετὰ τὴν ἐκείνου τελευτὴν ὑπὸ Ῥωμαίοισ ἦν μέχρι τῶν Τιβερίου Καίσαροσ χρόνων.

ἐπὶ τούτου δὲ Οὐιτέλλιοσ ὁ τῆσ Συρίασ ἡγεμὼν ἐπιδημήσασ τοῖσ Ιἑροσολύμοισ, δεξαμένου τοῦ πλήθουσ αὐτὸν λαμπρότατα πάνυ θέλων αὐτοὺσ τῆσ εὐποιίασ ἀμείψασθαι, ἐπεὶ παρεκάλεσαν τὴν ἱερὰν στολὴν ὑπὸ τὴν αὐτῶν ἐξουσίαν ἔχειν, ἔγραψεν περὶ τούτων Τιβερίῳ Καίσαρι κἀκεῖνοσ ἐπέτρεψεν, καὶ παρέμεινεν ἡ ἐξουσία τῆσ στολῆσ τοῖσ Ιοὐδαίοισ μέχρισ ἐτελεύτησεν ὁ βασιλεὺσ Ἀγρίππασ.

μετὰ τοῦτον δὲ Κάσσιοσ Λογγῖνοσ ὁ τὴν Συρίαν τότε διοικῶν καὶ Κούσπιοσ Φᾶδοσ ὁ τῆσ Ιοὐδαίασ ἐπίτροποσ κελεύουσιν τοὺσ Ιοὐδαίουσ εἰσ τὴν Ἀντωνίαν καταθέσθαι τὴν στολήν·

Ῥωμαίουσ γὰρ αὐτῆσ εἶναι δεῖν κυρίουσ, καθὼσ καὶ πρότερον ἦσαν. πέμπουσιν οὖν Ιοὐδαῖοι πρέσβεισ πρὸσ Κλαύδιον Καίσαρα περὶ τούτων παρακαλέσοντασ.

ὧν ἀναβάντων ὁ νεώτεροσ βασιλεὺσ Ἀγρίππασ ἐν Ῥώμῃ τυγχάνων αἰτησάμενοσ παρὰ τοῦ αὐτοκράτοροσ τὴν ἐξουσίαν ἔλαβεν ἐντειλαμένου Οὐιτελλίῳ τῷ τῆσ Συρίασ ἀντιστρατήγῳ. πρότερον δ’ ἦν ὑπὸ σφραγῖδα τοῦ ἀρχιερέωσ καὶ τῶν γαζοφυλάκων, καὶ πρὸ μιᾶσ ἡμέρασ τῆσ ἑορτῆσ ἐπὶ τὸν Ῥωμαίων φρούραρχον ἀναβαίνοντεσ οἱ γαζοφύλακεσ καὶ καταμανθάνοντεσ τὴν ἑαυτῶν σφραγῖδα τὴν στολὴν ἐλάμβανον.

εἶτ’ αὖθισ τῆσ ἑορτῆσ παρελθούσησ εἰσ τὸν αὐτὸν κομίσαντεσ τόπον καὶ τῷ φρουράρχῳ δείξαντεσ σύμφωνον τὴν σφραγῖδα κατετίθεντο. ταῦτα μὲν οὖν ὑπὸ τοῦ πάθουσ τῶν ἐπισυμβεβηκότων παρεδηλώθη.

τότε δ’ οὖν ὁ τῶν Ιοὐδαίων βασιλεὺσ Ἡρώδησ καὶ ταύτην τὴν βᾶριν ὀχυρωτέραν κατασκευάσασ ἐπ’ ἀσφαλείᾳ καὶ φυλακῇ τοῦ ἱεροῦ, χαριζόμενοσ Ἀντωνίῳ φίλῳ μὲν αὐτοῦ Ῥωμαίων δὲ ἄρχοντι προσηγόρευσεν Ἀντωνίαν. Ἐν δὲ τοῖσ ἑσπερίοισ μέρεσιν τοῦ περιβόλου πύλαι τέτταρεσ ἐφέστασαν, ἡ μὲν εἰσ τὰ βασίλεια τείνουσα τῆσ ἐν μέσῳ φάραγγοσ εἰσ δίοδον ἀπειλημμένησ, αἱ δύο δὲ εἰσ τὸ προάστειον, ἡ λοιπὴ δ’ εἰσ τὴν ἄλλην πόλιν βαθμίσιν πολλαῖσ κάτω τε εἰσ τὴν φάραγγα διειλημμένη καὶ ἀπὸ ταύτησ ἄνω πάλιν ἐπὶ τὴν πρόσβασιν·

ἄντικρυσ γὰρ ἡ πόλισ ἔκειτο τοῦ ἱεροῦ θεατροειδὴσ οὖσα περιεχομένη βαθείᾳ φάραγγι κατὰ πᾶν τὸ νότιον κλίμα. τὸ δὲ τέταρτον αὐτοῦ μέτωπον τὸ πρὸσ μεσημβρίαν εἶχε μὲν καὶ αὐτὸ πύλασ κατὰ μέσον, ἐπ’ αὐτοῦ δὲ τὴν βασίλειον στοὰν τριπλῆν κατὰ μῆκοσ διιοῦσαν ἀπὸ τῆσ ἑῴασ φάραγγοσ ἐπὶ τὴν ἑσπέριον·

οὐ γὰρ ἦν ἐκτεῖναι προσωτέρω δυνατόν. ἔργον δ’ ἦν ἀξιαφηγητότατον τῶν ὑφ’ ἡλίῳ·

μεγάλου γὰρ ὄντοσ τοῦ τῆσ φάραγγοσ ἀναλήμματοσ καὶ οὐδ’ ἀνεκτοῦ κατιδεῖν, εἴ τισ ἄνωθεν εἰσ τὸν βυθὸν εἰσκύπτοι, παμμέγεθεσ ὕψοσ ἐν αὐτῷ τὸ τῆσ στοᾶσ ἀνέστηκεν, ὡσ εἴ τισ ἀπ’ ἄκρου τοῦ ταύτησ τέγουσ ἄμφω συντιθεὶσ τὰ βάθη διοπτεύοι, σκοτοδινιᾶν οὐκ ἐξικνουμένησ τῆσ ὄψεωσ εἰσ ἀμέτρητον τὸν βυθόν. κίονεσ δ’ ἐφέστασαν κατ’ ἀντίστοιχον ἀλλήλοισ ἐπὶ μῆκοσ τέτραχα, συνεδέδετο γὰρ ὁ τέταρτοσ στοῖχοσ λιθοδομήτῳ τείχει, καὶ πάχοσ ἦν ἑκάστου κίονοσ εἰσ τρεῖσ ἐπισυναπτόντων ἀλλήλοισ τὰσ ὀργυιὰσ περιλαβεῖν, μῆκοσ δὲ ποδῶν ἑπτὰ καὶ εἴκοσι διπλῆσ σπείρασ ὑπειλημένησ.

πλῆθοσ δὲ συμπάντων δύο καὶ ἑξήκοντα καὶ ἑκατὸν κιονοκράνων αὐτοῖσ κατὰ τὸν Κορίνθιον τρόπον ἐπεξειργασμένων γλυφαῖσ ἔκπληξιν ἐμποιούσαισ διὰ τὴν τοῦ παντὸσ μεγαλουργίαν.

τεττάρων δὲ στίχων ὄντων τρεῖσ ἀπολαμβάνουσι τὰσ διὰ μέσου χώρασ ταῖσ στοαῖσ.

τῶν δὲ αἱ μὲν δύο παράλληλοι τὸν αὐτὸν γεγόνασι τρόπον, εὖροσ ἑκατέρασ πόδεσ τριάκοντα, μῆκοσ δὲ στάδιον, ὕψοσ δὲ πόδεσ ὑπὲρ πεντήκοντα· τῆσ δὲ μέσησ εὖροσ μὲν ἡμιόλιον, ὕψοσ δὲ διπλάσιον· ἀνεῖχεν γὰρ πλεῖστον παρὰ τὰσ ἑκατέρωθεν. αἱ δ’ ὀροφαὶ ξύλοισ ἐξήσκηντο γλυφαῖσ πολυτρόποισ σχημάτων ἰδέαισ, καὶ τὸ τῆσ μέσησ βάθοσ ἐπὶ μεῖζον ἠγείρετο περιδεδομημένου τοῖσ ἐπιστυλίοισ προμετωπιδίου τοίχου κίονασ ἔχοντοσ ἐνδεδομημένουσ καὶ ξεστοῦ παντὸσ ὄντοσ, ὡσ ἄπιστα τοῖσ οὐκ εἰδόσιν καὶ σὺν ἐκπλήξει θεατὰ τοῖσ ἐντυγχάνουσιν εἶναι.

τοιοῦτοσ μὲν ὁ πρῶτοσ περίβολοσ ἦν.

ἐν μέσῳ δὲ ἀπέχων οὐ πολὺ δεύτεροσ, προσβατὸσ βαθμίσιν ὀλίγαισ, ὃν περιεῖχεν ἑρκίον λιθίνου δρυφάκτου γραφῇ κωλῦον εἰσιέναι τὸν ἀλλοεθνῆ θανατικῆσ ἀπειλουμένησ τῆσ ζημίασ. εἶχεν δ’ ὁ μὲν ἐντὸσ περίβολοσ κατὰ μὲν τὸ νότιον καὶ βόρειον κλίμα τριστοίχουσ πυλῶνασ ἀλλήλων διεστῶτασ, κατὰ δὲ ἡλίου βολὰσ ἕνα τὸν μέγαν, δι’ οὗ παρῄειμεν ἁγνοὶ μετὰ γυναικῶν.

ἐσωτέρω δὲ κἀκείνου γυναιξὶν ἄβατον ἦν τὸ ἱερόν.

ἐκείνου δ’ ἐνδοτέρω τρίτον, ὅπου τοῖσ ἱερεῦσιν εἰσελθεῖν ἐξὸν ἦν μόνοισ. [ὁ ναὸσ ἐν τούτῳ] καὶ πρὸ αὐτοῦ βωμὸσ ἦν, ἐφ’ οὗ τὰσ θυσίασ ὡλοκαυτοῦμεν τῷ θεῷ. τούτων εἰσ οὐδένα τῶν τριῶν ὁ βασιλεὺσ Ἡρώδησ παρῆλθεν·

ἐκεκώλυτο γὰρ οὐκ ὢν ἱερεύσ. ἀλλὰ κἀν τοῖσ ἔργοισ τὰ περὶ τὰσ στοὰσ καὶ τοὺσ ἔξω περιβόλουσ ἐπραγματεύετο καὶ ταῦτ’ ᾠκοδόμησεν ἔτεσιν ὀκτώ. Τοῦ δὲ ναοῦ διὰ τῶν ἱερέων οἰκοδομηθέντοσ ἐνιαυτῷ καὶ μησὶν πέντε ἅπασ ὁ λαὸσ ἐπληρώθη χαρᾶσ καὶ τοῦ τάχουσ πρῶτον μὲν τῷ θεῷ τὰσ εὐχαριστηρίουσ ἐποιοῦντο, μετὰ δὲ καὶ τῆσ προθυμίασ τοῦ βασιλέωσ ἑορτάζοντεσ καὶ κατευφημοῦντεσ τὴν ἀνάκτισιν.

ὁ δὲ βασιλεὺσ τριακοσίουσ ἔθυσε τῷ θεῷ βοῦσ καὶ τῶν ἄλλων οἱ κατὰ δύναμιν, ὧν οὐχ οἱο͂́ν τε τὸν ἀριθμὸν εἰπεῖν·

ἐκφεύγει γὰρ τὸ δύνασθαι πρὸσ ἀλήθειαν εἰπεῖν· συνεπεπτώκει γὰρ τῇ προθεσμίᾳ τοῦ περὶ τὸν ναὸν ἔργου καὶ τὴν ἡμέραν τῷ βασιλεῖ τῆσ ἀρχῆσ, ἣν ἐξ ἔθουσ ἑώρταζον, ἐσ ταὐτὸν ἐλθεῖν, καὶ περισημοτάτην ἐξ ἀμφοῖν τὴν ἑορτὴν γενέσθαι.

Κατεσκευάσθη δὲ καὶ κρυπτὴ διώρυξ τῷ βασιλεῖ, φέρουσα μὲν ἀπὸ τῆσ Ἀντωνίασ μέχρι τοῦ ἔσωθεν ἱεροῦ πρὸσ τὴν ἀνατολικὴν θύραν, ἐφ’ ἧσ αὐτῷ καὶ πύργον κατεσκεύασεν, ἵν’ ἔχῃ διὰ τῶν ὑπογέων εἰσ αὐτὸν ἀνιέναι, τὸν ἐκ τοῦ δήμου νεωτερισμὸν ἐπὶ τοῖσ βασιλεῦσι φυλαττόμενοσ.

λέγεται δὲ κατ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν οἰκοδομουμένου τοῦ ναοῦ τὰσ μὲν ἡμέρασ οὐχ ὑείν, ἐν δὲ ταῖσ νυξὶ γίνεσθαι τοὺσ ὄμβρουσ, ὡσ μὴ κωλυσιεργεῖν.

καὶ τοῦτον τὸν λόγον οἱ πατέρεσ ἡμῖν παρέδωκαν, οὐδ’ ἐστὶν ἄπιστον, εἰ καὶ πρὸσ τὰσ ἄλλασ ἀπίδοι τισ ἐμφανείασ τοῦ θεοῦ. τὰ μὲν οὖν περὶ τὸν ναὸν ἐξῳκοδομήθη τοῦτον τὸν τρόπον.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION