Dio, Chrysostom, Orationes, ἐν ΑΘΗΝΑΙΣ περὶ ΦΥΓΗΣ.

(디오, 크리소토모스, 연설, ἐν ΑΘΗΝΑΙΣ περὶ ΦΥΓΗΣ.)

ὅτε φεύγειν συνέβη με φιλίασ ἕνεκεν λεγομένησ ἀνδρὸσ οὐ πονηροῦ, τῶν δὲ τότε εὐδαιμόνων τε καὶ ἀρχόντων ἐγγύτατα ὄντοσ, διὰ ταῦτα δὲ καὶ ἀποθανόντοσ, δί’ ἃ πολλοῖσ καὶ σχεδὸν πᾶσιν ἐδόκει μακάριοσ, διὰ τὴν ἐκείνων οἰκειότητα καὶ ξυγγένειαν, ταύτησ ἐνεχθείσησ ἐπ’ ἐμὲ τῆσ αἰτίασ, ὡσ δὴ τἀνδρὶ φίλον ὄντα καὶ σύμβουλον· ἔθοσ γάρ τι τοῦτό ἐστι τῶν τυράννων, ὥσπερ ἐν Σκύθαισ τοῖσ βασιλεῦσι συνθάπτειν οἰνοχόουσ καὶ μαγείρουσ καὶ παλλακάσ, οὕτωσ τοῖσ ὑπ’ αὐτῶν ἀποθνήσκουσιν ἑτέρουσ προστιθέναι πλείουσ ἀπ’ οὐδεμιᾶσ αἰτίασ· τότε δ’ οὖν, ἐπεί με φεύγειν ἔδοξεν, ἐσκόπουν πότερον ὄντωσ χαλεπόν τι καὶ δυστυχὲσ εἰή τὸ τῆσ φυγῆσ κατὰ τὴν τῶν πολλῶν δόξαν, ἢ πάντα τὰ τοιαῦτα ἕτερον πέπονθεν, ὁποῖον λεγόμενόν ἐστι περὶ τὴν μαντείαν τὴν τῶν γυναικῶν ἐν τοῖσ ἱεροῖσ.

ἐκεῖναι γὰρ βῶλόν τινα ἢ λίθον αἴρουσαι σκοποῦσιν ἐν τούτῳ περὶ τοῦ πράγματοσ οὗ πυνθάνονται. καὶ δὴ ταῖσ μὲν αὐτῶν φασι γίγνεσθαι κοῦφον, ταῖσ δὲ βαρύν, ὡσ μηδὲ κινῆσαι δύνασθαι ῥᾳδίωσ. μὴ ἄρα καὶ τὸ φεύγειν καὶ τὸ πένεσθαι καὶ γῆρασ δὴ καὶ νόσοσ καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα τοῖσ μὲν βαρέα φαίνεται καὶ χαλεπά, τοῖσ δ’ ἐλαφρά τε καὶ εὔκολα·

ἐκεῖ μὲν ἴσωσ κατὰ τὴν τοῦ πράγματοσ διαφορὰν ἐλαφρύνοντοσ τοῦ δαιμονίου τὸ βάροσ, ἐνταῦθα δὲ οἶμαι πρὸσ τὴν τοῦ χρωμένου δύναμιν καὶ γνώμην. καὶ δὴ ἀνεμιμνησκόμην Ὀδυσσέωσ τε παρ’ Ὁμήρῳ κατοδυρομένου πολλάκισ αὑτόν, ἀνδρὸσ ἡρ́ωοσ οὐδαμῶσ τε ἀδυνάτου καρτερεῖν, πολλὰ ὅμωσ ἀνάξια λέγοντοσ καὶ θρηνοῦντοσ ἑκάστοτε παρὰ τῇ θαλάττῃ διὰ πόθον τῆσ πατρίδοσ·

τέλοσ δέ, ὥσ φησιν ὁ ποιητήσ, ἐπεθύμει καπνὸν ἰδεῖν ἀπὸ τῆσ αὑτοῦ γῆσ ἀνιόντα, εἰ καὶ δέοιπαραχρῆμα ἀποθνῄσκειν, καὶ οὔτε τὰ πρότερον ἔργα παρεμυθεῖτο αὐτὸν οὔτε θεὸσ μάλα καλὴ καὶ ἀγαθὴ περὶ πολλοῦ ποιουμένη, ὥστε ὑποσχέσθαι ποιήσειν αὐτὸν ἀθάνατον, ἀλλὰ πάντων τούτων κατίσχυεν ὁ τῆσ πατρίδοσ πόθοσ τε καὶ ἔρωσ·

πάλιν δ’ αὖ παρ’ ἑτέρῳ ποιητῇ τῶν ὕστερον τὴν Ἠλέκτραν πυνθανομένην ὑπὲρ τοῦἀδελφοῦ λυπηρῶσ καὶ ἐλεοῦσαν αὐτὸν τῆσ φυγῆσ, οὕτω πωσ ἐρωτῶσαν·

ποῦ γῆσ ὁ τλήμων τλήμονασ φυγὰσ ἔχει; καὶ τὸν οὐχ ἧττον ἐλεεινῶσ ἀποκρινόμενον, οὐχ ἕνα νομίζων φθείρεται πόλεωσ τόπον· τὴν δὲ αὖθισ ἐρωτῶσαν, ἦπου σπανίζει τοῦ καθ’ ἡμέραν βίου; κἀκεῖνον οὕτωσ λέγοντα· ἔχει μέν, ἀσθενῆ δέ, ἅτε φεύγων ἀνήρ, πρὸσ δὲ τούτοισ μυρία δὴ τολμηθέντα τολμήματα καὶ πολέμουσπολεμηθέντασ ὑπὸ φυγάδων, ὅπωσ οἴκαδε κατέλθοιεν, πρόσ τε τοὺσ δήμουσ καὶ τοὺσ τυράννουσ τοὺσ ἐξελάσαντασ παρὰ δύναμιν, μέγα νομιζόντων, εἰ καὶ δέοι τελευτᾶν μαχομένουσ ἐν τῇ αὑτῶν γῇ· σύμπαντα ταῦτά με ἐξέπληττε καὶ ἠνάγκαζε δεινὸν ἡγεῖσθαι καὶ βαρὺ τὸ συμβεβηκόσ.

ἐπεὶ δὲ ἐνεθυμήθην ὅτι Κροίσῳ τῷ Λυδῶν βασιλεῖ συνεβούλευσεν ὁ Ἀπόλλων συμβάντοσ τινὸσ φεύγειν ἑκόντα καταλιπόντα τὴν ἀρχήν, καὶ μηδὲν αἰσχύνεσθαι τούτου ἕνεκεν, εἰ δόξει κακὸσ εἶναι τοῖσ ἀνθρώποισ, οὕτω πωσ θεσπίσασ· φεύγειν μηδὲ μένειν μηδ’ αἰδεῖσθαι κακὸσ εἶναι, δῆλον ὅτι τὴν αἰδῶ νῦν ἀντὶ τῆσ αἰσχύνησ ὀνομάζων, ὥσπερ ἔθοσ ἐστὶ τοῖσ ποιηταῖσ, καὶ τὸ κακὸν εἶναι ἀντὶ τῆσ δόξησ τῆσ παρὰ τοῖσ πολλοῖσ·

ἐκ δὲ τούτου ἐνεθυμούμην ὅτι οὐ πάντωσ ἡ φυγὴ βλαβερὸν οὐδὲ ἀσύμφορον οὐδὲ τὸ μένειν ἀγαθὸν καὶ πολλοῦ ἄξιον οὑ̓ γὰρ ἂν τὸ μὲν αὐτῶν παρῄνει καὶ συνεβούλευεν ὁ Ἀπόλλων, τὸ φεύγειν, τὸ δὲ μένειν ἄντικρυσ ἀπηγόρευε, καὶ ταῦτα ἀνδρὶ θεσπίζων, ὅσ ἦν ἐπιμελέστατοσ περὶ τὸ θεῖον καὶ θυσίασ τε πλείστασ ἔθυε καὶ μέγιστα ἀναθήματα πεπόμφει τῶν πώποτε ἀναθέντων εἰσ Δελφοὺσ’ ταῦτα ἐνθυμουμένῳ μοι ἔδοξε καὶ αὐτὸν εἰσ θεοῦ βαδίσαντα χρήσασθαι συμβούλῳ κατὰ τὸ παλαιὸν ἔθοσ τῶν Ἑλλήνων.

οὐ γὰρ περὶ νόσου μὲν καὶ ἀπαιδίασ, καὶ περὶ καρπῶν ἱκανῶσ συμβουλεύειν αὐτόν, περὶ δὲ τοιούτου πράγματοσ ἧττον δυνήσεσθαι.

καὶ δὴ χρωμένῳ μοι ἀνεῖλεν ἄτοπόν τινα χρησμὸν καὶ οὐ ῥᾴδιον συμβαλεῖν. ἐκέλευε γάρ με αὐτὸ τοῦτο πράττειν ἐν ᾧ εἰμι πάσῃ προθυμίᾳ, ὡσ καλήν τινα καὶ συμφέρουσαν πρᾶξιν, ἑώσ ἄν, ἔφη, ἐπὶ τὸ ἔσχατον ἀπέλθῃσ τῆσ γῆσ. καίτοι χαλεπὸν καὶ κατ’ ἄνθρωπον ψεύδεσθαι, μὴ ὅτι κατὰ θεόν. ἐλογισάμην οὖν ὅτι ὁ μὲν Ὀδυσσεὺσ μετὰ τοσούτουσ πλάνουσ οὐκ ὤκνησεν ἀλᾶσθαι πάλιν κώπην φέρων, Τειρεσίου συμβουλεύσαντοσ, ἀνδρὸσ τεθνηκότοσ, μέχρι ἂν ἀνθρώποισ συμβάλῃ μηδὲ ἀκοῇ γιγνώσκουσι θάλατταν·

ἐμοὶ δὲ οὐ ποιητέον τοῦτο τοῦ θεοῦ κελεύοντοσ; οὕτω δὴ παρακελευσάμενοσ ἐμαυτῷ μήτε δεδιέναι μήτε αἰσχύνεσθαι τὸ πρᾶγμα, στολήν τε ταπεινὴν ἀναλαβὼν καὶ τἄλλα κολάσασ ἐμαυτὸν ἠλώμην πανταχοῦ. οἱ δὲ ἐντυγχάνοντεσ ἄνθρωποι ὁρῶντεσ οἱ μὲν ἀλήτην, οἱ δὲ πτωχὸν ἐκάλουν, οἱ δέ τινεσ καὶ φιλόσοφον.

ἐντεῦθεν ἐμοὶ συνέβη κατ’ ὀλίγον τε καὶ οὐ βουλευσάμενον αὐτὸν οὐδὲ ἐφ’ ἑαυτῷ μέγα φρονήσαντα τούτου τοῦ ὀνόματοσ τυχεῖν. οἱ μὲν γὰρ πολλοὶ τῶν καλουμένων φιλοσόφων αὑτοὺσ ἀνακηρύττουσιν, ὥσπερ οἱ Ὀλυμπίασι κήρυκεσ· ἐγὼ δὲ τῶν ἄλλων λεγόντων οὐκ ἐδυνάμην ἀεὶ καὶ πᾶσι διαμάχεσθαι.

τυχὸν δέ τι καὶ ἀπολαῦσαι τῆσ φήμησ συνέβη μοι.

πολλοὶ γὰρ ἠρώτων προσιόντεσ ὅ, τι μοι φαίνοιτο ἀγαθὸν ἢ κακόν· ὥστε ἠναγκαζόμην φροντίζειν ὑπὲρ τούτων, ἵνα ἔχοιμι ἀποκρίνεσθαι τοῖσ ἐρωτῶσιν. πάλιν δὲ ἐκέλευον λέγειν καταστάντα εἰσ τὸ κοινόν. οὐκοῦν καὶτοῦτο ἀναγκαῖον ἐγίγνετο λέγειν περὶ τῶν προσηκόντων τοῖσ ἀνθρώποισ καὶ ἀφ’ ὧν ἔμελλον ὀνίνασθαι τὰ ἐμοὶ φαινόμενα. ἐδόκουν δέ μοι πάντεσ ἄφρονεσ, ὡσ ἔποσ εἰπεῖν, καὶ οὐδεὶσ οὐδὲν ὧν ἔδει πράττειν οὐδὲ σκοπεῖν ὅπωσ ἀπαλλαγεὶσ τῶν παρόντων κακῶν καὶ τῆσ πολλῆσ ἀμαθίασ καὶ ταραχῆσ ἐπιεικέστερον καὶ ἄμεινονβιώσεται, κυκώμενοι δὲ καὶ φερόμενοι πάντεσ ἐν ταὐτῷ καὶ περὶ τὰ αὐτὰ σχεδόν, περί τε χρήματα καὶ δόξασ καὶ σωμάτων τινὰσ ἡδονάσ, οὐδεὶσ ἀπαλλαγῆναι τούτων δυνάμενοσ οὐδὲ ἐλευθερῶσαι τὴν αὑτοῦ ψυχήν·

καθάπερ οἶμαι τὰ ἐμπεσόντα εἰσ τὰσ δίνασ εἱλούμενα καὶ περιστρεφόμενα καὶ οὐχ οἱᾶ́ τε ἀπαλλαγῆναι τῆσ δινήσεωσ. ταῦτακαὶ τὰ τοιαῦτα τούσ τε ἄλλουσ ἅπαντασ καὶ μάλιστα καὶ πρῶτον ἐμαυτὸν καταμεμφόμενοσ ἐνίοτε ὑπὸ ἀπορίασ ἀνῆγον ἐπί τινα λόγον ἀρχαῖον, λεγόμενον ὑπό τινοσ Σωκράτουσ, ὃν οὐδέποτε ἐκεῖνοσ ἐπαύσατο λέγων, πανταχοῦ τε καὶ πρὸσ ἅπαντασ βοῶν καὶ διατεινόμενοσ ἐν ταῖσ παλαίστραισ καὶ ἐν τῷ Λυκείῳ καὶ ἐπὶτῶν ἐργαστηρίων καὶ κατ’ ἀγοράν, ὥσπερ ἀπὸ μηχανῆσ θεόσ, ὡσ ἔφη τισ.

οὐ μέντοι προσεποιούμην ἐμὸν εἶναι τὸν λόγον, ἀλλ’ οὗπερ ἦν, καὶ ἠξίουν, ἂν ἄρα μὴ δύνωμαι ἀπομνημονεῦσαι ἀκριβῶσ ἁπάντων τῶν ῥημάτων μηδὲ ὅλησ τῆσ διανοίασ, ἀλλὰ πλέον ἢ ἔλαττον εἴπω τι, συγγνώμην ἔχειν, μηδὲ ὅτι ταῦτα λέγω ἃ τυγχάνει πολλοῖσ ἔτεσι πρότερον εἰρημένα, διὰ τοῦτο ἧττον προσέχειν τὸν νοῦν.

ἴσωσ γὰρ ἄν, ἔφην, οὕτωσ μάλιστα ὠφεληθείητε. οὐ γὰρ δή γε εἰκόσ ἐστι τοὺσ παλαιοὺσ λόγουσ ὥσπερ φάρμακα διαπνεύσαντασ ἀπολωλεκέναι τὴν δύναμιν.

ἐκεῖνοσ γὰρ ὁπότ’ ἴδοι πλείονασ ἀνθρώπουσ ἐν τῷ αὐτῷ, σχετλιάζων καὶ ἐπιτιμῶν ἐβόα πάνυ ἀνδρείωσ τε καὶ ἀνυποστόλωσ, Ποῖ φέρεσθε, ὤνθρωποι, καὶ ἀγνοεῖτε μηδὲν τῶν δεόντων πράττοντεσ, χρημάτων μὲν ἐπιμελούμενοι καὶ πορίζοντεσ πάντα τρόπον, ὅπωσ αὐτοί τε ἄφθονα ἕξετε καὶ τοῖσ παισὶν ἔτι πλείω παραδώσετε, αὐτῶν δὲ τῶν παίδων καὶ πρότερον ὑμῶν τῶν πατέρων ἠμελήκατε ὁμοίωσ ἅπαντεσ, οὐδεμίαν εὑρόντεσ οὔτε παίδευσιν οὔτε ἄσκησιν ἱκανὴν οὐδὲ ὠφέλιμον ἀνθρώποισ, ἣν παιδευθέντεσ δυνήσεσθε τοῖσ χρήμασι χρῆσθαι ὀρθῶσ καὶ δικαίωσ, ἀλλὰ μὴ βλαβερῶσ καὶ ἀδίκωσ, καὶ ὑμῖν αὐτοῖσ , ὃ σπουδαιότερον τῶν χρημάτων, καὶ υἱοῖσ καὶ θυγατράσι καὶ γυναιξὶ καὶ ἀδελφοῖσ καὶ φίλοισ, κἀκεῖνοι ὑμῖν.

ἀλλ’ ἦ κιθαρίζειν καὶ παλαίειν καὶ γράμματα μανθάνοντεσ ὑπὸ τῶν γονέων καὶ τοὺσ υἱοὺσ διδάσκοντεσ οἰέσθε σωφρονέστερον καὶ ἄμεινον οἰκήσειν τὴν πόλιν;

καίτοι εἴ τισ συναγαγὼν τούσ τε κιθαριστὰσ καὶ τοὺσ παισοτρίβασ καὶ τοὺσ γραμματιστὰσ τοὺσ ἄριστα ἐπισταμένουσ ἕκαστα τούτων πόλιν κατοικίσειεν ἐξ αὐτῶν ἢ καὶ ἔθνοσ, καθάπερ ὑμεῖσ ποτε τὴν Ιὠνίαν, ποία τισ ἂν ὑμῖν δοκεῖ γενέσθαι πόλισ καὶ τίνα οἰκεῖσθαι τρόπον; οὐ πολὺ κάκιον καὶ αἴσχιον τῆσ ἐν Αἰγύπτῳ καπήλων πόλεωσ, ὅπου πάντεσ κάπηλοι κατοικοῦσιν, ὁμοίωσ μὲν ἄνδρεσ, ὁμοίωσ δὲ γυναῖκεσ; οὐ πολὺ γελοιότερον οἰκήσουσιν οὗτοι, οὓσ λέγω τοὺσ τῶν ὑμετέρων παίδων διδασκάλουσ, οἱ παιδοτρίβαι καὶ κιθαρισταὶ καὶ γραμματισταί, προσλαβόντεσ τούσ τε ῥαψῳδοὺσ καὶ τοὺσ ὑποκριτάσ. καὶ γὰρ δὴ ὅσα μανθάνουσιν οἱ ἄνθρωποι, τούτου ἕνεκα μανθάνουσιν ὅπωσ, ἐπειδὰν ἡ χρεία ἐνστῇ πρὸσ ἣν ἐμάνθανεν ἕκαστοσ, ποιῇ τὸ κατὰ τὴν τέχνην, οἱο͂ν ὁ μὲν κυβερνήτησ ὅταν εἰσ τὴν ναῦν ἐμβῇ, τῷ πηδαλίῳ κατευθύνων· διὰ τοῦτο γὰρ ἐμάνθανε κυβερνᾶν·

ὁ δὲ ἰατρὸσ ἐπειδὰν παραλάβῃ τὸν κάμνοντα, τοῖσ φαρμάκοισ καὶ τοῖσ περὶ τὴν δίαιταν ἰώμενοσ, οὗ ἕνεκα ἐκτήσατο τὴν ἐμπειρίαν. οὐκοῦν καὶ ὑμεῖσ, ἔφη, ἐπειδὰν δέῃ τι βουλεύεσθαι περὶ τῆσ πόλεωσ, συνελθόντεσ εἰσ τὴν ἐκκλησίαν, οἱ μὲν ὑμῶν κιθαρίζουσιν ἀναστάντεσ, οἱ δέ τινεσ παλαίετε, ἄλλοι δὲ ἀναγιγνώσκετε τῶν Ὁμήρου τι λαβόντεσ ἢ τῶν Ἡσιόδου;

ταῦτα γὰρ ἄμεινον ἴστε ἑτέρων, καὶ ἀπὸ τούτων οἰέσθε ἄνδρεσἀγαθοὶ ἔσεσθαι καὶ δυνήσεσθαι τά τε κοινὰ πράττειν ὀρθῶσ καὶ τὰ ἴδια, καὶ νῦν ἐπὶ ταύταισ ταῖσ ἐλπίσιν οἰκεῖτε τὴν πόλιν καὶ τοὺσ υἱέασ παρασκευάζετε ὡσ δυνατοὺσ ἐσομένουσ χρῆσθαι τοῖσ τε αὑτῶν καὶ τοῖσ δημοσίοισ πράγμασιν, οἳ ἂν ἱκανῶσ κιθαρίσωσι Παλλάδα περσέπολιν δεινὰν ἢ τῷ ποδὶ βῶσι πρὸσ τὴν λύραν· ὅπωσ δὲ γνώσεσθε τὰ συμφέροντα ὑμῖν αὐτοῖσ καὶ τῇ πατρίδι καὶ νομίμωσ καὶ δικαίωσ μεθ’ ὁμονοίασ πολιτεύσεσθε καὶ οἰκήσετε, μὴ ἀδικῶν ἄλλοσ ἄλλον μηδὲ ἐπιβουλεύων, τοῦτο δὲ οὐδέποτε ἐμάθετε οὐδὲ ἐμέλησεν ὑμῖν πώποτε οὐδὲ νῦν ἔτι φροντίζετε. καίτοι τραγῳδοὺσ ἑκάστοτε ὁρᾶτε τοῖσ Διονυσίοισ καὶ ἐλεεῖτε τὰ ἀτυχήματατῶν ἐν ταῖσ τραγῳδίαισ ἀνθρώπων·

ἀλλ’ ὅμωσ οὐδέποτε ἐνεθυμήθητε ὅτι οὐ περὶ τοὺσ ἀγραμμάτουσ οὐδὲ περὶ τοὺσ ἀπᾴδοντασ οὐδὲ τοὺσ οὐκ εἰδότασ παλαίειν γίγνεται τὰ κακὰ ταῦτα, οὐδὲ ὅτι πένησ τίσ ἐστιν, οὐδεὶσ ἕνεκα τούτου τραγῳδίαν ἐδίδαξεν. τοὐναντίον γὰρ περὶ τοὺσ Ἀτρέασ καὶ τοὺσ Ἀγαμέμνονασ καὶ τοὺσΟἰδίποδασ ἴδοι τισ ἂν πάσασ τὰσ τραγῳδίασ, οἳ πλεῖστα ἐκέκτηντο χρήματα χρυσοῦ καὶ ἀργύρου καὶ γῆσ καὶ βοσκημάτων· καὶ δὴ τῷ δυστυχεστάτῳ αὐτῶν γενέσθαι φασὶ χρυσοῦν πρόβατον. καὶ μὴν ὁ Θάμυρίσ γε εὖ μάλα ἐπιστάμενοσ κιθαρίζειν καὶ πρὸσ αὐτὰσ τὰσ Μούσασ ἐρίζων περὶ τῆσ ἁρμονίασ, ἐτυφλώθη διὰ τοῦτο καὶ προσέτι ἀπέμαθε τὴν κιθαριστικήν.

καὶ τὸν Παλαμήδην οὐδὲν ὤνησεν αὐτὸν εὑρόντα τὰ γράμματα πρὸσ τὸ μὴ ἀδίκωσ ὑπὸ τῶν Ἀχαιῶν τῶν ὑπ’ αὐτοῦ παιδευθέντων καταλευσθέντα ἀποθανεῖν· ἀλλ’ ἑώσ μὲν ἦσαν ἀγράμματοι καὶ ἀμαθεῖσ τούτου τοῦ μαθήματοσ, ζῆν αὐτὸν εἰών· ἐπειδὴ δὲ τούσ τε ἄλλουσ ἐδίδαξε γράμματα καὶ τοὺσ Ἀτρείδασ δῆλον ὅτι πρώτουσ, καὶ μετὰ τῶν γραμμάτων τοὺσ φρυκτοὺσ ὅπωσ χρὴ ἀνέχειν καὶ ἀριθμεῖν τὸ πλῆθοσ, ἐπεὶ πρότερον οὐκ ᾔδεσαν οὐδὲ καλῶσ ἀριθμῆσαι τὸν ὄχλον, ὥσπερ οἱ ποιμένεσ τὰ πρόβατα, τηνικαῦτα σοφώτεροι γενόμενοι καὶ ἀμείνουσ ἀπέκτειναν αὐτόν. εἰ δέ γε, ἔφη, τοὺσ ῥήτορασ οἰέσθε ἱκανοὺσ εἶναι πρὸσ τὸ βουλεύεσθαι καὶ τὴν ἐκείνων τέχνην ἄνδρασ ἀγαθοὺσ ποιεῖν, θαυμάζω ὅτι οὐ καὶ δικάζειν ἐκείνοισ ἐπετρέψατε ὑπὲρ τῶν πραγμάτων, ἀλλ’ ὑμῖν αὐτοῖσ, καὶ ὅπωσ οὐκ, εἰ δικαιοτάτουσ καὶ ἀρίστουσ ὑπειλήφατε, καὶ τὰ χρήματα ἐκείνοισ ἐπετρέψατε διαχειρίζειν.

ὅμοιον γὰρ ἂν ποιήσαιτε ὥσπερ εἰ κυβερνήτασ καὶ ναυάρχουσ τῶν τριήρων ἀποδείξαιτε τοὺσ τριηρίτασ ἢ τοὺσ κελευστάσ. εἰ δὲ δή τισ λέγοι τῶν πολιτικῶν τε καὶ ῥητόρων πρὸσ αὐτὸν ὅτι ταύτῃ μέντοι τῇ παιδεύσει χρώμενοι Ἀθηναῖοι Περσῶν ἐπιστρατευσάντων τοσαύταισ μυριάσιν ἐπὶ τὴν πόλιν δὶσ ἐφεξῆσ καὶ τὴν ἄλλην Ἑλλάδα, τὸ μὲν πρῶτον δύναμιν καὶ στρατηγοὺσ ἀποστείλαντοσ τοῦ βασιλέωσ, ὕστερον δὲ αὐτοῦ Ξέρξου παραγενομένου μετὰ παντὸσ τοῦ πλήθουσ τοῦ κατὰ τὴν Ἀσίαν, ἅπαντασ τούτουσ ἐνίκησαν καὶ πανταχοῦ περιῆσαν αὐτῶν καὶ τῷ βουλεύεσθαι καὶ τῷ μάχεσθαι.

καίτοι πῶσ ἂν ἠδύναντο περιεῖναι τηλικαύτησ παρασκευῆσ καὶ τοσούτου πλήθουσ μὴ διαφέροντεσ κατ’ ἀρετήν; ἢ πῶσ ἂν ἀρετῇ διέφερον μὴ τῆσ ἀρίστησ παιδείασ τυγχάνοντεσ, ἀλλὰ φαύλησ καὶ ἀνωφελοῦσ; πρὸσ τὸν τοιαῦτα εἰπόντα ἔλεγεν ὅτι οὐδὲ ἐκεῖνοι ἦλθον παιδείαν οὐδεμίαν παιδευθέντεσ οὐδὲ ἐπιστάμενοι βουλεύεσθαι περὶ τῶν πραγμάτων, ἀλλὰ τοξεύειν τε καὶ ἱππεύειν καὶ θηρᾶν μεμελετηκότεσ, καὶ τὸ γυμνοῦσθαι τὸ σῶμα αἴσχιστον αὐτοῖσ ἐδόκει καὶ τὸ πτύειν ἐν τῷ φανερῷ·

ταῦτα δὲ αὐτοὺσ οὐδὲν ἔμελλεν ὀνήσειν·

ὥστε οὐδ’ ἦν στρατηγὸσ ἐκείνων οὐδεὶσ οὐδὲ βασιλεύσ, ἀλλὰ μυριάδεσ ἀνθρώπων ἀμύθητοι πάντων ἀφρόνων καὶ κακοδαιμόνων. εἷσ δέ τισ ἐν αὐτοῖσ ὑπῆρχεν ὀρθὴν ἔχων τιάραν καὶ ἐπὶ θρόνου χρυσοῦ καθίζων, ὑφ’ οὗ πάντεσ ὥσπερὑπὸ δαίμονοσ ἠλαύνοντο πρὸσ βίαν, οἱ μὲν εἰσ τὴν θάλατταν, οἱ δὲ κατὰ τῶν ὀρῶν, καὶ μαστιγούμενοι καὶ δεδιότεσ καὶ ὠθούμενοι καὶ τρέμοντεσ ἠναγκάζοντο ἀποθνῄσκειν. ὥσπερ οὖν εἰ δύο ἀνθρώπω παλαίειν οὐκ εἰδότε παλαίοιεν, ὅ γε ἕτεροσ καταβάλοι ἂν ἐνίοτε τὸν ἕτερον, οὐ δι’ ἐμπειρίαν, ἀλλὰ διά τινα τύχην, πολλάκισδὲ καὶ δὶσ ἐφεξῆσ ὁ αὐτόσ, οὕτωσ καὶ Ἀθηναίοισ Πέρσαι συμβαλόντεσ, τοτὲ μὲν Ἀθηναῖοι περιῆσαν, τοτὲ δὲ Πέρσαι, ὥσπερ ὕστερον, ὅτε καὶ τὰ τείχη τῆσ πόλεωσ κατέβαλον μετὰ Λακεδαιμονίων πολεμοῦντεσ.

ἐπεὶ ἔχοισ ἄν μοι εἰπεῖν εἰ τότε Ἀθηναῖοι ἀμουσότεροι καὶ ἀγραμματώτεροι γεγόνεσαν;

ἔπειτα αὖθισ ἐπὶΚόνωνοσ, ὅτε ἐνίκησαν τῇ ναυμαχίᾳ τῇ περὶ Κνίδον, ἄμεινον ἐπάλαιον καὶ ᾖδον; οὕτωσ οὖν ἀπέφαινεν αὐτοὺσ οὐδεμιᾶσ παιδείασ χρηστῆσ τυγχάνοντασ. καὶ μὴν τό γε ἀπαίδευτον εἶναι καὶ μηδὲν ἐπιστάμενον ὧν χρὴμηδὲ ἱκανῶσ παρεσκευασμένον πρὸσ τὸν βίον ζῆν τε καὶ πράττειν ἐπιχειρεῖν οὕτωσ μεγάλα πράγματα μηδὲ αὐτοὺσ ἐκείνουσ ἀρέσκειν·

τοὺσ γὰρ ἀμαθεῖσ καὶ ἀπαιδεύτουσ ψέγειν αὐτοὺσ ὡσ οὐ δυναμένουσ ζῆν ὀρθῶσ· εἶναι δὲ ἀμαθεῖσ οὐχὶ τοὺσ ὑφαίνειν ἢ σκυτοτομεῖν μὴ ἐπισταμένουσ οὐδὲ τοὺσ ὀρχεῖσθαι οὐκ εἰδότασ, ἀλλὰ τοὺσ ἀγνοοῦντασ ἃ ἔστιν εἰδότα καλὸν καὶ ἀγαθὸν ἄνδρα εἶναι. καὶ οὕτωσ δὴ παρεκάλει πρὸσ τὸ ἐπιμελεῖσθαι καὶ προσέχειν αὑτῷ τὸν νοῦν ·

ᾔδει γὰρ ὅτι τοῦτο ζητοῦντεσ οὐδὲν ἄλλο ποιήσουσιν ἢ φιλοσοφήσουσι. τὸ γὰρ ζητεῖν καὶ φιλοτιμεῖσθαι ὅπωσ τισ ἔσται καλὸσ καὶ ἀγαθὸσ οὐκ ἄλλο τι εἶναι ἢ φιλοσοφεῖν.

οὐ μέντοι πολλάκισ οὕτωσ ὠνόμαζεν, ἀλλὰ μόνον ζητεῖν ἐκέλευεν ὅπωσ ἄνδρεσ ἀγαθοὶ ἔσονται. πρόσ τε οὖν τοὺσ ἄλλουσ σχεδόν τι ταῦτα διελεγόμην ἀρχαῖα καὶ φαῦλα, καὶ ἐπειδὴ οὐκ εἰών ἐν αὐτῇ τῇ Ῥώμῃ γενόμενον ἡσυχίαν ἄγειν, ἴδιον μὲν οὐδένα ἐτόλμων διαλέγεσθαι λόγον, μὴ καταγελασθῶ τε καὶ ἀνόητοσ δόξω φοβούμενοσ, ἅτε συνειδὼσ αὑτῷ πολλὴν ἀρχαιότητα καὶ ἀμαθίαν·

ἐνεθυμούμην δέ, φέρε, ἂν μιμούμενοσ τοιούτουσ τινὰσ διαλέγωμαι λόγουσ περὶ τῶν θαυμαζομένων παρ’ αὐτοῖσ, ὡσ οὐδέν ἐστιν αὐτῶν ἀγαθόν, καὶ περὶ τρυφῆσ καὶ ἀκολασίασ, καὶ ὅτι παιδείασ πολλῆσ καὶ ἀγαθῆσ δέονται, τυχὸν οὐ καταγελάσουσί μου ταῦτα λέγοντοσ οὐδὲ φήσουσιν ἀνόητον· εἰ δὲ μή, ἕξω λέγειν ὅτι εἰσὶν οἱ λόγοι οὗτοι ἀνδρὸσ ὃν οἵ τε Ἕλληνεσ ἐθαύμασαν ἅπαντεσ ἐπὶ σοφίᾳ καὶ δὴ καὶ ὁ Ἀπόλλων σοφὸν αὐτὸν ἡγήσατο.

καὶ Ἀρχέλαοσ Μακεδόνων βασιλεύσ, πολλὰ εἰδὼσ καὶ πολλοῖσ συγγεγονὼσ τῶν σοφῶν, ἐκάλει αὐτὸν ἐπὶ δώροισ καὶ μισθοῖσ, ὅπωσ ἀκούοι αὐτοῦ διαλεγομένου τοὺσ λόγουσ τούτουσ. οὕτω δὴ καὶ ἐγὼ ἐπειρώμην διαλέγεσθαι Ῥωμαίοισ, ἐπειδή με ἐκάλεσαν καὶ λέγειν ἠξίουν, οὐ κατὰ δύο καὶ τρεῖσ ἀπολαμβάνων ἐν παλαίστραισ καὶ περιπάτοισ·

οὐ γὰρ ἦν δυνατὸν οὕτωσ ἐν ἐκείνῃ τῇ πόλει συγγίγνεσθαι· πολλοῖσ δὲ καὶ ἀθρόοισ εἰσ ταὐτὸ συνιοῦσιν, ὅτι δέονται παιδείασ κρείττονοσ καὶ ἐπιμελεστέρασ, εἰ μέλλουσιν εὐδαίμονεσ ἔσεσθαι τῷ ὄντι κατ’ ἀλήθειαν, ἀλλὰ μὴ δόξῃ τῶν πολλῶν ἀνθρώπων, ὥσπερ νῦν, ἥτισ αὐτοὺσ μεταπείσει καὶ διδάξει ὅτι τούτων μὲν οὐδέν ἐστιν ἀγαθόν, ὑπὲρ ὧν σπουδάζουσι καὶ πάσῃ προθυμίᾳ κτῶνται, καὶ νομίζουσιν, ὅσῳ ἂν πλείω κτήσωνται, τοσούτῳ ἄμεινον βιώσεσθαι καὶ μακαριώτερον· καὶ ταῖσ ψυχαῖσ ἀναλάβωσι, διδασκάλουσ ποθὲν τούτων εὑρόντεσ καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ἀμελήσαντεσ, εἴτε Ἕλληνασ εἴτε Ῥωμαίουσ εἴτε τισ παρὰ Σκύθαισ ἢ παρ’ Ἰνδοῖσ ἀνήρ ἐστι διδάσκαλοσὧν εἶπον, ὥσπερ οἶμαι τοξικῆσ τε καὶ ἱππικῆσ ἢ νὴ Δία ἰατρόσ τισ θεραπεύειν ἐπιστάμενοσ τὰ νοσήματα τοῦ σώματοσ, οὕτωσ ἱκανὸσ ὢν ἰᾶσθαι τὰσ τῆσ ψυχῆσ νόσουσ, ὅστισ ἀκολασίασ καὶ πλεονεξίασ καὶ τῶν τοιούτων ἀρρωστημάτων δυνήσεται ἀπαλλάξαι τοὺσ ὑπ’ αὐτῶν κρατουμένουσ, τοῦτον παραλαβόντασ καὶ ἀγαγόντασ, λόγῳ πείσαντασἢ φιλίᾳ·

χρήμασι μὲν γὰρ οὐ δυνατὸν ἄνδρα πεισθῆναι τοιοῦτον οὐδὲ ἄλλοισ δώροισ·

καταστήσαντασ δὲ εἰσ τὴν ἀκρόπολιν νόμῳ προαγορεῦσαι τοὺσ νέουσ ἅπαντασ φοιτᾶν παρ’ αὐτὸν καὶ συνεῖναι, καὶ μηδὲν ἧττον τοὺσ πρεσβυτέρουσ, ἑώσ ἂν ἅπαντεσ σοφοὶ γενόμενοι καὶ δικαιοσύνησ ἐρασθέντεσ, καταφρονήσαντεσ χρυσοῦ καὶἀργύρου καὶ ἐλέφαντοσ καὶ ὄψου δὴ καὶ μύρου καὶ ἀφροδισίων, εὐδαίμονεσ οἰκῶσι καὶ ἄρχοντεσ μάλιστα καὶ πρῶτον αὑτῶν, ἔπειτα καὶ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων· τότε γάρ, ἔφην, ἔσται ὑμῶν ἡ πόλισ μεγάλη καὶ ἰσχυρὰ καὶ ἄρχουσα κατ’ ἀλήθειαν·

ὡσ τό γε νῦν τὸ μέγεθοσ αὐτῆσ ὕποπτον καὶ οὐ πάνυ ἀσφαλέσ. ὅσῳ γὰρ ἄν,ἔφην, πλείων ἥ τε ἀνδρεία καὶ ἡ δικαιοσύνη. καὶ ἡ σωφροσύνη γίγνηται παρ’ ὑμῖν, τοσούτῳ ἔλαττον ἔσται τό τε ἀργύριον καὶ τὸ χρυσίον καὶ τὰ ἐλεφάντινα σκεύη καὶ τὰ ἠλέκτρινα καὶ κρύσταλλοσ καὶ θύον καὶ ἔβενοσ καὶ ὁ τῶν γυναικῶν κόσμοσ καὶ τὰ ποικίλματα καὶ αἱ βαφαὶ καὶ ξύμπαντα ἁπλῶσ τὰ νῦν ἐν τῇ πόλει τίμια καὶ περιμάχητα, ἐλαττόνων αὐτῶν δεήσεσθε· ὅταν δὲ ἐληλυθότεσ ἦτε ἐπ’ ἄκρον ἀρετῆσ, οὐδενόσ·

καὶ οἰκίασ μικροτέρασ καὶ ἀμείνουσ οἰκήσετε, καὶ οὐ τοσοῦτον ὄχλον θρέψετε ἀνδραπόδων ἀργῶν καὶ πρὸσ οὐδὲν χρησίμων. τὸ δὲ πάντων παραδοξότατον· ὑμῖν ὁ λιβανωτὸσ καὶ τὰ θυμιάματα καὶ τὰ στεφανώματα, καὶ θύσετε ἐλάττουσ θυσίασ καὶ ἀπ’ ἐλάττονοσ δαπάνησ, καὶ τὸ πᾶν πλῆθοσ τὸ νῦν παρ’ ὑμῖν τρεφόμενον πολὺ ἔλαττον ἔσται, καὶ ἡ ξύμπασα πόλισ, ὥσπερ ναῦσ κουφισθεῖσα, ἀνακύψει τε καὶ πολὺ ἔσται ἐλαφροτέρα καὶ ἀσφαλεστέρα.

ταὐτὰ δὲ ταῦτα καὶ Σίβυλλαν εὑρήσετε μαντευομένην ὑμῖν καὶ Βάκιν, εἴπερ ἀγαθὼ χρησμολόγω καὶ μάντιε ἐγενέσθην.

ὡσ δὲ νῦν τὰ παρόντα διάκειται, χρημάτων ἕνεκα πλήθουσ, ἃ πάντα πανταχόθεν εἰσ ἕνα τοῦτον ἤθροισται τὸν τόπον, τρυφῆσ ἐπικρατούσησ καὶ πλεονεξίασ, ὅμοιόν ἐστιν ὥσπερ εἰ τὴν τοῦ Πατρόκλου πυρὰν κοσμήσασ ὁ Ἀχιλλεὺσ πολλῶν μὲν ξύλων, πολλῶν δὲ σωμάτων καὶ ἐσθῆτοσ, ἔτι δὲ πιμελῆσ τε καὶ ἐλαίου πρὸσ τούτοισ, παρακαλεῖ τοὺσ ἀνέμουσ σπένδων καὶ θυσίασ ὑπισχνούμενοσ ἐλθόντασ ἐμπρῆσαί τε καὶ ἀνάψαι. τὰ γὰρ τοιαῦτα οὐχ ἧττόν γε πέφυκεν ἐξάπτειν τὴν τῶν ἀνθρώπων ὕβριν καὶ ἀκολασίαν.

οὐ μέντοι ἔλεγον ὡσ χαλεπὸν αὐτοῖσ παιδευθῆναι, ἐπεὶ καὶ τἄλλα, ἔφην, οὐδενὸσ βελτίουσ πρότερον ὄντεσ ὅσα ἐβουλήθητε ῥᾳδίωσ ἐμάθετε· λέγω δὲ ἱππικὴν καὶ τοξικὴν καὶ ὁπλιτικήν.

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION