Aristotle, Nicomachean Ethics, Book 9

(아리스토텔레스, 니코마코스 윤리학, Book 9)

γίνεται κατ’ ἀξίαν, καὶ τῷ ὑφάντῃ καὶ τοῖσ λοιποῖσ. ἐνταῦθα μὲν οὖν πεπόρισται κοινὸν μέτρον τὸ νόμισμα, καὶ πρὸσ τοῦτο δὴ πάντα ἀναφέρεται καὶ τούτῳ μετρεῖται·

πολλάκισ δ’ ὁ ἐρώμενοσ ὅτι πρότερον ἐπαγγελλόμενοσ πάντα νῦν οὐδὲν ἐπιτελεῖ.

συμβαίνει δὲ τὰ τοιαῦτα, ἐπειδὰν ὃ μὲν δι’ ἡδονὴν τὸν ἐρώμενον φιλῇ, ὃ δὲ διὰ τὸ χρήσιμον τὸν ἐραστήν, ταῦτα δὲ μὴ ἀμφοῖν ὑπάρχῃ. διὰ ταῦτα γὰρ τῆσ φιλίασ οὔσησ διάλυσισ γίνεται, ἐπειδὰν μὴ γίνηται ὧν ἕνεκα ἐφίλουν· οὐ γὰρ αὐτοὺσ ἔστεργον ἀλλὰ τὰ ὑπάρχοντα, οὐ μόνιμα ὄντα·

διὸ τοιαῦται καὶ αἱ φιλίαι. ἡ δὲ τῶν ἠθῶν καθ’ αὑτὴν οὖσα μένει, καθάπερ εἴρηται. διαφέρονται δ’ ὅταν ἕτερα γίνηται αὐτοῖσ καὶ μὴ ὧν ὀρέγονται· ὅμοιον γὰρ τῷ μηδὲν γίνεσθαι, ὅταν οὗ ἐφίεται μὴ τυγχάνῃ, οἱο͂ν καὶ τῷ κιθαρῳδῷ ὁ ἐπαγγελλόμενοσ, καὶ ὅσῳ ἄμεινον ᾄσειεν, τοσούτῳ πλείω· εἰσ ἑώ δ’ ἀπαιτοῦντι τὰσ ὑποσχέσεισ ἀνθ’ ἡδονῆσ ἡδονὴν ἀποδεδωκέναι ἔφη.

εἰ μὲν οὖν ἑκάτεροσ τοῦτο ἐβούλετο, ἱκανῶσ ἂν εἶχεν· εἰ δ’ ὃ μὲν τέρψιν ὃ δὲ κέρδοσ, καὶ ὃ μὲν ἔχει ὃ δὲ μή, οὐκ ἂν εἰή τὰ κατὰ τὴν κοινωνίαν καλῶσ· ὧν γὰρ δεόμενοσ τυγχάνει, τούτοισ καὶ προσέχει, κἀκείνου γε χάριν ταῦτα δώσει.

τὴν ἀξίαν δὲ ποτέρου τάξαι ἐστί, τοῦ προϊεμένου ἢ τοῦ προλαβόντοσ; ὁ γὰρ προϊέμενοσ ἐοίκ’ ἐπιτρέπειν ἐκείνῳ. ὅπερ φασὶ καὶ Πρωταγόραν ποιεῖν· ὅτε γὰρ διδάξειεν ἁδήποτε, τιμῆσαι τὸν μαθόντα ἐκέλευεν ὅσου δοκεῖ ἄξια ἐπίστασθαι, καὶ ἐλάμβανε τοσοῦτον.

ἐν τοῖσ τοιούτοισ δ’ ἐνίοισ ἀρέσκει τὸ "μισθὸσ δ’ ἀνδρί. " οἱ δὲ προλαμβάνοντεσ τὸ ἀργύριον, εἶτα μηδὲν ποιοῦντεσ ὧν ἔφασαν διὰ τὰσ ὑπερβολὰσ τῶν ἐπαγγελιῶν, εἰκότωσ ἐν ἐγκλήμασι γίνονται· οὐ γὰρ ἐπιτελοῦσιν ἃ ὡμολόγησαν.

τοῦτο δ’ ἴσωσ ποιεῖν οἱ σοφισταὶ ἀναγκάζονται διὰ τὸ μηδένα ἂν δοῦναι ἀργύριον ὧν ἐπίστανται. οὗτοι μὲν οὖν ὧν ἔλαβον τὸν μισθόν, μὴ ποιοῦντεσ εἰκότωσ ἐν ἐγκλήμασίν εἰσιν. προϊέμενοι εἴρηται ὅτι ἀνέγκλητοι τοιαύτη γὰρ ἡ κατ’ ἀρετὴν φιλία, τὴν ἀμοιβήν τε ποιητέον κατὰ τὴν προαίρεσιν αὕτη γὰρ τοῦ φίλου καὶ τῆσ ἀρετῆσ·

οὕτω δ’ ἐοίκε καὶ τοῖσ φιλοσοφίασ κοινωνήσασιν·

οὐ γὰρ πρὸσ χρήμαθ’ ἡ ἀξία μετρεῖται, τιμή τ’ ἰσόρροποσ οὐκ ἂν γένοιτο, ἀλλ’ ἴσωσ ἱκανόν, καθάπερ καὶ πρὸσ θεοὺσ καὶ πρὸσ γονεῖσ, τὸ ἐνδεχόμενον. μὴ τοιαύτησ δ’ οὔσησ τῆσ δόσεωσ ἀλλ’ ἐπί τινι, μάλιστα μὲν ἴσωσ δεῖ τὴν ἀνταπόδοσιν γίνεσθαι δοκοῦσαν ἀμφοῖν κατ’ ἀξίαν εἶναι, εἰ δὲ τοῦτο μὴ συμβαίνοι, οὐ μόνον ἀναγκαῖον δόξειεν ἂν τὸν προέχοντα τάττειν, ἀλλὰ καὶ δίκαιον·

ὅσον γὰρ οὗτοσ ὠφελήθη ἢ ἀνθ’ ὅσου τὴν ἡδονὴν εἵλετ’ ἄν, τοσοῦτον ἀντιλαβὼν ἕξει τὴν παρὰ τούτου ἀξίαν.

καὶ γὰρ ἐν τοῖσ ὠνίοισ οὕτω φαίνεται γινόμενον, ἐνιαχοῦ τ’ εἰσὶ νόμοι τῶν ἑκουσίων συμβολαίων δίκασ μὴ εἶναι, ὡσ δέον, ᾧ ἐπίστευσε, διαλυθῆναι πρὸσ τοῦτον καθάπερ ἐκοινώνησεν. ᾧ γὰρ ἐπετράφθη, τοῦτον οἰέται δικαιότερον εἶναι τάξαι τοῦ ἐπιτρέψαντοσ.

τὰ πολλὰ γὰρ οὐ τοῦ ἴσου τιμῶσιν οἱ ἔχοντεσ καὶ οἱ βουλόμενοι λαβεῖν· τὰ γὰρ οἰκεῖα καὶ ἃ διδόασιν ἑκάστοισ φαίνεται πολλοῦ ἄξια· ἀλλ’ ὅμωσ ἡ ἀμοιβὴ γίνεται πρὸσ τοσοῦτον ὅσον ἂν τάττωσιν οἱ λαμβάνοντεσ. δεῖ δ’ ἴσωσ οὐ τοσούτου τιμᾶν ὅσου ἔχοντι φαίνεται ἄξιον, ἀλλ’ ὅσου πρὶν ἔχειν ἐτίμα.

ἀπορίαν δ’ ἔχει καὶ τὰ τοιαῦτα, οἱο͂ν πότερον δεῖ πάντα τῷ πατρὶ ἀπονέμειν καὶ πείθεσθαι, ἢ κάμνοντα μὲν ἰατρῷ πιστεύειν, στρατηγὸν δὲ χειροτονητέον τὸν πολεμικόν· ὁμοίωσ δὲ φίλῳ μᾶλλον ἢ σπουδαίῳ ὑπηρετητέον, καὶ εὐεργέτῃ ἀνταποδοτέον χάριν μᾶλλον ἢ ἑταίρῳ προετέον, ἐὰν ἄμφω μὴ ἐνδέχηται.

ἆρ’ οὖν πάντα τὰ τοιαῦτα ἀκριβῶσ μὲν διορίσαι οὐ ῥᾴδιον; πολλὰσ γὰρ καὶ παντοίασ ἔχει διαφορὰσ καὶ μεγέθει καὶ μικρότητι καὶ τῷ καλῷ καὶ ἀναγκαίῳ. ὅτι δ’ οὐ πάντα τῷ αὐτῷ ἀποδοτέον, οὐκ ἄδηλον· καὶ τὰσ μὲν εὐεργεσίασ ἀνταποδοτέον ὡσ ἐπὶ τὸ πολὺ μᾶλλον ἢ χαριστέον ἑταίροισ, ὥσπερ καὶ δάνειον ᾧ ὀφείλει ἀποδοτέον μᾶλλον ἢ ἑταίρῳ δοτέον.

ἀντιλυτρωτέον, κἂν ὁστισοῦν ᾖ, ἢ μὴ ἑαλωκότι ἀπαιτοῦντι δὲ ἀποδοτέον, ἢ τὸν πατέρα λυτρωτέον;

δόξειε γὰρ ἂν καὶ ἑαυτοῦ μᾶλλον τὸν πατέρα.

ὅπερ οὖν εἴρηται, καθόλου μὲν τὸ ὀφείλημα ἀποδοτέον, ἐὰν δ’ ὑπερτείνῃ ἡ δόσισ τῷ καλῷ ἢ τῷ ἀναγκαίῳ, πρὸσ ταῦτ’ ἀποκλιτέον. ἐνίοτε γὰρ οὐδ’ ἐστὶν ἴσον τὸ τὴν προϋπαρχὴν ἀμείψασθαι, ἐπειδὰν ὃ μὲν σπουδαῖον εἰδὼσ εὖ ποιήσῃ, τῷ δὲ ἡ ἀνταπόδοσισ γίνηται ὃν οἰέται μοχθηρὸν εἶναι.

οὐδὲ γὰρ τῷ δανείσαντι ἐνίοτε ἀντιδανειστέον· ὃ μὲν γὰρ οἰόμενοσ κομιεῖσθαι ἐδάνεισεν ἐπιεικεῖ ὄντι, ὃ δ’ οὐκ ἐλπίζει κομιεῖσθαι παρὰ πονηροῦ. εἴτε τοίνυν τῇ ἀληθείᾳ οὕτωσ ἔχει, οὐκ ἴσον τὸ ἀξίωμα· εἴτ’ ἔχει μὲν μὴ οὕτωσ οἰόνται δέ, οὐκ ἂν δόξαιεν ἄτοπα ποιεῖν.

ὅπερ οὖν πολλάκισ εἴρηται, οἱ περὶ τὰ πάθη καὶ τὰσ πράξεισ λόγοι ὁμοίωσ ἔχουσι τὸ ὡρισμένον τοῖσ περὶ ἅ εἰσιν. ὅτι μὲν οὖν οὐ ταὐτὰ πᾶσιν ἀποδοτέον, οὐδὲ τῷ πατρὶ πάντα, καθάπερ οὐδὲ τῷ Διὶ θύεται, οὐκ ἄδηλον· ἐπεὶ δ’ ἕτερα γονεῦσι καὶ ἀδελφοῖσ καὶ ἑταίροισ καὶ εὐεργέταισ, ἑκάστοισ τὰ οἰκεῖα καὶ τὰ ἁρμόττοντα ἀπονεμητέον.

οὕτω δὲ καὶ ποιεῖν φαίνονται· εἰσ γάμουσ μὲν γὰρ καλοῦσι τοὺσ συγγενεῖσ· τούτοισ γὰρ κοινὸν τὸ γένοσ καὶ αἱ περὶ τοῦτο δὴ πράξεισ· καὶ εἰσ τὰ κήδη δὲ μάλιστ’ οἰόνται δεῖν τοὺσ συγγενεῖσ ἀπαντᾶν διὰ ταὐτό.

δόξειε δ’ ἂν τροφῆσ μὲν γονεῦσι δεῖν μάλιστ’ ἐπαρκεῖν, ὡσ ὀφείλοντασ, καὶ τοῖσ αἰτίοισ τοῦ εἶναι κάλλιον ὂν ἢ ἑαυτοῖσ εἰσ ταῦτ’ ἐπαρκεῖν· καὶ τιμὴν δὲ γονεῦσι καθάπερ θεοῖσ, οὐ πᾶσαν δέ· οὐδὲ γὰρ τὴν αὐτὴν πατρὶ καὶ μητρί, οὐδ’ αὖ τὴν τοῦ σοφοῦ ἢ τὴν τοῦ στρατηγοῦ, ἀλλὰ τὴν πατρικήν, ὁμοίωσ δὲ καὶ μητρικήν.

καὶ παντὶ δὲ τῷ πρεσβυτέρῳ τιμὴν καθ’ ἡλικίαν, ὑπαναστάσει καὶ κατακλίσει καὶ τοῖσ τοιούτοισ· πρὸσ ἑταίρουσ δ’ αὖ καὶ ἀδελφοὺσ παρρησίαν καὶ ἁπάντων κοινότητα. καὶ συγγενέσι δὲ καὶ φυλέταισ καὶ πολίταισ καὶ τοῖσ λοιποῖσ ἅπασιν ἀεὶ πειρατέον τὸ οἰκεῖον ἀπονέμειν, καὶ συγκρίνειν τὰ ἑκάστοισ ὑπάρχοντα κατ’ οἰκειότητα καὶ ἀρετὴν ἢ χρῆσιν.

τῶν μὲν οὖν ὁμογενῶν ῥᾴων ἡ σύγκρισισ, τῶν δὲ διαφερόντων ἐργωδεστέρα. οὐ μὴν διά γε τοῦτο ἀποστατέον, ἀλλ’ ὡσ ἂν ἐνδέχηται, οὕτω διοριστέον. ἔχει δ’ ἀπορίαν καὶ περὶ τοῦ διαλύεσθαι τὰσ φιλίασ ἢ μὴ πρὸσ τοὺσ μὴ διαμένοντασ.

ἢ πρὸσ μὲν τοὺσ διὰ τὸ χρήσιμον ἢ τὸ ἡδὺ φίλουσ ὄντασ, ὅταν μηκέτι ταῦτ’ ἔχωσιν, οὐδὲν ἄτοπον διαλύεσθαι;

ἐκείνων γὰρ ἦσαν φίλοι· ὧν ἀπολιπόντων εὔλογον τὸ μὴ φιλεῖν. ἐγκαλέσειε δ’ ἄν τισ, εἰ διὰ τὸ χρήσιμον ἢ τὸ ἡδὺ ἀγαπῶν προσεποιεῖτο διὰ τὸ ἦθοσ. ὃ γὰρ ἐν ἀρχῇ εἴπομεν, πλεῖσται διαφοραὶ γίνονται τοῖσ φίλοισ, ὅταν μὴ ὁμοίωσ οἰώνται καὶ ὦσι φίλοι.

ὅταν μὲν οὖν διαψευσθῇ τισ καὶ ὑπολάβῃ φιλεῖσθαι διὰ τὸ ἦθοσ, μηδὲν τοιοῦτον ἐκείνου πράττοντοσ, ἑαυτὸν αἰτιῷτ’ ἄν· ὅταν δ’ ὑπὸ τῆσ ἐκείνου προσποιήσεωσ ἀπατηθῇ, δίκαιον ἐγκαλεῖν τῷ ἀπατήσαντι, καὶ μᾶλλον ἢ τοῖσ τὸ νόμισμα κιβδηλεύουσιν, ὅσῳ περὶ τιμιώτερον ἡ κακουργία.

ἐὰν δ’ ἀποδέχηται ὡσ ἀγαθόν, γένηται δὲ μοχθηρὸσ καὶ δοκῇ, ἆρ’ ἔτι φιλητέον; ἢ οὐ δυνατόν, εἴπερ μὴ πᾶν φιλητὸν ἀλλὰ τἀγαθόν; οὔτε δὲ φιλητὸν <τὸ> πονηρὸν οὔτε δεῖ·

φιλοπόνηρον γὰρ οὐ χρὴ εἶναι, οὐδ’ ὁμοιοῦσθαι φαύλῳ· εἴρηται δ’ ὅτι τὸ ὅμοιον τῷ ὁμοίῳ φίλον. ἆρ’ οὖν εὐθὺσ διαλυτέον; ἢ οὐ πᾶσιν, ἀλλὰ τοῖσ ἀνιάτοισ κατὰ τὴν μοχθηρίαν; ἐπανόρθωσιν δ’ ἔχουσι μᾶλλον βοηθητέον εἰσ τὸ ἦθοσ ἢ τὴν οὐσίαν, ὅσῳ βέλτιον καὶ τῆσ φιλίασ οἰκειότερον. δόξειε δ’ ἂν ὁ διαλυόμενοσ οὐδὲν ἄτοπον ποιεῖν·

οὐ γὰρ τῷ τοιούτῳ φίλοσ ἦν· ἀλλοιωθέντα οὖν ἀδυνατῶν ἀνασῶσαι ἀφίσταται. εἰ δ’ ὃ μὲν διαμένοι ὃ δ’ ἐπιεικέστεροσ γίνοιτο καὶ πολὺ διαλλάττοι τῇ ἀρετῇ, ἆρα χρηστέον φίλῳ; ἢ οὐκ ἐνδέχεται; ἐν μεγάλῃ δὲ διαστάσει μάλιστα δῆλον γίνεται, οἱο͂ν ἐν ταῖσ παιδικαῖσ φιλίαισ·

εἰ γὰρ ὃ μὲν διαμένοι τὴν διάνοιαν παῖσ ὃ δ’ ἀνὴρ εἰή οἱο͂σ κράτιστοσ, πῶσ ἂν εἰε͂ν φίλοι μήτ’ ἀρεσκόμενοι τοῖσ αὐτοῖσ μήτε χαίροντεσ καὶ λυπούμενοι; οὐδὲ γὰρ περὶ ἀλλήλουσ ταῦθ’ ὑπάρξει αὐτοῖσ, ἄνευ δὲ τούτων οὐκ ἦν φίλουσ εἶναι· συμβιοῦν γὰρ οὐχ οἱο͂́ν τε.

εἴρηται δὲ περὶ τούτων. ἆρ’ οὖν οὐθὲν ἀλλοιότερον πρὸσ αὐτὸν ἑκτέον ἢ εἰ μὴ ἐγεγόνει φίλοσ μηδέποτε; γενομένοισ ἀπονεμητέον τι διὰ τὴν προγενομένην φιλίαν, ὅταν μὴ δι’ ὑπερβολὴν μοχθηρίασ διάλυσισ γένηται.

τὰ φιλικὰ δὲ τὰ πρὸσ τοὺσ πέλασ, καὶ οἷσ αἱ φιλίαι ὁρίζονται, ἐοίκεν ἐκ τῶν πρὸσ ἑαυτὸν ἐληλυθέναι.

τιθέασι γὰρ φίλον τὸν βουλόμενον καὶ πράττοντα τἀγαθὰ ἢ τὰ φαινόμενα ἐκείνου ἕνεκα, ἢ τὸν βουλόμενον εἶναι καὶ ζῆν τὸν φίλον αὐτοῦ χάριν· ὅπερ αἱ μητέρεσ πρὸσ τὰ τέκνα πεπόνθασι, καὶ τῶν φίλων οἱ προσκεκρουκότεσ.

οἳ δὲ τὸν συνδιάγοντα καὶ ταὐτὰ αἱρούμενον, ἢ τὸν συναλγοῦντα καὶ συγχαίροντα τῷ φίλῳ· μάλιστα δὲ καὶ τοῦτο περὶ τὰσ μητέρασ συμβαίνει. τούτων δέ τινι καὶ τὴν φιλίαν ὁρίζονται. πρὸσ ἑαυτὸν δὲ τούτων ἕκαστον τῷ ἐπιεικεῖ ὑπάρχει τοῖσ δὲ λοιποῖσ, ᾗ τοιοῦτοι ὑπολαμβάνουσιν εἶναι·

ἐοίκε δέ, καθάπερ εἴρηται, μέτρον ἑκάστων ἡ ἀρετὴ καὶ ὁ σπουδαῖοσ εἶναι· οὗτοσ γὰρ ὁμογνωμονεῖ ἑαυτῷ, καὶ τῶν αὐτῶν ὀρέγεται κατὰ πᾶσαν τὴν ψυχήν· καὶ βούλεται δὴ ἑαυτῷ τἀγαθὰ καὶ τὰ φαινόμενα καὶ πράττει τοῦ γὰρ ἀγαθοῦ τἀγαθὸν διαπονεῖν καὶ ἑαυτοῦ ἕνεκα τοῦ γὰρ διανοητικοῦ χάριν, ὅπερ ἕκαστοσ εἶναι δοκεῖ· καὶ ζῆν δὲ βούλεται ἑαυτὸν καὶ σῴζεσθαι, καὶ μάλιστα τοῦτο ᾧ φρονεῖ.

ἀγαθὸν γὰρ τῷ σπουδαίῳ τὸ εἶναι, ἕκαστοσ δ’ ἑαυτῷ βούλεται τἀγαθά, γενόμενοσ δ’ ἄλλοσ αἱρεῖται οὐδεὶσ πάντ’ ἔχειν ἐκεῖνο τὸ γενόμενον ἔχει γὰρ καὶ νῦν ὁ θεὸσ τἀγαθόν ἀλλ’ ὢν ὅ τι ποτ’ ἐστίν· δόξειε δ’ ἂν τὸ νοοῦν ἕκαστοσ εἶναι ἢ μάλιστα.

συνδιάγειν τε ὁ τοιοῦτοσ ἑαυτῷ βούλεται· ἡδέωσ γὰρ αὐτὸ ποιεῖ· τῶν τε γὰρ πεπραγμένων ἐπιτερπεῖσ αἱ μνῆμαι, καὶ τῶν μελλόντων ἐλπίδεσ ἀγαθαί, αἱ τοιαῦται δ’ ἡδεῖαι. καὶ θεωρημάτων δ’ εὐπορεῖ τῇ διανοίᾳ.

συναλγεῖ τε καὶ συνήδεται μάλισθ’ ἑαυτῷ· πάντοτε γάρ ἐστι τὸ αὐτὸ λυπηρόν τε καὶ ἡδύ, καὶ οὐκ ἄλλοτ’ ἄλλο· ἀμεταμέλητοσ γὰρ ὡσ εἰπεῖν. τῷ δὴ πρὸσ αὑτὸν ἕκαστα τούτων ὑπάρχειν τῷ ἐπιεικεῖ, πρὸσ δὲ τὸν φίλον ἔχειν ὥσπερ πρὸσ αὑτόν ἔστι γὰρ ὁ φίλοσ ἄλλοσ αὐτόσ, καὶ ἡ φιλία τούτων εἶναί τι δοκεῖ, καὶ φίλοι οἷσ ταῦθ’ ὑπάρχει. πρὸσ αὑτὸν δὲ πότερον ἔστιν ἢ οὐκ ἔστι φιλία, ἀφείσθω ἐπὶ τοῦ παρόντοσ·

ταύτῃ εἶναι φιλία, ᾗ ἐστὶ δύο ἢ πλείω, ἐκ τῶν εἰρημένων, καὶ ὅτι ἡ ὑπερβολὴ τῆσ φιλίασ τῇ πρὸσ αὑτὸν ὁμοιοῦται.

φαίνεται δὲ τὰ εἰρημένα καὶ τοῖσ πολλοῖσ ὑπάρχειν, καίπερ οὖσι φαύλοισ.

ἆρ’ οὖν ᾗ τ’ ἀρέσκουσιν ἑαυτοῖσ καὶ ὑπολαμβάνουσιν ἐπιεικεῖσ εἶναι, ταύτῃ μετέχουσιν αὐτῶν; ἐπεὶ τῶν γε κομιδῇ φαύλων καὶ ἀνοσιουργῶν οὐδενὶ ταῦθ’ ὑπάρχει, ἀλλ’ οὐδὲ φαίνεται.

σχεδὸν δὲ οὐδὲ τοῖσ φαύλοισ· διαφέρονται γὰρ ἑαυτοῖσ, καὶ ἑτέρων μὲν ἐπιθυμοῦσιν ἄλλα δὲ βούλονται, οἱο͂ν οἱ ἀκρατεῖσ· αἱροῦνται γὰρ ἀντὶ τῶν δοκούντων ἑαυτοῖσ ἀγαθῶν εἶναι τὰ ἡδέα βλαβερὰ ὄντα· οἳ δ’ αὖ διὰ δειλίαν καὶ ἀργίαν ἀφίστανται τοῦ πράττειν ἃ οἰόνται ἑαυτοῖσ βέλτιστα εἶναι.

οἷσ δὲ πολλὰ καὶ δεινὰ πέπρακται καὶ διὰ τὴν μοχθηρίαν μισοῦνται, καὶ φεύγουσι τὸ ζῆν καὶ ἀναιροῦσιν ἑαυτούσ. ζητοῦσί τε οἱ μοχθηροὶ μεθ’ ὧν συνημερεύσουσιν, ἑαυτοὺσ δὲ φεύγουσιν· ἀναμιμνήσκονται γὰρ πολλῶν καὶ δυσχερῶν, καὶ τοιαῦθ’ ἕτερα ἐλπίζουσι, καθ’ ἑαυτοὺσ ὄντεσ, μεθ’ ἑτέρων δ’ ὄντεσ ἐπιλανθάνονται.

οὐδέν τε φιλητὸν ἔχοντεσ οὐδὲν φιλικὸν πάσχουσι πρὸσ ἑαυτούσ. οὐδὲ δὴ συγχαίρουσιν οὐδὲ συναλγοῦσιν οἱ τοιοῦτοι ἑαυτοῖσ· στασιάζει γὰρ αὐτῶν ἡ ψυχή, καὶ τὸ μὲν διὰ μοχθηρίαν ἀλγεῖ ἀπεχόμενόν τινων, τὸ δ’ ἥδεται, καὶ τὸ μὲν δεῦρο τὸ δ’ ἐκεῖσε ἕλκει ὥσπερ διασπῶντα. εἰ δὲ μὴ οἱο͂́ν τε ἅμα λυπεῖσθαι καὶ ἥδεσθαι, ἀλλὰ μετὰ μικρόν γε λυπεῖται ὅτι ἥσθη, καὶ οὐκ ἂν ἐβούλετο ἡδέα ταῦτα γενέσθαι αὑτῷ·

μεταμελείασ γὰρ οἱ φαῦλοι γέμουσιν. οὐ δὴ φαίνεται ὁ φαῦλοσ οὐδὲ πρὸσ ἑαυτὸν φιλικῶσ διακεῖσθαι διὰ τὸ μηδὲν ἔχειν φιλητόν.

εἰ δὴ τὸ οὕτωσ ἔχειν λίαν ἐστὶν ἄθλιον, φευκτέον τὴν μοχθηρίαν διατεταμένωσ καὶ πειρατέον ἐπιεικῆ εἶναι· οὕτω γὰρ καὶ πρὸσ ἑαυτὸν φιλικῶσ ἂν ἔχοι καὶ ἑτέρῳ φίλοσ γένοιτο. ἡ δ’ εὔνοια φιλικῷ μὲν ἐοίκεν, οὐ μὴν ἔστι γε φιλία·

γίνεται γὰρ εὔνοια καὶ πρὸσ ἀγνῶτασ καὶ λανθάνουσα, φιλία δ’ οὔ. καὶ πρότερον δὲ ταῦτ’ εἴρηται. ἀλλ’ οὐδὲ φίλησίσ ἐστιν. οὐ γὰρ ἔχει διάτασιν οὐδ’ ὄρεξιν, τῇ φιλήσει δὲ ταῦτ’ ἀκολουθεῖ· δ’ εὔνοια καὶ ἐκ προσπαίου, οἱο͂ν καὶ περὶ τοὺσ ἀγωνιστὰσ συμβαίνει·

εὖνοι γὰρ αὐτοῖσ γίνονται καὶ συνθέλουσιν, συμπράξαιεν δ’ ἂν οὐδέν·

ὅπερ γὰρ εἴπομεν, προσπαίωσ εὖνοι γίνονται καὶ ἐπιπολαίωσ στέργουσιν. ἐοίκε δὴ ἀρχὴ φιλίασ εἶναι, ὥσπερ τοῦ ἐρᾶν ἡ διὰ τῆσ ὄψεωσ ἡδονή· μὴ γὰρ προησθεὶσ τῇ ἰδέᾳ οὐδεὶσ ἐρᾷ, ὁ δὲ χαίρων τῷ εἴδει οὐδὲν μᾶλλον ἐρᾷ, ἀλλ’ ὅταν καὶ ἀπόντα ποθῇ καὶ τῆσ παρουσίασ ἐπιθυμῇ· οὕτω δὴ καὶ φίλουσ οὐχ οἱο͂́ν τ’ εἶναι μὴ εὔνουσ γενομένουσ, οἱ δ’ εὖνοι οὐδὲν μᾶλλον φιλοῦσιν·

βούλονται γὰρ μόνον τἀγαθὰ οἷσ εἰσὶν εὖνοι, συμπράξαιεν δ’ ἂν οὐδέν, οὐδ’ ὀχληθεῖεν ὑπὲρ αὐτῶν. διὸ μεταφέρων φαίη τισ ἂν αὐτὴν ἀργὴν εἶναι φιλίαν, χρονιζομένην δὲ καὶ εἰσ συνήθειαν ἀφικνουμένην γίνεσθαι φιλίαν, οὐ τὴν διὰ τὸ χρήσιμον οὐδὲ τὴν διὰ τὸ ἡδύ· οὐδὲ γὰρ εὔνοια ἐπὶ τούτοισ γίνεται.

ὁ μὲν γὰρ εὐεργετηθεὶσ ἀνθ’ ὧν πέπονθεν ἀπονέμει τὴν εὔνοιαν, τὰ δίκαια δρῶν· ὁ δὲ βουλόμενόσ τιν’ εὐπραγεῖν, ἐλπίδα ἔχων εὐπορίασ δι’ ἐκείνου, οὐκ ἐοίκ’ εὔνουσ ἐκείνῳ εἶναι, ἀλλὰ μᾶλλον ἑαυτῷ, καθάπερ οὐδὲ φίλοσ, εἰ θεραπεύει αὐτὸν διά τινα χρῆσιν.

ὅλωσ δ’ εὔνοια δι’ ἀρετὴν καὶ ἐπιείκειάν τινα γίνεται, ὅταν τῳ φανῇ καλόσ τισ ἢ ἀνδρεῖοσ ἤ τι τοιοῦτον, καθάπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἀγωνιστῶν εἴπομεν. φιλικὸν δὲ καὶ ἡ ὁμόνοια φαίνεται.

διόπερ οὐκ ἔστιν ὁμοδοξία· τοῦτο μὲν γὰρ καὶ ἀγνοοῦσιν ἀλλήλουσ ὑπάρξειεν ἄν· οὐδὲ τοὺσ περὶ ὁτουοῦν ὁμογνωμονοῦντασ ὁμονοεῖν φασίν, οἱο͂ν τοὺσ περὶ τῶν οὐρανίων οὐ γὰρ φιλικὸν τὸ περὶ τούτων ὁμονοεῖν, ἀλλὰ τὰσ πόλεισ ὁμονοεῖν φασίν, ὅταν περὶ τῶν συμφερόντων ὁμογνωμονῶσι καὶ ταὐτὰ προαιρῶνται καὶ πράττωσι τὰ κοινῇ δόξαντα. περὶ τὰ πρακτὰ δὴ ὁμονοοῦσιν, καὶ τούτων περὶ τὰ ἐν μεγέθει καὶ ἐνδεχόμενα ἀμφοῖν ὑπάρχειν ἢ πᾶσιν, οἱο͂ν αἱ πόλεισ, ὅταν πᾶσι δοκῇ τὰσ ἀρχὰσ αἱρετὰσ εἶναι, ἢ συμμαχεῖν Λακεδαιμονίοισ, ἢ ἄρχειν Πιττακὸν ὅτε καὶ αὐτὸσ ἤθελεν.

ὅταν δ’ ἑκάτεροσ ἑαυτὸν βούληται, ὥσπερ οἱ ἐν ταῖσ Φοινίσσαισ, στασιάζουσιν·

ὁδήποτε, ἀλλὰ τὸ ἐν τῷ αὐτῷ, οἱο͂ν ὅταν καὶ ὁ δῆμοσ καὶ οἱ ἐπιεικεῖσ τοὺσ ἀρίστουσ ἄρχειν·

οὕτω γὰρ πᾶσι γίνεται οὗ ἐφίενται.

πολιτικὴ δὴ φιλία φαίνεται ἡ ὁμόνοια, καθάπερ καὶ λέγεται· περὶ τὰ συμφέροντα γάρ ἐστι καὶ τὰ εἰσ τὸν βίον ἥκοντα. ἔστι δ’ ἡ τοιαύτη ὁμόνοια ἐν τοῖσ ἐπιεικέσιν· οὗτοι γὰρ καὶ ἑαυτοῖσ ὁμονοοῦσι καὶ ἀλλήλοισ, ἐπὶ τῶν αὐτῶν ὄντεσ ὡσ εἰπεῖν τῶν τοιούτων γὰρ μένει τὰ βουλήματα καὶ οὐ μεταρρεῖ ὥσπερ εὔριποσ, βούλονταί τε τὰ δίκαια καὶ τὰ συμφέροντα, τούτων δὲ καὶ κοινῇ ἐφίενται.

τοὺσ δὲ φαύλουσ οὐχ οἱο͂́ν τε ὁμονοεῖν πλὴν ἐπὶ μικρόν, καθάπερ καὶ φίλουσ εἶναι, πλεονεξίασ ἐφιεμένουσ ἐν τοῖσ ὠφελίμοισ, ἐν δὲ τοῖσ πόνοισ καὶ ταῖσ λειτουργίαισ ἐλλείποντασ· ἑαυτῷ δ’ ἕκαστοσ βουλόμενοσ ταῦτα τὸν πέλασ ἐξετάζει καὶ κωλύει·

μὴ γὰρ τηρούντων τὸ κοινὸν ἀπόλλυται. συμβαίνει οὖν αὐτοῖσ στασιάζειν, ἀλλήλουσ μὲν ἐπαναγκάζοντασ, αὐτοὺσ δὲ μὴ βουλομένουσ τὰ δίκαια ποιεῖν. οἱ δ’ εὐεργέται τοὺσ εὐεργετηθέντασ δοκοῦσι μᾶλλον φιλεῖν ἢ οἱ εὖ παθόντεσ τοὺσ δράσαντασ, καὶ ὡσ παρὰ λόγον γινόμενον ἐπιζητεῖται. τοῖσ μὲν οὖν πλείστοισ φαίνεται ὅτι οἳ μὲν ὀφείλουσι τοῖσ δὲ ὀφείλεται·

καθάπερ οὖν ἐπὶ τῶν δανείων οἱ μὲν ὀφείλοντεσ βούλονται μὴ εἶναι οἷσ ὀφείλουσιν, οἱ δὲ δανείσαντεσ καὶ ἐπιμελοῦνται τῆσ τῶν ὀφειλόντων σωτηρίασ, οὕτω καὶ τοὺσ εὐεργετήσαντασ βούλεσθαι εἶναι τοὺσ παθόντασ ὡσ κομιουμένουσ τὰσ χάριτασ, τοῖσ δ’ οὐκ εἶναι ἐπιμελὲσ τὸ ἀνταποδοῦναι.

Ἐπίχαρμοσ μὲν οὖν τάχ’ ἂν φαίη ταῦτα λέγειν αὐτοὺσ ἐκ πονηροῦ θεωμένουσ, ἐοίκε δ’ ἀνθρωπικῷ·

ἀμνήμονεσ γὰρ οἱ πολλοί, καὶ μᾶλλον εὖ πάσχειν ἢ ποιεῖν ἐφίενται. δόξειε δ’ ἂν φυσικώτερον εἶναι τὸ αἴτιον, καὶ οὐδ’ ὅμοιον τὸ περὶ τοὺσ δανείσαντασ· οὐ γάρ ἐστι φίλησισ περὶ ἐκείνουσ, ἀλλὰ τοῦ σῴζεσθαι βούλησισ τῆσ κομιδῆσ ἕνεκα·

οἱ δ’ εὖ πεποιηκότεσ φιλοῦσι καὶ ἀγαπῶσι τοὺσ πεπονθότασ κἂν μηδὲν ὦσι χρήσιμοι μηδ’ εἰσ ὕστερον γένοιντ’ ἄν. ὅπερ καὶ ἐπὶ τῶν τεχνιτῶν συμβέβηκεν· μᾶλλον ἢ ἀγαπηθείη ἂν ὑπὸ τοῦ ἔργου ἐμψύχου γενομένου·

μάλιστα δ’ ἴσωσ τοῦτο περὶ τοὺσ ποιητὰσ συμβαίνει·

ὑπεραγαπῶσι γὰρ οὗτοι τὰ οἰκεῖα ποιήματα, στέργοντεσ ὥσπερ τέκνα. τοιούτῳ δὴ ἐοίκε καὶ τὸ τῶν εὐεργετῶν· τὸ γὰρ εὖ πεπονθὸσ ἔργον ἐστὶν αὐτῶν· τοῦτο δὴ ἀγαπῶσι μᾶλλον ἢ τὸ ἔργον τὸν ποιήσαντα. τούτου δ’ αἴτιον ὅτι τὸ εἶναι πᾶσιν αἱρετὸν καὶ φιλητόν, ἐσμὲν δ’ ἐνεργείᾳ τῷ ζῆν γὰρ καὶ πράττειν, ἐνεργείᾳ δὲ ὁ ποιήσασ τὸ ἔργον ἔστι πωσ·

στέργει δὴ τὸ ἔργον, διότι καὶ τὸ εἶναι. τοῦτο δὲ φυσικόν· ὃ γάρ ἐστι δυνάμει, τοῦτο ἐνεργείᾳ τὸ ἔργον μηνύει. ἅμα δὲ καὶ τῷ μὲν εὐεργέτῃ καλὸν τὸ κατὰ τὴν πρᾶξιν, ὥστε χαίρειν ἐν ᾧ τοῦτο, τῷ δὲ παθόντι οὐδὲν καλὸν ἐν τῷ δράσαντι, ἀλλ’ εἴπερ, συμφέρον· τοῦτο δ’ ἧττον ἡδὺ καὶ φιλητόν.

ἡδεῖα δ’ ἐστὶ τοῦ μὲν παρόντοσ ἡ ἐνέργεια, τοῦ δὲ μέλλοντοσ ἡ ἐλπίσ, τοῦ δὲ γεγενημένου ἡ μνήμη· ἥδιστον δὲ τὸ κατὰ τὴν ἐνέργειαν, καὶ φιλητὸν ὁμοίωσ. τῷ μὲν οὖν πεποιηκότι μένει τὸ ἔργον τὸ καλὸν γὰρ πολυχρόνιον, τῷ δὲ παθόντι τὸ χρήσιμον παροίχεται.

ἥ τε μνήμη τῶν μὲν καλῶν ἡδεῖα, τῶν δὲ χρησίμων οὐ πάνυ ἢ ἧττον· ἡ προσδοκία δ’ ἀνάπαλιν ἔχειν ἐοίκεν. καὶ ἡ μὲν φίλησισ ποιήσει ἐοίκεν, τὸ φιλεῖσθαι δὲ τῷ πάσχειν· τοῖσ ὑπερέχουσι δὲ περὶ τὴν πρᾶξιν ἕπεται τὸ φιλεῖν καὶ τὰ φιλικά.

ἔτι δὲ τὰ ἐπιπόνωσ γενόμενα πάντεσ μᾶλλον στέργουσιν, οἱο͂ν καὶ τὰ χρήματα οἱ κτησάμενοι τῶν παραλαβόντων· δοκεῖ δὲ τὸ μὲν εὖ πάσχειν ἄπονον εἶναι, τὸ δ’ εὖ ποιεῖν ἐργῶδεσ. διὰ ταῦτα δὲ καὶ αἱ μητέρεσ φιλοτεκνότεραι· ἐπιπονωτέρα γὰρ ἡ γέννησισ, καὶ μᾶλλον ἴσασιν ὅτι αὑτῶν.

δόξειε δ’ ἂν τοῦτο καὶ τοῖσ εὐεργέταισ οἰκεῖον εἶναι. ἀπορεῖται δὲ καὶ πότερον δεῖ φιλεῖν ἑαυτὸν μάλιστα ἢ ἄλλον τινά. καὶ ὡσ ἐν αἰσχρῷ φιλαύτουσ ἀποκαλοῦσι, δοκεῖ τε ὁ μὲν φαῦλοσ ἑαυτοῦ χάριν πάντα πράττειν, καὶ ὅσῳ ἂν μοχθηρότεροσ ᾖ, τοσούτῳ μᾶλλον ‐ ἐγκαλοῦσι δὴ αὐτῷ οἱο͂ν ὅτι οὐδὲν ἀφ’ ἑαυτοῦ πράττει ‐ ὁ δ’ ἐπιεικὴσ διὰ τὸ καλόν, καὶ ὅσῳ ἂν βελτίων ᾖ, μᾶλλον διὰ τὸ καλόν, καὶ φίλου ἕνεκα, τὸ δ’ αὑτοῦ παρίησιν.

τοῖσ λόγοισ δὲ τούτοισ τὰ ἔργα διαφωνεῖ, οὐκ ἀλόγωσ.

φασὶ γὰρ δεῖν φιλεῖν μάλιστα τὸν μάλιστα φίλον, φίλοσ δὲ μάλιστα ὁ βουλόμενοσ ᾧ βούλεται τἀγαθὰ ἐκείνου ἕνεκα, καὶ εἰ μηδεὶσ εἴσεται·

ταῦτα δ’ ὑπάρχει μάλιστ’ αὐτῷ πρὸσ αὑτόν, καὶ τὰ λοιπὰ δὴ πάνθ’ οἷσ ὁ φίλοσ ὁρίζεται· εἴρηται γὰρ ὅτι ἀπ’ αὐτοῦ πάντα τὰ φιλικὰ καὶ πρὸσ τοὺσ ἄλλουσ διήκει.

καὶ αἱ παροιμίαι δὲ πᾶσαι ὁμογνωμονοῦσιν, οἱο͂ν τὸ "μία ψυχή" καὶ "κοινὰ τὰ φίλων" καὶ "ἰσότησ φιλότησ" καὶ "γόνυ κνήμησ ἔγγιον· πάντα γὰρ ταῦτα πρὸσ αὑτὸν μάλιστ’ ἂν ὑπάρχοι· μάλιστα γὰρ φίλοσ αὑτῷ· καὶ φιλητέον δὴ μάλισθ’ ἑαυτόν.

ἀπορεῖται δὴ εἰκότωσ ποτέροισ χρεὼν ἕπεσθαι, ἀμφοῖν ἐχόντοιν τὸ πιστόν. ἴσωσ οὖν τοὺσ τοιούτουσ δεῖ τῶν λόγων διαιρεῖν καὶ διορίζειν ἐφ’ ὅσον ἑκάτεροι καὶ πῇ ἀληθεύουσιν. εἰ δὴ λάβοιμεν τὸ φίλαυτον πῶσ ἑκάτεροι λέγουσιν, τάχ’ ἂν γένοιτο δῆλον. οἱ μὲν οὖν εἰσ ὄνειδοσ ἄγοντεσ αὐτὸ φιλαύτουσ καλοῦσι τοὺσ ἑαυτοῖσ ἀπονέμοντασ τὸ πλεῖον ἐν χρήμασι καὶ τιμαῖσ καὶ ἡδοναῖσ ταῖσ σωματικαῖσ·

τούτων γὰρ οἱ πολλοὶ ὀρέγονται, καὶ ἐσπουδάκασι περὶ αὐτὰ ὡσ ἄριστα ὄντα, διὸ καὶ περιμάχητά ἐστιν. οἱ δὴ περὶ ταῦτα πλεονέκται χαρίζονται ταῖσ ἐπιθυμίαισ καὶ ὅλωσ τοῖσ πάθεσι καὶ τῷ ἀλόγῳ τῆσ ψυχῆσ· τοιοῦτοι δ’ εἰσὶν οἱ πολλοί·

διὸ καὶ ἡ προσηγορία γεγένηται ἀπὸ τοῦ πολλοῦ φαύλου ὄντοσ· δικαίωσ δὴ τοῖσ οὕτω φιλαύτοισ ὀνειδίζεται. ὅτι δὲ τοὺσ τὰ τοιαῦθ’ αὑτοῖσ ἀπονέμοντασ εἰώθασι λέγειν οἱ πολλοὶ φιλαύτουσ, οὐκ ἄδηλον· εἰ γάρ τισ ἀεὶ σπουδάζοι τὰ δίκαια πράττειν αὐτὸσ μάλιστα πάντων ἢ τὰ σώφρονα ἢ ὁποιαοῦν ἄλλα τῶν κατὰ τὰσ ἀρετάσ, καὶ ὅλωσ ἀεὶ τὸ καλὸν ἑαυτῷ περιποιοῖτο, οὐδεὶσ ἐρεῖ τοῦτον φίλαυτον οὐδὲ ψέξει.

δόξειε δ’ ἂν ὁ τοιοῦτοσ μᾶλλον εἶναι φίλαυτοσ· ἀπονέμει γοῦν ἑαυτῷ τὰ κάλλιστα καὶ μάλιστ’ ἀγαθά, καὶ χαρίζεται ἑαυτοῦ τῷ κυριωτάτῳ, καὶ πάντα τούτῳ πείθεται· ὥσπερ δὲ καὶ πόλισ τὸ κυριώτατον μάλιστ’ εἶναι δοκεῖ καὶ πᾶν ἄλλο σύστημα, οὕτω καὶ ἄνθρωποσ·

καὶ φίλαυτοσ δὴ μάλιστα ὁ τοῦτο ἀγαπῶν καὶ τούτῳ χαριζόμενοσ. τῷ κρατεῖν τὸν νοῦν ἢ μή, ὡσ τούτου ἑκάστου ὄντοσ·

καὶ πεπραγέναι δοκοῦσιν αὐτοὶ καὶ ἑκουσίωσ τὰ μετὰ λόγου μάλιστα.

ὅτι μὲν οὖν τοῦθ’ ἕκαστόσ ἐστιν ἢ μάλιστα, οὐκ ἄδηλον, καὶ ὅτι ὁ ἐπιεικὴσ μάλιστα τοῦτ’ ἀγαπᾷ. διὸ φίλαυτοσ μάλιστ’ ἂν εἰή, καθ’ ἕτερον εἶδοσ τοῦ ὀνειδιζομένου, καὶ διαφέρων τοσοῦτον ὅσον τὸ κατὰ λόγον ζῆν τοῦ κατὰ πάθοσ, καὶ ὀρέγεσθαι ἢ τοῦ καλοῦ ἢ τοῦ δοκοῦντοσ συμφέρειν. τοὺσ μὲν οὖν περὶ τὰσ καλὰσ πράξεισ διαφερόντωσ σπουδάζοντασ πάντεσ ἀποδέχονται καὶ ἐπαινοῦσιν·

πάντων δὲ ἁμιλλωμένων πρὸσ τὸ καλὸν καὶ διατεινομένων τὰ κάλλιστα πράττειν κοινῇ τ’ ἂν πάντ’ εἰή τὰ δέοντα καὶ ἰδίᾳ ἑκάστῳ τὰ μέγιστα τῶν ἀγαθῶν, εἴπερ ἡ ἀρετὴ τοιοῦτόν ἐστιν. ὥστε τὸν μὲν ἀγαθὸν δεῖ φίλαυτον εἶναι καὶ γὰρ αὐτὸσ ὀνήσεται τὰ καλὰ πράττων καὶ τοὺσ ἄλλουσ ὠφελήσει, τὸν δὲ μοχθηρὸν οὐ δεῖ·

βλάψει γὰρ καὶ ἑαυτὸν καὶ τοὺσ πέλασ, φαύλοισ πάθεσιν ἑπόμενοσ. τῷ μοχθηρῷ μὲν οὖν διαφωνεῖ ἃ δεῖ πράττειν καὶ ἃ πράττει·

ὁ δ’ ἐπιεικήσ, ἃ δεῖ, ταῦτα καὶ πράττει· πᾶσ γὰρ νοῦσ αἱρεῖται τὸ βέλτιστον ἑαυτῷ, ὁ δ’ ἐπιεικὴσ πειθαρχεῖ τῷ νῷ. ἀληθὲσ δὲ περὶ τοῦ σπουδαίου καὶ τὸ τῶν φίλων ἕνεκα πολλὰ πράττειν καὶ τῆσ πατρίδοσ, κἂν δέῃ ὑπεραποθνήσκειν· προήσεται γὰρ καὶ χρήματα καὶ τιμὰσ καὶ ὅλωσ τὰ περιμάχητα ἀγαθά, περιποιούμενοσ ἑαυτῷ τὸ καλόν·

ὀλίγον γὰρ χρόνον ἡσθῆναι σφόδρα μᾶλλον ἕλοιτ’ ἂν ἢ πολὺν ἠρέμα, καὶ βιῶσαι καλῶσ ἐνιαυτὸν ἢ πόλλ’ ἔτη τυχόντωσ, καὶ μίαν πρᾶξιν καλὴν καὶ μεγάλην ἢ πολλὰσ καὶ μικράσ. τοῖσ δ’ ὑπεραποθνήσκουσι τοῦτ’ ἴσωσ συμβαίνει· αἱροῦνται δὴ μέγα καλὸν ἑαυτοῖσ.

καὶ χρήματα προοῖντ’ ἂν ἐφ’ ᾧ πλείονα λήψονται οἱ φίλοι· γίνεται γὰρ τῷ μὲν φίλῳ χρήματα, αὐτῷ δὲ τὸ καλόν· τὸ δὴ μεῖζον ἀγαθὸν ἑαυτῷ ἀπονέμει. καὶ περὶ τιμὰσ δὲ καὶ ἀρχὰσ ὁ αὐτὸσ τρόποσ· πάντα γὰρ τῷ φίλῳ ταῦτα προήσεται·

καλὸν γὰρ αὐτῷ τοῦτο καὶ ἐπαινετόν. εἰκότωσ δὴ δοκεῖ σπουδαῖοσ εἶναι, ἀντὶ πάντων αἱρούμενοσ τὸ καλόν. ἐνδέχεται δὲ καὶ πράξεισ τῷ φίλῳ προί̈εσθαι, καὶ εἶναι κάλλιον τοῦ αὐτὸν πρᾶξαι τὸ αἴτιον τῷ φίλῳ γενέσθαι. ἐπαινετοῖσ ὁ σπουδαῖοσ φαίνεται ἑαυτῷ τοῦ καλοῦ πλέον νέμων.

οὕτω μὲν οὖν φίλαυτον εἶναι δεῖ, καθάπερ εἴρηται·

ὡσ δ’ οἱ πολλοί, οὐ χρή. ἀμφισβητεῖται δὲ καὶ περὶ τὸν εὐδαίμονα, εἰ δεήσεται φίλων ἢ μή. οὐθὲν γάρ φασι δεῖν φίλων τοῖσ μακαρίοισ καὶ αὐτάρκεσιν· ὑπάρχειν γὰρ αὐτοῖσ τἀγαθά·

αὐτάρκεισ οὖν ὄντασ οὐδενὸσ προσδεῖσθαι, τὸν δὲ φίλον, ἕτερον αὐτὸν ὄντα, πορίζειν ἃ δι’ αὑτοῦ ἀδυνατεῖ· ὅθεν ὅταν ὁ δαίμων εὖ διδῷ, τί δεῖ φίλων; ἐοίκε δ’ ἀτόπῳ τὸ πάντ’ ἀπονέμοντασ τἀγαθὰ τῷ εὐδαίμονι φίλουσ μὴ ἀποδιδόναι, ὃ δοκεῖ τῶν ἐκτὸσ ἀγαθῶν μέγιστον εἶναι. εἴ τε φίλου μᾶλλόν ἐστι τὸ εὖ ποιεῖν ἢ πάσχειν, καὶ ἔστι τοῦ ἀγαθοῦ καὶ τῆσ ἀρετῆσ τὸ εὐεργετεῖν, κάλλιον δ’ εὖ ποιεῖν φίλουσ ὀθνείων, τῶν εὖ πεισομένων δεήσεται ὁ σπουδαῖοσ.

διὸ καὶ ἐπιζητεῖται πότερον ἐν εὐτυχίαισ μᾶλλον δεῖ φίλων ἢ ἐν ἀτυχίαισ, ὡσ καὶ τοῦ ἀτυχοῦντοσ δεομένου τῶν εὐεργετησόντων καὶ τῶν εὐτυχούντων οὓσ εὖ ποιήσουσιν. ἄτοπον δ’ ἴσωσ καὶ τὸ μονώτην ποιεῖν τὸν μακάριον·

οὐδεὶσ γὰρ ἕλοιτ’ ἂν καθ’ αὑτὸν τὰ πάντ’ ἔχειν ἀγαθά· πολιτικὸν γὰρ ὁ ἄνθρωποσ καὶ συζῆν πεφυκόσ. καὶ τῷ εὐδαίμονι δὴ τοῦθ’ ὑπάρχει· τὰ γὰρ τῇ φύσει ἀγαθὰ ἔχει, δῆλον δ’ ὡσ μετὰ φίλων καὶ ἐπιεικῶν κρεῖττον ἢ μετ’ ὀθνείων καὶ τῶν τυχόντων συνημερεύειν. δεῖ ἄρα τῷ εὐδαίμονι φίλων.

τί οὖν λέγουσιν οἱ πρῶτοι, καὶ πῇ ἀληθεύουσιν; ἢ ὅτι οἱ πολλοὶ φίλουσ οἰόνται τοὺσ χρησίμουσ εἶναι; τῶν τοιούτων μὲν οὖν οὐδὲν δεήσεται ὁ μακάριοσ, ἐπειδὴ τἀγαθὰ ὑπάρχει αὐτῷ· οὐδὲ δὴ τῶν διὰ τὸ ἡδύ, ἢ ἐπὶ μικρόν ἡδὺσ γὰρ ὁ βίοσ ὢν οὐδὲν δεῖται ἐπεισάκτου ἡδονῆσ·

οὐ δεόμενοσ δὲ τῶν τοιούτων φίλων οὐ δοκεῖ δεῖσθαι φίλων. τὸ δ’ οὐκ ἔστιν ἴσωσ ἀληθέσ. ἐν ἀρχῇ γὰρ εἴρηται ὅτι ἡ εὐδαιμονία ἐνέργειά τισ ἐστίν, ἡ δ’ ἐνέργεια δῆλον ὅτι γίνεται καὶ οὐχ ὑπάρχει ὥσπερ κτῆμά τι. τὰσ οἰκείασ, αἱ τῶν σπουδαίων δὲ πράξεισ φίλων ὄντων ἡδεῖαι τοῖσ ἀγαθοῖσ ἄμφω γὰρ ἔχουσι τὰ τῇ φύσει ἡδέα·

ὁ μακάριοσ δὴ φίλων τοιούτων δεήσεται, εἴπερ θεωρεῖν προαιρεῖται πράξεισ ἐπιεικεῖσ καὶ οἰκείασ, τοιαῦται δ’ αἱ τοῦ ἀγαθοῦ φίλου ὄντοσ.

οἰόνταί τε δεῖν ἡδέωσ ζῆν τὸν εὐδαίμονα. μονώτῃ μὲν οὖν χαλεπὸσ ὁ βίοσ·

οὐ γὰρ ῥᾴδιον καθ’ αὑτὸν ἐνεργεῖν συνεχῶσ, μεθ’ ἑτέρων δὲ καὶ πρὸσ ἄλλουσ ῥᾷον. ἔσται οὖν ἡ ἐνέργεια συνεχεστέρα, ἡδεῖα οὖσα καθ’ αὑτήν, ὃ δεῖ περὶ τὸν μακάριον εἶναι· ὁ γὰρ σπουδαῖοσ, ᾗ σπουδαῖοσ, ταῖσ κατ’ ἀρετὴν πράξεσι χαίρει, ταῖσ δ’ ἀπὸ κακίασ δυσχεραίνει, καθάπερ ὁ μουσικὸσ τοῖσ καλοῖσ μέλεσιν ἥδεται, ἐπὶ δὲ τοῖσ φαύλοισ λυπεῖται. γίνοιτο δ’ ἂν καὶ ἄσκησίσ τισ τῆσ ἀρετῆσ ἐκ τοῦ συζῆν τοῖσ ἀγαθοῖσ, καθάπερ καὶ Θέογνίσ φησιν.

φυσικώτερον δ’ ἐπισκοποῦσιν ἐοίκεν ὁ σπουδαῖοσ φίλοσ τῷ σπουδαίῳ τῇ φύσει αἱρετὸσ εἶναι. τὸ γὰρ τῇ φύσει ἀγαθὸν εἴρηται ὅτι τῷ σπουδαίῳ ἀγαθὸν καὶ ἡδύ ἐστι καθ’ αὑτό. τὸ δὲ ζῆν ὁρίζονται τοῖσ ζῴοισ δυνάμει αἰσθήσεωσ, ἀνθρώποισ δ’ αἰσθήσεωσ ἢ νοήσεωσ· ἡ δὲ δύναμισ εἰσ τὴν ἐνέργειαν ἀνάγεται, τὸ δὲ κύριον ἐν τῇ ἐνεργείᾳ·

ἐοίκε δὴ τὸ ζῆν εἶναι κυρίωσ τὸ αἰσθάνεσθαι ἢ νοεῖν. τὸ δὲ ζῆν τῶν καθ’ αὑτὸ ἀγαθῶν καὶ ἡδέων· ὡρισμένον γάρ, τὸ δ’ ὡρισμένον τῆσ τἀγαθοῦ φύσεωσ·

τὸ δὲ τῇ φύσει ἀγαθὸν καὶ τῷ ἐπιεικεῖ· διόπερ ἐοίκε πᾶσιν ἡδὺ εἶναι· οὐ δεῖ δὲ λαμβάνειν μοχθηρὰν ζωὴν καὶ διεφθαρμένην, οὐδ’ ἐν λύπαισ· ἀόριστοσ γὰρ ἡ τοιαύτη, καθάπερ τὰ ὑπάρχοντα αὐτῇ. ἐν τοῖσ ἐχομένοισ δὲ περὶ τῆσ λύπησ ἔσται φανερώτερον. εἰ δ’ αὐτὸ τὸ ζῆν ἀγαθὸν καὶ ἡδύ ἐοίκε δὲ καὶ ἐκ τοῦ πάντασ ὀρέγεσθαι αὐτοῦ, καὶ μάλιστα τοὺσ ἐπιεικεῖσ καὶ μακαρίουσ·

τὸ δ’ αἰσθάνεσθαι ὅτι ζῇ, τῶν ἡδέων καθ’ αὑτό φύσει γὰρ ἀγαθὸν ζωή, τὸ δ’ ἀγαθὸν ὑπάρχον ἐν ἑαυτῷ αἰσθάνεσθαι ἡδύ, αἱρετὸν δὲ τὸ ζῆν καὶ μάλιστα τοῖσ ἀγαθοῖσ, ὅτι τὸ εἶναι ἀγαθόν ἐστιν αὐτοῖσ καὶ ἡδύ συναισθανόμενοι γὰρ τοῦ καθ’ αὑτὸ ἀγαθοῦ ἥδονται, ὡσ δὲ πρὸσ ἑαυτὸν ἔχει ὁ σπουδαῖοσ, καὶ πρὸσ τὸν φίλον ἕτεροσ γὰρ αὐτὸσ ὁ φίλοσ ἐστίν·

καθάπερ οὖν τὸ αὐτὸν εἶναι αἱρετόν ἐστιν ἑκάστῳ, οὕτω καὶ τὸ τὸν φίλον, ἢ παραπλησίωσ.

τὸ δ’ εἶναι ἦν αἱρετὸν διὰ τὸ αἰσθάνεσθαι αὑτοῦ ἀγαθοῦ ὄντοσ, ἡ δὲ τοιαύτη αἴσθησισ ἡδεῖα καθ’ ἑαυτήν. συναισθάνεσθαι ἄρα δεῖ καὶ τοῦ φίλου ὅτι ἔστιν, τοῦτο δὲ γίνοιτ’ ἂν ἐν τῷ συζῆν καὶ κοινωνεῖν λόγων καὶ διανοίασ· οὕτω γὰρ ἂν δόξειε τὸ συζῆν ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων λέγεσθαι, καὶ οὐχ ὥσπερ ἐπὶ τῶν βοσκημάτων τὸ ἐν τῷ αὐτῷ νέμεσθαι.

εἰ δὴ τῷ μακαρίῳ τὸ εἶναι αἱρετόν ἐστι καθ’ αὑτό, ἀγαθὸν τῇ φύσει ὂν καὶ ἡδύ, παραπλήσιον δὲ καὶ τὸ τοῦ φίλου ἐστίν, κἂν ὁ φίλοσ τῶν αἱρετῶν εἰή. ὃ δ’ ἐστὶν αὐτῷ αἱρετόν, τοῦτο δεῖ ὑπάρχειν αὐτῷ, ἢ ταύτῃ ἐνδεὴσ ἔσται. δεήσει ἄρα τῷ εὐδαιμονήσοντι φίλων σπουδαίων.

ἆρ’ οὖν ὡσ πλείστουσ φίλουσ ποιητέον, ἢ καθάπερ ἐπὶ τῆσ ξενίασ ἐμμελῶσ εἰρῆσθαι δοκεῖ μήτε πολύξεινοσ μήτ’ ἄξεινοσ, καὶ ἐπὶ τῆσ φιλίασ ἁρμόσει μήτ’ ἄφιλον εἶναι μήτ’ αὖ πολύφιλον καθ’ ὑπερβολήν;

τοῖσ μὲν δὴ πρὸσ χρῆσιν κἂν πάνυ δόξειεν ἁρμόζειν τὸ λεχθέν· πολλοῖσ γὰρ ἀνθυπηρετεῖν ἐπίπονον, καὶ οὐχ ἱκανὸσ ὁ βίοσ αὐτὸ τοῦτο πράττειν. οἱ πλείουσ δὴ τῶν πρὸσ τὸν οἰκεῖον βίον ἱκανῶν περίεργοι καὶ ἐμπόδιοι πρὸσ τὸ καλῶσ ζῆν·

οὐθὲν οὖν δεῖ αὐτῶν. καὶ οἱ πρὸσ ἡδονὴν δὲ ἀρκοῦσιν ὀλίγοι, καθάπερ ἐν τῇ τροφῇ τὸ ἥδυσμα. τοὺσ δὲ σπουδαίουσ πότερον πλείστουσ κατ’ ἀριθμόν, ἢ ἔστι τι μέτρον καὶ φιλικοῦ πλήθουσ, ὥσπερ πόλεωσ; οὔτε γὰρ ἐκ δέκα ἀνθρώπων γένοιτ’ ἂν πόλισ, οὔτ’ ἐκ δέκα μυριάδων ἔτι πόλισ ἐστίν.

τὸ δὲ ποσὸν οὐκ ἔστιν ἴσωσ ἕν τι, ἀλλὰ πᾶν τὸ μεταξὺ τινῶν ὡρισμένων. καὶ φίλων δή ἐστι πλῆθοσ ὡρισμένον, καὶ ἴσωσ οἱ πλεῖστοι μεθ’ ὧν ἂν δύναιτό τισ συζῆν τοῦτο γὰρ ἐδόκει φιλικώτατον εἶναι·

ὅτι δ’ οὐχ οἱο͂́ν τε πολλοῖσ συζῆν καὶ διανέμειν ἑαυτόν, οὐκ ἄδηλον. ἔτι δὲ κἀκείνουσ δεῖ ἀλλήλοισ φίλουσ εἶναι, εἰ μέλλουσι πάντεσ μετ’ ἀλλήλων συνημερεύειν· τοῦτο δ’ ἐργῶδεσ ἐν πολλοῖσ ὑπάρχειν.

χαλεπὸν δὲ γίνεται καὶ τὸ συγχαίρειν καὶ τὸ συναλγεῖν οἰκείωσ πολλοῖσ· εἰκὸσ γὰρ συμπίπτειν ἅμα τῷ μὲν συνήδεσθαι τῷ δὲ συνάχθεσθαι. ἴσωσ οὖν εὖ ἔχει μὴ ζητεῖν ὡσ πολυφιλώτατον εἶναι, ἀλλὰ τοσούτουσ ὅσοι εἰσ τὸ συζῆν ἱκανοί· οὐδὲ γὰρ ἐνδέχεσθαι δόξειεν ἂν πολλοῖσ εἶναι φίλον σφόδρα.

διόπερ οὐδ’ ἐρᾶν πλειόνων· ὑπερβολὴ γάρ τισ εἶναι βούλεται φιλίασ, τοῦτο δὲ πρὸσ ἕνα· καὶ τὸ σφόδρα δὴ πρὸσ ὀλίγουσ. οὕτω δ’ ἔχειν ἐοίκε καὶ ἐπὶ τῶν πραγμάτων· οὐ γίνονται γὰρ φίλοι πολλοὶ κατὰ τὴν ἑταιρικὴν φιλίαν, αἱ δ’ ὑμνούμεναι ἐν δυσὶ λέγονται. οἱ δὲ πολύφιλοι καὶ πᾶσιν οἰκείωσ ἐντυγχάνοντεσ οὐδενὶ δοκοῦσιν εἶναι φίλοι, πλὴν πολιτικῶσ, οὓσ καὶ καλοῦσιν ἀρέσκουσ.

πολιτικῶσ μὲν οὖν ἔστι πολλοῖσ εἶναι φίλον καὶ μὴ ἄρεσκον ὄντα, ἀλλ’ ὡσ ἀληθῶσ ἐπιεικῆ· δι’ ἀρετὴν δὲ καὶ δι’ αὐτοὺσ οὐκ ἔστι πρὸσ πολλούσ, ἀγαπητὸν δὲ καὶ ὀλίγουσ εὑρεῖν τοιούτουσ. πότερον δ’ ἐν εὐτυχίαισ μᾶλλον φίλων δεῖ ἢ ἐν δυστυχίαισ;

ἐν ἀμφοῖν γὰρ ἐπιζητοῦνται· οἵ τε γὰρ ἀτυχοῦντεσ δέονται ἐπικουρίασ, οἵ τ’ εὐτυχοῦντεσ συμβίων καὶ οὓσ εὖ ποιήσουσιν· βούλονται γὰρ εὖ δρᾶν. ἀναγκαιότερον μὲν δὴ ἐν ταῖσ ἀτυχίαισ, διὸ τῶν χρησίμων ἐνταῦθα δεῖ, κάλλιον δ’ ἐν ταῖσ εὐτυχίαισ, διὸ καὶ τοὺσ ἐπιεικεῖσ ζητοῦσιν· τούτουσ γὰρ αἱρετώτερον εὐεργετεῖν καὶ μετὰ τούτων διάγειν.

ἔστι γὰρ καὶ ἡ παρουσία αὐτὴ τῶν φίλων ἡδεῖα καὶ ἐν ταῖσ εὐτυχίαισ καὶ ἐν ταῖσ δυστυχίαισ. κουφίζονται γὰρ οἱ λυπούμενοι συναλγούντων τῶν φίλων. διὸ κἂν ἀπορήσειέν τισ πότερον ὥσπερ βάρουσ μεταλαμβάνουσιν, ἢ τοῦτο μὲν οὔ, ἡ παρουσία δ’ αὐτῶν ἡδεῖα οὖσα καὶ ἡ ἔννοια τοῦ συναλγεῖν ἐλάττω τὴν λύπην ποιεῖ.

εἰ μὲν οὖν διὰ ταῦτα ἢ δι’ ἄλλο τι κουφίζονται, ἀφείσθω· συμβαίνειν δ’ οὖν φαίνεται τὸ λεχθέν. ἐοίκε δ’ ἡ παρουσία μικτή τισ αὐτῶν εἶναι. αὐτὸ μὲν γὰρ τὸ ὁρᾶν τοὺσ φίλουσ ἡδύ, ἄλλωσ τε καὶ ἀτυχοῦντι, καὶ γίνεταί τισ ἐπικουρία πρὸσ τὸ μὴ λυπεῖσθαι παραμυθητικὸν γὰρ ὁ φίλοσ καὶ τῇ ὄψει καὶ τῷ λόγῳ, ἐὰν ᾖ ἐπιδέξιοσ·

οἶδε γὰρ τὸ ἦθοσ καὶ ἐφ’ οἷσ ἥδεται καὶ λυπεῖται·

τὸ δὲ λυπούμενον αἰσθάνεσθαι ἐπὶ ταῖσ αὑτοῦ ἀτυχίαισ λυπηρόν· πᾶσ γὰρ φεύγει λύπησ αἴτιοσ εἶναι τοῖσ φίλοισ.

διόπερ οἱ μὲν ἀνδρώδεισ τὴν φύσιν εὐλαβοῦνται συλλυπεῖν τοὺσ φίλουσ αὑτοῖσ, κἂν μὴ ὑπερτείνῃ τῇ ἀλυπίᾳ, τὴν ἐκείνοισ γινομένην λύπην οὐχ ὑπομένει, ὅλωσ τε συνθρήνουσ οὐ προσίεται διὰ τὸ μηδ’ αὐτὸσ εἶναι θρηνητικόσ· γύναια δὲ καὶ οἱ τοιοῦτοι ἄνδρεσ τοῖσ συστένουσι χαίρουσι, καὶ φιλοῦσιν ὡσ φίλουσ καὶ συναλγοῦντασ.

μιμεῖσθαι δ’ ἐν ἅπασι δεῖ δῆλον ὅτι τὸν βελτίω. ἡ δ’ ἐν ταῖσ εὐτυχίαισ τῶν φίλων παρουσία τήν τε διαγωγὴν ἡδεῖαν ἔχει καὶ τὴν ἔννοιαν ὅτι ἥδονται ἐπὶ τοῖσ αὑτοῦ ἀγαθοῖσ. . διὸ δόξειεν ἂν δεῖν εἰσ μὲν τὰσ εὐτυχίασ καλεῖν τοὺσ φίλουσ προθύμωσ εὐεργετικὸν γὰρ εἶναι καλόν, εἰσ δὲ τὰσ ἀτυχίασ ὀκνοῦντα·

μεταδιδόναι γὰρ ὡσ ἥκιστα δεῖ τῶν κακῶν, ὅθεν τὸ "ἅλισ ἐγὼ δυστυχῶν. " μάλιστα δὲ παρακλητέον ὅταν μέλλωσιν ὀλίγα ὀχληθέντεσ μεγάλ’ αὐτὸν ὠφελήσειν. ἰέναι δ’ ἀνάπαλιν ἴσωσ ἁρμόζει πρὸσ μὲν τοὺσ ἀτυχοῦντασ ἄκλητον καὶ προθύμωσ φίλου γὰρ εὖ ποιεῖν, καὶ μάλιστα τοὺσ ἐν χρείᾳ καὶ τὸ μὴ ἀξιώσαντασ·

ἀμφοῖν γὰρ κάλλιον καὶ ἥδιον, εἰσ δὲ τὰσ εὐτυχίασ συνεργοῦντα μὲν προθύμωσ καὶ γὰρ εἰσ ταῦτα χρεία φίλων, πρὸσ εὐπάθειαν δὲ σχολαίωσ· οὐ γὰρ καλὸν τὸ προθυμεῖσθαι ὠφελεῖσθαι.

δόξαν δ’ ἀηδίασ ἐν τῷ διωθεῖσθαι ἴσωσ εὐλαβητέον· ἐνίοτε γὰρ συμβαίνει. ἡ παρουσία δὴ τῶν φίλων ἐν ἅπασιν αἱρετὴ φαίνεται. ἆρ’ οὖν, ὥσπερ τοῖσ ἐρῶσι τὸ ὁρᾶν ἀγαπητότατόν ἐστι καὶ μᾶλλον αἱροῦνται ταύτην τὴν αἴσθησιν ἢ τὰσ λοιπὰσ ὡσ κατὰ ταύτην μάλιστα τοῦ ἔρωτοσ ὄντοσ καὶ γινομένου, οὕτω καὶ τοῖσ φίλοισ αἱρετώτατόν ἐστι τὸ συζῆν; κοινωνία γὰρ ἡ φιλία, καὶ ὡσ πρὸσ ἑαυτὸν ἔχει, οὕτω καὶ πρὸσ τὸν φίλον·

περὶ αὑτὸν δ’ ἡ αἴσθησισ ὅτι ἔστιν αἱρετή, καὶ περὶ τὸν φίλον δή· ἡ δ’ ἐνέργεια γίνεται αὐτῆσ ἐν τῷ συζῆν, ὥστ’ εἰκότωσ τούτου ἐφίενται.

καὶ ὅ ποτ’ ἐστὶν ἑκάστοισ τὸ εἶναι ἢ οὗ χάριν αἱροῦνται τὸ ζῆν, ἐν τούτῳ μετὰ τῶν φίλων βούλονται διάγειν·

διόπερ οἳ μὲν συμπίνουσιν, οἳ δὲ συγκυβεύουσιν, ἄλλοι δὲ συγγυμνάζονται καὶ συγκυνηγοῦσιν ἢ συμφιλοσοφοῦσιν, ἕκαστοι ἐν τούτῳ συνημερεύοντεσ ὅ τι περ μάλιστ’ ἀγαπῶσι τῶν ἐν τῷ βίῳ· συζῆν γὰρ βουλόμενοι μετὰ τῶν φίλων, ταῦτα ποιοῦσι καὶ τούτων κοινωνοῦσιν οἷσ οἰόνται συζῆν.

γίνεται οὖν ἡ μὲν τῶν φαύλων φιλία μοχθηρά κοινωνοῦσι γὰρ φαύλων ἀβέβαιοι ὄντεσ, καὶ μοχθηροὶ δὲ γίνονται ὁμοιούμενοι ἀλλήλοισ, ἡ δὲ τῶν ἐπιεικῶν ἐπιεικήσ, συναυξανομένη ταῖσ ὁμιλίαισ· δοκοῦσι δὲ καὶ βελτίουσ γίνεσθαι ἐνεργοῦντεσ καὶ διορθοῦντεσ ἀλλήλουσ·

ἀπομάττονται γὰρ παρ’ ἀλλήλων οἷσ ἀρέσκονται, ὅθεν "ἐσθλῶν μὲν γὰρ ἄπ’ ἐσθλά. " περὶ μὲν οὖν φιλίασ ἐπὶ τοσοῦτον εἰρήσθω· ἑπόμενον δ’ ἂν εἰή διελθεῖν περὶ ἡδονῆσ.

상위

Aristotle (아리스토텔레스)

목록

일치하는 문장이 없습니다.

SEARCH

MENU NAVIGATION